Zymer Neziri:RAMIZ KELMENDI, 80 VJET JETË TË SHKRIMTARIT TË MADH

nga **Agim Gashi** Mon Dec 27, 2010 7:37 pm

Zymer Neziri:RAMIZ KELMENDI, 80 VJET JETË TË SHKRIMTARIT TË MADH Ramiz_Kelmendi

Zymer Neziri, Instituti Albanologjik i Prishtinës
RAMIZ KELMENDI, 80 VJET JETË TË SHKRIMTARIT TË MADH

Përvjetor, Shoqata e Shkrimtarëve e Kosovës, në IAP, më 24 dhjetor 2010

Të nderuar të pranishëm,
e nderuara familje Kelmendi dhe farefisi juaj nga Rugova,
shumë i nderuari Ramiz,
të nderuar veprimtarë të Lëvizjes Kombëtare, shkrimtarë, studiues, profesorë universitarë,
Ju përshëndes të gjithëve në këtë përvjetor të madh!

Që në fillim dua të them se edhe para rreth 20 vjetësh, kur Ramiz Kelmendi kishte mbushur 60 vjet moshë, ashtu si sot, 80 vjet, pata fatin që të flas për të parët e tij. Fola pikërisht këtu, në këtë sallë të Institutit Albanologjik, kur Forumi i Intelektualëve Shqiptarë përuronte kompletin e veprave të tij. Saktësisht, ishte viti 1992, data 24 qershor. Të flasësh për të, ka qenë nder i veçantë për mua, ashtu siç është edhe sot, në këtë përvjetor të shënuar nga Shoqata e Shkrimtarëve e Kosovës.
Sot, pas rreth 20 vjetësh, nuk mund të them shumë më shumë se ato fjalë që i pata thënë 20 vjet më herët. E di se pata thënë që Ramizi ka rrënjë, si të gjithë ne të tjerët. Rrënjë të lisit të gjakut, siç thonë etnologët. E, rrënjët e Ramizit e kanë të veçantën e vet. Ato flasin. Flasin shumë. Fjala e tyre shkon larg, madje deri në vitet 1600 dhe më tutje. Pra, përthekon, së paku, rreth katër shekuj. Fillimisht ato thonë se ai është Ramizi Jakupi, ose Ramizi i Jakup Brahimit. Ashtu siç quhej babai i tij nga Drelajt e Rugovës.
Dihet se këtë shkrimtar të shquar e njohim me emrin Ramiz Kelmendi, sipas fisit Kelmend të Malësisë së Madhe, që shtrihet deri në Rrafshin e Dukagjinit. Fis i njohur kryengritës në Shqipërinë e Veriut. Por, Ramiz Kelmendi është edhe Ramiz Lajçi, e Lajçi shtrihet në gjysmën e Rugovës dhe më gjerë, madje, deri në Nokshiq të krahinës së Plavës e të Gucisë dhe deri në Peshter. Pra, ky është Lajçi, njëra nga vëllazëritë e mëdha të Kelmendit.
Mirëpo, ai është edhe Ramiz Nikëdedaj, sipas emrit të njërës prej vëllazërive, që është më e madhja e Lajçit. Por, ai mund të quhet edhe Ramiz Ndrelënikaj, sipas njërit nga barqet e Nikëdedajve.
Ndrelënikajt e Ramizit, bashkë me Staknikajt, Pepënikajt, Nokënikajt dhe Nilëniklajt e përbëjnë vëllazërinë Nikëdedaj. Këto barqe të Nikëdedajve jetojnë në Drelaj, Stakaj, Pepaj, Nokshiq dhe Shtupeq të Vogël, por edhe në Pejë e gjetiu, ku janë shpërngulur këta pasardhës të Nikë Dedës.

Të nderuar të pranishëm,
të parët e Ramizit, nga vëllazëria Nikëdedaj, kanë lënë gjurmë në histori dhe në histori janë të pranishëm edhe sot. Ata janë luftëtarë të lirisë, dëshmorë të kombit, prijës, komandantë, gjeneralë, lahutarë të shquar, poetë, aktorë, profesorë, akademikë.
Vetë Nikë Deda, i biri i Dedë Ndre Martinit, ishte luftëtarë i lirisë, thotë tradita gojore. Nikë Deda, stërgjyshi i Ramizit tonë, luftoi në kryengritjen e madhe kundërosmane, më 1689. Pas dështimit të saj, kryengritësit ndiqeshin nga pushteti. Kelmendasit u shpallën fajtorë të mëdhenj. Disa u larguan e disa u strehuan në fiset fqinje. Edhe Nikë Deda u strehua në Hot, nga ishte bijë e shoqja e tij. Si duket, kjo ka zgjatur rreth 12 vjet, kur edhe Rugova mbeti shkret.
Edhe i biri i Nikë Dedës, i madhi, Ndrelë Nika, paraardhës i Drelajve të sotëm dhe i Ramizit, një burrë me fuqi kreshniku, la emër. Një gur të madh, thonë, e ka luajtur nga vendi, e ai ishte gurapesh i kreshnikëve të brezit të Çeto Bashe Mujit. Edhe sot në Rugovë i thonë Guri i Ndre Nikës.
Djemtë e tjerë të Nikë Dedës, Stak Nika, Pepë Nika, Nokë Nika dhe Nilë Nika po ashtu lanë pasardhës, e disa nga ta janë të shquar në këngë dhe në histori, gjatë viteve 1700, 1800 dhe 1900.
Gjatë Rilindjes Kombëtare, nga Nikëdadajt u shquan Syk Halili i Pepajve dhe Tafil Ahmeti i Drelajve, dëshmorë të kombit, të përmendur në Betejën e Shekullarit, më 1875. I famshëm u bë edhe Çelë Shabani i Stakajve, dëshmor dhe hero kombëtar, vetëm pesë vjet më vonë, komandant i shquar për mbrojtjen e Plavës dhe të Gucisë nga sulmi i Mali i Zi. Është dëshmor i kombit edhe i biri, Sokol Çela. Prijës kombëtar ishte edhe djali tjetër, Haxhi Çela. I përmendur ishte edhe Sadri Bardhi. Të asaj kohe janë edhe dëshmorët e kombit nga Nokshiqi: Nure Kurti, Kurt Asllani e Sadri Groshi; Hysen Alia i Shtupeqit të Vogël dhe shumë të tjerë.
Të nderuar të pranishëm,
kur flas për atë kohë të ndritshme të historisë, më duket se po u hy në hak rugovasve të tjerë, që po ashtu bënë emër të madh, krahas Nikëdadajve: nga Shkreli: Adem Isufi, Rexhë Avdia, Hajdar Feku; nga Koshutani: Sali Jaha, Kadri Bajri, Hysen Bajri, Zhuj Selmani; pastaj Bali Idrizi (Bogë), Bal Alia (Haxhaj), Smajl Turku e Halil Turku (Kuqishtë), Hajdar Sejdi e Isuf Haxhia (Sh. i Vogël), Sali Rama (Bogë), Rizë Zymeri e Sak Faslia (Koshutan), po edhe shumë të tjerë nga të gjitha katundet e Rugovës, por për ta në një rast tjetër. Nderi, burrëria, guximi dhe veprimtaria atdhetare u kanë takuar edhe vëllazërive të tjera të mëdha të fisit të Kelmendit në Rugovë. Pra, burra të njohur kanë dalë jo vetëm nga Lajçi, po edhe nga Muriqi, Nikçi, Vukli e Selca, si dhe nga pjesëtarët pakicë të fiseve të tjera Shkrel, Shalë, Kastrat etj.
Emër të madh në Nikëdedaj dhe në Rugovë kanë bërë edhe Mehmet Shabani, Bekë Hyseni, Zymer Maliqi, Imer Maliqi, Bege Maliqja dhe nëna e tyre, Kajë Galja, pjesëmarrëse në tri beteja kundër Malit të Zi (1879, 1912, 1919); Ker Sadria në vitet ‘20 e ‘30 të shekullit të kaluar, kurse Jashar Haxha, dëshmor i kombit, u bë simbol nderi e guximi kundër pushtetit jugosllav. U shquan edhe Zhukë Haxhia, komandant kufiri gjatë Luftës së Dytë Botërore në Rugovë, si dhe atdhetari i njohur Emrush Miftari, dëshmor i kombit, nga brezi i viteve ’30.
Këtu e kanë vendin edhe dy brezat e demonstratave kundërjugosllave-brezi ’68 dhe brezi ‘81 i Ali Lajçit, si dhe brezi 1997-1999 i Selman e Besnik Lajçit bashkë me luftëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në Rugovë dhe në viset e tjera. E do rendi për të përmendur këtu edhe poetë, artistë popullorë, avokatë dhe intelektualë të njohur nga Nikëdedajt: Esat Mekuli, Qos Alia, Hasan Mekuli, Metë Rrustemi, Haxhi Meta, Bajram Kelmendi, Qerim Ujkani, Çun Lajçi e shumë të tjerë.
Të nderuar të pranishëm,
në fund dua të them se edhe kështu bën të shkruhet biografia e shkrimtarit tonë Ramiz Kelmendi dhe të paraardhësve të tij gjatë historisë, kurse Ramizit, në këtë përvjetor, i dëshiroj shëndet të mirë dhe jetë pa brenga.
Ju falëm nderit për durimin që patët!
Prishtinë, më 24.12.2010

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30