Sylejman Morina: Nga Jeta Kulturore në Arbënesh të Zarës

nga **Agim Gashi** Tue Apr 28, 2009 11:45 pm

Diaspora e vjetër

Nga Jeta Kulturore në Arbënesh të Zarës

Shkruan Sylejman Morina

Entuziazmi i intelektualëve dhe i qytetarëve arbëreshë për rëndësinë e ndërtimit të objektit të bibliotekës së Arbanasit(Arbneshit)degë e bibliotekës së qytetit të Zarës u tregua i arsyeshëm, sepse për një kohë shumë të shkurtër aty janë zhvilluar aktivitete të shumta kulturore ,ndërsa aktiviteti i fundit ishte hapja e ekspozitës me fotografi historike ”Arbëreshët dhe Biçikleta” nga 6 prilli deri me 26 prill. Për hapjen e kësaj ekspozite i kemi njoftuar me kohë lexuesit e revistës ”Zemra shqiptare”.Kjo ekspozitë u realizua sipas idesë së znj.Doroteja Kamber –Kontiq, udhëheqëse e bibliotekës, dega në Arbanas.Realizimin e kishin bërë Drago Mariq e Bernard Kotllar.
Në hapjen solemne kishin marrë pjesë shumë qytetarë arbëreshë e të tjerë, si edhe personalitete të shquara politike kulturore,sportive e qytetit të Zarës. Ndër ta ishte edhe zhupani i Zhupanisë së Zarës, z. Stipe Zreliq, regjisori i RAI II, z. Milenko Dujela, gazetari e publicisti i njohur i fotografisë historike,z. Abdullah Seferoviq etj. Ishte madhështore pjesëmarrja e atyre që kishin dhënë shumë për çiklizmin e Zarës: Josip Bumba Bajlo, Shime Bajlo etj. Në ekspozitë ishte sjellë edhe biçikleta e vitit 1888, pronë e Bumba Bajlos..

Sylejman Morina: Nga Jeta Kulturore në Arbënesh të Zarës U1_1

Zonja Kontiq bën hapjen e ekspozitës

Në fjalën e hapjes znj.Kontiq kishte sqaruar, pse pikërisht ky muaj ishte zgjedhur që të hapej kjo ekspozitë,sepse” para shumë vitesh kanë ndodhur dy gjëra lidhur me biçikletën”.Në prill të vitit 1877, pronari i fabrikës së likereve, Nikolo Luxardo, kishte sjellë për punëtorët e tij biçikleta, e në “mesin e tyre ishe edhe një arbëresh që ka drejtuar biçikletë, Shime Bajllo.Pas 77 viteve lajmërohet edhe një Bajllo -Shime Bajllo- (Shoin), biçiklisti më i madh zaras në histori,kampion i katërfishtë shtetëror. Po ashtu, në prill të vitit 1947 themelohet klubi i biçiklistëve BK. “Zadar”( KB Zara) , shumica e anëtarëve të klubit ishin arbëreshë”

Ndërsa Mariq për ekspozitën ishte shprehur:”Kjo ekspozitë është përkujtuese e traditës së bukur të arbëreshëve të Zarës, lidhshmërisë qindvjeçare të tyre me biçikletën, me të cilën u bënë të veçantë dhe të njohur.... ekspozita nuk i paraqet vetëm sportistet arbëreshë, por edhe njerëzit e thjeshtë të shoqëruar me këtë mjet udhëtimi të popullarizuar.”
Kotllar kishte thënë se disa foto janë publikuar për herë të parë, e më e vjetra ishte e vitit 1907.“Pas ekspozitës fotografitë do të gjejnë vend në “në fondin e trashëgimisë arbëreshe, ndërsa unë me Mariqin do të vazhdojmë të hulumtojmë për trashëgimin tonë të pasur” .
Ekspozitën e çmoi lart eksperti i fotografisë, z . Seferoviq, duke e krahasuar me ato ndërkombëtare,”këndshëm jam i befasuar,ekspozita është e nivelit më të lartë, këtu dominon sensibiliteti para zgjedhjes së fotografive dhe raporti mes fotografisë së vjetër dhe asaj të re, është goditur shkëlqyeshëm edhe kronologjia e ekspozitës”. Vërejtje kishte dhënë pse nuk ishte përgatitur edhe një katalog përcjellës.
Fjalët e Shime e Josip Bajllos me mallëngjim ishin nxjerrë:
“Në një mënyrë kemi përshtypjen ,se na keni kthyer jo vetëm në kohen e rinisë sonë ,por na keni kthyer fuqishëm edhe në kohet e hershme të të parëve tanë”.

Sylejman Morina: Nga Jeta Kulturore në Arbënesh të Zarës U1_2

Kotllar dhe Mariq, para biçikletës “veterane” të vitit 1888

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30