Qerim Vrioni: Ipolit Bajar - një nga shpikësit e fotografisë
Faqja 1 e 1
Qerim Vrioni: Ipolit Bajar - një nga shpikësit e fotografisë
IPOLIT BAJAR - NJE NGA SHPIKESIT E FOTOGRAFISE
Nga Qerim Vrioni
Në historinë e Artit dhe Kulturës botërore, emrat e Nisëfor Nipsë (1765-1833), Zhan Lui Mande Dager(1787-1851), Ipolit Bajar (1801-1887) dhe Uiliam Foks-Talbot (1800-1877), tre të parët francezë, ndërsa i katërti anglez, kanë hyrë si Katër Shpikësit e fotografisë. Puna tyre kërkimore përfshin harkun kohor 1820-1860, i cili përbën periudhën më interesante dhe më pjellore në lindjen e fotografisë. Për të arritur tek FOTOGRAFIA, që ishte një ëndër e hershme dhe e lakmushme e njerëzimit, në dhjetvjeçarët e parë të shekullit XIX, punonin shumë kimistë, piktorë, shpikësa, grafistë, nëpunës etj. Përveç Europës, kjo aventurë kishte mbritur edhe në SHBA, Argjentinë e Brazil. Më të suksesshëm në sendërtimin e saj dolën katër shpikësit e cituar më lartë, të cilët punonin të pavarur nga njeri-tjetri (pak përjashtim Nipsë me Dager). Secili ka pjesën e vet të tortës në këtë shpikje të rëndësishme të njerëzimit, por çdonjeri me vlerat dhe veçantitë e tij.
Në mes tyre, figurë me përmasa dhe tipare të veçanta është ajo e francezit Ipolit Bajar (Hyppolite Bayard). Njeri me interesa të gjera shkencore dhe kulturore, Bajar, tërhiqet shumë nga publikimi i shpikjes së fotografisë (1839) dhe i kushtohet menjëherë e tërësisht asaj. Ai ishte një punonjës i thjeshtë i Minstrisë së Financave, punë me të cilën do kalonte pjesën më të madhe të jetës. Shpejt (1839), fillon eksperimente për të përngrirë pamje në sipërfaqe plane, pra të realizojë fotografi. Në saje të mprehtësisë, fantazisë dhe këmbënguljes, ai arrin të shtrijë imazhe jo në pllakë bakri, si kolegu i tij, Dager, por në letër (karton) e, kjo s’ishte gjë e vogël. Ishte hera e parë në histori që pamjet përngrieshin drejtpërdrejt në letër e jo më në pllaka metalike. Kështu, ai realizon me printim të drejtëpërdrejtë në pozitiv, një autoportret të tij, që mbahet si i pari në histori të fotografisë. Shpikja e tij pothuajse ishte e barabartë me atë të Dager, por këtij kish kohë që i punonte emri, ndërsa Bajar, në një farë mënyre, luante në fushë të huaj. Ai ishte vetëm një i panjohur për rrethet shkencore, por ndjekës i rregullt i veprimtarive artistike të kryeqytetit francez. Bajar-it nuk iu kushtua vëmendja që meritonte, ndërkohë që Dager, përveç publicitetit, përfitoi nga Akademia Franceze edhe financime të konsiderushme. Një arsye për këtë dallim ndërmjet dy shpikësve ishte dhe miqësia e kryetarit të Akademisë, Fransua Arago me Dager. Gjithsesi, pa mohuar vlerat dhe punën e Dager, duhet thënë se nga Bajar, kanë mbetur fotografi që janë të parat në llojin e tyre në histori të fotografisë.
I. Bajar me aparat |
Bajar, dy statuja, 1839 |
Rreth vitit 1842, ai fillon të fotografojë me sukses me procesin “kalotipi”(negativ-pozitiv), të shpikur nga Foks-Talbot. Gama e temave të trajtuara nga Bajar, edhe si frut i fantazisë së tij, zgjerohet mjaft. Ai fotografon natyra të qeta të kompozuara bukur, peizazhe, portrete, arkitekturë, madje dhe pamje të barrikadave të Revolucionit të vitit 1848. Ndërkohë, atë e aktivizojnë në disa veprimtari fotografimi nëpër Francë, të financuara nga institucione të ndryshme. Në shumicën e tyre ndjehet syri dhe mendja e artistit, por edhe pasioni i shkencëtarit.
Bajar-i, i vetdijshëm për nivelin e punimeve të shumta dhe cilësore në lëm të fotografisë, priste më tepër vëmendje dhe vlerësim moral dhe financiar nga qarqet akademiko-shkencore. Shpërfilljen e Akademisë së Shkencave e zbuti disi qëndrimi i Akademisë së Arteve të Bukura të Parisit, e cila çmoi më shumë fotot e tij nga ato të Dager. Kjo nuk ishte e paktë, por ishte e pamjaftushme për të qetësuar sedrën e tij të prekur. Eklipsimi i padrejtë i shpikjes së Bajar përkundrejt vlerësimit të tepruar të
Bajar, doreze dantelle, 1840 |
Emri i Ipolit Bajar, është një pjesë sa organike, po aq edhe origjinale e atyre që shpikën fotografinë dhe, nuk mund të flitet për lindjen e saj, pa përmendur emrin e tij. Mjaft e goditur tingëllon thënia e studiuesit Wolfgang Kemp për të: “Fotografia është një fëmijë me disa etër, dhe Ipolit Bajar, është njeri nga ata”.
Bajar, I mbyturi, 1840 |
1. Il Mondo della Foto—Phaidon, 2002
2. Encyclopedia of Photography—New York, 1984
3. Newhall Beamont—The history of Photography—MoMA, New York, 2006
4. The Oxford Companion to the photograph—by Oxford University Press, 2005
5. Gensheim Helmuth—Le origini della fotografia—Milano, 1981
6. Frizot Michel—The new history of photography—Këln, 1998
7. Koetzle Hans-Michael—Photo Icons-The story behind the pictures-Taschen, Këln, 2008
Agim Gashi- Administrator
- Numri i postimeve : 45955
Age : 70
Location : Kosovë
Registration date : 17/11/2008
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi
Tue Mar 14, 2017 8:17 pm nga Agim Gashi
» IDRIZ ZEQIRAJ - SHIPTARËT NUK JANË "ME BYTHË NË PRUSH", PËR TË FALUR TOKAT
Mon Feb 27, 2017 6:54 pm nga Agim Gashi
» Akuzat kundër Shefqet Krasniqit Prokurorisë ia kishte konfirmuar edhe BIK-u (Dokument)
Mon Feb 27, 2017 5:20 pm nga Agim Gashi
» Aktakuzë kundër imamit Shefqet Krasniqi
Mon Feb 27, 2017 4:32 pm nga Agim Gashi
» Zbulohen tensionet gjatë dialogut në Bruksel, Nikoliqi Thaçit: Ti je kriminel
Fri Feb 03, 2017 7:40 pm nga Agim Gashi
» Faruk Tasholli - RJEPENI NANËN
Fri Feb 03, 2017 12:22 pm nga Agim Gashi
» FAMILJA E HAKI IMERIT: AI U VRA NË KOHËN KUR NË PUSHTET ISHIN HASHIM THAÇI E REXHEP SELIMI
Wed Jan 25, 2017 12:39 am nga Agim Gashi
» AGIM GASHI - O NE TREN PËR MITROVICË
Wed Jan 18, 2017 11:08 pm nga Agim Gashi
» Vëllai i tij u pajtua me Thaçin, por ja si ishte kidnapuar Haki Imeri në Brojë e më pas ishte vrarë
Wed Jan 18, 2017 8:13 pm nga Agim Gashi
» Fadil Maloku:Aferim, Prokurori e Kosovës!
Wed Jan 18, 2017 8:00 pm nga Agim Gashi
» Djali i Haki Imerit del kundër axhës: Nuk ia fali Thaçit, nuk dua drejtësi kanunore
Wed Jan 18, 2017 7:12 pm nga Agim Gashi
» IDRIZ ZEQIRAJ:Copëza biografike dhe kujtime për Ibrahim Rugovën
Wed Jan 18, 2017 5:13 pm nga Agim Gashi
» Presidenti Thaçi i “lahet me 124 pleq” Imer Imerit se nuk ka gisht në vrasjen e vëllait të tij
Wed Jan 18, 2017 4:00 pm nga Agim Gashi
» Adem Salihaj akuza të rënda ndaj Hashim Thaçit, ja si po mundohet të shpërlahet nga krimet e shumta që ka bërë
Wed Jan 18, 2017 3:53 pm nga Agim Gashi
» Ndodh edhe ky skandal: Njeriu që grisi fotografinë e Presidentit Rugova merr certifikatën e veteranit të UÇK-së
Tue Jan 17, 2017 7:55 pm nga Agim Gashi
» BERAT ARMAGEDONI:Lamtumirë, Joshua i Pejës!
Tue Jan 17, 2017 12:15 am nga Agim Gashi
» Biografia e Presidentit Rugova - Biografi e shkurtër
Mon Jan 16, 2017 10:32 pm nga Agim Gashi
» ILIR MUHARREMI : Treni provokativ, artistët në gjumë
Sun Jan 15, 2017 11:32 pm nga Agim Gashi
» Përveç ROSU-së, ky është shqiptari që rrezikoi jetën për ta ndalur trenin e Serbisë
Sun Jan 15, 2017 9:53 pm nga Agim Gashi
» ENVER PETROVCI - IN MEMORIAM SEFEDIN NUREDINIT- SEFA
Sun Jan 15, 2017 9:07 pm nga Agim Gashi