Selim Hasanaj: Kaqanik 07.09.1990 - Kushtetuta e Republikës së Kosovës

nga **Agim Gashi** Sun Apr 12, 2009 2:17 am

KAQANIK 07.09.1990. KUSHTETUTA E REPUBLIKES SË KOSOVËS‏

Meqense këto dy tri ditët e fundit në ZSH u shkrue shumë per Kushtetuten e Kosovës sepse ishte njivjetori i saj dhe në mes tjerve edhe " Presidenti" Fatmir Sejdiu u paraqit me nji shkrim, unë vendosa per lexuesin e ZSH ta botojë KUSHTETUTEN E KAQANIKUT e cila u shpallë nen tytat e pushkve dhe grukat e topave serb. Deputetet e Kuvendit të Kosovës as nuk u bani fërr syni dhe shpallen këtë KUSHTETUTË që unë do ua prezentojë këtu dhe juve krahasone me këtë të sotshmen e cila na solli himnin pa tekst, na solli flamurin pa asgja kombëtare dhe e cila na i solli shtetet në shtet ( enklavat serbe) dhe ndarjen e veriut të shtetit.
Besojë se Sheradin Berisha dhe banda e tij trima që e shajnë dhe njollosin Shejtin Dr. Ibrahim Rugova , dhe që i kundershtuen Rugovës simbolet, valuten dhe himnin të cilet i dogjen simbolet e tij do turpnohen nese e lexojnë këtë KUSHTETUTË dhe e krahasojnë me këtë të ren që na e perpiluen majtistet analfabet me në krye Hajredin Kuqin të ashtuquajtur zavends kryeminister dhe Profesor Univeriteti.

Per lexuesin e ZSH.
Selim Hasanaj

KAQANIK 07.09.1990. KUSHTETUTA E REPUBLIKES SË KOSOVËS

-Duke u mbeshtetur në traditen demokratike shekullore, perparimtare e liridashëse të kombit shqiptarë dhe të pjestarve të nacionaliteteve tjera të Republikës së Kosovës.
-Duke u mbeshtetur në luftrat clirimtare dhe në luften e perbashket antifashiste, që të mbrojë qenjen dhe pamvarsinë e vetë si komb.
-Duke synue sigurimin e mirqenjes së pergjithshme të popullit, të humanitetit dhe të vendosjes së lirisë, barazisë dhe drejtësisë per vete dhe per breznitë që vijnë,
-Duke synue nji shoqëri demokratike me rritje të vazhdueshme të pasurisë së popullit, me arsim, shkencë e kulturë perparimtare, me një zhvillim të gjithanshem të personalitetit të individit,
-Duke u nisur nga e drejta që populli të percaktojë lirisht, kur dhe si ai deshron, poziten e subjektivitetin e vet politik dhe lirisht të zbatojë të drejten per zhvillim të vet të pavarur ekonomik, shoqëror e kulturor,
-Duke u nisur nga e drejta që lirisht të disponojnë me pasuritë e veta natyrore, me burimet dhe mjetet vetanake per egzistencë e zhvillim,
-Duke u nisur nga synimet per krijimin e shtetit juridik demokratik mbi bazat juridike e sociale mbi të cilat sigurohen e realizohen të drejtat nacionale, liritë dhe të drejtat e njeriut dhe të qytetarit, drejtësia shoqërore, solidariteti, mirqenja, perparimi individual e shoqëror dhe dinjiteti i plotë i njeriut,
-Duke u sigurue të drejta të plota pjestarëve të nacionaliteteve të tjera që jetojnë në Republiken e Kosovës,
-Duke realizuar deshiren që sipas vendimit të lirë vetanak të vazhdojë rrugen e demokracisë, të drejtësisë shoqërore, të paqes dhe miqësisë midis popujve,
-Duke u nisur nga percaktimi se vullneti i popullit është bazë e pushtetit shtetrorë, vullnet të cilin ai e ka shpreh në mënyrë plebishitare per vetpercaktimin e subjektivitetit të tij POLITIK-JURIDIK,
KOMBI SHQIPTAR i Republikes së Kosovës në pajtim të plotë me parimet e demokracisë e të barazisë dhe në bazë të së drejtes per vetvendosje deri në shkëputje, dhe
-Duke garantuar të drejta të plota të njeriut dhe qytetarit per të gjithë qytetaret,
-Duke u bazuar në DEKLARATEN E PAVARSISË SË 02. KORRIKUT 1990
KUVENDI I REPUBLIKES SË KOSOVËS
NXJERR
KUSHTETUTEN E REPUBLIKES SË KOSOVËS

DISPOZITAT E PERGJITHSHME

NENI 1.
Republika e Kosovës është shtet demokratik i KOMBIT shqiptar dhe i pjestarve të kombeve të tjera dhe i pakicave kombëtare, të shtetasve të vet: serbve, muslimanve, malazezve, kroatve, turqve,romve e të tjerve që jetojnë në Kosovë.

NENI 2.

Republika e Kosovës si shtet është antare e bashkësisë së Jugosllavisë.
( Dispozitat e nenit 2. dhe të neneve tjera perkatëse do të harmonizohen varësisht nga percaktimi i të gjitha njisive tjera perkitazi me organizimin e ardhshëm të Jugosllavisë).

NENI 3.

Sovraniteti i Republikës së kosovës buron nga populli dhe i takon popullit.
Vullneti i popullit është bazë e pushtetit shtetëror.

NENI 4.

Sovraniteti i popullit realizohet permes perfaqësuesve të zgjedhur në organet e pushteti shtetror dhe me referendum.

NENI 5.

Të gjithë antaret e organeve perfaqësuese të pushtetit shtetëror i zgjedhin shtetasit e moshes madhore në bazë të të drejtes së votes së pergjithshme, të barabartë, të drejtperdrejtë dhe të fshehtë, nga radha e më shumë kandidatëve.
Perfaqësuesit e zgjedhur të popullit në organet e pushtetit shtetëror janë pergjegjës para zgjedhsve të tyre.

NENI 6.

Qytetaret si bartës të pushtetit kanë të drejtë të organizohen në parti politike, lidhje, levizje e shoqata të qytetarëve.

NENI 7.

Cdo njeriu dhe qytetari i garantohen të drejtat politike, ekonomoke,sociale, nacionale e kulturore dhe të drejtat e tjera të percaktuara me KUSHTETUTË.
Askujt nuk mund ti mohohet e drejta dhe liria per të marr veprim në qoftë se veprimi nuk është i ndaluar shprehimisht me Kushtetutë dhe me ligj.

NENI 8.

Territori i Republikës së Kosovës është unik, i pandashem dhe i patjetersueshem.
Kufijtë e Republikës mund tëndryshohen vetem në bazë të vendimit të KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS dhe në pajtim me vullnetin e shprehur të popullit me të cilin ka të bëjë ndryshimi.

NENI 9.

Qytetaret e Republikës së Kosovës e gëzojnë të drejten e shtetësisë së Republikës.
Shtetasit e njisive tjera të Bashkësisë së Jugosllavisë gëzojnë liritë dhe të drejtat e percaktuara me aktin e saj.

NENI 10.

Organizimi teritorial i Republikës së Kosovës rregullohet me ligj.
Komuna dhe qyteti janë formë e Bashkësisë territoriale ku realizohet vetadministrimi lokal.

NENI 11.

Në Republikën e Kosovës është në perdorim zyrtar gjuha shqipe dhe shkrimi i saj.
Ne rajonet e republikës ku jetojnë edhe pjestaret e nacionaliteteve tjera, në perdorim të barabart janë edhe gjuha serbo-kroate dhe turke dhe shkrimet e tyre, në pajtim me ligjin.

NENI 12.

Republika e Kosovës ushtron pushtetin shtetëror në mënyrë sovrane.
Të drejtat sovrane të republikës së kosovës, siguria e saj, si dhe rregullimi shoqëror-ekonomik e politik janë të mbrojtur me këtë KUSHTETUTË.

NENI 13.

Pushteti kushtetutëdhënës dhe ligjdhënës i takon KUVENDIT TË REPUBLIKËS së KOSOVËS dhe percaktohet me KUSHTETUTË.

NENI 14.

Kryesia e Republikës së Kosovës është shef kolegjial i shtetit.
Të drejtat dhe detyrat e Kryesisë percaktohen me këtë KUSHTETUTË.

NENI 15.

Organi më i lartë i pushtetit ekzekutiv është QEVERIA. Të drejtat dhe detyrat e QEVERISË percaktohen me KUSHTETUTË.

vijon

nga **Agim Gashi** Sun Apr 12, 2009 2:19 am

NENI 16.

Pushtetin gjyqësor e ushtrojnë gjyqet e pavarura. Gjyqet punojnë vetm në bazë të KUSHTETUTËS dhe ligjit.

NENI 17.

Gjyqi iKushtetutës së Kosovës, si organ i pavarur i Republikës, mbron kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë.

NENI 18.

Puna e organeve të pushtetit shtetëror është publike. Puna publike e organeve të pushtetit shtetëror mund të perjashtohet vetem në rastet e percaktuara me ligj.

NENI 19.

Republika e Kosovës ka Stemen e vet. Perdorimi dhe permbajtja e stemes percaktohet me ligj.

NENI 20.

Republika e kosovës ka FLAMURIN e vet. Permbajtja dhe perdorimi i FLAMURIT percaktohet me ligj.

NENI 21.

Republika e Kosovës ka HIMNIN e vet. Permbajtja dhe perdorimi i himnit percaktohet me ligj.

NENI 22.

Në Republiken e Kosovës është e drejtë e pjesëtarëve të kombeve dhe pakicave kombëtare që të perdorin simbolet e veta.
Kushtet dhe mënyra e perdorimit të simboleve të tyre rregullohet me ligj.

NENI 23.

Kryeqyteti i Republikës së Kosovës është Prishtina.

R E N D I E K O N O M I K D H E S O C I A L

NENI 24.

Organizimi i jetes ekonomike dhe sociale rregullohet në mënyren që të gjithë qytetarve tu sigurohet standardi i jetesës në pajtim me drejtësinë të bazuar në punën e tërësishme, si burim i mirëqenjes, dhe në pajtim me dinjitetin njerëzor.
Është detyrë e shtetit të nxitë dhe realizojë, në pajtim me parimet demokratike, zhvillimin ekonomik, social dhe kulturor, me qellim të rritjes së të ardhurave kombëtare dhe në këtë bazë edhe të mirqenjes ekonomike, sociale dhe kulturore të qytetarëve, por edhe të barazisë së tyre. Per këtë qellim shteti merr persiper të bëjë investime ku kerkon interesi shoqëror, vecmas në rajonet më pak të zhvilluara, si dhe të pergatisë planet e zhvillimit dhe të ndertimit harmonik të Republikës.
Në këta kufinj dhe baza sigurohet ekonomizimi i lirë i tregut, liria ndermarrëse dhe e bashkimit, pavarësia dhe barazia e subjekteve ekonomike në treg, si dhe iniciativa e lirë private ekonomike, duke i mundësuar sejcilit që me punën e vetë tia sigurojë vetëvetës egzistencen adekuate.

NENI 25.

Me ligj percaktohet më hollësisht se veprimtaria ekonomike e lirë nuk mund të zhvillohet në kundershtim me interesin shoqëror, ose në mënyrë që ti shkaktojë dëme sigurisë, lirisë, barazisë dhe dinjitetit njerzor.
Me ligj percaktohet mënyra sipas së ciles veprimtaria publike dhe private drejtohet dhe koordinohet per qellimet e shoqërisë.
Në qarkullimin ekonomik vlen parimi i marrveshjes së lirë në pajtim me ligjin.

NENI 26.

Garantohen të gjitha format e pronësisë. Të gjitha format e pronësisë janë të barabarta dhe gëzojnë mbrojtje të njejtë.
Bartës të së drejtes së pronësisë janë personat fizik dhe juridik.

NENI 27.

Me ligj mund të percaktohet regjimi dhe shfrytzimi i pronësisë në pajtim me interesin e pergjithshëm.
Shpronsimi ( eksproprijimi ) lejohet vetem per qellime shoqërore të bazuara me ligj dhe vetem në bazë të kompensimit që i pergjigjet vlerës së sendit në treg nëditen e shpalljes së aktit të shpronsimit.
Shpronsimi lejohet vetem në qoftë se qellimet e pergjithshme shoqërore nuk mund të arrihen në mënyrë tjeter.
Kompensimin cdoherë e percakton gjyqi civil.

NENI 28.

Qytetarëve u garantohet e drejta e pronësisë në token bujqësore.
Me ligj percaktohen kushtet dhe kufinjtë në bazë të të cilave mund të fitohet e drejta e pronësisë në pyje dhe në tokën pjellore.

NENI 29.

Pasuritë e natyres dhe të mirat në interes të pergjithshem, si dhe të mirat në perdorim të pergjithshem, janë në pronsi shoqërore ose shtetërore.
Me ligj mund të percaktohen kushtet e fitimit të së drejtes së shfrytzimit në pasuritë e natyres dhe në të mirat në perdorim të pergjithshem.

NENI 30.

Mbrojtja e tokës, e pasurive të natyres, e ujrave dhe ajrit nga prishja dhe ndotja është detyrë e shtetit, e organizatave ekonomike e shoqërore dhe e të gjithë qytetarëve.

NENI 31.

Personi i huej mund të fitojë të drejten e pronësisë nen kushtet e percaktuara me ligj.
Personit të huej i garantohet e drejta që të veprojë e organizojë veprimtari të pavarur, ose të investojë në ndermarrjet e vendit ose të formojë ndermarrje të perzier në kushtet e percaktuara me ligj.

NENI 32.

Me ligj rregullohet mbrojtja dhe zhvillimi i zejeve.

NENI 33.

Të gjitha pasuritë kulturore dhe historike, pa marrë parasysh në pronsinë e kujt janë, paraqesin pasuri të popullit. Ato janë nen mbrojtjen e shtetit dhe me ligjpercaktohen masat per ruajtjen e tyre.

NENI 34.

Garantohet mbrojtja e punës intelektuale, e drejta e autorit, e shpikjes dhe e risimeve si dhe e artit të letersisë.
Shkenca dhe kerkimet shkencore, si dhe zbatimi i njohurive të tyre, janë bazë qensore e shoqërisë, të cilat shteti dhe shoqëria detyrohet ti ndihmojë gjithanshem.

NENI 35.

E drejta e trashegimisë garantohet dhe rregullohet me ligj.

NENI 36.

Qytetaret kanë të drejtë në sigurim, pensionim dhe ndihëm në rast të paaftësisë per punë per shkak të sëmuerjes, fatkeqësisë, amsisë, invaliditetit, moshes ose vdekjes, në rastin e ngritjes së fëmijës si dhe per ndihmat e percaktuara me ligj.
Shteti ju siguron qytetarve sherbimin e nevojshem mjeksor dhe mjekimin në qendrat shendetësore në Republikë.

NENI 37.

Cdo fëmije sipas pozites së tij të mitur, pa dallim race, gjinie, gjuhe, besimi, të prejardhejs nacionale ose sociale, të pasurisë ose lindjes ka të drejta në masat mbrojtëse nga ana e familjes, e shoqërisë dhe shtetit.

NENI 38.

Personat e rritur, personat e paaftë per punë dhe të moshuarit, që nuk kanë të aferm të vetë gjenden në mbrojtje të vecant të shtetit.

NENI 39.

Cdo qytetar ka të drejtë në vendosje adekuate të banimit. Me ligj percaktohet vendosja higjenike dhe ekonomike me anë të masave të drejtuara në lehtësimin e shfrytzimit e të fitimit të pronësisë dhe të nxitjes së investimit të kapitalit privat per këtë qellim.

NENI 40.

Mjetet per realizimin e të drejtave të qytetarëve të garantuara me Kushtetutë dhe ligj nga lëmia e shendetësisë, e mbrojtjes sociale dhe të fëmijve dhe të formave tjera të sigurimit social, të arsimit, të shkencës, të kultures fizike, si dhe në lëmitë e tjera të percaktuara me ligj, sigurohen me buxhet.
Mjetet per realizimin e të drejtave të të zënve me punë në bazë të sigurimit të detyrueshem social ( shendetësorë, pensional, invalidor etj) i sigurojnë të zenit me punë dhe pundhanësit në pajtim me ligjin.

NENI 41.

Me ligj mund të percaktohen veprimtaritë që kanë vetitë e sherbimeve publike dhe percaktohet mënyra e ushtrimit të tyre.

PS: vijon neser me nenet tjera.

Selim Hasanaj
Sarpsborg
Norvegji

nga **Agim Gashi** Tue Apr 14, 2009 9:39 pm

KAQANIK 07.09.1990 KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

Per Z.SH.
Selim Hasanaj

LIRITË, TË DREJTAT DHE DETYRAT E NJRIUT DHE TË QYTETARIT

NENI 42.

Liritë dhe të drejtat e njeriut dhe të qytetarit janë të janë të kufizuara vetem me të drejtat dhe liritë e barabarta të të tjerve.

NENI 43.

Qytetaret janë të barabartë në të drejta dhe detyra dhe gëzojnë mbrojtje të njejtë para organeve shtetërore dhe oragneve tjera, pa dallim kombësie, race, gjinie, gjuhe, feje, bindjeje politike dhe bindjeje tjeter, arsimi, prejardhjeje sociale, gjendjeje materiale ose vetie tjeter personale.

NENI 44.

Jeta e njeriut është e pacenueshme.
Denimi me vdekje mund të percaktohet me ligj dhe shqiptohet perjashtimisht vetem në format më të rënda të veprimtarive të rënda penale.

NENI 45.

LIRIA e njeriut është e pacenueshme.
Askujt nuk mund ti hiqet liria, pervec në rastet dhe në procedurë të percaktuar me ligj, në bazë të vendimit të gjyqit kompetent.

NENI 46.

Personi per të cilin egziston dyshimi i bazuar se ka kryer veper penale, mund të vihet në paraburgim vetem kur kjo është e domosdoshme per zbatimin e procedures penale ose per sigurinë e njerëzve.
Paraburgimi caktohet me vendim të gjyqit, e vetem në raste të jashtzakonshme, në kushtet e caktuara me ligj , me vendim të organit tjeter të autorizuar me ligj-më së shumti deri në tri ditë.
Personit që është vënë në paraburgim duhet ti dorzohet vendimi me shkrim, i arsyetuar në momentin e paraburgimit.
Kunder këtijvendimi ky person ka të drejtë ankese mbi të cilen gjyqi vendos mbrenda afatit prej 48 oresh.
Koha e paraburgimit duhet të reduktohet në masen ma të vogël të domosdoshme.
Paraburgimi sipas vendimit të gjyqit të shkallës së parë mund të zgjasë më së shumti tre muaj nga dita e vënjes në paraburgim. Ky afat me vendim të Gjyqit suprem mund të zgjatet edhe tre muaj. Në qoftë se deri në kalimin e këtyre afateve nuk ngritet padia i pandehuri lirohet.

NENI 47.

Qytetarëve u garntohet liria e qarkullimit dhe e banimit dhe e drejta që të largohen nga vendi dhe që të këthehen në te.
Liria e qarkullimit dhe e banimit mund të kufizohet vetem me ligj, nëse këtë e kerkon zhvillimi i procedures penale, parandalimi i sëmundjeve ngjitëse ose interesat e mbrojtjes së vendit.

NENI 48.

Dinjiteti i njeriut dhe jeta e tij private janë të pacenueshme.

NENI 49.

Qytetarëve u garantohet liria e punës, zgjedhja e lirë e profesionit dhe e punës dhe e drejta në kushte të njejta, per cdo vend pune dhe funksion.
Ndalohet puna me dhunë.

NENI 50.

Punëtori ka të drejtë per kushtet e punes që i sigurojnë integritetin dhe sigurin fizike dhe morale të tij.

NENI 51.

Të zënët me punë në mënyren e percaktuar me ligjin dhe kontraten kolektive, kanë të drejtë në kompensimin adekuat per punë.

NENI 52.

Të zënët me punë kanë të drejtë në grevë , në mënyren e percaktuar me ligj.

NENI 53.

Në pajtim me ligjin, të zënët me punë kanë të drejtë në kohë të kufizuar të punës prej 42 oresh në javë, në pushim ditor, javor dhe vjetor me pagesë.

NENI 54.

Qytetaret të cilet nuk janë plotësishtë të aftë per punë u garantohet aftësimi per punë gjegjëse dhe krijohen kushte per punsimin e tyre, në pajtim me ligjin.
Në kushtet e percaktuara me ligj, garantohet e drejta në sigurinë materiale gjatë kohes së papunsisë së perkohëshme.

NENI 55.

Qytetari që ka mbush 18 vjet ka të drejtë të zgjedh e të jetë i zgjedhur.
Në zgjedhje marrin pjesë partitë politike, levizjet, lidhjet e shoqatat, të cilat formohen e veprojnë lirisht si dhe grupet e qytetarëve. Ato duhet të respektojnë parimin e sovranitetit popullor e të demokracisë dhe tu permbahen kufinjve të aktiviteti të percaktuar me KUSHTETUTË DHE LIGJ.

NENI 56.

Garantohet liria e bashkimit, e mbledhjes dhe e tubimit publik të qytetarëve si dhe liria e organizimit të aktivitetit politik dhe sindikal në mënyren e percaktuar me ligj.
Të zënet me punë, me qellim të mbrojtjes së të drejtave dhe interesave të veta, mund të organizojnë aktivitete sindikale dhe të antarsohen në to sipas vullnetit.
Ndalohet organizimi dhe aktiviteti politik i drejtuar në ndryshimin me dhunë të rregullimit të percaktuar me Kushtetutë dhe cenimin e tersisë teritoriale e të pavarsisë së Bashkësisë së Jugosllavisë e të Republikës së Kosovës, të nxitjes së urrejtjes, dhe mosdurimit nacional, racor dhe fetar.
Mënyra e realizimit të lirës së organizimit dhe të aktivitetit politik e sindikal rregullohet me ligj.

NENI 57.

Fsheftësia e letrave dhe mjeteve të tjera të komunikimit është e pacenueshme.
Me ligj mund të percaktohet se vetem në bazë tëvendimit të gjyqit mund të bëhet perjashtim nga parimi i pacenueshmerisë së fsheftësisë së letrave dhe të mjeteve të tjera të komunikimit, po qe se kjo është e domosdoshme per zhvillimin e procedures penale ose per sigurinë e vendit.

NENI 58.

Garantohet mbrojtja e të dhënave personale. Mbledhja,perpunimi dhe shfrytzimi i të dhënave personale rregullohet me ligj.

NENI 59.

Banesa është e paprekshme. Me ligj mund të percaktohet që personi zyrtar vetem në bazë të vendimit të gjyqit mund të hyjë në banesë ose lokale tjera kunder vullnetit të mbrojtësit të tyre dhe në to të bëjë bastisje.
Bastisja mund të bëhet vetem në praninë e dy deshmitarëve.
Në kushtet e percaktuara me ligj, personi zyrtar mund të hyjë në banesë ose lokale pa vendim të gjyqit dhe të bëjë bastisjen, nese kjo është e domosdoshme per ta zënë drejtë persedrejti kryesin e vepres penale ose per të shpetuar njerzit dhe pasuritë.

NENI 60.

Sejcili ka të drejtë per mbrojtjen e barabartë të tëdrejtave të veta në procedur para gjyqit, organeve shtetnore dheorganeve organizative të tjera, që vendosin mbi të drejtat obligimet dhe interesat e tij.
Secilit i garantohet e drejta e ankesës,ose e mjetit tjeter juridik kunder vendimeve të gjyqit, të organeve shtetërore dhe të organeve e organizatave të tjera, me të cilat vendoset mbi të drejten ose interesin e tij të bazuar në Ligj.

NENI 61.

Askush nuk mund të denohet per veper e cila , para se të kryhet , nuk ka qenë e parashikuar me ligj ose me dispozitë të bazuar në ligj si veper e denueshme, e as të shqiptohet denimi që nuk ka qenë i paraparë per atë veper.
Vepra penale dhe sanksionet penale mund të caktohen vetem me ligj.
Sanksionet penale i shqyrton gjyqi kompetent sipas procedures së percaktuar me ligj.
Askush nuk mund të konsiderohet fajtor per veper penale perderisa kjo të mos vertetohet me aktgjykim gjyqësorë të formes së prerë.
Personi që është denuar pa arsye per veper penale, ose i cili pa bazë është privuar nga liria, ka të drejtë per rehabilitim dhe per shperblimin e dëmit nga mjetet shtetnore, si dhe të drejtat tjera të percaktuara me ligj.

NENI 62.

Secilit i garantohet e drejta per mbrojtje para gjyqit.
Askush që nuk nxirret para gjyqit ose organit tjeter kompetent per zhvillimin e procedures, nuk mund të denohet në qoftë se sipas ligjit nuk është marr në pyetje ose nuk i është dhënë mundësi që të mbrohet.
I pandehuri ka të drejtë të marr mbrojtësin, të cilit në pajtim me ligjin i bëhet e mundur mbojtëja dhe sigurimi i të drejtave dhe interesave të të pandehurit.
Me ligj percaktohet se në cilat raste i pandehuri medoemos duhet të ketë mbrojtësin.

NENI 63.

Qytetari sipas kushteve të percaktuara me ligj, ka të drejtë të kerkoji zhdenmtim nga shteti, per demin që i shkaktohet nga veprimet e paligjëshme të organeve shtetërore gjatë ushtrimit të detyres, ose nga organizata që ushtron autorizime publike.

NENI 64.

Garantohet respektimi i personalitetit të njeriut dhe dinjiteti njerëzor në proceduren penale dhe në cdo procedurë tjeter, në rast heqjeje respektivisht kufizimit të lirisë, si dhe gjatë kohes së egzekutimit të denimit.
Garantohet pacenueshmeria e integritetit të personalitetit të njeriut, të jetës personale dhe familjare, si dhe të drejtat e tjera personale.
Ndalohet dhe është i denueshem cdo detyrim per të pranuar dhe per tu deklaruar.
Ndaj askujt nuk mund të zbatohen mundime apo ndeshkime, respektivisht sjellje nencmuese. Posaqërishtë është e ndaluar që ndaj ndokujt pa lejen e tij të bëhen eksperimente medicinale ose eksperimente të tjera shkencore.

NENI 65.

Është e drejtë enjeriut të vendos lirshem per limdjen e fëmijës.

NENI 66.

Familja gëzon mbrojtje të posacme ligjore.
Nëna dhe fëmija gëzojnë mbrojtje të posacme.
Martesa dhe mardhënjet juridike në martesë dhe familje rregullohen me ligj.

NENI 67.

Është i obliguar shkollimi fillor dhe zgjatë së paku tetë vjet.
Qytetaret kanë të drejtë në kushte të barabarta të percaktuara me ligj, të fitojnë dije dhe pregaditje profesionale në të gjitha shkallët e arsimit.
Në shkollat që financohen nga të ardhurat publike shkollimi është pa pagesë.

NENI 68.

Në shkollat fillore,të mesme, të larta e fakultete, respektivisht në paralelet e tyre sigurohen kushte per mësim në gjuhen amtare, respektivisht në gjuhen shqipe, serbokroate dhe turke në pajtim me ligjin.
Në rajonet ku jetojnë romet , varsishtë nga kushtet, sigurohet mësimi fillor edhe në gjuhen rome.

NENI 69.

Garantohetliria e krijimit dhe publikimit shkencor, profesional dhe artistik si dhe krijimeve tjera kulturore.

NENI 70.

Garantohet liria e mendimit dhe e shprehjes publike të mendimit.

NENI 71.

Garantohet liria e shtypit dhe mjeteve tjera të informimit publik.
Qytetaret kanë të drejtë që në mjetet e informimit publik ti botojnë mendimet e veta.
Qytetaret, organet shtetërore, partitë politike, lidhjet , levizjet e shoqatat e qytetarëve, në kushtet e caktuara me ligj, mund të botojnë shtypin dhe perhapin informata me anë të mjeteve tjera të informimit.
Me ligj denohet CENZURA dhe cdo masë tjeter preventive që e cenon lirinë e shtypit dhe formave tjera të informimit publik.

NENI 72.

Qytetari ka të drejtë të kritikojë publikisht punën e organit shtetëror , partisë politike, lidhjes, levizjes ose shoqates së qyteterëve dhe bartësve të autorizimeve publike si dhe që tu paraqesë parashtresa, peticione, propozime e iniciativa dhe që per to të marr pergjigje.

NENI 73.

Shtetasi i Republikës së Kosovës në botën e jashtme gëzon mbrojtjen e Republikës së vet.
Shtetasi i Republikës së Kosovës nuk mund të zhvishet nga shtetësia, të largohet nga vendi e as të ekstradohet.
Shtetasi i Republikës së Kosovës i cili nuk gjindet në vend, i cili disponon me shtetësi tjeter, mundet që vetem perjashtimisht, në bazë të ligjit , ti merret shtetësia, në qoftë se me punën e vetë u shkakton dëme interesave nderkombëtare ose interesave të tjera të Republikës së Kosovës ose në qoftë se refuzon ti kryej obligimet qytetare.

NENI 74.

U garantohet e drejta e strehimit shtetasve të huej dhe personave pa shtetësi, të cilet ndiqen per shkak të angazhimit të tyre per pikpamje dhe levizje demokratike, per clirimin social dhe nacional, per lirinë dhe të drejtat e personalitetit të njeriut ose per lirin e krijimit shkencor ose artistik.

NENI 75.

Qytetarit i garantohet liria e shprehjes e perkatësisë kombëtare, liria e shprehjes së kultures kombëtare, dhe liria e perdorimit të gjuhes e të shkrimit të saj.
Qytetari nuk është i detyruar të deklarohet se ciles perkatësi kombëtare i takon, as të percaktohet që ti takojë njërit nga KOMBET, respektivisht pakicës kombëtare.
Është kunderkushtetuse dhe denohet cdo propagim ose zbatim i pabarazisë kombëtare, si dhe cdo mbjellje e urrejtjes dhe mosdurimit, kombëtar, racial, ose fetar, mohimi i historisë, kultures dhe i vlerave të tjera kombëtare.

NENI 76.

Garantohet liria e ndergjegjës , besimit fetar dhe e manifestimit të fesë.
Bashkësitë fetare janë të ndara nga shteti dhe janë të lira në kryerjen e punëve fetare dhe të ceremonive fetare.
Bashkësitë fetare mund të hapin shkolla fetare dhe ente bamirëse.

NENI 77.

Mbrojtja e vendit është e drejtë e pacenueshme dhe e patjetersueshme, obligim dhe nder i madh i cdo qytetari.

NENI 78.

është detyrë e sejcilit ti jap ndihëm tjetrit në rast rreziku dhe të marr pjesë në menjanimin e rrezikut të pergjithshem.

NENI 79.

Liritë dhe të drejtat e garantuara me Kushtetutë nuk mund të mirren as të kufizohen.
Liritë dhe të drejtat realizohen , ndersa detyrimet permbushen në bazë të Kushtetutës.
Me ligj mund të caktohet vetem mënyra e realizimit të disa lirive dhe të drejtave kur kjo është e percaktuar me Kushtetutë
ose kur kjo është e domosdoshme per realizimin e tyre.
Sigurohet mbrojtja gjyqësore e lirive dhe të drejtave të garantuara me Kushtetutë.

Vijon neser me nene tjera.

nga **Agim Gashi** Wed Apr 15, 2009 11:07 am

Selim Hasanaj: Kaqanik 07.09.1990 - Kushtetuta e Republikës së Kosovës U1_SelimHasanaj

Për ZSH: Selim Hasanaj

KAQANIK 07.09.1990 KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

KUSHTETUTËSHMERIA DHE LIGJSHMËRIA

NENI 80.

Perkujdesja per kushtetutëshmërin dhe ligjshmërin është obligim i të gjithve dhe secilit.

NENI 81.

Ligjet, dispozitat dhe aktet tjera duhet të jenë në pajtim me Kushtetuten.
Dispozitat dhe aktet tjera të organeve republikane duhet të jenë në pajtim me ligjet.
Dispozitat dhe aktet tjera nuk mund të jenë në kundershtim me ligjin dhe dispozitat tjera republikane.

NENI 82.

Ligjet, dispozitat dhe aktet tjera hyjnë në fuqi jo më parë se diten e tetë pas shpalljes, në qoftë se per shkaqe posacërisht të arsyeshme nuk është parashikuar që të hyjnë në fuqi në afat më të shkurtër.
Ligjet, dispozitat dhe aktet tjera të organeve republikane, komunale e të qytetit shpallen në gazeten zyrtare të REPUBLIKËS së KOSOVËS.

NENI 83.

Ligjet, dispozitat dhe aktet tjera nuk mund të ken efekt prapaveprues.
Vetem me ligj mund të caktohet që disa dispozita të tij, nëse ketë e kerkon interesi ipergjithshem të ken efekt prapaveprues.
Veprat e dëmshme percaktohen dhe denimet per këto vepra shqiptohen sipas ligjit, perkatsishtë dispozites tjeter që ka qenë në fuqi në kohen e kryerjes së vepres, pervec nese ligji, perkatësishtë dispozita e re është më e butë per kryesin.

NENI 84.

Organet shtetrore dhe organizatat që ushtrojnë autorizime publike, në cështje individuale mund të vendosin mbi të drejtat dhe detyrat ose, në bazë të ligjit të aplikojnë masa detyrimi ose kufizimi, vetem në proceduren e percaktuar me ligj në të cilen i jipet mundësia secilit që ti mbrojë të drejtat e interesat e veta dhe që kunder aktit të nxjerrë të paraqesë ankesë ose të perserisë mjetin tjeter juridik të parashikuar me ligj.

NENI 85.

Kunder vendimeve dhe akteve të tjera individuale të organeve gjyqësore, administrative dhe të organeve të tjera shtetërore, si dhe kunder akteve të këtilla të organeve dhe organizatave që ushtrojnë autorizime publike të nxjerra në shkallën e parë, mund tì paraqitet ankesa, po qe se në mënyrë tjeter është sigurue mbrojtja e të drejtave dhe e ligjëshmerisë.
Mbi ligjëshmërinë e akteve individuale perfundimtare, në të cilat organet shtetërore ose organizatat që ushtrojnë autorizime publike vendosin mbi të drejtat ose obligimet, vendos gjyqi në konfliktin administrativ, po që se per cështjen e caktuar nuk është parashikuar me ligj mbrojtja tjeter gjyqësore.
Vetem me ligj per llojet e caktuara të cështjeve administrative, mund të perjashtohet konflikti administrativ.

NENI 86.

Mosnjohja e gjuhës në të cilen zhvillohet procedua nuk mund të jetë pengesë per mbrojtjen dhe realizimin e të drejtave dhe interesave të qytetarëve.
Secilit i garantohet e drejta që në proceduren para gjyqit, organeve tjera shtetrore, organeve dhe organizatave që në ushtrimin e autorizimeve publike vendosin mbi të drejtat dhe obligimet e njerzve e të qytetarëve, të perdorë gjuhen e vetë dhe që, në këtë procedurë të njihet në gjuhen e vetë me fakte.

ORGANIZIMI TERITORIAL I REPUBLIKËS
KOMUNA DHE QYTETI

NENI 87.

Komuna është njisi teritoriale në të cilen qytetaret realizojnë vetadministrimin, në harmoni me statusin e KOMUNËS.
REPUBLIKA me ligj mund të ja besojë kryerjen e disa punve Komunës.

NENI 88.

Komuna në bazë dhe në suaza të Kushtetutës dhe të ligjit nepermjet organeve të veta:
1.Miraton programin e zhvillimit, planin urbanistik, buxhetin dhe llogarinë perfundimtare;
2.Siguron zhvillimin e veprimtarive komunale dhe me dispozitat e veta rregullon kushtet e pergjithshme per kryerjen e tyre;
3.Perkujdeset per ndertimin, mbrojtjen dhe shfrytzimin e rrugëve lokale dhe rrugicave si dhe të obkjekteve të tjera publike me interes komunal;
4. Rregullon shfrytzimin e tokes ndertimore dhe të hapsirës afariste;
5. Perkujdeset per permbushjen e nevojave të qytetarëve në lëmenjtë e kultures, të arsimit, shendetsisë, mbrojtjes sociale dhe të fëmijve, të kultures fizike, zejtarisë, turizmit dhe të hoteljerisë, të mbrojtjes e perparimit të mjedisit jetësor dhe sferat e tjera me interesa të drejtëperdrejtë per qytetët;
6. Siguron zbatimin e dispozitave komunale, si dhe ligjeve dhe dispozitave të tjerarepublikane, realizimi i të cilave i është besuar Komunës dhe
7. Formon organe, organizata dhe sherbime të komunës
Komunës i takojnë të hyrat e percaktuara me ligj.
Mjete per permbushjen e nevojave të qytetarëve mund të sigurohen edhe me vetëkontribut, në pajtim me ligjin.
Per zbatimin e vetkontributit qytetaret vendosin me REFERENDUM.

NENI 89.

Komuna ka statusin me të cilin rregullohen funksionet e KOMUNËS, organizimi dhe puna e organeve komunale, si dhe cështjet e tjera me interes per KOMUNËN.
Statusin e nxjerr KUVENDI i KOMUNËS.

NENI 90.

Per punët e komunës qytetaret vendosin me referendum dhe nepermjet DEPUTETËVE në KUVENDIN e KOMUNËS.
Kuvendin e komunës e perbëjn deputetët e zgjedhur në zgjedhjet e lira, të drejtëperdrejta, me vota të fshehta.

NENI 91.

Me ligj mund të percaktohet se komuna ka statusin e QYTETIT.
Me ligj percaktohen punët që Republika ia beson QYTETIT.

NENI 92.

Qyteti i Prishtinës është njisi e posacme teritoriale.
Qyteti ka statusin me të cilin rregullohen funksionet e qytetit, organizimi dhe puna e organeve të qytetit, si dhe cështje tjera me interes per qytetin.
Statutin e qytetit e nxjerr kuvendi i qytetit.
Kuvendin e qytetit e perbëjnë deputetët e zgjedhur në zgjedhjet e lira, të drejtëperdrejta, me vota të fshehta.
Qyteti i Prishtinës kryen punët e komunës të caktuara me Kushtetutë, të cilat janë me interes per qytetin e Prishtinës si tërsi.
Me ligj , në kompetencë të qytetit mund të barten disa të drejta dhe obligime të republikës.

TË DREJTAT DHE DETYRAT E REPUBLIKËS

NENI 93.

Të drejtat dhe detyrat e Republikës i ushtrojnë organet republikane të caktuara me Kushtetutë. Liritë dhe të drejtat e njeriut e të qytetarit, barazia para ligjit, pavarsia dhe pozita e barabartë e të gjithë subjekteve të ekonomizimit, janë bazë dhe suazë e autorizimeve dhe e pergjegjësisë së organeve republikane.

NENI 94.

Organet republikane në kuader të të drejtave dhe detyrave të Republikës, të percaktuara me ligj, percaktojnë politiken, miratojnë e zbatojnë ligjin dhe dispozitat dhe aktet e tjera, ushtrojnë mbrojtjen kushtetuese gjyqësore dhe atë gjyqësore të kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë.
Organeve të tjera në Republikë mund tu besohet zbatimi i ligjeve dhe i dispozitave të tjera në suazat e të drejtave e të detyrave të Republikës, me kusht që organet republikane të jenë pergjegjës per kryerjen e këtyre punëve.

NENI 95.

REPUBLIKA REALIZON DHE SIGURON

1. Sovranitetin, pavarsinë dhe tërsinë teritoriale të Republikës dhe poziten nderkombëtare dhe marrëdhanjet e Republikës me shtetet tjera dhe me organizatat e ndryshme nderkombëtare;
2. Liritë e të drejtat e qytetarit dhe kushtetutshmërinë e lig¨jshmërinë;
3. Mbrojtjen dhe sigurinë e qytetarëve dhe mbrojtjen e sistemit të percaktuar me kushtetutë;
4. Të drejtat sendore dhe detyrimet, poziten juridike të subjekteve të ekonomizimit;sistemin në sferat e financave, të marrdhënjeve ekonomike me botën e jashtme, të tregut , të planifikimit, të marrdhanjeve të punës, të mbrojtjes në punë,të sigurimit social dhe format e tjera të sigurisë sociale dhe cështjet tjera në sferen e marrdhënjeve ekonomike -sociale në interes të pergjithshem;
5.Sistemin e shendetësisë, të mbrojtjes sociale e të fëmijve, të arsimit, të shkencës, të kultures e të kultures fizike, informimit shoqëror e publik;
6. Kontrollin e ligjshmerisë në lidhje me disponimin e mjeteve të personit juridik, recvizionin financiar të të dalurave publike dhe mënyren e organizimit të këtyre punëve;
7. Qellimet themelore dhe drejtimet e zhvillimit ekonomik, demografik, rajonal, e social, organizimin dhe shfrytzimin e hapsirës, mbrojtjen dhe perparimin e mjedisit jetësorë, politiken dhe masat per orientimin dhe nxitjen e zhvillimit, duke perfshirë edhe zhvillimin e rajoneve më pak të zhvilluara; rezervat e mallrave;
8. Financimin e ushtrimit të funksioneve të organeve të Republikës të percaktuara me Kushtetutë dhe me ligj;
9. Organizimin, kompetencen dhe punën e organeve shtetërore;
10. Punët e tjera të percaktuara me Kushtetutë.

nga **Agim Gashi** Fri Apr 17, 2009 12:55 pm

KAQANIK : 07.09.1990 KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

QEVERIA E REPUBLIKËS

NENI 112.

Qeveria e Republikës është organ i pushtetit ekzekutiv.

NENI 113.

Qeveria e Republikës:
1. Propozon dhe realizon politikën e Republikësdhe zbaton ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të Kuvendit të Republikës, në pajtim me Kushtetutën;
2. Miraton dekretligje dhe dispozita të tjera per zbatimin e ligjeve;
3. Propozon ligje, planin e zhvillimit, planin hapsinor, buxhetin dhe llogarinë perfundimtare si dhe dispozita të tjera dhe akte të pergjithshme;
4. Orienton punën e ministrive dhe organeve tjera të administratës;
5. Bënë mbikqyrjen e punës së ministrive, abrogon ose anulon dispozitat e tyre që janë në kundershtim me ligjin ose me dispozitat që i ka miratuar;
6. Percakton organizimin e mbrendshem të ministrive, formon sherbime profesionale dhe sherbime tjera per nevojat e veta, cakton dhe shkarkon funksionaret në ministri;
7. Kryen dhe punë të tjera të percaktuara me Kushtetutë dhe ligj.

NENI 114.

Qeverinë e perbëjnë kryetari, nenkryetaret dhe ministrat.
Organizimi, mënyra e punës dhe vendosjes së Qeverisë rregullohet me ligj dhe me rregulloren e punës.

NENI 115.

Kandidati per kryetar i Qeverisë ia paraqet Kuvendit të Republikës programin e vet dhe propozon përbërjen e Qeverisë.
Qeveria konsiderohet e zgjedhur në qoftë se per zgjedhjen e saj voton shumica nga numri i pergjithshem i deputetëve në Kuvend.
Pas konstituimit të Kuvendit të Republikës zgjedhet Qeveria.
Kryetari, nenkryetaret dhe antaret e Qeverisë gëzojnë imunitet sikurse deputetet.

NENI 116.

Qeveria dhe cdo antarë i saj per punen e vetë i pergjigjet Kuvendit të Republikës.
Qeveria dhe cdo antarë i saj mund të paraqesin dorheqjen e Qeverisë.
Kryetari i Qeverisë mund ti propozojë Kuvendit të Republikës shkarkimin e disa antarve të Qeverisë.
Kuvendi i Republikës mund të mos i jep votbesimin Qeverisë apo ndonji antari të saj.
Propozimi per votimin e mosbesimit të Qeverisë munt ta paraqesin më së paku 30 deputetë.
Vendimi per shkarkimin e Qeverisë mund të konsiderohet i miratuar, në qoftë se per këtë voton shumica e numrit të pergjithshem e deputetëve të Kuvendit .
Qeveria të ciles nuk i është dhën votbesimi ose që ka paraqitur dorheqje, mbetet në detyrë deri në zgjedhjen e Qeverisë së re.

NENI 117.

Ministritë janë bartëse të funksionit administrativ.
Ministritë zbatojnë ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të Kuvendit republikan dhe të Qeverisë, si dhe aktet e Kryesisë së Republikës, vendosin per qështje administrative, bëjnë mbikqyrjen administrative dhe të inspektimit dhe kryejn punë të tjera të percaktuara me ligj.
Ministritë janë të pavarura në kryerjen e kompetencave të percaktuara me Kushtetutë dhe ligj.
Punen e ministris e udhëheq ministri.
Per punen e ministrisë ministri i pergjigjet Kuvendit dhe Qeverisë.
Organizimi dhe kompetenca e ministrive percaktohet me ligj.

GJYQET DHE PROKURORITË PUBLIKE

NENI 118.

Funksionimin gjyqësor e ushtrojnë gjyqet e rregullta si organe të pushtetit shtetëror.
Me ligj mund të themelohen edhe lloje të tjera të gjyqeve per zgjedhjen e kontesteve të caktuara.

NENI 119.

Gjyqet e rregullta janë të pavarura dhe gjykojnë vetem në bazë të Kushtetutës dhe ligjit.

NENI 120.

Shqyrtimi në gjyq është publik.
Per mbrojtjen e sekretit, mbrojtjen e moralit, interesave të të miturve ose mbrojtjen e interesave tjera të pergjithshme, me ligj caktohet se në cilat raste në shqyrtim mund të perjashtohet opinioni.
Gjyqi punon në kolegj.
Me ligj mund të caktohet që disa qështje ti gjykojë gjyqëtari individual.

NENI 121.

Në gjykim marrin pjesë gjyqëtaret dhe gjyqëtaret-qytetarë në mënyren e caktuar me ligj.
Me ligj mund të percaktohet se në disa gjyqe dhe në disa cështje të caktuara të gjykojnë vetem gjyqëtaret.

NENI 122.

Formimi, organizimi, kompetencat dhe perbërja e gjyqeve si dhe procedura para gjyqeve rregullohet me ligj.

NENI 123.

Gjyqëtaret e gjyqeve të rregullta zgjedhen dhe shkarkohen në mënyren e percaktuar me ligj.

NENI 124.

Gjyqet themelohen si gjyqe të shkallës së parë dhe shkallës së dytë.
Gjyqi suprem i Kosovës është gjyqi më i lartë i Republikës.

NENI 125.

Prokuroria publike është organ i pavarur shtetëror i cili ndjek kryesit e veprave penale dhe të veprave të caktuara të dëmshme sipas ligjit dhe parashtron mjete juridike per mbrojtjen e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë.
Prokuroria publike ushtron funksionin e vetë vetem në bazë të Kushtetutës dhe ligjit.
Formimi, organizimi dhe kompetencat e prokurorisë publike rregullohet me ligj.

NENI 126.

Funksionimi, mënyra e zgjedhjes dhe e shkarkimit të prokurorit publik rregullohet me ligj.
Prokurori publik Republikan kryen funksionin e Prokurorisë publike, në kuader të të drejtave dhe detyrave të Republikës në mënyren e percaktuar me ligj.

PS: vijon në ditet e ardhshme

Per ZSH.
Selim Mustafë Hasanaj

nga **Agim Gashi** Sat Apr 18, 2009 9:09 am

KAQANIK 07.09.1990 KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS - VI -

BANKA POPULLORE

NENI 127.

Republika ka banken popullore.
Statusi, organizimi, qeverisja dhe veprimtaria e Bankës Popullore rregullohet me ligj.

GJYQI KUSHTETUES I KOSOVËS

NENI 128.

Gjyqi Kushtetues i Kosovës;
1. Vendos mbi pajtushmërinë e ligjeve, dispozitave e akteve të tjera dhe statuseve të komunave e të qytetit me Kushtetutën;
2. Vendos mbi pajtushmërinë e dispozitave dhe akteve tjera të organeve republikane me ligjin;
3. Vendos mbi pajtueshmërinë e të gjitha dispozitave dhe akteve me ligjin dhe dispoziten tjeter republikane;
4. Vendos mbi pajtushmërinë e statusit ose të aktit tjetër të pertive politike, të levizjeve, të lidhjeve dhe të shoqatave me Kushtetutë, perkatsishtë mbi kundershtimin me ligjin;
5. Vendos mbi ndalimin e punës të partive politike, të levizjeve të lidhjeve dhe të shoqatave;
6. Vendos mbi pergjegjësinë e kryetarit dhe të antarve të tjerë të Kryesisë së Republikës per shkelje të Kushtetutës;
7. Zgjedh qështjet kontestuese të zgjedhjeve në qoftë se nuk janë në kompetencë të gjyqeve dhe organeve tjera shtetnore;
8. Kryen edhe punë të tjera që i janë lën në kompetencë me Kushtetutë.
Gjyqi Kushtetutes vlerson kushtetutshmërinë e ligjeve dhe kushtetutshmërinë e ligjshmërin e dispozitave e të akteve të tjera që kanë pushuar së vepruari, nese nga pushimi i veprimit e deri në fillimin e procedures nuk ka kaluar më shumë se nji vit.

NENI 129.

Gjyqi Kushtetues perbëhet nga shtatë gjyqtarë.
Funksioni i gjyqtarit në Gjyqin Kushtetues zgjatë tetë vjet dhe mund të zgjidhet në të njejtin funksion.
Kryetari i Gjyqit Kushtetues zgjidhet nga radhet e gjy¨tarëve per kater vjet dhe mund të zgjedhet edhe per nji periudhë mandatore.
Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues nuk mund të ushtrojë funksione tjera me autorizime publike ose funksione profesionale.
Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues gëzon imunitet sikurse deputeti në Kuvend.

NENI 130.

Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues shkarkohet sipas kerkesës së vet, nese denohet per veper penale me denim heqje lirie, nese humb perherë aftësinë e punës per të ushtruar funksionin e vet dhe kur ti plotsojë kushtet per realizimin e të drejtes në në pensionin e pleqërisë të percaktuar me ligj.
Gjyqi Kushtetues njofton Kuvendin per egzistimin e shkaqeve per shkarkimin e gjyqtarit të Gjyqit Kushtetues.
Gjyqi Kushtetues mund të vendos që gjyqtari i Gjyqit Kushtetues, kunder të cilit ka filluar procedura penale, të mos ushtrojë detyren deri sa të zgjidhet kjo procedurë.

NENI 131.

Secili mund të marr iniciativë per fillimin e procedures per vlersimin e kushtetutshmerisë dhe ligjshmërisë.
Proceduren para Gjyqit Kushtetues e fillojnë organet shtetërore.
Gjyqi Kushtetues mundet edhe vet ta fillojë proceduren per vlersimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë.

NENI 132.

Gjyqi Kushtetues vendos me shumicën e votave të antarëvetë gjyqit.
Vendimet e Gjyqit Kushtretues janë të obligueshme dhe të egzekutueshme.

NENI 133.

Kur gjyqi Kushtetues verteton se ligji, dispozita ose akti tjeter dhe statuti i komunës e i qytetit nuk është në pajtim me Kushtetutën, ai ligj, dispozita ose akti tjeter ose statuti i komunës e i qytetit pushon së vepruari.
Kur Gjyqi Kushtetues verteton se dispozita republikane, dispozita dhe akti tjeter nuk është në pajtim me ligjin, dispozita dhe akti tjeter pushon së vepruari.

NENI 134.

Procedura para Gjyqit Kushtetues dhe efekti juridik i vendimeve të tij rregullohen me ligj.
Organizimin e Gjyqit Kushtetues e rregullon Gjyqi Kushtetues me rregulloren e punës.

NDRYSHIMI I KUSHTETUTËS

NENI 135.

Propozimit per ti hyrë ndryshimit të Kushtetutës mund ta paraqesin më së paku 50.000 zgjëdhes, me së paku 30 deputet të Kuvendit të Republikës, Kryesia e Republikës dhe Qeveria e Republikës.

NENI 136.

Projektin per ndryshimin e Kushtetutës e percakton Kuvendi i Republikës dhe e nxjerr në diskutim publik.
Kuvendi, pas zbatimit të diskutimit publik, percakton propozimin e aktit mbi ndryshimin e Kushtetutës dhe vendos mbi te.
Ndryshimi i Kushtetutës është i aprovuar në Kuvend nese per te kanë votue shumica nga numëri i pergjithshem i të gjithë deputetve në Kuvend.
Në qoft se ndryshimi i Kushtetutës nuk aprovohet, propozimi per ndryshimin e Kushtetutës per qështje të njejtë nuk mund të perseritet para se të kalojë një vit nga data kur është refuzuar propozimi per ndryshimin e saj.
Në qoftë se Kuvendi nuk e aprovon propozimin per ndryshimin e Kushtetutës lidhur me atë qështje edhe pasi të kaloj një vit nga dita kur është refuzuar propozimi per ndryshimin e saj, propozimi per ndryshimin e Kushtetutës nxirret në REFERENDUM.

NENI 137.

Akti mbi ndryshimin e Kushtetutës është i aprovuar në referendum nëse per të janë deklarue më teper se gjysma gjysma e numrit të pergjithshem të zgjedhësve.
Në qoftë se akti mbi ndryshimin e Kushtetutës nuk miratohet as me referendum, propozimi i ri per ndryshimin e Kushtetutës per qështje të njejtë nuk mund të parashtrohet para se të kalojë një vit nga dita kur akti i tillë nuk është miratuar.
Ndryshimin e aprovuar të Kushtetutës e shpall Kuvendi i Republikës së Kosovës.

NENI 138.

Mbi dhenjen e pelqimit per aktin më të lartë të Bashkësisë së Jugosllavisë vendos Kuvendi i Republikës me shumicën prej dy të tretave të të gjithë deputetve në Kuvend.

DISPOZITAT KALIMTARE DHE TË FUNDIT

NENI 139.

Per zbatimin e kësaj Kushtetute dhe sigurimin e kalimit në aplikimin e saj do të nxirret LIGJI i veqantë Kushtetues.
Ligjin Kushtetues e nxjerr Kuvendi i Kosovës me shumicën e votave të të gjithë deputetve të Kuvendit.
Ligji Kushtetues per zbatimin e Kushtetutës së Kosovës shpallet dhe hynë në fuqi njikohësisht me KUSHETUTEN e KOSOVÊS.

NENI 140.

Kjo Kushtetutë hyn në fuqi diten e shpalljes

PS: vijon ditet që pasojnë.
Per ZSH.
Selim Mustafë Hasanaj

nga **Agim Gashi** Sun Apr 19, 2009 2:56 am

KAQANIK 07.09.1990 KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS - VII -

LIGJI KUSHTETUES PER ZBATIMIN E KUSHTETUTËS SË KOSOVËS

1. ZBATIMI I KUSHTETUTES SË KOSOVËS

NENI 1.

Kushtetuta e Republikës së kosovës zbatohet nga dita kur e shpall Kuvendi i Republikës së Kosovës, në qoftë se per zbatimin e ndonji dispozite të saj nuk është caktuar ndryshe me këtë ligj.

2. ZBATIMI I DISPOZITAVE TË KUSHTETUTËS SË REPUBLIKËS SË KOSOVËS LIDHUR ME ORGANET E REPUBLIKËS

NENI 2.

Dispozitat e Kushtetutës së Republikës së Kosovës, që kanë të bëjnë me perbërjen dhe organizimin e Kuvendit dhe Qeverisë së Republikës së Kosovës, zbatohen mga dita e mbledhjes së këtyre organeve.
Deri në mbledhjen e Qeverisë së Republikës së Kosovës, funksionin e saj e ushtron Këshilli Ekzekutiv i tanishem në bazë të dispozitave në fuqi.
Dispozitat e Kushtetutës së Republikës së Kosovës, që kanë të bëjnë me Kryesinë e Republikës së Kosovës aplikohen nga dita e konstituimit të saj. Konstituimi i Kryesisë bëhet së paku 10 ditë para konstituimit të Kuvendit të Republikës.Dispozitat e Kushtetutës së administratës dhe organizatat që kryejn punë me interes per Republikën zbatohen nga dita e konstituimit të tyre. Deri me konstituimin e tyre funksionet e tyre i ushtrojnë organet e tanishme të administratës dhe organizatat e tjera perkatëse, në bazë të dispozitave në fuqi.

NENI 3.

Zgjedhja e deputetve per Kuvendin e Republikës së Kosovës dhe e kryetarit dhe antarve të Kryesisë së Republikës së Kosovës do të bëhet gjer me 28. nandor , 1990.
Mbledhja e parë e Kuvendit të Republikës së Kosovës me qellim konstituimi do të bëhet gjer me 10. dhjetor. 1990.
Mbedhjen e parë e thrret Kryetari ose per shkaqe të pamundësisë së tij nenkryetari i Kuvendit të tanishem, ose së paku 10 delegat të Kuvendit të tanishem.
Deri në zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit të Republikës së Kosovës punën e mbledhjes së Kuvendit e udhëheq kryetari, në rast të pamundësisë së tij nenkryetari i Kuvendit të tanishem, ose delegati të cilin e autorizojnë delegatet që e kanë thirrë mbledhjen.

NENI 4.

Kryetarin dhe antarët e Qeverisë së Republikës do ti zgjedh Kuvendi i Republikës pas konstituimit të tij.
Qeveria e Republikës do të konstituohet dhe do fillojë punën diten e zgjedhjes së ministrave-antave të saj.

3. ZBATIMI I DISPOZITAVE TË KUSHTETUTËS SË REPUBLIKËS SË KOSOVËS LIDHUR ME KUVENDET E KOMUNAVE DHE TË QYTETIT

NENI 5.

Dispozitat e Kushtetutës së Republikës së Kosovës, lidhur me përbërjen, organizimin dhe kompetencen e kuvendeve komunale dhe të qytetit të Prishtinës e të organeve ekzekutive të tyre, pas zgjedhjes së anëtarve të tyre në bazë të Kushtetutës së Republikës së Kosovës dhe statuteve të komunave e të qytetit, zbatohet nga dita e konstituimit të tyre në bazë të Kushtetutës dhe ligjit.
Deri në konstituimin e këtyre organeve , kuvendet e komunave dhe i qytetit, organet ekzekutive dhe organet e administratës vazhdojnë punën në perbërje të tanishme në kuadër të autorizimieve që kanë në bazë të dispozitave në fuqi.

NENI 6.

Zgjedhja e deputetve të kuvendeve të komunave dhe të qytetit do të bëhet deri më 10. nëntor 1990.
Kuvendet e rea të komunës dhe ai i qytetit do të konstituohen deri më 28. nëntor 1990

NENI 7.

Statutet e komunave dhe të qytetit do të nxirren deri më 05.tetor 1990.
Kuvendet e komunave dhe i qytetit deri më 05.tetor 1990 me vendim të tyre në pajtim me Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe me statusin e komunës e të qytetit, do të caktojnë numrin e deputetve të cilet zgjidhen në pajtim me Kushtetutën , ligjin dhe statutin.

4. HARMONIZIMI I LIGJEVE DHE I DISPOZITAVE TË TJERA ME KUSHTETUTËN E REPUBLIKËS SË KOSOVËS

NENI 8.

Ligjet dhe dispozitat tjera në fuqi do të harmonizohen me Kushtetutën e Republikës së Kosovës në afatet e caktuara me këtë ligj.

NENI 9.

Deri më 31. maj 1991 do të harmonizohen me Kushtetutën e Republikës së Kosovës të gjitha ligjet në fuqi që nuk janë në pajtim me Kushtetutën e Republikës së Kosovës.

NENI 10.

Dispozitat e nxjerr per zbatimin e ligjeve në uqi, do të harmonizohen njikohësishtë me harmonizimin e ligjeve republikane e më së largu mbrenda afatit prej dy muajsh nga dita e harmonizimit të ligjeve perkatëse.
Ligjet e RS të Sërbisë me të cilat me të cilat janë rregullue marrdhënjet në mënyrë unike zbatohen në territorin e Kosovës deri në nxjerrjen e ligjeve të Republikës së Kosovës e më së voni deri me 31 mars 1991.

NENI 11.

Dispozitat e kësaj Kushtetute që kanë të bëjnë me të drejtat e patjetersueshme të puntorëve, dhe me qeverisjen në nderrmarrjet ekonomike, organizatat e tjera punuese dhe institucionet perkatëse, zbatohen drejtëpersëdrejti derisa të bëhet harmonizimi i ligjeve dhe i dispozitave të tjera perkatëse me këtë Kushtetutë.

NENI 12.

Dispozitat e organeve të kuvendeve të komunave e të qytetit të Prishtinës do të harmonizohen me Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe ligjet e dispozitat e tjera deri më 30 qershor 1991.

5. DISPOZITAT E TJERA

NENI 13.

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës do ti shpall zgjedhjet per deputet të kuvendeve të bashkësive shoqërore-politike dhe do të ndermarr të gjitha veprimet lidhur me to në pajtim me ligjin mbi zgjedhjet.
Menjiherë pas nxerrjes së Kushtetutës së Republikës së Kosovës, Kuvendi i Republikës së Kosovës nxjerr ligjin mbi partitë politike dhe ligjin mbi zgjedhjet.

NENI 14.

Mandati i delegatve të Kuvendit të Krahinës Socialiste të Kosovës dhe të kuvendeve të komunave pushon ditën e verifikimit të mandatit të deputetve të Kuvendit të Republikës së Kosovës, respektivisht të kuvendeve të komunave e të qytetit të zgjedhur në bazë të Kushtetutës.

NENI 15.

Ky ligj hyn në fuqi ditën e shpalljes.
Me 07.09.1990

***

Lexues i nderuem i ZSH kjo pra ishte Kushtetuta të cilen e deklaruen trimat shqiptarë të asaj kohe të cilet nuk u tremben nga tytat e armëve serbocetnike por sypatrembun filluen marshimin drejtë fitores definitive kunder pushtuesit serb dhe ata të kalitun me ndjenjen e atdhetarizmit me moton per atdhe duhet të sakrifikohet ata shkallë shkallë , por sigurt e filluen marshimin e tyne. Shpallja e Deklarates Kushtetuese ishte nji nga hapat e asaj gjenerate patriotesh të cilet të rreshtuem perkrah njani tjetrit dhe me eliten intelektuale në ballë me Dr. Ibrahim Rugovën vun themelet e celikta të shtetit të Dardanisë të pavarun dhe nderkombtarisht të pranuem.
Kjo Deklaratë asht nji nga ngjarjet ma të mëdhaja të historisë tonë kombëtare.

PS: Gabimet e shtypit dhe ndonji gabim tjeter teknik asht i imi e jo i atyne që e kanë shkrue këtë Deklaratë Kushtetuese.

Per ZSH.
Selim Mustafë Hasanaj