Babai im çohet herët në mëngjes dhe dy janë ritualet që nuk mund ti harroj pa kryer; të ndjek titujt e gazetave të përditëshme në televizion dhe të pijë kafenë me shokët. Madje, kjo e fundit është kthyer në një rit pak a shumë të shenjtë. Aq sa, edhe unë që nuk jam edhe aq amator i kafeneve, nga që e kisha dëgjuar kaq e kaq herë të më fliste për kafenë që e merrte çdo ditë në të njëjtën orë, në të njëjtën kafene dhe me të njëtët shokë, shkova edhe unë jo një herë por mbi katër-pesë herë. Jo vetëm për ti bërë shoqëri babait tim por edhe nga kënaqësia që ndieja të pija kafe me miqtë e tij. Miqtë e babait im janë “emigrantë » të vendosur në lagjen Kombinat. Kështu, Skënderi është me origjinë nga Korça, Rizai është nga Berati ndërsa Xhelali që i bashkohet grupit në fund-javë është nga fshati ynë. Nuk mund të them se origjina e secilit prej tyre ndihmon, por duke gjykuar se ata mblidhen çdo ditë të vitit dhe kjo prej vitesh duhet bërë ndonjë studim se përse nuk arrijnë të grinden apo të ndahen në pozitë-opozitë. Madje, duke u nisur nga fakti që në menunë e bisedimeve të tyre krahas lajmeve familjare një pjesë të mirë të bisedave të tyre, ashtu siç ndodh rëndom në Shqipëri, e zë politika, parlamenti shqiptar duhet të marr shembull nga këta të urtë (që nuk janë të vetmit...) për ta kthyer Kuvendin Popullor në një vend të urtish dhe jo në një koshere grindjesh...

Pak humor …

Humori për babain tim dhe shokët e tij është pjesë e kafesë së përditëshme dhe besoj se është antidoti më i mirë për të luftuar stresin dhe për të mbajtur lartë moralin në një të përditëshme ku nuk mungojnë hallet. Babai im jetoi pjesën më të madhe të jetës së tij nën diktaturë dhe, edhe ngjarjet që at’herë dukeshin normale, sot të shkaktojnë të qeshur. Nëse dje, nuk mund të qeshje, të paktën sot nuk të ndalon kush. Urdhëri i sekretarit të partisë të fshatit (që nuk kishte pasur asnjë pulë në shtëpi…) , në kohën e famëkeqit tufëzim, për të mos lëshuar pulat jashtë (mendojeni që pulat e të gjithë fshatit, me urdhër të partisë nuk duhet të delnin nga kotecet…) ndoshta sot shkakton të qeshura por dje jo edhe aq… Por meqë dëgjova kaq e kaq historira po ua tregoj edhe juve një të tillë.

Mançua ishte nga Arrëza dhe ishte nga të paktit që nuk futej në kooperativë dhe kjo kishte shqetësuar komitetin e partisë në Tepelenë. Kështu qendra vendosi ta thërresi Mançon në komitet dhe ta bindin të ndërroj mendje. Mançua merr gomarin dhe niset për në Tepelenë. Edhe pse në komitet i bënë propagandë, Mançua ngeli në të tijën. « Nuk futem në kooperativë sepse kamë fëmijë dhe ata duan të hanë… » At'herë partia vendosi ti ngjisi një spiun Manços, me qëllim që ta kapnin gjëkundi Mançon mat dhe kështu ti bënin presion. Duke u kthyer për në shtëpi, Mançua pushon me një vend dhe e lidh gomarin. Duke lidhur gomarin, Mançua i flet dhe i thotë ato që ndjente : « Po nuk mund të futem në kooepertaivë se kam fëmijë për të ushqyer. Nuk mund t'i lë tokat të m'i punojnë të tjerët etj etj » Të gjitha këto i regjistrohen dhe i transmetohen në komitet. Pas një jave e thërresin në komitet dhe e pyesin : « Me kë je llafosur për punën e kooperativës? » Mançua i shkret as që i vinte mendja se ç’kish llafosur. « Jo », -thotë, « nuk jam llafosur me njeri… » Por, kur ia rikujtojnë thëniet, Mançua i bie në të. At’hrë u drejtohet shokëve të komitetit : « Dëgjoni! Ju që keni arritur të fusni edhe gomarin tim në sigurimin e shtetit ta keni hallall. Po futem edhe unë në kooperativë…»

“Sikur shqiptarët që kanë studiuar dhe studiojnë jashtë të ktheheshin në Shqipëri …”

Dalani, miku i babait tim së bashku me bashkëshorten e tij

Ky do ishte një titull i përshtatshëm për një artikull me temë kthimin e trurit të larguar nga Shqipëria. Sidoqoftë, në kontekstin në të cilën ajo shprehje m'u tha, të vjen keq që edhe unë nuk i jap një përgjigje kësaj vërejtje apo pyetjeje retorike.

Dalani është mik i babait tim. Me origjinë nga Erseka, ai ndan pasionin e dominove dhe leximin e shtypit me babain tim. U çudita që ai dinte aq shumë për mua saqë disa shkrime të botuara në mediat e Tiranës i kishte analizuar me detaje. Kështu shprehjet frazeologjike dhe ndonjë histori ilustruese që unë përdor për të argumentuar ide të ndryshme, ai ia kishte « kredituar » babait tim. « Ti, ia ke mësuar këto histori atij », i thoshte ai babait tim. Por, leximi i z. Dalan është kritik. « Nuk ke kritikuar filan politikan » më tha për një nga artikujt e rrallë politik që unë kisha shkruar në 2010. I thash se objekti i shkrimit nuk ishte filani apo fisteku por qëndrimi i papërgjegjshëm i klasës politike shqiptare. Shqetësimi i z. Dalan ishte shqetsimi i çdo shqiptari. “Koha e diktaturës iku por, siç duket ai (dhe bëri shenjë për diktatorin) edhe atje ku është, na e ka lënë një copë litari jashtë varrit për të na ngatërruar e për të mos na lënë të ecim përpara”. Dhe aty, më bëri atë pyetjen retorike: “Pse mos të kthehen këtu gjithë shqiptarët që kanë studiuar jashtë?! Sikur shqiptarët që kanë studiuar dhe studiojnë jashtë të ktheheshin në Shqipëri …” Edhe unë mendoj si zoti Dalan dhe nuk besoj se jemi të vetmit. Në parantez po u them se aty nga fillimi i viteve ’90 kur Shqipëria sapo ishte hapur, edhe unë (por jo vetëm unë...) mendoja se kthimi i milionerëve shqiptarë apo të paktën ardhja e investimeve nga jashtë (jo vetëm e këtyre milionerëve) do bënte që Shqipëria të ecte shpejtë përpara. Sot, mbase nuk flitet për ta, sepse milionerët i kemi në Shqipëri por, për kthimin e trurit, po. Madje ka programe qeveritare, ka projekte, veç truri apo inteligjencia shqiptare nuk po duket të kthehet nga andej ku ka shkuar të shkollohet. Kjo, nuk duhet përgjithësuar por, sidoqoftë rezultatet nuk janë në takim. Ky fenomen mund të shpjegohet pjesërisht edhe me faktin se ata që duhet të mendojnë për kthimin e trurit nga jashtë, në vend që të mendojnë për të mirën e përgjithëshme, mendojnë për mbijetesën e tyre në kushtet e një ballafaqimi me bashkëkombasit e tyre të përgatitur në Perëndim. Nga ana tjetër, Shqipëria po vonon në krijimin e infrastrukturës së përshtatëshme që në mos e barabartë me atë të Perëndimit të mos jetë shumë larg saj. Kështu nga disa biseda me miq të mi që gjenden në Perëndim, një nga problemet që ata quajnë të pakapërcyeshëm për ta sidomos ata që kanë fëmijë, është shkolla jocilësore shqiptare. Nga ana tjetër fitimet nga ushtrimi i disa profesioneve në Shqipëri janë edhe më të majme se për shembull këtu në Kanada. Por a mjafton një gjë e tillë? Duke mos tentuar të gjejmë përgjigje gjithë problematikës që lidhet me largimin apo mos kthimin e trurit në Shqipëri mund të themi se një gjë e tillë i mohon Shqipërisë një zhvillim të shpejt dhe bashkëkohor.