FAHRI XHARRA:Esad Mekuli !

nga **Agim Gashi** Sun Mar 20, 2016 6:17 pm

FAHRI XHARRA:Esad Mekuli !

Kur punon ndërgjegjja dhe vetëdija e shprehë pastërtinë shpirtërore atëherë rritet edhe përgjegjësia ndaj asaj pyetjeje që është një brengë e së ardhmes dhe përgjigje e sinqertë : Si veprova ?
“Do të vijnë mbas nesh fëmijët tanë e fëmijët ,e fëmijëve tanë dhe ata do të flasin për ne, ata do të gjykojnë për ne- Breznitë veprat i gjykojnë .. Kështu shprehej Esad Mekuli në poezinë e tij “Gjykimi”.

Dhe një mendjendritur si Esad Mekuli medoemos e ka dëshirë të dijë se si do të jetë e gjykuar vepra e tij jetësore.
Një popull i tërë , ai i arsimuari , i drejtorientuari dhe falënderuesi sot do t`i thoshte : Të lumtë Esad Mekuli !
(Esad Mekuli është poeti i parë dhe më i njohur i Kosovës pas Luftës së Dytë Botërore. Ai lindi në Plavë, më 17 dhjetor 1916 dhe vdiq në Prishtinë më 1993. Familja e tij në Plavë kishte ardhë nga Nokshiqi. Babi i Esad Mekulit, edhepse ishte hoxhë, fëmijët e tij i orientoi në shkollim jofetar. Esad Mekuli, shkollën fillore e kreu në Plavë, në gjuhën serbe. )

Esad Mekuli qante se e dinte pse : “ Qeme- turq, dreqen me bishta, qeme-raje qe t’hiqet ne vargoj te mjerimit te perbuzur-shiftare**!” Ai e ndjente një ngazëllim , dhe e dinte që do të vjen një kohë edhe më e mirë për shqipatarin. Pavarësia as që i kishte shkuar ndër mend pas tradhëtisë serbo- jugosllave pas Luftës së dytë Botërore .
Esadi e kishte guximin e madh që të thoshte atë që e ndjente , nuk kishte rënë në grackën e mashtrimeve serbe, përkundër kohës shumë të rrezikshme për shqiptarët në Jugosllavi .
Në atë kohë (1954) , në zjarrin e madh të mashtrimit serb dhe “indoktrinimit” të shqiptarëve se janë turq e duhet të shkojnë në token e ”tyre” del Esad Mekuli me poezinë “TURK, ELHAMDULILA” :
“Turku me shpatë ka pre- Evropa dridhet, ushton..Në Kosovë luftuem dhe ne Liri, kush s’të don?! Me shpatë, me zjarm sundoi- Me shekuj liri s’kemi pa. Tirani mbi ne gërmoi: Ja turku, elhamdulila! “
Dorën në zemër ,në konteks me kohen , viti 1954 , kjo poezi e Esad Mekulit ka qenë një mrekulli e guximit qytetar dhe intelektual “ Fenë me kombësi e njisoi, Muslim e turk- s’ka da. Deshti edhe emnin t’na harroi:- Je turk, elhamdulila! Dhe gjuhën tonë e ndaloi,Kush turqisht s’flet fe s’ka. Ashtu, thane, Zoti urdhënoi:- Je turk, elhamdulila!

“”Po, s’jemi turq, nuk jemi!
Jo kurr’! Ta dinë të tanë:
Shqiptarë dhe t’parët i kemi.

Si guxoi ,intelektuali Esad Mekuli në atë kohë të hendekut të madh shqiptar të thotë:” Po, s’jemi turq, nuk jemi! Jo kurr’! Ta dinë të tanë: Shqiptarë dhe t’parët i kemi. ???
Na e kujton kjo këngë, këto vargje se sot nuk është diçka në rregull me ne ?
Me krijimtari poetike filloi të merret qysh në shkollën e mesme. Në fillim shkroi në gjuhën serbokroate, pas luftës botoi shqip në Kosovë e Maqedoni.
Ai ka qenë kryetari i parë i Akademisë së Arteve të Kosovës.
Shikoni , ja si gjëmon Esad Mekuli me vargun e tij në poezinë “A asht fajtor shqiptari?”, e shkruan më 1938, kur mësoi për Memorandumin famëkeq të Çubrilloviqit, i cili bënte thirrje për dëbimin e qindra mij shqiptarëve etnikë nga Kosova për në Turqi:

“…A asht fajtor shqiptari pse, si të tjerët, po don të jetojnë si Njeri në të vetat sot e përjetë?
A asht fajtor pse përkundër dhunës qëndron Nën qiellin e Kosovës loke, në trollin e të parëve të vet!”

Poezia e tij mbart brenda ngjarjet dhe trazimet që kaluan kosovarët në luftën e tyre për ekzistencë në trojet e veta.
E sot si mendojmë? E njofim Çubriloviqin dhe memorandumin e tij ? Sikur ta dinim se për çka bëhej fjalë në atë kohë dhe ta kishim gjallë Esad Mekulin , sot do të ishim më të vetëdijshëm në veprimet tona.
“E kaluara e bujshme e popullit tonë është e mbushur plot me ngjarje të rëndësishme historike që na bëjnë të kuptojmë se ky popull ka një të kaluar sa të lavdishme e krenare,po aq edhe të mundimshme e të hidhur,sepse robëria nuk sjell gjë tjetër përveç vuajtjeve të pandërprera për një popull,sidomos një barë të rëndë mbi kurrizin e tyre e kanë mbajtur popujt e vegjël. Ata vazhdimisht kanë qenë nën thundrën e popujve numerikisht më të mëdhenj. Esad Mekuli është dëshmitarë i një gjendjeje të tillë ,prandaj ai nuk mund të hesht ,sepse një gjë e tillë e ka preokupuar tërë qenien e tij njerëzore. Kur sheh masat e gjera shqiptare se në çfarë gjendje ndodhen,ai ia thotë këngës: “Deshta,shumë kam dashtë-dëshrue Që me këngë të trimnoj ,me fjalë tande të dridhun Të ngrej fuqitë prej gjumit…”( Gostivar, 2008 prof. Basri Saliu )
Esad Mekuli ishte kryetari i parë i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, nismëtar, themelues dhe kryetar i parë i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Pos shkrimeve kryesisht në poezi, Esad Mekuli ka përkthyer nga gjuha shqipe në ate serbe dhe anasjelltas. Ka përkthyer në shqip rreth 18 vepra të të gjitha gjinive lerare. Poezitë e Esad Mekulit janë përkthyer në gjuhën serbe, maqedone, hungareze, kroate, italiane e të tjera. Punimet e tij janë prezantuar në të gjitha antologjitë e poezisë shqipe, por edhe në shumë antologji botërore. Esad Mekuli ka shkruar edhe me pseudonimet Sat Nokshiqi dhe Sat Hoxha. Vdiq në Prishtinë me 6 gusht 1993.
Dhimbje e kohës , dhimbje mortore : ”,”Shiftar mos më thuaj,mos më thirr në emër të huaj”,”I varuni i këndon lirisë” dhe “Porosia e nënës” që ua dedikon shqiptarëve që për shkaqe politike dhe padrejtësie u detyruan të mërgohen në Turqi. “ Pra , pse qante Esad Mekuli ? A mund ta dimë se pse?

Ku është sot lloji i shpirtbardhësisë esadmekuliane kombëtare ? Jemi ne veti ?
*Posa ta kemi lexuar” Sharraxhiun” e Esad Mekulit ,ndoshta ashtu spontanisht do të na kujtohet “Luli i vocërr” i Migjenit. Ata edhe pse kanë dallime në moshë , janë shokë shumë të afërt. Ashtu si “Luli i vocërr “i Migjenit që i ka qitur tullumbat e tij ti ngroh në diell,po ashtu edhe “Sharrëxhiu” i Esad Mekulit mik më të afërt e ka diellin. Xhepat e sharrëxhiut janë shumë të ngushta për duart e ënjtura të tij. Si Migjeni,po ashtu edhe Mekuli janë njohës të mirë të gjendjes së masave. Esad Mekuli ka diçka më tepër ,sepse atij i mohohet përkatësia kombëtare duke e ofenduar se gjoja qenkemi njerëz me bishta. Ai kur e sheh sharrëxhiun me sëpatën e rrasur në shok ,e bishti i saj ka dalë prapa,dyshon se mos vallë për këtë na quajtën njerëz me bishta? (e huazuar) *

E kam edhe unë një vaj që sot nipat e “sharrëxhinjve “ që jemi nuk ia dimë për falënderit Kosovës Shtet:

Pra mos të harrojmë se jemi bijtë dhe nipërit e : “O vëlla me sharrë në krah”
Do të shoh prapë me duar të mërdhime nën sjetull
Me sharrën e stërlashtë mbi krah Dhe sopatën e mprehtë të rasun në shok
Në fytyrën tande lexoj: Kam fjetur në podrumin e lagshtë,unë i trembëdhjeti
Dhe kam hangër në kusinë e bakrit,të sjellun prej vendlindjes
Prej vendlindjes,fasulen e hollë të vendlindjes unë i trembëdhjeti.
-Pse unë kënaqem me pak prej këtyre duarve të mërdhime,
Atje mbas 77 bjeshkëve,7 gojë presin…

Pse nuk e kemi edhe sot një njeri të madh si Esad Mekulin ?

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30