Kolec Traboini: Nolin e penguan Bajonetat e Serbisë!

NOLIN E PENGUAN BAJONETAT E SERBISË!

Ka shumë që rrahin gjoksin si atdhetarë, ndërkohë që shajnë e pështyjnë Nolin e madh, çfarë të kujtojnë të mjerat miza në zverk të elefantit.

Shkruar nga Kolec Traboini

Është për të ardhur keq se shpesh herë, qarqe e grupe të caktuara e trajtojnë historinë duke u nisur nga lidhjet fisnore apo të hierarkisë së sistemit, me të cilin kanë patur të bëjnë dikur pjestarë të familjes apo të afërm të tyre. Ka që bëjnë be e rrufe për mirësinë dhe bujarinë e një sistemi sikur të ishte prerja e artë e historisë. Kur them këtë kam parasysh shkrimin ironik me titull "Kush e pengoi Fan Nolin?" (të bënte demokracinë në Shqipëri-shënimi im, KT) por edhe mjaft shkrime të tjera të pinjollëve të hierarkëve të monarkisë vetanake zogiste. Duke ndjekur këtë stil dhe këtë mënyrë të gjykuari, (“Ja, lexojeni Statutin e Mbretërisë”- të thonë), sot mund të dalin pinjollë të diktaturës e të na bëjnë be e rrufe se koha e Enverit ishte demokraci e kulluar, sepse edhe në kushtetutën e saj ishin shkruar fjalët "demokraci" dhe "sovran është populli...".
Kohët ndërrojnë, por tradicioni politik i interesave mbetet. Shumica e atyre që lavdërojnë deri në qiell një sistem, koha e ka treguar se, ose kanë qënë të ingranuar në atë sistem, ose kanë përfituar prej tij privilegje ekonomike, shoqërore apo politike.
Mirëpo, që të dalësh sot e të thuash se ngjarjet e Maj-Qershorit 1924 ishin një grusht shteti, dhe akoma më tej, se Fan Noli ishte i paaftë për burrë shteti ngase ata që kishte rreth e qark ishin të paaftë gjithashtu, dhe në të kundërt, që veprimet e Ahmet Zogut ishin legale e legjitime, do të thotë që ta vlerësosh historinë që prapa ferrës sipas pikpamjeve tepër të ngushta, e të mos marrësh parasysh asnjë faktor e rrethanë të zhvillimit të atij revolucioni. Është e qartë se revolucionin nuk mund ta bëjë e ta udhëheqë një njeri i paaftë, madje as dhe një njeri me aftësi mbinjerëzore në qoftë se nuk ekzistojnë kushtet e rrethanat e favorshme për zhvillimin e tij, në qoftë se kundërshtitë mes forcave politike nuk kanë arritur në pikën ekstreme - për të cilën thuhet "kur mbarojnë fjalët nxirren shpatat".
Është mirë të studiohet historia deri në hollësi para se të konkludohet se një Revolucion është një Puç apo diçka tjetër.
Përdora shprehjen ‘kur mbarojnë fjalët...’ për të saktësuar se në pranverë 1924 ngjarjet u tensionuan jashtë mase (pra kishin mbaruar fjalët). Plagoset Ahmet Zogu në Parlament nga Beqir Valteri, i cili e finalizon “heroizmin” e tij duke u mbyllur në nevojtore.Ani pse se shumti Parlamenti eshte kthyer historikisht ne nevojtorja personale e pushtetit dhe e pushtetarëve të paskrupullt. Më pas dihet, Ahmet Zogu si mjeshtër i masakrave dhe terrorit, organizon vrasjen e Heroit Avni Rustemi - vrasje që revoltoi tërë popullin shqiptar në jug e në veri. Duke parë rrebeshin e urrejtjes popullore ndaj këtij akti kriminal, Ahmet Zogu nuk kish ç'të bënte veçse t’ia mbathte (mbathja e parë) përtej kufirit për të ndenjur në prehër të Beligradit.
Pa hyrë në hollësira mbi dilemat e Nolit si kryeministër apo në lojën diplomatike për pranimin e ambasadorit sovjetik që do t’i kushtonte rëndë, sepse i shtiu frikën diplomacisë europiane për rrezikun e shtrirjes së influencave ruso-bolshevike sovjetike në Ballkan dhe dobësi të tjera të programit të tij me reforma që mbetën në letër, pra pavarësisht nga këto, është pranuar nga të gjithë historianët se gjashtë muaj të qeverisjes së Nolit në Shqipëri ishin vite të demokracisë e jo të autokracisë dhe pushtetit absolut personal.
Aspekti tjetër i veçantë është se Noli erdhi në pushtet duke shfrytëzuar lëvizjen e forcave të brendëshme, përkundrazi ardhja e Ahmet Zogut nga Serbia dhe i armatosur me bajonetat serbe, konsiderohet si përmbysje e një qeverie nga ndërhyrja e jashtme, në rastin e Shqipërisë, të një armiku të jashtëm të deklaruar botërisht.
Se çfarë ishte dhuna e shovinizmit serb mbi popullin e Kosovës, e tregojnë lumenjtë e gjakut dhe nuk ka nevojë për komente, prandaj dhe ndonjë dashuri e madhe e serbëve për shqiptarët (që vuanin nën regjimin e Nolit!!!) veç ndonjë mendje e çalltisur mund ta bllaçitë. Dhe megjithatë, Serbia (fanatike orthodokse) iu bë krah ushtarakut meskin Ahmet Zogu dhe u vu të përmbyste një qeveri demokratike që gëzonte përkrahje popullore e që drejtohej nga një klerik i kulturuar orthodoks si Fan Noli. Këtë paradoks le ta spjegojnë ithtarët zogistë të rizgjuar tepër vonë tashmë. Le të spjegojnë gjithashtu në kontekstin historik se çfarë ndodhte në Kosovë në gjysmën e dytë të vitit 1924. A mos ishte ndalur, qoftë dhe për një çast, rrjedha e lumit të gjakut shqiptar në tokën dardane?
Paradoks mbetet edhe emri ‘Legalitet’, pra se si mund të vetëquhet legal një regjim që ta sjell armiku i popullit tënd, i cili gjithashtu mban të pushtuar gjysmën e truallit shqiptar, kjo është një nga çuditë më të mëdha monarkiste.
Epra, legaliteti i ardhjes në pushtet të Ahmet Zogut është, jo vetëm i dyshimtë dhe jo legal, por edhe i turpshëm. Çfarë mund të thuhej sikur Sali Berisha, në pranverën e 97-tës të shkonte në Beograd tek Sllobodani, e ky ta ndihmonte të rivendoste "qetësinë", “rendin” dhe “legalitetin” e pushtetit të tij në Shqipëri?! Do të ishte e papranueshme dhe e urrejtshme për shqiptarët.
Po sikur Noli të zbarkonte me trupat ruso-bolshevike e ta “çlironte” edhe ai Shqipërinë sipas stilit përdredhan të Ahmet Zogut? Një mallkim e turp i përjetshëm do të binte mbi të. Por Fan Noli as nuk e bëri, dhe kurrë nuk do ta bënte këtë gjëmë, se binte ndesh me parimet e tij të larta demokratike e, megjithatë, edhe sot e kësaj dite përgojohet prej kallamarëve monarkistë, se gjoja desh solli një ambasador nga Moska, ndërkohë që rastin e invazionit të dhjetorit 1924 nën armët e Serbisë, këtë bëmëzezë në histori, kurrë nuk ia rënduan mbi shpatulla Ahmet Zogut. As atij vetë nuk iu bë qefi qeder, madje edhe kur e kompensoi Serbinë me Shën Naunin. Kjo, se ky riosh ambicioz vinte veten mbi Shqipërinë e shqiptarët, mbi Atdheun e Kombin.
Patriotët si Abas Ermënji, kurrë nuk pranuan që të angazhoheshin nën ombrellën e ndonjë fqinji shovinist si Greqia (akt që është në nderin e tyre) për rrëzimin e diktatorit Enver Hoxha dhe komunistëvë gjakpirës, gjë që Ahmet Zogu e bëri duke lëpirë duart e përgjakura të armiqve të Shqipërisë. Historia është e pamëshirëshme për puthadorët. Shërbimi i Beogradit që shtypte e vriste popullin shqiptar të Kosovës, kishte subvecionuar 2 milion dinarë të asaj kohe, vetëm për të siguruar karierën e Ahmet Zogut. Ky është një akt i pashembullt dhe koha, sado paradoksale, nuk mund ta motivojë e as ta përkëdhelë Zogun e vjetër - se me Lekën, si qytetar i thjeshtë shqiptar (por jo si pretendent), kjo temë nuk ka kurrfarë lidhjeje, pavarësisht nga zgjimi i vonuar i ca zogistëve që u ka mbetur ora një shekull prapa e duan ta bëjnë Shqipërinë mbretëri anadollake me ndonjë Lal Kros të ri.
Nga ana tjetër, është vërtet për të ardhur keq kur dëgjohen vlerësime tendencioze e të pamerituara për burrat e shtetit të cilët e rrethonin Fan Nolin. Ata ishin njerëz të mëdhenj, të cilët qëndrojnë denjësisht në peidestalin e historisë kombëtare. Ministër i Financave të Qeverisë së Fan Nolit ka qënë Luigj Gurakuqi, një nga tribunët e pavarësisë kombëtare në krah të Ismail Qemalit, një njeri me kulturë e dije të gjera, organizator i zoti, një ministër financash të cilin, kurrë më të aftë e më të ndershëm, nuk e ka pasur ndonjëherë Shqipëria. (Ah të kishim një të tillë tani që na mbyten ministrat hajdutë e të paaftë!). Pranë Nolit qëndronte një anëtar kabineti si Stavro Vinjau, një Zija Dibra, i cili nuk pranoi të largohej nga Shqipëria edhe kur Zogu me trupat mercenare e bashibozuke të armatosura në Serbi, hyri përdhunshëm në Tiranë. Si shpërblim për këtë qëndrim dinjitoz e atdhetar të Zija Dibrës, një i paskrupullt që nuk e njihte nderin si cilësi e virtut personal si Ahmet Zogu, vuri njerëz dhe e vrau prapa krahëve gjatë rrugës ndërsa përcillej në internim. Akt i denjë vetëm për një Zog. Pas Zija Dibrës do t’i vinte rradha njërit nga figurat më popullore në Shqipëri, Luigj Gurakuqit, më 2 Mars 1924, në Bari. Vetëm pak ditë më pas, Bajram Curri do të vritej nga bandat zogiste, më 29 mars në Dragobi, për ta mbyllur ciklin makbethian me Heroin Kombëtar Hasan Prishtina, që siç kam shkruar dhe më parë, kur ra ai, u fik Kosova. Kjo vrasje është shërbimi më i madh që i bëri Ahmet Zogu Serbisë shoviniste për gjunjëzimin përfundimtar e të përgjakur të Kosovës.
Ndërsa rreth e qark Ahmet Zogut ishin mbledhur njerëz të kategorisë Pandeli Evangjeli, të cilët nuk janë shquar kurrë për burra shteti por thjesht si nëpunës të bindur kryeulët. Vetëm nëqoftëse është fjala për Lal Krosin, injorantin analfabet i cili bënte ligjin e Maliqin në "Mbretërinë Shqyptare", atëherë po, sepse vërtet, demokratët e mëdhej të plejadës së Fan Nolit nuk kishin në mes vedi ndonjë Lal Kros sharlatan. “Çfarë thotë Zogu bën Lala, çfarë do Lala bën Zogu”.( Enver Hoxha e kishte adaptuar këtë parim zogist lalkrosian: “Çfarë do populli bën partia. Çfarë thotë partia bën populli”. Më shumë çiflik se shtet u katandis e varfëra Shqipëri. Por Shqipëria, as nuk ishte e as nuk do të bëhej kurrë një çiflik Lalësh nëse do të drejtohej edhe më tej nga burra të ditur si Fan Noli, Luigj Gurakuqi, Stavro Vinjau, Zija Dibra, Hasan Prishtina e të tjerë. Tashmë historia dihet: Me Enver Hoxhën, për të dytën herë, Shqipërisë i erdhi "shpëtimi" nga Beogradi drejtpërdrejt nga shtabi jugosllav i Josif Broz Titos.
Qeverisja e Nolit dhe e demokratëve të tjerë shqiptarë bashkëkohës të tij, pa pikë dyshimi, do t’i sillnin Shqipërisë zhvillime të reja bashkëkohore europiane. Madje mund shtohet se ndoshta nën influencën e tyre, populli do të mund të shpëtonte nga gracka e Partisë Komuniste Shqiptare e formuar dhe kjo nga miqtë serbë të Ahmet Zogut, por të Nolit kurrsesi.
Kjo për faktin se rinisë shqiptare dhe mbarë popullit të varfër e të mbetur në injorancë, i kishte ardhur në majë të hundës mbretëria e mbretërimi gjysëmfeudal zogist, ku oborri bënte jetë lluksi përrallore. Duke kënduar “Këngën e mjerimit”, populli e pati të lehtë të mashtrohej prej ideve spekulative e demagogjike të barazisë e të mirëqënies shoqërore që do të vendosej (gjoja) pas çlirimit të Shqipërisë nga pushtuesit fashistë. Nëqoftëse Shqipëria do të kishte patur deri në vitin 1939 një shtet demokratik sipas parimeve të ndritura noliane, padyshim që nuk do të ishte e lehtë të gënjeheshin dhe mashtroheshin njerëzit me pilula sllavo-komuniste të linjës Moskë-Beograd.
Prandaj, se si do të ishte historia e Shqipërisë pa Ahmet Zogun dhe Enver Hoxhën, kjo merret me mend dhe nuk ka nevojë për komente të gjata, ndërsa se si do të bëhej historia nëse Shqipëria do të ecte në rrugën e ideve demokratike dhe iluministe të Fan Nolit, kjo ka vend për hulumtime, sepse Fan Noli ishte një njeri universal dhe bota e ideve të tij ishte mjaft komplekse, por gjithsesi, shumë më e ndritur se çdo lloj diktature e tipit kontraversal Zogu-Hoxha.
Megjithëse këta dy kapituj janë kaq voluminozë e kaq kompleksë dhe me sense të kundërt saqë nuk mund të ezaurohen me një apo dy diskutime, sidoqoftë mund të themi se, me idealin e tij për një Shqipëri ekonomikisht të zhvilluar e kulturuar, për një shtet të ndërtuar mbi principet bashkëkohore europiane, me një shoqëri civile demokratike, Fan Nolin, më parë nga bashibozukët e halldupët pseudolegale të Ahmet bej Zogollit, e penguan dhe e rrëzuan bajonetat e Serbisë, për ndryshe sot, Shqipëria do të ishte Europë e jo siç është, një vend i braktisur në siujdhezën me emrin "harresë ballkanike".

Boston, 6 shkurt 1998

K.Traboini, nga Libri '"E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias" 2005

http://traboini-ese.blogspot.com/