AZEM SHKRELI

Azem Shkreli

Azem Shkreli zë vend në krye të poezisë aktuale shqiptare. Krahas cilësisë, poezia e Shkrelit shënoi kthesë në rrjedhat e poezisë në Kosovë: e zgjeroi spektrin tematik; e subjektivizoi dhe intimizoi heroin lirik dhe çka është më me peshë, solli një ndjesi të re, të mprehtë ndaj gjuhës, ndaj fjalës. Kështu, ajo i hapi rrugë bindshëm poezisë së viteve pesëdhjetë, të ngarkuar me patosin e euforisë kolektive.
Azem Shkrelí lindi më 1938 në Rugovë të Pejës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa në Prishtinë ai vazhdoi shkollën e mesme për të vazhduar fakultetin Filozofik, degën e gjuhës dhe të letërsisë shqipe. Për shumë vjet ai ka qenë kryetar i shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, drejtor i Teatrit Krahinor në Prishtinë dhe themelues e drejtor i Kosova Filmit. Vdiq në pranverën e vitit 1997.
Ka botuar këto vepra në poezi Bulzat (1960), Engjujt e rrugëve (1963), E di një fialë prej guri (1969), Nga bibla e heshtjes (1975), Pagëzimi i fjalës (1981), Nata e papagajve (1990), Lirikë me shi (1994), Zogj dhe gurë (1997). Në prozë: Karvani i bardhë (1961), Sytë e Evës (1975), Muri përfundi shqipes Shtatë nga at, si dhe dramat: Fosilet (1968), Varri i qyqes (1983) etj. Poezitë e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja.
Shfaqja e Azem Shkrelit si poet, përpos që përputhej me ardhjen e talentit të fuqishëm, shënonte njëkohësisht kthesën e parë drejt hapjes dhe modernizimit të poezísë shqipe të Pasluftës. Shkreli u ngjít natyrshëm në kulmet e poezisë së sotme shqiptare dhe këtë vend ai e konsolidoi dhe e përforcoi nga njëra vepër poetike në tjetrën, deri në atë të fundit, që e la dorëshkrim "Zogj dhe gurë", botuar më 1997.
Veprimtaria në poezi dhe në prozë e Azem Shkrelit në fund të viteve pesëdhjetë dhe në fillim të gjashtëdhjetave, shënon kthesë cilësore dhe kthesë në praktikat krijuese letrare. Gjatë viteve pesëdhjetë, si gjimnazist, Azem Shkreli, ka mundur të lexojë nga letërsia e kohës në gjuhën shqipe një poezi tematikisht të kufizuar, me strukturë dhe sajim artistik gjuhësor pa origjinalitetin e duhur. Në prozë gjendja ishte edhe më e varfër. Me përjashtim të ndonjë emri, (Hivzi Sulejmani) ajo pak prozë e autorëve jo fort të talentuar, kryesisht trajtonte tematikën e luftës dhe të fitores përmes rrëfimit klishe bardh e zi dhe të metodës së realizmit socialit.
Kështu Azem Shkreli shënoi kthesën e parë më të rëndësishme në poezi, në radhë të parë, duke e çliruar Unin lirik intim nga ai kolektlv, duke selitur në të temën e dashurisë për vendlindjen dhe duke portretizuar njeriun e truallit rugovas, me ngjyrimet e traditës dhe të lashtësisë, dashurinë për vashën, lirikën peizazhiste, etj. Nga ana tjetër thyerjen e parë të madhe në letërsinë shqiptare, kosovare, Shkreli e bëri me romanin "Karvani i bardhë" si edhe me tregimet e përfshira në vëllimin "Sytë e Evës", që qëndrojnë ndër më të realizuarat në prozën tonë të shkurtër...


Shkodra
E hene, 02-04-2007, 03:52pm (GMT)


Desha t'ia prek
Rozafës flokun
S'më deshe

Zbrita t'ia puth
Algjet Liqenit
Më nxore

Tani përherë më ke
Maje Taraboshit me cuba
Shkodër Shkodra

Vdekja e Malesorit



Asnje koke perkulur
se ia rrezoni lisat

Asnje gjeme mesa guri
se ia shembni majet

Asnje lot asnje
se ia shterroni krojet

ne syte e tij vetem harroi
p'rendimin dita

C'mendim i vruget
C'mendim i ftohte nder vetulla



Ne vend te përshëndetjes

Shko se furishem po fryen ne mua ere mallkimi qe s'te fal.
Dhe dije mire, kurre me nje e nje nuk bejn nje si thonte Hikmeti, ai fare poeti me kenge prej zjarri.
Shko merri me vete lutjet tua, edhe hijen tende, hiqe zvare rrugeve si gjene e ndyre.
Mos u kthe pas.
Mos i harro syte e perlotur ne shtekballin tim.
Mos thuaj lamtumire.
Asgje mos thuaj.
Merri me vete gjurmat neper te cilat erdhe nje nate me e pervuajtur se frika dhe hyra ne mua.
Shko dhe behu fjale e mbrame n'gojen time.
Behu shkrepetire e fikur n'ylberin e shkrimit tim.
Behu cdogje pos Meje e Teje dhe asaj qe e quajtem Ne kur i zinim yjet si fluturat e ua ngjisnim nga nje emer mos ta harrojme emrin tone.
Shko merri me vete edhe rruget te mos kthehesh kurre ne vesen e lotit te rrejshem germadhat e kujtimit t'i rrezosh.
Shko mbyllu ne do keshtjella te largeta harrimi ku s'te zgjojne me kembonat e pendimit kur cmendet mallit vetmia ose kur buza buzen e han n'pikllim qe mekatin s'e lan, qe s'mundet ta shpoje Gurin e rende, gurin e ftohte te ndarjes.
Shko, me mire dhe hesht. Mos u kthe mbas.
Mos i harro syte e perlotur n'shtekballin tim.
Mos thuaj lamtumire.
E kur t'shkojsh larg, me larg se prej blerimi n'blerim
E kur t'shkojsh larg, me larg se prej zemre ne zemer
Aq larg sa ta harrosh edhe emrin tend dhe zerin tim, fshihu prej vetes
Shkurto flokegjatat, mate me to mendjeshkurtren tende dhe mos qaj.
Shko se tmerrshem po lodrojne sonte n'mua rreket e gjakut te ndezur.