Fiqri Shahinllari:Thanas Floqi-Bashkëpuntor i Qemalit,jurist, mëses...

THANAS FLOQI-BASHKëPUNëTOR I QEMALIT, JURIST, MESUES

Lis në shkëmb -


Fiqri Shahinllari

Në stendat e Muzeumit Kombëtar në Tiranë shoh me vëmëndje
firmëtarët e aktit historik të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.
Midis firmave të I. Qemalit, L. Gurakuqit e të tjerëve, më tërheq
si magnet firma e Thanas Floqit, vëllait të K. Floqit. Të them të
drejtën diçka ndjeva brënda meje, një ndjenjë krenarije për këtë
floqar që atëhere, atë ditë të 28 Nëntorit historik të 1912-tes, ishte
vetëm 28 vjeç dhe qëndronte pranë plakut mjekërbardhë Ismail
Qemali e afër burrit mustaqezi spicë, Luigj Gurakuqi tek ngrinin
flamurin shqiptar në ballkonin e shtëpisë historike në qendër të
Vlorës. Tashmë e dimë ditën e madje orën, muajin dhe vitin e
lindjes së Thanasit (14 janar 1884) pasi, siç kemi shkruar më lart, na
i tregoi me gëzim e hollësisht i vëllai, Kristua, por duhet theksuar
se e ëma e tyre rridhte nga fisi i dëgjuar korçar i Mitkove.
Thanasi të gjitha shkollat, nga fillorja deri të lartat, i filloi dhe i
mbaroi në Greqi ku edhe u diplomua për drejtësi. Këtë mundësi ia
jepte i ati, Vasili, që atëhere merrej me tregëti. Në moshën 21 vjeç
ai u kthye në Shqipëri e pastaj shkoi në Amerikë, teksa familja e tij
ish kthyer në Korçë. Në SH. B. A takoi shqiptarë të tjerë dhe mori
pjesë në themelimin e shoqërisë atdhetare “Mall i Mëmëdheut” që
më vonë u tret në shoqërinë “Vatra.” Atje u njoh me Sotir Pecin, Fan
Nolin, Kristo Dakon. Pas tre vjet qëndrimi në Amerikë, Thanasi u
kthye në Atdhe, në fillim në Vlorë (1908) dhe një vit më pas shkoi
në Korçë ku u emërua drejtor i një shkolle shqipe me 5 klasë. Botoi
në qytetin e Korçës veprën “Gramatikë e gjuhës shqipe.” Kujtojmë
se ishte viti 1909. Turqit e Rinj vërtet bënë reforma, dhanë liri për
shkolla, për mësimin e gjuhës amtare në vëndet e perandorisë
turke por ata këmbëngulnin që alfabeti të shkruhej me gërma
turko-arabe. Në këtë drejtim u ashpërsua lufta politike, sidomos në
vitin 1910. Thanasit, në këto kushte, iu zymtua puna. Ai, si edhe
patrotët e tjerë donin që alfabeti të ishte me gërma latine, siç kishte
vendosur Kongresi i Manastirit. Bile shumë më parë se Kongresi
i Manastirit, më 6 mars 1879, Komiteti i Stambollit kish miratuar
Projektin e alfabetit kombëtar të gjuhës shqipe bazuar në alfabetin
latin. Ky komitet formoi komisionin ku bënin pjesë patriotët Sami
Frashëri, Jani Vreto, Pashko Vasa. Më tej akoma. Në vitin 1887 ishte
hapur Mësonjëtorja e parë shqipe në Korçë e cila kish fizionomi
shqiptare, mbështeste aspiratat dhe idealet për liri e pavarësi,
ishte shkollë laike, mësimi në lëndët kryesore zhvillohej ne gjuhën
shqipe, ajo frekuentohej nga nxënës të pasur dhe te varfër të të dy
besimeve fetare: ortodokse dhe myslimane. E si mund të pranonte
Thanasi që alfabeti të ishte me germa turko-arabe? Kjo nuk mund
të bëhej prandaj kërkoi një vënd pune ku veprimtaria e tij në fushën
arsimore të mos pengohej. Zgjodhi Cakranin e Mallakastrës që
në atë kohë ishte si një krahinë më vete, aq sa atdhetarët e quanin
“Republika e Cakranit.” Me ndihmën e vendasve, aty çeli një shkollë
shqipe në katin e sipërm të një hani. Atje punoi me pasion të madh.
I gëzohej fryteve të punës së tij. Ai tregon me krenari një episod
që e kam përmendur më parë në këtë libër por ia vlen ta përsërit
prapë, tashmë të plotë, pasi episodi është sinjifikativ. Thanasi
shkruan diku: “Duke qënë mësues në Cakran, një ditë prej ditësh
më paraqitet një burrë rreth 30 vjeç, i shkurtër, i zi porsi arap dhe
i veshur me petka kolonjare. Më kërkoi t’i mësonja të shkruante e
të lexonte shqip. Kërkesën ia pranova. Iu përvesha mësimeve me
të madhe dhe ai më rrethoi me një simpati të veçantë. Ishte fillimi i
dimrit kur e njoha dhe i dhashë mësim për muaj me radhë. Por kur
erdhi prilli, ai më njoftoi se do të shkonte. Me atë rast më tha se nuk
quhej ashtu sikurse ish paraqitur, por M. A. Kjo më çuditi pa masë.
Ky emër ishte i dëgjuar si ai i një kusari dhe krimineli në zë. M. e pa
habinë time dhe buzëqeshi. M’u afrua dhe më tha: “Tani s’jam më
ai i pari. Kam ndryshuar. Pak mësime mora por ndryshova, këto
pak gjëra më çelën sytë. Tani e tutje do t’i shoh e do t’i bëj punët si
shqiptar e jo më si kaçak malesh. Ke për të marë vesh!” Me të vërtetë
pas disa kohe dëgjuam të flitej se M. A. kishte shkuar e kishte blerë
në Korçë abetare shqip dhe i kishte shpërndarë ato ndër fshatra, me
qëllim, siç thoshte ai, që djemtë të mësonin shqip”
Pas Cakranit Thanas Floqi shkoi në Vlorë. Në ditët e para
të nëntorit 1912 së bashku me Marigo Pozion e Petro Fotografin
përgatitën të gdhëndur në dru bocën e flamurit që më vonë u
përdor si shtampë në qindra e qindra flamurë të tjerë.
Këtu e shoh me vend të qëndroj pak më gjatë ndaj po largohemi
për një moment nga Thanas Floqi për t’u kthyer përsëri tek ai një
çikë më vonë. Duke u interesuar për të gjetur informacione te tjera
lidhur me figurat e spikatura floqare nëpërmjet shtypit mësova
mjaft gjëra interesante. Përveç faktit që boceta e shqiponjës prej
druri lyhej me bojë të zezë e stampohej edhe në qylafët e bardhë të
lebërve, mësova se pas dy-tre vjetëve të vdekjes së Marigo Pozios u
hodh në dyshim fakti nëse vërtet ishte Marigoja apo ndonjë tjetër,
qëndistari/e i/e flamurit që u ngrit nga Ismail Qemali në Vlorë më
1912. Sikur të mos kisha lexuar se Marigoja ka lidhje me mbiemrin
Floqi, nuk do të zgjatesha fare në hollësitë e mëposhtëme. Marigoja,
siç shkruan shtypi, ishte atdhetare e famshme. Emri i saj lidhet me
flamurin që ajo qëndisi përgjatë gjithë natës dhe të nesërmen ia
dërgoi Ismail Qemalit për ta ngritur në ditën e pavarësisë. Ishte
një grua hollake, me gjatësi mesatare e me fytyrë të ëmbël, nën
rrudhat e së cilës fshiheshin tiparet e një gruaje që kishte qënë e
bukur në të ritë e saj. E zonja në fjalë sa t’ia kthente mëndjen edhe
burrit më me peshë.

vijon