ForumAgron Tufa: Mbijetesa e poezisë
Faqja 1 e 1
Agron Tufa: Mbijetesa e poezisë
nga Agim Gashi Sat Oct 10, 2009 1:31 am
Mbijetesa e poezisë
Nga Agron Tufa
Si për të sfiduar të vërtetën e një vargu të Bertold Brehtit – “Është kohë e keqe për lirikën”, – poezia ka vazhduar të shkruhet edhe para, edhe pas poetit gjerman. Edhe në kasaphana të mëdha, edhe në paqen e plogët e vanitoze të shekujve të qetë. Madje kanë qenë pikërisht këto epoka me bollëk e mirëqenieje që na janë shfaqur me një zemër më të ndjeshme e lotë, më të dhimshme se gjyshet më sentimentale.
Po a është menjëmend, siç qe shprehur Brehti, “kohë e keqe për lirikën”? Nuk është vetëm imazhi dhe atmosfera e petaleve të brishta të lulekumbullave, të cilat e thellojnë raportin tëhuajësues në ajrin e nginjur me kutërbim të athët baruti; nuk është shkëlqimi i bajonetave, as i të shtënat e largëta të artilerisë dhe uturimës së kamionëve të luftës; pra nuk janë vetëm këto peizazhe mortore, që e bëjnë të pamundur kohën e lirikës, krejt ashtu siç e ndjente poeti gjerman. Bertold Brehti nuk kishte si t’i parashikonte kohërat tona, që e vrasin jo më pak lirikën.
Sepse armiqtë e saj janë shtuar e shtohen dita-ditës në masën e topitjes së shqisave të qytetërimit tonë; në masën e parajsave përtace të konsumit; në masën e vdekjes së ndjenjave autentike të përvujtnisë dhe përgjegjësisë.
Armiqtë e poezisë shtohen përditë, e shpeshherë, brenda vetë “dashamirëve” të saj, të cilët me buzëqeshje recitojnë poezi, shkruajnë ndonjëherë vargje, botojnë dhe e ligjërojnë atë. Por që të gjithë, pas shpinës së saj, ngrenë dorën me kamën vdekjeprurëse, si dora e ngritur e Brutit mbi Cezarin.
Armiqtë e poezisë shtohen përditë dhe rreziku me të cilin përballet ajo bëhet përditë e më i vështirë, ashtu sikurse bëhet më e vështirë qëndresa e organizmit njerëzor përballë viruseve të reja. Poezisë nuk i duhet më të luftojë vetëm me armiqtë e saj të vjetër – shtetin, diktaturat, muzën e vënë në shërbim të ideologjive, burokracive dhe morgut të studiuesve e lektorëve nëpër universitete. Poezisë i duhet të përballojë mefshtësinë dhe përtacinë shpirtërore të ferrit komunikativ bashkëkohor. Poezisë i duhet të luftojë me informacionin dhe automatizimin e shpirtit njerëzor, me gjithë atë masë të trashë viskoze që izolon shqisat tona për ndjenjën e perspektivës dhe projektimit tonë në të Vërtetat e Epërme.
Poezisë i duhet të mbijetojë vetveten. Të shpikë format e mbijetesës së saj. Të gjejë aleatët e një gjaku me të. Të heshtë, të ruajë higjienën e saj, të ëndërrojë e strukur në zhguallin e saj më të thellë. Poezisë i duhet të jetë më e guximshme se vetë ndërgjegjja e flijimit. Poezia sot duhet të dëshmojë, se nuk është dobësi, siç mendon turma e pamend. Nuk është çmenduri, siç beson turma e panerv. Nuk është humbje kohe, siç mendon turma e pakohë. Nuk është e padobishme dhe praktike, siç mendon turma e grykëse dhe anonime.
Të gjithë poetët e njëmendët, që i shërbejnë tempullit të vet, vetvetes në radhë të parë, përnaltësojnë atë ngrehinë të shenjtë që Hyu e krijoi prej balte dhe qielli, harmonizojnë idenë e Demiurgut mbi trupin dhe shpirtin njerëzor, unitetin e lashtë trup-e-shpirt. Përndryshe, ata neutralizojnë vërshimin dhe marrjen përpjetë të një zanafille mbi tjetrën.
Nga na vjen kjo bezdisje dhe kjo vrajë në shpirt, ne, bashkëkohësve që jemi rritur me Homerin, Katulin, Danten, Pushkinin apo Montalen? Sepse motivi i të gjitha lëvizjeve dhe rraskapitjeve të përditshmërisë tonë përreth nesh ka një origjinë trupore.
Trupi është bërë idoli i ri, idhujtaria e re.
Poezisë i duhet të mbijetojë në një garë të pabarabartë realitetesh të ashpra e agresive. Rruga e saj duhet të kalojë në shmang, si rruga e oshënarit, jashtë kompromiseve dhe kompromentimeve.
Rruga e saj është sakrifica, askeza, karantina, që garanton pastërtinë e llojit.
Poezia duhet të shpëtojë zërin e vet, kordat e këtij zëri, instrumentet që e nxjerrin atë nga memecëria, thënë në një formë më të thjeshtë – gjuhën, e cila, para se të bëhet dallëndyshe e zezë që kapërcen ujërat e Stiksit për në Had (para se të shndërrohet thjesht një hije, një lëmsh i zi sa një grusht, një mellan terrinë që përhapet tejendanë), ajo duhet të vdesë më parë si gjuhë. Gjuha pra, vdes nga shterpësia dhe paaftësia e prodhimit të dy-tri imazheve, që të kombinuara me alkiminë e fjalës, përbëjnë qarkun elektrik të poezisë. Fjala i kanë të gjitha zonat gjeologjike të shekujve që kaluan, apo siç thotë Osip Mandelshtami, “të gjithë frymën e lashtë e të re të epokave”. Por fjala po shndërrohet në një bar fallco të përtacisë sonë mendore dhe të plogështisë sonë shpirtërore. Fjala është e paftë më të shenjojë diç menjëmend të vërtetë, që të na rrënqeth dhe të na trand themelet e qenies sonë të dembelosur, të na shkundullojë qenien tonë me gjithë zinxhirin e shkaqeve dhe pasojave. Fjala s’ka ç‘ti thotë imagjinatës sonë të thatë. Ajo e ka humbur “petkun e saj mbretëror” dhe, duke mos bërë jetë origjinale e të papërsëritshme, i shembëllen veshjes së stisur ekzibicioniste të një lavirjeje.
Fjalët nuk e ndryjnë më vullnetin pëlcitës dhe urinë për realitete të reja, të mistershme, por paraqesin urnën me hirin e një të vdekuri qyshkur. Fjala është e stërfryrë me realitete horizontale. E stërfryrë dhe flluskët, ajo pëlcet, bën spektakël në sipërfaqe, duke shprazur gjithandej jetëra parazitare nomadësh, fise endacake bjerraditësish, fantazma ekzotike kuptimesh.
Poezia duhet të shpëtojë gjuhën dhe përmes saj, vetveten.
Sepse e vetmja mundësi shpëtimi e gjuhës është poezia. Jo format e vetëshprehjes naive e megallomane, jo nevojat sublimuese që e shpërdorojnë po njësoj fjalën dhe, aspak jo, vesi pervers i onanizmit çikërrimtar me fjalën. Poezia njësoj vritet si nga keqkuptimi i pandërgjegjshëm me të, si nga keqkuptimet tragjike e të ndërgjegjshme.
Por pavarësisht se poezisë i shtohen ditëpërditë armiq të rinj, pavarësisht, se bota skematizohet në një inxhinieri imazh të gatshme me parafabrikate fjalësh, pavarësisht, se gjuha i është nënshtruar një linje robëruese manifakture dhe se produktet e saj paraqesin konstrukte të montueshme e të çmontueshme lodrash virtuale, - diku, në një plasaritje të përditshmërisë sonë fizike, për një grimkohë të beftë përshkon vetëtimë qiellin tonë mërzimadh ajo, poezia e vërtetë. Sora, aq sa zgjat intervali i blicit të një fotoaparati, rishfaqet drita e shkrepjes së saj për ta na kujtuar se çfarë kemi humbur, për të shkëputur në atë kohëshkrepje tërë “radiografinë” e shpirtit tonë të sëmurë. Edhe kaq mjafton për bindjen tonë, se gjithmonë poezia do të ketë mbrojtësit e saj, se muza e saj që u ka mbijetuar ditëve të luftës, do të dijë të mbijetojë edhe në ditët vdekjeprurëse të paqes.
Nga Agron Tufa
Si për të sfiduar të vërtetën e një vargu të Bertold Brehtit – “Është kohë e keqe për lirikën”, – poezia ka vazhduar të shkruhet edhe para, edhe pas poetit gjerman. Edhe në kasaphana të mëdha, edhe në paqen e plogët e vanitoze të shekujve të qetë. Madje kanë qenë pikërisht këto epoka me bollëk e mirëqenieje që na janë shfaqur me një zemër më të ndjeshme e lotë, më të dhimshme se gjyshet më sentimentale.
Po a është menjëmend, siç qe shprehur Brehti, “kohë e keqe për lirikën”? Nuk është vetëm imazhi dhe atmosfera e petaleve të brishta të lulekumbullave, të cilat e thellojnë raportin tëhuajësues në ajrin e nginjur me kutërbim të athët baruti; nuk është shkëlqimi i bajonetave, as i të shtënat e largëta të artilerisë dhe uturimës së kamionëve të luftës; pra nuk janë vetëm këto peizazhe mortore, që e bëjnë të pamundur kohën e lirikës, krejt ashtu siç e ndjente poeti gjerman. Bertold Brehti nuk kishte si t’i parashikonte kohërat tona, që e vrasin jo më pak lirikën.
Sepse armiqtë e saj janë shtuar e shtohen dita-ditës në masën e topitjes së shqisave të qytetërimit tonë; në masën e parajsave përtace të konsumit; në masën e vdekjes së ndjenjave autentike të përvujtnisë dhe përgjegjësisë.
Armiqtë e poezisë shtohen përditë, e shpeshherë, brenda vetë “dashamirëve” të saj, të cilët me buzëqeshje recitojnë poezi, shkruajnë ndonjëherë vargje, botojnë dhe e ligjërojnë atë. Por që të gjithë, pas shpinës së saj, ngrenë dorën me kamën vdekjeprurëse, si dora e ngritur e Brutit mbi Cezarin.
Armiqtë e poezisë shtohen përditë dhe rreziku me të cilin përballet ajo bëhet përditë e më i vështirë, ashtu sikurse bëhet më e vështirë qëndresa e organizmit njerëzor përballë viruseve të reja. Poezisë nuk i duhet më të luftojë vetëm me armiqtë e saj të vjetër – shtetin, diktaturat, muzën e vënë në shërbim të ideologjive, burokracive dhe morgut të studiuesve e lektorëve nëpër universitete. Poezisë i duhet të përballojë mefshtësinë dhe përtacinë shpirtërore të ferrit komunikativ bashkëkohor. Poezisë i duhet të luftojë me informacionin dhe automatizimin e shpirtit njerëzor, me gjithë atë masë të trashë viskoze që izolon shqisat tona për ndjenjën e perspektivës dhe projektimit tonë në të Vërtetat e Epërme.
Poezisë i duhet të mbijetojë vetveten. Të shpikë format e mbijetesës së saj. Të gjejë aleatët e një gjaku me të. Të heshtë, të ruajë higjienën e saj, të ëndërrojë e strukur në zhguallin e saj më të thellë. Poezisë i duhet të jetë më e guximshme se vetë ndërgjegjja e flijimit. Poezia sot duhet të dëshmojë, se nuk është dobësi, siç mendon turma e pamend. Nuk është çmenduri, siç beson turma e panerv. Nuk është humbje kohe, siç mendon turma e pakohë. Nuk është e padobishme dhe praktike, siç mendon turma e grykëse dhe anonime.
Të gjithë poetët e njëmendët, që i shërbejnë tempullit të vet, vetvetes në radhë të parë, përnaltësojnë atë ngrehinë të shenjtë që Hyu e krijoi prej balte dhe qielli, harmonizojnë idenë e Demiurgut mbi trupin dhe shpirtin njerëzor, unitetin e lashtë trup-e-shpirt. Përndryshe, ata neutralizojnë vërshimin dhe marrjen përpjetë të një zanafille mbi tjetrën.
Nga na vjen kjo bezdisje dhe kjo vrajë në shpirt, ne, bashkëkohësve që jemi rritur me Homerin, Katulin, Danten, Pushkinin apo Montalen? Sepse motivi i të gjitha lëvizjeve dhe rraskapitjeve të përditshmërisë tonë përreth nesh ka një origjinë trupore.
Trupi është bërë idoli i ri, idhujtaria e re.
Poezisë i duhet të mbijetojë në një garë të pabarabartë realitetesh të ashpra e agresive. Rruga e saj duhet të kalojë në shmang, si rruga e oshënarit, jashtë kompromiseve dhe kompromentimeve.
Rruga e saj është sakrifica, askeza, karantina, që garanton pastërtinë e llojit.
Poezia duhet të shpëtojë zërin e vet, kordat e këtij zëri, instrumentet që e nxjerrin atë nga memecëria, thënë në një formë më të thjeshtë – gjuhën, e cila, para se të bëhet dallëndyshe e zezë që kapërcen ujërat e Stiksit për në Had (para se të shndërrohet thjesht një hije, një lëmsh i zi sa një grusht, një mellan terrinë që përhapet tejendanë), ajo duhet të vdesë më parë si gjuhë. Gjuha pra, vdes nga shterpësia dhe paaftësia e prodhimit të dy-tri imazheve, që të kombinuara me alkiminë e fjalës, përbëjnë qarkun elektrik të poezisë. Fjala i kanë të gjitha zonat gjeologjike të shekujve që kaluan, apo siç thotë Osip Mandelshtami, “të gjithë frymën e lashtë e të re të epokave”. Por fjala po shndërrohet në një bar fallco të përtacisë sonë mendore dhe të plogështisë sonë shpirtërore. Fjala është e paftë më të shenjojë diç menjëmend të vërtetë, që të na rrënqeth dhe të na trand themelet e qenies sonë të dembelosur, të na shkundullojë qenien tonë me gjithë zinxhirin e shkaqeve dhe pasojave. Fjala s’ka ç‘ti thotë imagjinatës sonë të thatë. Ajo e ka humbur “petkun e saj mbretëror” dhe, duke mos bërë jetë origjinale e të papërsëritshme, i shembëllen veshjes së stisur ekzibicioniste të një lavirjeje.
Fjalët nuk e ndryjnë më vullnetin pëlcitës dhe urinë për realitete të reja, të mistershme, por paraqesin urnën me hirin e një të vdekuri qyshkur. Fjala është e stërfryrë me realitete horizontale. E stërfryrë dhe flluskët, ajo pëlcet, bën spektakël në sipërfaqe, duke shprazur gjithandej jetëra parazitare nomadësh, fise endacake bjerraditësish, fantazma ekzotike kuptimesh.
Poezia duhet të shpëtojë gjuhën dhe përmes saj, vetveten.
Sepse e vetmja mundësi shpëtimi e gjuhës është poezia. Jo format e vetëshprehjes naive e megallomane, jo nevojat sublimuese që e shpërdorojnë po njësoj fjalën dhe, aspak jo, vesi pervers i onanizmit çikërrimtar me fjalën. Poezia njësoj vritet si nga keqkuptimi i pandërgjegjshëm me të, si nga keqkuptimet tragjike e të ndërgjegjshme.
Por pavarësisht se poezisë i shtohen ditëpërditë armiq të rinj, pavarësisht, se bota skematizohet në një inxhinieri imazh të gatshme me parafabrikate fjalësh, pavarësisht, se gjuha i është nënshtruar një linje robëruese manifakture dhe se produktet e saj paraqesin konstrukte të montueshme e të çmontueshme lodrash virtuale, - diku, në një plasaritje të përditshmërisë sonë fizike, për një grimkohë të beftë përshkon vetëtimë qiellin tonë mërzimadh ajo, poezia e vërtetë. Sora, aq sa zgjat intervali i blicit të një fotoaparati, rishfaqet drita e shkrepjes së saj për ta na kujtuar se çfarë kemi humbur, për të shkëputur në atë kohëshkrepje tërë “radiografinë” e shpirtit tonë të sëmurë. Edhe kaq mjafton për bindjen tonë, se gjithmonë poezia do të ketë mbrojtësit e saj, se muza e saj që u ka mbijetuar ditëve të luftës, do të dijë të mbijetojë edhe në ditët vdekjeprurëse të paqes.
Agim Gashi- Administrator
- Numri i postimeve : 45955
Age : 70
Location : Kosovë
Registration date : 17/11/2008
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi
» IDRIZ ZEQIRAJ - SHIPTARËT NUK JANË "ME BYTHË NË PRUSH", PËR TË FALUR TOKAT
» Akuzat kundër Shefqet Krasniqit Prokurorisë ia kishte konfirmuar edhe BIK-u (Dokument)
» Aktakuzë kundër imamit Shefqet Krasniqi
» Zbulohen tensionet gjatë dialogut në Bruksel, Nikoliqi Thaçit: Ti je kriminel
» Faruk Tasholli - RJEPENI NANËN
» FAMILJA E HAKI IMERIT: AI U VRA NË KOHËN KUR NË PUSHTET ISHIN HASHIM THAÇI E REXHEP SELIMI
» AGIM GASHI - O NE TREN PËR MITROVICË
» Vëllai i tij u pajtua me Thaçin, por ja si ishte kidnapuar Haki Imeri në Brojë e më pas ishte vrarë
» Fadil Maloku:Aferim, Prokurori e Kosovës!
» Djali i Haki Imerit del kundër axhës: Nuk ia fali Thaçit, nuk dua drejtësi kanunore
» IDRIZ ZEQIRAJ:Copëza biografike dhe kujtime për Ibrahim Rugovën
» Presidenti Thaçi i “lahet me 124 pleq” Imer Imerit se nuk ka gisht në vrasjen e vëllait të tij
» Adem Salihaj akuza të rënda ndaj Hashim Thaçit, ja si po mundohet të shpërlahet nga krimet e shumta që ka bërë
» Ndodh edhe ky skandal: Njeriu që grisi fotografinë e Presidentit Rugova merr certifikatën e veteranit të UÇK-së
» BERAT ARMAGEDONI:Lamtumirë, Joshua i Pejës!
» Biografia e Presidentit Rugova - Biografi e shkurtër
» ILIR MUHARREMI : Treni provokativ, artistët në gjumë
» Përveç ROSU-së, ky është shqiptari që rrezikoi jetën për ta ndalur trenin e Serbisë
» ENVER PETROVCI - IN MEMORIAM SEFEDIN NUREDINIT- SEFA