ForumMehmetali Rexhepi: Mes kontrasteve
Faqja 1 e 1
Mehmetali Rexhepi: Mes kontrasteve
nga Agim Gashi Fri Mar 27, 2009 3:30 am
 |
| Mehmetali Rexhepi |
Mehmetali Rexhepi
M E S K O N T R A S T E V E
(Hasije Selishta - Kryeziu: “LULE AJRI”, “Brezi 81”, Prishtinë, 2009)
Hasije Selishta - Kryeziu tashmë ka pasqyrën e portretit të vet poetik. Atë pasqyrë të pasqyrimit të të dukshmes dhe ndjesive do t’ua dhurojë me çiltëri, këndpamjet e mjedisit hapërimeve të saja të prekshme dhe imagjinare, kapur me fjalor që kuptimson sprovën jetësore në një ligjërim të figurshëm.
Për tu bërë e përfillshme në rendin e letrave, kjo vargkërkuese nuk ngurroi që për redaktorin dhe recensuesin të sjellë gërshërët dhe krahërin.
Në mjedisin, si yni, ku pak përfillet rendi dhe kriteri, depërtimi i këtillë i prodhimtarisë shkrimore përmes filtrimit të saj, i shton gjasat ngritjes së një rendi të sistemimit të vlerave. Mangësinë e kompetencave në këtë fushë e përmbush tautologjia.
Për tu bërë e përfillshme në rendin e letrave, kjo vargkërkuese nuk ngurroi që për redaktorin dhe recensuesin të sjellë gërshërët dhe krahërin.
Në mjedisin, si yni, ku pak përfillet rendi dhe kriteri, depërtimi i këtillë i prodhimtarisë shkrimore përmes filtrimit të saj, i shton gjasat ngritjes së një rendi të sistemimit të vlerave. Mangësinë e kompetencave në këtë fushë e përmbush tautologjia.
* * *
Pesë ciklet: “Udhëtimi djallëzor”, “Grimca rëre”, “Çatia e gruas”, “Aromë shpirti” dhe “Syri ka mbetur larg”, i lënë hapësirë për të qëmtuar figura e pamje dhe, për të ndërtuar me to kuptime e kumte ideore, shpirtërore, edhe shumëçka tjetër të kësaj magjie.
Sikur tek vargshkrues a vargqëmtues tjerë shqiptarë, edhe Hasije Selishta - Kryeziu në përzgjedhjen qëmtuese të saj për këtë libër, nuk i shmanget malbrezit tematik dhe frymës së simbolikës kombëtare; ndonëse gjithnjë, sipas qasjes vetanake, mëton ikje nga përsëritja.
Pse i ndodh kështu, të jetë e lidhur me këtë kryetemë, jo vetëm kësaj autoreje, por edhe vargut të shumtë të ndjenjashtjelluesve shqiptarë, meqenëse vargthurësit evropianë futen dhe dalin në përmasa tjera të ndërlikuara për fatin e ekzistencës njerëzore?
Diçka që është shtresuar në ndërdije dhe vetëdijen e brezave, vjen në një trajtë ose tjetër, edhe te kjo autore, si shfryrje, si katarzë e gjëmës së tkurrjes etnike dhe, ajo gjëmë me gjithë trajtat e përbindshme vijoi gjatë gjithë përgjakjes mbi trup-hartën e etnisë: “Në derën e vjetër/Ajkuna e bardhë dridhet/Ende hetimet vazhdojnë/Ato janë sekrete.”
Pohimin e sipërshqiptuar e përtrollitin format e togfjalëshave si “Molla e Kuqe”, “Kafazi i universit”, “këmishë e robërisë”, etj., që bartin shtresime kuptimore të trungut: florë, etnonim, toponim, cilësi mbiemërore të epitetit...
Togfjalësha të tillë metaforik si “këmishë robërie”, “lule loti”, “borë vetmie”, “fillimi priste” dhe, shtrirje të kësisojshme finoke të reflekseve ideore si: “Më lini të pikturoj jashtë një kornize”, ngrisin nivelin e një përvoje në një diskurs të qëndrueshëm, i cili pleks dromca rrymimesh hermetike e paradoksale të shprehjes.
Në shtatëdhjetë e tri vjershat e këtij libri, trembëdhjetë herë, në kontekste të ndryshme, haset molla. Semantika e mollës ngërthen trungun dhe frytin: molla si trung me gjethe për hije vapash, trung i zhveshur dhe pa fryte… Molla si metaforë e mëkatit të parë të Evës, molla e papjekur, molla e mbetur në degë deri në kalbje, molla e rënë para kohe, molla e pangrënë, sytë kah molla… Togfjalëshat dhe epitetet metaforike mëtojnë shtrirje të idesë artistike, që të shumtën arrijnë objektiva përfytyruese në tablotë e pikturave të fjalës.
Në këtë vëllim ka dhe prurje vargjesh pa nerv poetik, pa shije të plotë qëmtuese, e natyrshme për një zemër të dashuruar në poezi, dhe, që ende nuk di për plleshmërinë e shterpësinë e dhuntisë, hujet dhe grackat… Kësisoj, ndonjëherë nuk arrin t’ia vesh rrobat më të përshtatshme asaj nazemadhe. Por, ajo ka kurajën e një kureshtje prore kërkuese, deri në depërtimin e ligjërimit në dukuritë specifike që i përkasin artshkrimit.
Pena e kësaj autoreje mëton depërtim në forma abstrakte të poezisë, ndaj lexuesi do të duhej t’i ofrohej, duke ia tumirë akëcilën figurë, akëcilën formulë urtie ose akëcilën ide përmes përzgjedhjes së anëve të bukura: aty ku shkëlqejnë dhe jo vetëm atje ku errësojnë shkëlqimin.
Pesë ciklet: “Udhëtimi djallëzor”, “Grimca rëre”, “Çatia e gruas”, “Aromë shpirti” dhe “Syri ka mbetur larg”, i lënë hapësirë për të qëmtuar figura e pamje dhe, për të ndërtuar me to kuptime e kumte ideore, shpirtërore, edhe shumëçka tjetër të kësaj magjie.
Sikur tek vargshkrues a vargqëmtues tjerë shqiptarë, edhe Hasije Selishta - Kryeziu në përzgjedhjen qëmtuese të saj për këtë libër, nuk i shmanget malbrezit tematik dhe frymës së simbolikës kombëtare; ndonëse gjithnjë, sipas qasjes vetanake, mëton ikje nga përsëritja.
Pse i ndodh kështu, të jetë e lidhur me këtë kryetemë, jo vetëm kësaj autoreje, por edhe vargut të shumtë të ndjenjashtjelluesve shqiptarë, meqenëse vargthurësit evropianë futen dhe dalin në përmasa tjera të ndërlikuara për fatin e ekzistencës njerëzore?
Diçka që është shtresuar në ndërdije dhe vetëdijen e brezave, vjen në një trajtë ose tjetër, edhe te kjo autore, si shfryrje, si katarzë e gjëmës së tkurrjes etnike dhe, ajo gjëmë me gjithë trajtat e përbindshme vijoi gjatë gjithë përgjakjes mbi trup-hartën e etnisë: “Në derën e vjetër/Ajkuna e bardhë dridhet/Ende hetimet vazhdojnë/Ato janë sekrete.”
Pohimin e sipërshqiptuar e përtrollitin format e togfjalëshave si “Molla e Kuqe”, “Kafazi i universit”, “këmishë e robërisë”, etj., që bartin shtresime kuptimore të trungut: florë, etnonim, toponim, cilësi mbiemërore të epitetit...
Togfjalësha të tillë metaforik si “këmishë robërie”, “lule loti”, “borë vetmie”, “fillimi priste” dhe, shtrirje të kësisojshme finoke të reflekseve ideore si: “Më lini të pikturoj jashtë një kornize”, ngrisin nivelin e një përvoje në një diskurs të qëndrueshëm, i cili pleks dromca rrymimesh hermetike e paradoksale të shprehjes.
Në shtatëdhjetë e tri vjershat e këtij libri, trembëdhjetë herë, në kontekste të ndryshme, haset molla. Semantika e mollës ngërthen trungun dhe frytin: molla si trung me gjethe për hije vapash, trung i zhveshur dhe pa fryte… Molla si metaforë e mëkatit të parë të Evës, molla e papjekur, molla e mbetur në degë deri në kalbje, molla e rënë para kohe, molla e pangrënë, sytë kah molla… Togfjalëshat dhe epitetet metaforike mëtojnë shtrirje të idesë artistike, që të shumtën arrijnë objektiva përfytyruese në tablotë e pikturave të fjalës.
Në këtë vëllim ka dhe prurje vargjesh pa nerv poetik, pa shije të plotë qëmtuese, e natyrshme për një zemër të dashuruar në poezi, dhe, që ende nuk di për plleshmërinë e shterpësinë e dhuntisë, hujet dhe grackat… Kësisoj, ndonjëherë nuk arrin t’ia vesh rrobat më të përshtatshme asaj nazemadhe. Por, ajo ka kurajën e një kureshtje prore kërkuese, deri në depërtimin e ligjërimit në dukuritë specifike që i përkasin artshkrimit.
Pena e kësaj autoreje mëton depërtim në forma abstrakte të poezisë, ndaj lexuesi do të duhej t’i ofrohej, duke ia tumirë akëcilën figurë, akëcilën formulë urtie ose akëcilën ide përmes përzgjedhjes së anëve të bukura: aty ku shkëlqejnë dhe jo vetëm atje ku errësojnë shkëlqimin.
* * *
Ky libër shfaq një prirje të dukshme për t’i kapë e kundërvënë gjendjet kontrastive të dukurive, qofshin emocionale a kuptimore dhe, për të nxjerrë forma përfytyrimesh, pasqyrimesh, përmbajtjesh e mbresash, që do ta fisnikëronin fondin e urtisë së përbashkët.
Në vargjet e shkurta me pak rreshta, mes antonimeve fshihet rebusi i një kumti të drejtpërdrejtë dhe përbërësit e tij të tërthortë: “Në pushtetin e mureve/Kur hapet porta/E përshëndetjeve/Këmisha e saj vjetrohet.”
Veçoria e fshehjes së rebusit të idesë, duket, por më pak ndjehet, si zotësi shtjelluese për të joshë e ngazëllyer. Këtu joshje ka, për aq sa i hap shteg kroit të parë njëra figurë dhe mbyll shtegun tjetra, ndaj humbet rebusi në një “rreth vicioz”, ku nuk ke burim për t’ia shuar etjen zbërthimit. Dhe aty nuk ndjehet gurgullima, as rrjedha e ujit, as etjeshuarje e kërshërisë…
Autorja anashkalon metrikën sepse nuk përqëndrohet në ritëm, as në efektin tingullor të rimës e në muzikalitetin e vargut. Ajo futet mes gjendjeve kontrastive të fjalës. Këtij udhëkërkimi të pandalshëm, ndoshta iluzionist, pos forcës qëmtuese, i duhet edhe qartësia zbërthyese.
Në kopshtin e saj poetik do t’i duhej një krasitje e titujve dhe shprehjeve të natyrës shpjeguese, ngase hasen në diskursin e boshtit fijeshtjellues; si dhe dymendjet për çfarësinë e veshjes së ardhme të poezisë me petkat delikate të saj.
Ky libër shfaq një prirje të dukshme për t’i kapë e kundërvënë gjendjet kontrastive të dukurive, qofshin emocionale a kuptimore dhe, për të nxjerrë forma përfytyrimesh, pasqyrimesh, përmbajtjesh e mbresash, që do ta fisnikëronin fondin e urtisë së përbashkët.
Në vargjet e shkurta me pak rreshta, mes antonimeve fshihet rebusi i një kumti të drejtpërdrejtë dhe përbërësit e tij të tërthortë: “Në pushtetin e mureve/Kur hapet porta/E përshëndetjeve/Këmisha e saj vjetrohet.”
Veçoria e fshehjes së rebusit të idesë, duket, por më pak ndjehet, si zotësi shtjelluese për të joshë e ngazëllyer. Këtu joshje ka, për aq sa i hap shteg kroit të parë njëra figurë dhe mbyll shtegun tjetra, ndaj humbet rebusi në një “rreth vicioz”, ku nuk ke burim për t’ia shuar etjen zbërthimit. Dhe aty nuk ndjehet gurgullima, as rrjedha e ujit, as etjeshuarje e kërshërisë…
Autorja anashkalon metrikën sepse nuk përqëndrohet në ritëm, as në efektin tingullor të rimës e në muzikalitetin e vargut. Ajo futet mes gjendjeve kontrastive të fjalës. Këtij udhëkërkimi të pandalshëm, ndoshta iluzionist, pos forcës qëmtuese, i duhet edhe qartësia zbërthyese.
Në kopshtin e saj poetik do t’i duhej një krasitje e titujve dhe shprehjeve të natyrës shpjeguese, ngase hasen në diskursin e boshtit fijeshtjellues; si dhe dymendjet për çfarësinë e veshjes së ardhme të poezisë me petkat delikate të saj.
* * *
Si i qasemi dhe si vjen poezia? Ajo në çaste vjen me naze e madhështi dhe, po e kape çastin e saj, situatën e trishtimit do ta fusësh në kutinë tënde e, t’ia nxjerrësh helmin sikurse gjarprit.
Gjetja e magjisë së fjalës është një dhunti sa e lashtë aq e re.
Gjetja e magjisë së fjalës është një dhunti sa e lashtë aq e re.
* * *
Në përmbyllje të kësaj qasjeje përuruese për librin “Lule ajri”, si autores edhe lexuesve do t’iu bëja nder, duke cituar të përndritshmin Rexhep Elmazi: “dielli le të jetë sa të dojë larg/pas tij prapë ngas/
guri le të jetë i fortë sa të dojë/një thërmi e tij prapë jam” *
guri le të jetë i fortë sa të dojë/një thërmi e tij prapë jam” *
*Rexhep Elmazi “Frymëmarrje”, Rilindja, Prishtinë, 1972, f.41
GJILAN, shkurt 2009
Agim Gashi- Administrator
- Numri i postimeve : 45955
Age : 70
Location : Kosovë
Registration date : 17/11/2008
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi
» IDRIZ ZEQIRAJ - SHIPTARËT NUK JANË "ME BYTHË NË PRUSH", PËR TË FALUR TOKAT
» Akuzat kundër Shefqet Krasniqit Prokurorisë ia kishte konfirmuar edhe BIK-u (Dokument)
» Aktakuzë kundër imamit Shefqet Krasniqi
» Zbulohen tensionet gjatë dialogut në Bruksel, Nikoliqi Thaçit: Ti je kriminel
» Faruk Tasholli - RJEPENI NANËN
» FAMILJA E HAKI IMERIT: AI U VRA NË KOHËN KUR NË PUSHTET ISHIN HASHIM THAÇI E REXHEP SELIMI
» AGIM GASHI - O NE TREN PËR MITROVICË
» Vëllai i tij u pajtua me Thaçin, por ja si ishte kidnapuar Haki Imeri në Brojë e më pas ishte vrarë
» Fadil Maloku:Aferim, Prokurori e Kosovës!
» Djali i Haki Imerit del kundër axhës: Nuk ia fali Thaçit, nuk dua drejtësi kanunore
» IDRIZ ZEQIRAJ:Copëza biografike dhe kujtime për Ibrahim Rugovën
» Presidenti Thaçi i “lahet me 124 pleq” Imer Imerit se nuk ka gisht në vrasjen e vëllait të tij
» Adem Salihaj akuza të rënda ndaj Hashim Thaçit, ja si po mundohet të shpërlahet nga krimet e shumta që ka bërë
» Ndodh edhe ky skandal: Njeriu që grisi fotografinë e Presidentit Rugova merr certifikatën e veteranit të UÇK-së
» BERAT ARMAGEDONI:Lamtumirë, Joshua i Pejës!
» Biografia e Presidentit Rugova - Biografi e shkurtër
» ILIR MUHARREMI : Treni provokativ, artistët në gjumë
» Përveç ROSU-së, ky është shqiptari që rrezikoi jetën për ta ndalur trenin e Serbisë
» ENVER PETROVCI - IN MEMORIAM SEFEDIN NUREDINIT- SEFA