Pasoja politike që rënduan gjendjen e familjes sonë ishte krushqia me Demë Ali Pozharin

Pasoja politike që rënduan gjendjen e familjes sonë ishte krushqia me Demë Ali Pozharin

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (1)



Shpend Shala

Për herë të parë me Shpend Shalën u njohem në Sankt Gallen të Zvicrës. Ishte 23 prilli 2000, përkujtohej përvjetori i vrasjes së Salih Çekajt dhe Agim Ramadanit. Ai erdhi bashkë me ushtarakët e karrierës, në mesin e të cilëve edhe Tahir Zemaj. Kur doli në tribunë, solli edhe përshëndetjet e Degës së LDK-së në Gjermani, veprimtarë i së cilës ishte.
Momentalisht është në dorëshkrim monografia “Pinjollët e Rrustem Llukës” në të cilën është përfshirë një intervistë e gjatë me Shpend Shalën e cila prek mjaft çështje që lidhen me jetën dhe angazhimet e tij, po më shumë mjaft dilema të pathëna për Luftën e Kosovës. Në kuadër të dhjetëvjetorit të rënies heroike të Salih Çekajt dhe Agim Ramadani shkëpusim një pjesë të intervistës për lexuesit e gazetës “Bota sot”.
“Bota sot”: Sa për fillim: Çfarë do të kishit thënë ju vetë për Shpend Shalën?
Shpend Shala: Jo që do të kisha thënë, por e them se jam stërnipi i Rrustem Alisë, pinjoll i Kullës së Rrustem Llukës, i njohur në tërë Rrafshin e Dukagjinit dhe më gjerë. Jam djali i parë i Avdyl Shalës dhe i Zyliha Demë Ali Pozharit, ndërsa fëmija i tretë në familje, i lindur pas dy motrave.
Dihet mirëfilli se në familjet e mëdha me tradita të theksuara nacional patriotike dhe sidomos në familjen shqiptare iu kanë gëzuar më shumë lindjes së djalit se sa të vajzës, prandaj them se pas dy vajzave që ishin para meje lindja ime do të shënohej me një gëzim të veçantë. Sidomos më së shumti ishte, gëzuar gjyshja ime, nëna e Zylihasë, Nifa, vajza e Haxhi Bajraktarit të Vranocit.

“Bota sot”: Origjina juaj familjare?
Jemi një familje e njohur dhe me ndikim jo vetëm në Lugun e Baranit ku jetojmë tashti, por edhe në Llukë, Molliq, me një fjalë ndikimi i familjes sonë hetohet në tërë Rrafshin e Dukagjinit dhe në pjesë të caktuara edhe në Veriun e Shqipërisë. Familje me tradita të lashta patriotike e cila ka dashtë fati të jemi fillimisht të vendosur në fshatin Llukë e Epërme të Deçanit, fshat ky që për një kohë të gjatë ka luajtur rol me rëndësi në të gjitha lëvizjet patriotike të kohës. E gjithë kjo ka ndodhur kur dihet se në Llukë janë edhe Verrat e Llukës, si një vend ku janë mbajtur tubime e kuvende të besës e besëlidhjeve shqiptare. Unë do të veçoja persekutimet e familjes sonë, qoftë nga rrënja atërore, apo nga ana e nënës, si gjithmonë nga regjimet e ndryshme pushtuese që nga ato osmane – turke, si dhe ato serbe e sllave jemi keqtrajtuar e persekutuar shumë herë. Por në mendjen time është ngulitur sidomos persekutimi i xhaxhait, Sadri Shalës, për të cilin ndiej më shumë dhembje, sepse i takojmë asaj periudhe. Xhaxhi Sadriu është dënuar për motive politike vetëm e vetëm pse ishte shqiptar dhe pse rridhte nga një familje me emër dhe me nam në këto anë.
Pas viteve 70-të, edhe pse Kosova e fitoi një lloj statusi më të avancuar, për familjen tonë asgjë nuk ndryshoi. E di që babai im vetëm pse ishte dhëndër i Demë Ali Pozharit nuk arriti të pranohet as për tagërmbledhës, sepse komisioni për pranim kishte qëndrim armiqësor ndaj Demë Ali Pozhari, kurse hakmarrja duhej zgjatur edhe deri te njerëzit e farefisit.
Përsëri kur rankoviçizmi u zgjua nga gjumi, sidomos me ardhjen në pushtet të Sllobodan Millosheviqit, sidomos me marrjen e asaj pak autonomie të Kosovës kur në pushtetin e atëhershëm erdhën servilët e asaj politike, të cilët me pasion mbështetnin dhe përkrahnin atë politikë, edhe djali i Sadri Shalës, Smajl Shala, i cili për një kohë ishte nënkryetar i Kuvendit komunal në Pejë dhe veprimtar i dalluar i LDK-së. Ai kishte probleme që të punësohej në shkollën fillore në fshatin tonë (Baran), ku e kishte kryer tetëvjeçaren, ku ishte rritur. E gjithë kjo hasmëri kundër Smajl Shalës bëhej vetëm pse ishte i biri i Sadri Shalës, i cili qysh në vitet 50-ta e kishte kundërshtuar radikalizmin serb që po forcohej edhe në pushtetin administrativ të Kosovës. Siç dihet, Sadriu qe dënuar me burg të rëndë, për motive politike, kurse pas sa e sa vitesh tagrin e saj e paguante edhe i biri i tij, Smajli, i cili sapo i kishte mbaruar studimet në Universitetin e Prishtinës.
Pasoja politike që rënduan gjendjen e familjes sonë ishte edhe krushqia me Demë Ali Pozharin, si një nacionalist i dëshmuar, të cilit pushteti komunist në bashkëpunim me lakenjtë shqiptarë do t’ia shkatërrojnë familjen dhe do t’ia konfiskojnë tërë pasurinë, kurse vetë baba Demë, detyrohet të arratiset në Greqi dhe nga aty do të vendoset në Turqi ku do ta kalojë pjesën tjetër të jetës. Persekutimet e familjes sonë lidheshin tërthorazi ose drejtpërdrejt me të gjitha zhvillimet politike të kohës, dhe s’kishte sesi ndryshe kur nëna ishte mbesa e Bajraktarit të Vranocit dhe bija e Demë Ali Pozharit. Mendoj se vetëm këto dy argumente do të mjaftonin që babai im, Avdyl Shala, të shikohej me sy të keq. Është po ashtu e njohur qe edhe vëllai i madh i babës, Ali Bajrami, ka qenë po ashtu dhëndër i Haxhi Bajraktarit të Vranocit, e me këtë edhe baxhanak me babagjyshin tim, Demë Ali Pozharin.
“Bota sot”: Kur jemi këtu, rrallë më ka ndodhur të takoj njeri i cili nga rrënja e babait dhe e nënës të ketë një histori të bujshme dhe kaq të begatshme, siç e keni ju. Pastaj kulla juaj me tradita dhe lëvdata të shumta, me bëma historike dhe me ngjarje që nderojnë kombin në përgjithësi, mbase është një meritë specifike, sigurisht këto ndodhi kanë reflektuar edhe në edukimin dhe emancipimin tuaj intelektual dhe qytetar, por mua më intereson të di si e ndieni ju veten të jesh pinjoll i kësaj familjeje, me gjithë këto merita që i kemi përmendur në vazhdimësi. Pra si e ndjeni ju veten si pasardhës i Rrustem Llukës në njërën anë dhe në anën tjetër si nip i Demë Ali Pozharit?
Shpend Shala: Është vështirë të jesh pasardhës i familjeve të tilla siç ishte familja ime apo familja e nënës sime. Por njëkohësisht është krenari, unë e ndiej veten shumë krenar, por është edhe vështirë, sepse tërë jetën duhet ecur sikurse në teh shpate që të mos gabosh, duhet të jesh shumë i kujdesshëm që të mos e njollosësh familjen, të mos i njollosësh njerëzit për të cilët i tërë regjioni i Dukagjinit ka një respekt dhe gjithmonë ka pasur respekt, familje të cilat gjithherë kanë qenë të respektuara, nga të cilat fqinjët dhe bashkëfshatarët dhe njerëzit e tjerë kanë ardhur dhe kanë kërkuar ndihmën e tyre, qoftë materiale, po më shumë kanë kërkuar dhe kanë marrë mendimin e tyre si një këshillë e vyeshme që pa hezitim iu është dhënë nga të parët e familjes sime, prandaj gjithsesi ndihem krenar edhe pse është një përgjegjësi e madhe. Për mua është e rëndësishme nëse nuk kam mundësi t’i shtyj më tej këto vlera, (gjithë ato veprime patriotike dhe atdhedashurie), së paku të mos i njollos gjithë ato bëma që janë kalitur e kultivuar brez pas brezi në familjen tonë.
“Bota sot”: Siç tham edhe më parë: Ju jeni stërnip i Rrustem Alisë nga Lluka e Epërme në njërën anë, kurse në anën tjetër jeni edhe nip i Demë Ali Pozharit. Çka do të thotë për ty si ushtarak, veprimtar dhe krejt natyrshëm edhe si politikan, të jesh pasardhës i tyre?
Shpend Shala: Më shumë se çdo gjë përgjegjësi e madhe. Unë e kam theksua edhe më parë dhe vazhdimisht në bisedat tona e theksoj se është një krenari e madhe, por siç thashë është edhe një përgjegjësi. Është krenari të jesh pasardhës i Rrustem Llukës dhe të jesh edhe nip i Demë Ali Pozharit, por në të njëjtën kohë është edhe një përgjegjësi dhe një obligim që gjatë gjithë jetës të shkosh e ecësh me vëmendje të kujdesshme që të mos gabosh dhe ta njollosësh oxhakun i cili për shekuj me radhë ia ka rritur namin dhe lavdinë familjes sonë, për të cilën janë kujdesur breza të tërë burrash dhe luftëtarësh të përmendur.
“Bota sot”: Ju prej kohësh keni mërguar. Pse keni mërguar, dhe pse në Gjermani?
Shpend Shala: Nga Kosova jam larguar në fund të vitit 1992, përkatësisht më 25 dhjetor 1992, kam dalë në Shqipëri dhe me 6 janar kam marrë rrugën për në Evropën Perëndimore. Me anije nga Durrësi për në Triestë dhe me automobil kam tentuar të hyj në Zvicër.
Në këto përpjekje na kapi policia kufitare dhe na ktheu. Kam bërë edhe një përpjekje tjetër për t’u futur në Zvicër dhe diku afër Tunelit të Gothardit përseri na kapi policia dhe pas një arresti shtëpiak përfundimisht hoqa dorë nga përpjekja për t’u futur në Zvicër dhe u ktheva në Slloveni. Nga atje e kam marrë në telefon një mik timin të vjetër (Rexhë Haziraj), i cili në atë kohë jetonte në Shtutgart. Nga Gjermania erdh ai në Lubjanë, në hotelin “Turist” ku isha i vendosur për të më marrë me vete. Atë natë e kemi kaluar në Lubjanë kurse të nesërmen u nisëm për në Gjermani, dhe më 9 janar 1993 kam arritur në Shtutgart të Gjermanisë. Kurse më 27 prill 1995, në banesën ku jam edhe sot, jam vendosur në Konstanz së bashku me familjen time. (Vijon)
Intervistoi: Shefqet Dibrani

Salih Çekaj ka qenë njëri ndër protagonistët kryesorë për t’u themeluar Ministria e Mbrojtjes

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (2)



Me Zymer Lulajn (majtas) dhe Smajl Çekajn, vëllain e Salihut (në mes)

“Bota sot”: Nga kryeministri i atëhershëm i Qeverisë së Kosovës janë bërë përpjekje për t’i organizuar Forcat e Armatosura të Republikës së Kosovës me shkurtesën e përfolur FARK. Sa është kjo e vërtetë dhe ju si ushtarak i karrierës a mund të na flisni për fillimet e krijimit, për organizimin në fillim të FARK-ut. Përkatësisht për dobitë dhe pasojat?
Shpend Shala: Mendoj se në kuadër të Qeverisë së Republikës së Kosovës, të cilën e udhëhiqte Bujar Bukoshi, qeveri kjo që vepronte në ekzil, jo që është tentuar të formohen Forcat e Armatosura të Republikës së Kosovës por me plasjen e luftës së hapur në mes të UÇK-së dhe forcave serbe, ku si datë mund të merret dita kur është sulmuar familja Jashari, përkatësisht pas masakrës në atë familje, jo Bujar Bukoshi, por të tjerë kanë punuar për krijimin e një force mbrojtëse, një ushtrie të ardhme të Kosovës, njëri nga ata ishte padyshim Salih Çekaj. Me angazhimin e tij dhe të ushtarakëve të karrieres formohen Forcat e Armatosura të Republikës së Kosovës dhe me të u formua edhe Ministria e Mbrojtjes e Republikës së Kosovës, në kuadër të Qeverisë së Kosovës, me seli në Tiranë, kurse ministër i Mbrojtjes zgjidhet Ahmet Krasniqi. Menjëherë janë formuar të gjitha institucionet përkatëse të cilat duhet t’i ketë një ministri e mbrojtjes.
Se si ka ardhur deri te formimi mendoj se e ka shpjeguar fare mirë kolonel Tahir Zemaj në librat e tij. Pa dyshim Salih Çekaj ka qenë njëri ndër protagonistët kryesorë i cili ka dhënë kontributin më të madh për t’u themeluar Ministria e Mbrojtjes dhe për t’u arritur ky stad organizativ në përmasat e një ministrie të mbrojtjes që i duhet secilit vend, sidomos vendit tonë që në atë kohë ishte në luftë.
Menjëherë pas emërimit të Ahmet Krasniqit për ministër të Mbrojtjes, Salih Çekaj do ta shuajë Grupin e Dukagjinit, i cili deri në ato momente udhëhiqej nga ai dhe kishte po ato synime ushtarake që u arritën me rastin e themelimit të Ministrisë së Mbrojtjes. Me sa di, Salih Çekaj, nga Ministri i Mbrojtjes ishte caktuar si kryetar i gjykatës ushtarake, e cila do të vepronte gjatë luftës pranë kësaj ministrie dhe ai nuk ka pranuar që të vihej në krye të asaj gjykate, sepse ai mendonte se është shumë më e dobishme që bashkë me Tahir Zemajn dhe eprorët e tjerë ushtarakë të futeshin në Kosovë dhe me pushkë në dorë të luftonte kundër okupatorit serb që kishte filluar masakrat dhe dëbimin masiv të popullsisë civile nga Kosova.
“Bota sot”: Dihet se Ministër i Mbrojtjes i Republikës së Kosovës është caktuar kolonel Ahmet Krasniqi, a mund të na flisni pak më konkretisht cili ishte roli i Ahmet Krasniqit në mobilizimin dhe organizimin e eprorëve ushtarakë dhe në orientimet e para të luftës së armatosur në Kosovë?
Shpend Shala: Unë mendoj se Ahmet Krasniqi ka pasë një rol shumë të madh në organizimet e para, ashtu siç thamë ai ishte caktuar dhe propozuar nga gjithë kolegët tanë, nga gjithë eprorët ushtarakë, që të jetë Ministër i Mbrojtjes dhe me këtë gjë ishte pajtuar edhe Kryeministri i atëhershëm i Qeverisë së Republikës të Kosovës, Bujar Bukoshi. Mund të them lirisht se roli i Ahmet Krasniqit ka qenë shumë i madh, duke u nisur edhe nga fakti se ai ka qenë një ushtarak që i ka kryer të gjitha akademitë ushtarake. Po kështu mund të thuhet edhe për Tahir Zemajn. Mes të gjithë eprorëve ushtarakë që kanë qenë në kuadrin e Ministrisë së Mbrojtjes, ata të dy kanë qenë më të shkolluarit dhe me një përvojë të përsosur në fushat e artit ushtarak prandaj roli i Ahmet Krasniqit në krijimin e Ministrisë së Mbrojtjes bashkë me kolegët dhe bashkëpunëtorët tjerë në mesin e të cilëve po veçoj zëvendësministrin e mbrojtjes Agim Mehmetin si dhe Tahir Zemajn, i cili po ashtu sikurse Salih Çekaj, nuk ka pranuar funksione, por ka dhënë një kontribut jashtëzakonisht të madh në luftën për liri. Salih Çekaj dhe Tahir Zemaj kanë marrë përsipër formimin dhe krijimin e brigadave me të cilat do të futeshin në Kosovë për të kryer detyrën e tyre atdhetare dhe profesionale në ballë të frontit dhe betejave, të cilat nuk kanë mbetur pa nam.
Shpend Shala me Salih Çekajn
Me pak fjalë Ahmet Krasniqi pati një rol të madh dhe të rëndësishëm në krijimin dhe mobilizimin e Ushtrisë së Kosovës. Ai kishte një përvojë të drejtpërdrejtë me luftëra dhe beteja të hapura, pastaj e njihte mirë edhe strukturimin ushtarak, prandaj nuk e kishte të vështirë ta bënte Kosovën me ushtri dhe Ministri të Mbrojtjes.
“Bota sot”: Ju keni qenë mik i afërt me kolonel Tahir Zemajn. A mund të na flisni së pari për rolin e Tahir Zemajt në fillimet e para për krijimin e FARK-ut, a mund ta përshkruani ndonjë moment emocional të tij si dhe ndonjë element përshkrues që karakterizojnë personalitetin e Tahir Zemajt, si ushtarak, dhe si bashkëmërgimtar i juaj, me të cilin keni kaluar një periudhë shumë të gjatë?
Shpend Shala: Shumë gjëra i kam sqaruar nëpër shkrimet e mia, apo paraqitjet publike nëpër tubime dhe akademi të ndryshme ku i kam theksuar meritat e kolonel Tahir Zemajt dhe të bashkëpunëtorëve të tij. Shkurtimisht desha të ritheksoj se Tahir Zemaj ka qenë një personalitet i papërsëritshëm. Ai ka qenë diku në një gjeneratë me Ahmet Krasniqin dhe dy nga njerëzit me shkolla më të larta ushtarake të kryera në Armatën Jugosllave dhe të kooptuar në strukturat shtetërore të Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës të Kosovës, të cilët e veshën uniformën e luftëtarit dhe të ushtarakut të UÇK-së për t’i dalë zot atdheut dhe për ta bërë të lirë Kosovën.
Roli i tij, pra i Tahir Zemajt në krijimin e mekanizmave udhëheqës në Ministrinë e Mbrojtjes është vënë në pah në të gjitha nivelet e organizimit, sidomos të njësive ushtarake, d.m.th. Tahir Zemaj me urdhër të Ministrit të Mbrojtjes, kolonel Ahmet Krasniqit, i formoi brigadat e para, të cilat futën në Kosovë, në qershor të vitit 1998, dhe kjo dihet botërisht se ka qenë brigadat 131, 133 dhe 134 që kanë hyrë në Kosovë si formacione ushtarake.
Këtu shihej roli i kolonel Tahir Zemajt, i cili pas thyerjes së kufirit depërtoi dhe futet në tokën e Kosovës, për t’u pozicionuar në Rrafshin e Dukagjinit. Brigada e udhëhequr nga Tahir Zemaj është vendosur në fshatin Prapaqan të Deçanit, duke e themeluar edhe kazermën e parë ushtarake të UÇK-së, e cila mund të merret si datë e themelimit (në rrethana lufte) të një kazerme e pajisur me gjithë logjistikën dhe infrastrukturën përcjellëse, që ishte e domosdoshme për një ushtri në rrethana lufte.

“Bota sot”: Cili ishte roli i LDK-së në fillimet e krijimit të Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës?
Shpend Shala: Roli i LDK-së ka qenë me rëndësi, kur dihet se LDK – ja dhe njerëzit që kanë pasur poste udhëheqëse në këtë subjekt politik, në mesin e të cilëve po veçojmë: Salih Çekajn, Hafiz Gagicën, Fehmi Aganin dhe shumë e shumë njerëz të tjerë me të cilët nuk kam pasur rast të bashkëpunoj me ta, por i përmenda këta, se kam punuar dhe vepruar me ta dhe e di sesi kanë vepruar.
Ata kanë punuar dhe vepruar edhe në ngritjen e Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës, por roli i tyre është po aq i madh, sidomos para se të dalin formacionet e para ushtarake, qofshin ato në kuadër të FARK-ut, apo atyre të UÇK-së, sepse veprimtaria e tyre ne fushën e mbrojtjes daton sa ishin në Kosovë, përmes sindikatave të ushtarakëve a policisë qenë krijuar Ministria e Punëve të Brendshme, e cila i bashkërendonte punët e saj në bashkëveprim me LDK-në, sepse jo vetëm që ishte themeluese e saj, por ishte i vetmi subjekt politik që vepronte publikisht dhe që i kishte krijuar organet paralele në rrethanat e okupimit.
Themelimi i Ministrisë së Mbrojtjes në këto rrethana ishte përpjekje sublime e të gjithë eprorëve ushtarakë që vepruan me dinjitet edhe në rrethanat e pushtimit klasik. Ky veprim ka qenë i mundur ngase të gjithë eprorët që punonin ne Shtabet e Mbrojtjes Territoriale njëkohësisht ishin të përfshirë edhe në veprimet e Ministrisë së Brendshme dhe të Mbrojtjes si përpjekje për t’u vetorganizuar në rrethanat e atij okupimi tejet klasik.
Gjithsesi LDK-ja kishte një rol të veçantë, pasi ishte subjekt politik që kishte guxuar ta shtrinte veprimtarinë e saj publike. Por roli më i madh i LDK-së në themelimin e Ministrisë së Mbrojtjes do të vërehet kur Salih Çekaj emigron në Gjermani dhe nga atje i bashkërendonte veprimet ushtarake dhe trajnimet në Shqipëri, ku si veprimtar i Degës së LDK-së në Gjermani, bashkë me kryetarin e Kolegjiumit të degëve të LDK-së në diasporë Hafiz Gagicën do të bëjnë punë e veprime shumë të dobishme për Kosovën, prandaj mund të themi se pikërisht kjo degë to të jetë strumbullar i përpjekjeve qoftë për ushtrime ushtarake, por edhe për t’ia vënë themelet një institucioni ushtarak mase të nevojshëm për Kosovën siç ishte Ministria e Mbrojtjes e Republikës së Kosovës. (Vijon)
Intervistoi: Shefqet Dibrani

Degët e LDK-së në diasporë kanë luajtur rol shumë të madh edhe në planin ushtarak

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (3)



Shpend Shala me udhëheqës të LDK-së, Ramë Manaj, sekretari i përgjithshëm, Hazir Krasniqi, kryetar e Myftar Halili, anëtar, të kryesisë së Degës së LDK-së në Gjermani

Grupet e para të organizuara qysh në vitin 1991 do të stërviten e përgatiten në Shqipëri, ku do të krijohen bërthamat e para të veprimit të organizuar ushtarak. Sado që nuk përfillet dhe sidomos pas luftës anashkalohet merita e Salih Çekajt, një gjë është e sigurt, se pikërisht nga ato grupe do të dalin komandantët e lavdishëm që i prinë UÇK-së, që luftuan në ballë të UÇK-së dhe që u flijuan në ballë të saj. Tash kur flitet për organizimin e UÇK-së anashkalohet Salih Çekaj por nëse dihet se një “shkamb” druri për ulje në të i ka tri këmbë, edhe UÇK-ja i ka pasë tre njerëz, pa të cilët nuk do të kishte UÇK, se shtyllat prandaj janë shtylla dhe këta janë: Salih Çekaj, Adem Jashari dhe Zahir Pajaziti dhe pa asnjë dyshim njeriu më i merituar ka qenë Salih Çekaj, sepse ka qenë më i arsimuari. Pastaj Salihu e ka pasë të mbaruar Shkollën e Oficerëve Rezervë, pra ka qenë me gradën e kapitenit dhe fundja e fundit ka qenë shtëpia e tij në Broliq qendra kryesore e materialit dhe armatimit që ka shkuar pastaj në Drenicë, Llap e gjetiu. Është diçka tjetër nëse e mohojmë një të vërtetë, por e vërteta më e vërtetë ka qenë se Adem Jashari dhe Zahir Pajaziti kanë punuar nën komandën e Salih Çekajt dhe i kanë zbatuar urdhrat e tij.
Degët e LDK-së ishin një faktor shumë i rëndësishëm, që pa ndihmën e tyre lufta dhe e ardhmja e Kosovës do të vihej në dyshim
“Bota sot”: Po roli i degëve të LDK-së në diasporë cili ishte?
Shpend Shala: Roli i degëve të LDK-së në krijimin e FARK-ut ka qenë gjithmonë në vartësi me Qendrën në Prishtinë me privilegjet e shumta financiare, të lëvizjes dhe të veprimit, prandaj Degët e LDK-së në diasporë, sidomos Dega në Gjermani dhe ajo në Zvicër kanë luajtur rol shumë të madh edhe në planin politik edhe në planin financiar, por edhe në atë ushtarak. Roli i tyre shihet vazhdimisht, edhe para luftës, edhe gjatë saj edhe pas luftës. Ndonëse gjatë luftës qenë bërë përpjekje për ta paralizuar tërësisht veprimin e LDK-së.
Siç dihet, Serbia pat nisur agresion të paparë mbi shqiptarët duke i dëbuar ata nga trojet etnike. Bash në këtë kohë nga një grup i caktuar qe nisur një luftë kundër LDK-së, edhe pse LDK-ja qysh para shumë vitesh i kishte nisur dhe bërë përgatitjet për një luftë frontale dhe pikërisht kur kërkohej e duhej më së shumti uniteti, këta djem që ishin përgatitur nga LDK-ja, ose duheshin ta pështynin LDK-në, ose duhej të hiqnin dorë nga përpjekja për të luftuar edhe me armë në dorë. Madje qe krijuar opinioni se dikush më parë e kthen pushkën kundër veprimtarëve të LDK-së se sa kundër Serbisë, kundër forcave paramilitare dhe ushtrisë serbe.
Nga viti 1990 - 91 e deri në prag të luftës kishin kaluar shumë vite dhe dihet mirëfilli e bashkëpunimi ndërmjet Salih Çekajt, Adem Jasharit dhe Zahir Pajazitit, në mes të të cilëve nuk pati asnjë konflikt, asnjë mosmarrëveshje dhe asnjë kundërshtim. Madje shtëpia e Salih Çekajt e ka pasë derën hapur për Adem Jasharin, Zahir Pajazitin dhe shumë e shumë luftëtarë të tjerë, të cilët te Çekajt kanë hyrë e kanë dalë ditën e natën dhe kanë marrë materiale ushtarake pandërprerë. Kjo gjë dihet botërisht e pse hezitohet të pranohet publikisht është çështje tjetër, madje edhe familjarë dhe miq të ngushtë të Adem Jasharit e dinë këtë gjë mjaft mirë, prandaj është etike, është e moralshme që të thuhet publikisht dhe t’i pranohen vlerat e një vizionari luftarak edhe Salih Çekajt e jo vlerat e tij t’i përvetësojnë pamoralshëm profiteret e luftës që tashti në paqe sikur e ngulfatën edhe lirinë e Kosovës.
Por roli i LDK-së sikur u zbeh me fillimin e luftës në Kosovë dhe kjo gjë është vërejtur sidomos në Gjermani dhe Zvicër, ku përqendrimi i shqiptarëve është më i madh se kudo tjetër, por ndihma dhe roli edhe i shqiptarëve në vendet tjera ka qenë gjithmonë e pranishme e nuk duhet t’u minimizohet as roli, as kontributi i tyre, kurse në rrafshin diplomatik, roli i shqiptarëve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka qenë tejet i madh dhe shumë i rëndësishëm për të gjitha zhvillimet politike në Kosovë dhe në mbarë rajonin.
Por të mos harrojmë ta përmendim mobilizimin e eprorëve ushtarakë si dhe të kuadrit profesionist në furnizimin dhe pajisjen e nevojshme me logjistikë ushtarake. Pastaj, ndonëse dihet, ia vlen të rikujtohet se ishte pikërisht LDK-ja, përkatësisht degët e kësaj partie që iu bashkëngjiten luftës frontale e që jo pak djemve të rinj iu kushtoi shtrenjtë nga torturat dhe keqtrajtimet që i prisnin qysh në portin e Durrësit. Ata kanë kaluar nëpër një torturë psikologjike dhe nëse sot intervistohen shumë pjesëmarrës të luftës do të shpjegojnë se për ta më e frikshme, më torturuese do t’u del te Durrësi dhe kampet e përgatitjes se sa fronti i luftës. Kjo gjë është për keqardhje por ishte kohë që secili vendoste dhe torturonte dikën tjetër pa dhënë llogari, megjithatë edhe për sa u përket ushtarëve, edhe anës financiare degët e LDK-së ishin një faktor shumë i rëndësishëm, që pa ndihmën e tyre lufta dhe e ardhmja e Kosovës do të vihej në dyshim. Sa djem Kosove në Perëndim e lan punën, e lan jetën e sigurt dhe tejet luksoze për të shkuar në luftë, për t’i ndihmuar Kosovës, madje, shumë syresh, pasi e kryen misionin e tyre në shërbim të kombit dhe atdheut janë kthyer përsëri në vendet e tyre të punës në shtetet e Europës Perëndimore, a gjetiu dhe deri më sot këta djem as nuk flasin e as nuk krekosën, por vazhdimisht e theksojnë se kanë kryer një detyrim të vogël për Kosovën e tyre të shtrenjtë, për familjarët e tyre dhe për të dashurit e tyre që të kenë mundësi të jetojnë e ta shijojnë lirinë e Kosovës që ende s’është e plotë e që së shpejti do të gëzohet nga breza e breza të tërë shqiptarësh.
Angazhimi i atyre djemve në UÇK, apo thjesht nëpërmjet FARK-ut, nuk ua zbeh vlerën dhe përpjekjen, përkundrazi ua ka rritur nderin dhe famën, sepse në kuadrin e Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës bënte pjesë Ushtria Çlirimtare e Kosovës, Policia Ushtarake e Kosovës, Forcat Ajrore të Republikës së Kosovës dhe Mbrojtja Territoriale e Republikës së Kosovës. Këto ishin katër shtyllat kryesore që i përbënin Forcat e Armatosura të Republikës së Kosovës e që kontrolloheshin e komandoheshin nga Ministria e Mbrojtjes e Republikës së Kosovës. Kjo strukturë organizative, kjo formë e hierarkisë gjendet në të gjitha shtetet që kanë ushtri, kanë mbrojtje dhe kanë ministri përkatëse që merret me çështjet e mbrojtjes dhe sigurisë, por fatkeqësisht Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së, që udhëhiqej nga një grup injorantësh, me pikëpamje sektare e komuniste donte të anashkalonte organizimin profesional për të ndodhur pastaj ato që ndodhën dhe fatkeqësisht për të pësuar edhe lufta, por edhe personalitetet me vlera të veçanta për luftën dhe lirinë e Kosovës.
Njohja ime me Salihun, në Gjermani, nuk ishte rinjohje, por unë gjeta përkrahjen e tij duke më angazhuar në veprimtaritë politike
“Bota sot”: Cili ishte roli i Salih Çekajt në shkollimin e kuadrove ushtarake?
Shpend Shala: Unë kam thënë, edhe më lart e përmenda rolin e Salih Çekajt, pa të cilin shumë zhvillime politike e ushtarake nuk do t’i kishin ato merita që i kanë. Sidomos pas emigrimit në Gjermani, ai me tërë qenien dhe dijen e tij do t’i përkushtohej organizimit ushtarak sado që vazhdimisht atë e hasim dhe e gjejmë edhe në tubime publike dhe aktivitete të tjera që i organizonte Dega e LDK-së në Gjermani, apo degët tjera të LDK-së, kudo në Diasporë. Salih Çekaj, bashkë me Hafiz Gagicën, i cili atëherë ishte kryetar i Degës së LDK-së në Gjermani dhe njëkohësisht edhe kryetar i kolegjiumit të degëve të LDK-së në diasporë, do ta bartin barrën kryesore për atë shkollim që më pyesni ju. Kuptohet, me përkrahjen e institucioneve të Kosovës, veçmas me përkrahjen e LDK-së dhe njerëzve kyç në LDK që ishin në kryesinë qendrore të LDK-së, siç ishte prof. Fehmi Agani, i cili i ka mbajt lidhjet e drejtpërdrejta në mes tyre dhe presidentit Ibrahim Rugova, si Komandant Suprem i Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës që ia garantonte Kushtetuta e Republikës së Kosovës, e miratuar me 7 shtator 1990 në Kaçanik.
Pa asnjë dyshim janë Salih Çekaj e Hafiz Gagica promotorët e organizimit, shkollimit dhe përgatitjes së grupeve paraushtarake gjatë vitit 1991 dhe vitit 1992 në Shqipëri, ku do t´i stërvitin dhe angazhojnë edhe Adem Jasharin dhe Zahir Pajazitin, e jo siç flitet kuturu tash e dhjetëvjet.
“Bota sot”: Cila ishte njohja juaj me Salih Çekajn si veprimtar i LDK-së në diasporë, pa i ngatërruar kontributet e tija ushtarake për të cilat do të flasim më vonë?
Shpend Shala: Salih Çekajn e kam njohur qysh në Kosovë. Njohja ime me të u bë përmes djalit të axhës, Rrustemit, që ka qenë në një gjeneratë me Salih Çekajn dhe kanë qenë shokë të mirë. E kam njohur qysh në vitet e tetëdhjeta kur filloi punën në Gjykatën Komunale të Deçanit. Me Rrustemin ishin jo vetëm shokë të gjimnazit por edhe studimet e larta i kanë kryer bashkë (Salihu në Juridik, kurse Rrustemi në Ekonomik). Ata e kanë vazhduar edhe më tej shoqërinë, dhe në këto ndeja pata rastin ta njoh Salihun qysh herët. Njohja ime me Salihun në Gjermani nuk ishte rinjohje por unë gjeta përkrahjen e tij duke më angazhuar në veprimtaritë politike dhe ushtarake që rrodhën më vonë, qoftë në kuadrin e LDK-së, në Gjermani, apo në strukturat ushtarake të FARK-ut e më vonë edhe të UÇK-së, në Kosharen e heroizmave dhe lavdive të shumta. (Vijon)
Intervistoi: Shefqet Dibrani

Formacionet ushtarake të Sali Çekajt janë më të hershme se sa lindja e UÇK-së

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (4)




Shpend Shala me Smajl Shalën para zyrës së LDK-së në Stuttgrat

Siç e kam theksuar edhe më parë, roli i Salih Çekajt, përveç atij politik, në kuadrin e LDK-së, ku ka qenë sekretar i Degës së LDK-së në Gjermani, ka qenë i një rëndësie specifike edhe në krijimin e themeleve të një ushtrie të rregullt dhe të Ministrisë së Mbrojtjes, si dhe të Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës, të njohura si FARK, apo më vonë edhe i Brigadave të UÇK - së, pa emrin e të cilit do të kishin më pak peshë dhe rëndësi. Prandaj mund të shprehem lirisht se edhe më mirë me të, përmes bashkëpunimit të shumanshëm. Ai ka qenë si një vizionar që është gjetur kudo dhe kahdo. Sa herë e përmend emrin e tij, më rrëqethet shtati. Salihu ka qenë jo vetëm një njeri i dashur, jo vetëm një shok i mrekullueshëm, po dhe një burrë i madh, burrëria e të cilit kur të zdritet, do të jetë shkëlqimtare.
Kur fola për Rrustem Shalën dhe marrëdhëniet e tij me Salih Çekajn, është me rëndësi te theksohet se Rrustem Shala dhe Smajl Shala, së bashku me mua kanë qenë njerëzit më të besueshëm të Salihut në Lugun e Baranit. Ndër faktet e pamohueshme që vërtetojnë këtë gjë është edhe fakti se kur Tahir Zemaj hyn në Kosovë me brigadat 131, 133, 134, në Baran dërgohet Nazif Ramabaja me Brigadën 131, si ushtrues detyre i komandantit të kësaj brigade, Salih Çekaj i thotë Nazifit që të lajmërohet te Rrustem Shala, dhe nga ai do të ketë përkrahjen dhe ndihmën e pakursyer. (Këtë gjë e shpreh edhe vetë Nazif Ramabaja në prononcimet e tij në librin e dytë të kolonel Zemajt). Për kontributin e Rrustemit dhe te Smajl Shalës ka folur edhe Xhemail Berisha në intervistat e veta të botuara në gazetën “Bota sot”, gjatë muajit korrik 2003. Unë vetëm shtoj se Salihu e Rrustemi nuk kanë qenë thjesht vetëm shokë të një klase, por edhe shokë të një ideali, të veprimit konkret për të mirën e Kosovës.
“Bota sot”: Të kthehemi te aktivizimi në radhët e UÇK-së: Cili ishte ky aktivizim? Rrethanat e asaj kohe dhe mënyra e angazhimit tuaj në radhët e Ushtrisë së Kosovës?
Shpend Shala: Isha i përfshirë qysh herët në formacionet ushtarake, jo në UÇK, sepse emri i saj ka lindur vite më vonë, por në grupin e Salih Çekajt dhe në formën e sindikatave të punëtorëve ushtarakë dhe atyre të policisë, të cilat kishin po këtë synim, domethënë për t’i mbajtur më afër, më të organizuar, në mënyrë që kur të ndizet sinjali, secili të jetë në vendin e duhur dhe në momentin e duhur. Në këto angazhime, mendoj se të gjitha përgatitjeve ushtarake për të themeluar ushtri, emri i Salih Çekajt është në piedestal dhe e meriton ushtria e ardhshme e Kosovës t’ia shkruaj emrin me shkronja të arta. Nuk e them këtë as për nostalgji, as pse më pëlqen mua e dua të mburrem me të por ai ishte promotori i të gjitha lëvizjeve dhe angazhimeve në këtë plan. Pas krijimin e LDK-së, në vitin 1990, Salih Çekaj ka qenë i orientuar për të bërë ushtrinë e ardhshme të Kosovës, në kohën kur të tjerët silleshin rreth bordeleve të “pevaçicave sllave” të cilat shërbenin nëpër pijetoret e pista dhe përplot tym të duhanit anë e kënd Kosovës.
Qysh në atë kohë Salih Çekaj i pat vënë kontaktet në Shqipëri me njerëzit e tij, për të gjetur një vend të përshtatshëm ku mund t’i ushtronte kuadrot e ardhshme ushtarake që do t’i gjendeshin Kosovës në çastet e duhura posa të ashpërsohej konflikti i pashmangshëm serbo - shqiptar. Duke i pasur edhe lidhjet e hershme, edhe lidhjet familjare e ndiej veten krenar pse kam qenë afër atij njeriu, prandaj jo vetëm që kam qenë i informuar mirë, por mund të them se kam qenë pjesë e atyre proceseve. Mund të them se isha mjaft mirë i njohur edhe me rrjedhat e grupeve të armatosura që defilonin në Drenicë e Llap, apo nëpër vende e krahina të tjera, po më mirë e kam ditur veprimtarinë e Salih Çekajt, e sidomos kam qenë i informuar kur ai udhëtonte jashtë Gjermanisë.
Duket shumë e pabesueshme, por është e vërtetë se në shumicën e rasteve diversante në stacionet e policisë, në qendra të refugjatëve serbë të vendosur në Deçan, me të cilët Serbia pretendonte ta kolonizonte Kosovën, pra në të gjitha atentatet që bëheshin në Rrafshin e Dukagjinit, veçmas në Deçan, ka marrë pjesë vetë Salih Çekaj.
Për këtë arsye mund të them se kisha njohuri të drejtpërdrejta në këto zhvillime, pasi Salih Çekaj, zakonisht ka kaluar nëpër Konstanz për të shkuar në Shqipëri dhe nga atje futej në Kosovë. Ky vend ka qenë vendtakimi i Salihut me shokët e tij, me të cilët kalonte kufirin dhe vazhdonin udhëtimin e tyre për një rrugë të gjatë.
Në mesin e shumë rasteve të tjera, më kujtohet rasti i fundit, pasi dihet botërisht se Salih Çekaj deri në fund të vitit 1996 ka qenë me “dull-dung”, njëfarë lloj leje qëndrimi, që ia kufizonte lëvizjet edhe përbrenda Gjermanisë, e të mos flasim për udhëtimet e tij të shumta edhe jashtë Gjermanisë. Por, Salih Çekaj ishte edhe si uji, edhe si zjarri, kishte lëvizje e gjetje të jashtëzakonshme. Mbante me vete disa pasaporta qoftë të falsifikuara apo të shokëve me të cilët ka ngjasuar shumë, siç ishte rasti me pasaportën e Ismet Llapit (Avdullahut). Herën e fundit, pasi ka kryer me sukses aksionin në Qendrën e refugjatëve serbë në Baballoq, së bashku me Zenun Idrizajn dhe Agron Tolajn, kthehet mjaft i gëzuar në Zvicër, te motra e vet, e cila jeton në Bernë dhe ku e ka kaluar natën. Nga atje nuk kthehet në drejtim të Konstanzit, aty ku kishte dalë vazhdimisht, por shkon për të kaluar kufirin në Bazel, ngase e kishte më afër, me shpresë se pas disa ditëve do të vinte në Konstanz për ta marrë atë lejen e qëndrimit të lëshuar nga organet kompetente gjermane. Policia kufitare e Zvicrës e zënë në pikën e kalimit të qytetit Basel dhe me të kuptuar se kush ishte, rrezikohej për ta kthyer në Serbi, por me ndërhyrjen e organeve të Republikës së Kosovës që vepronin në Gjermani u bë e mundur që Salihun ta kthejnë në Shqipëri, por jo në Beograd siç qe tentuar. Për fat të mirë në atë kohë në Shqipëri ishin në pushtet forcat demokratike dhe pikërisht me ndërhyrjen e Sali Berishës, atij i lëshohet një pasaportë ku do të kishte mundësi për të ardhur përsëri në Gjermani për ta vazhduar veprimtarinë e tij politike dhe organizative.
Ishte ky shkas që e detyroi Salih Çekajn të lajmërohet si azilant në Gjermani, ku në një afat rekord atij do t’i pranohet azili politik, me çka përfundojnë edhe peripecitë e shumta në kalimin e kufijve shtetërorë të Gjermanisë.
“Bota sot”: Kur jeni aktivizuar? Ku dhe kur? Si të themi në kuadër të FARK-ut, apo të UÇK-së?
Shpend Shala: Kjo gjë është shumë e njohur. Kam qenë i angazhuar në kuadër të FARK-ut, përkatësisht në UÇK dhe kjo ndarje me motivacione politike ka ndodhur më vonë. Fillimi ka qenë tjetër, propaganda është bërë ndryshe. Sepse UÇK-ja ishte një formacion që vepronte në kuadrin e FARK-ut, kupolë e përbashkët ishte Ministria e Mbrojtjes e Republikës së Kosovës.
“Bota sot”: A nuk na i thuani nja dy fjalë për Kosharen!
Shpend Shala: Kosharja është fshati i parë në brezin kufitar që i përket territorit të Kosovës, kundruall tij gjendet Padeshi që i përket Shqipërisë. Fshat ky kodrinor – malor, që ngjason me një bjeshkë që ka terren shumë të thyeshëm. Një fshat tejet i vogël por i një rëndësie specifike, sidomos për luftën e fundit gjatë vitit 1998/99. Në Koshare ishte vendosur karakolli më i madh i Ushtrisë serbe, ku vazhdimisht kanë qëndruar ushtarët serbë për ta vëzhguar më mirë Shqipërinë dhe një pjesë të Dukagjinit. Pasi ishte një pikë strategjike, UÇK-ja ka bërë përpjekje për ta marrë këtë pikë strategjike, prandaj luftimet e bëra për të, sot na janë të njohura si “Lufta e Koshares”.
Në Koshare është bërë thyerja e kufirit administrativ nga UÇK-ja që ishte përgatitur dhe ushtruar në fshatin Padesh. Aq sa ka qenë për Ushtrinë Serbe pikë strategjike Kosharja, po aq ka qenë Padeshi i rëndësishëm për Ushtrinë Shqiptare.
Pas të gjitha përgatitjeve, në orët e mëngjesit të 9 prillit të vitit 1999, nën udhëheqjen e Agim Ramadanit dhe të Salih Çekajt, sulmohen forcat serbe, ku me një ofensivë të befasishme merret Rrasa e Koshares, si dhe pikat tjera me rëndësi për atë betejë dhe për Luftën e UÇK-së në përgjithësi.
Të nesërmen është pushtuar edhe karakolli i Kosharës dhe janë dëbuar me qindra forca serbe, të pajisura me një armatim të rëndë dhe shumë modern. Të mos harroj ta përmendi se Karakolli në Koshare ishte një repart ushtarak me 500 - 700 ushtarë, prandaj edhe kjo ndeshje mund të thuhet se bëhej në mes ushtrive që matnin forcën e luftës dhe pse jo edhe të lirisë.
Më pas ushtria serbe tërhiqet dhe kurrë më nuk është kthyer në atë karakoll dhe as në Rrasë të Zogut, në vend të të cilave përfundimisht vendoset UÇK-ja.
Intervistoi: Shefqet Dibrani

Në tensionimet ndërmjet faktorit ushtarak të UÇK-së rol tejet negativ ka luajtur edhe SHIK-u që udhëhiqej nga Fatos Klosi

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (5)




Shpend Shala me presidentin dr.Ibrahim Rugova dhe kolonelin Tahir Zemaj

“Bota sot”: A ka ndodhur të ketë fronte lufte në luftën e UÇK-së, veçmas në Betejën e Koshares?
Shpend Shala: Përgjithësisht në luftën e UÇK-së, luftëra ka pasë shumë pak e fronte edhe më pak. Këtë mendim e këtë konstatim e kanë theksuar disa herë edhe kolegët e mi eprorë ushtarakë. Është një gjë krejt tjetër sesi e trumbeton propaganda e krahut tjetër këtë luftë.
Krahu tjetër i luftës mundohet t’i përvetësojë të gjitha vlerat pozitive të asaj lufte, për të treguar se ka luftuar shumë dhe ka bërë beteja të mëdha dhe madje e kanë prapsur ushtrinë serbe. Por me përgjegjësi profesionale flas se ata nuk e kanë prapsur kurrë ushtrinë serbe, sepse iu mungonte morali dhe dija profesionale. Mjerisht nuk kanë luftuar, lufta e tyre është rritur nga propaganda, pasi mjetet e informacionit publik mbanin anën e tyre dhe kontrolloheshin nga ata. Unë mund të flas për dy beteja të ashpra, të cilat edhe ndërkombëtarisht janë të njohura, siç është Beteja e Koshares, e cila është e njohur nga vëzhguesit ndërkombëtarë, si dhe Beteja e Loxhës, që është udhëhequr nga kolonel Tahir Zemaj dhe ka ndodhur në fillim të korrikut 1998. Aty kanë marrë pjesë brigadat e udhëhequra nga kolonel Tahir Zemaj, në mesin e të cilave po përmendi atë 131 dhe 134, ku është bërë kryesisht një luftë mbrojtëse, luftë që me dinjitet e ka mbrojtur Loxhën dhe moralin e ushtarit të UÇK-së.
Mërgatës shqiptare, shumë bij i kanë mbetur rrugëve, duke mos arritur të ngjiten në frontin e luftës për rrethana që i pat krijuar një krah i luftës, i cili me çdo kusht dëshironte të përfitonte çdo gjë nga kjo luftë
Edhe pse ushtria serbe ka qenë në një numër më të madh dhe ka qenë e pajisur me një armatim e logjistikë moderne, ku nuk kanë munguar forcimet nga njësitet e artilerisë dhe mjetet tjera luftarake, nuk kanë arritur atë ditë të depërtojnë dhe për aq orë që i përshkruan aq hollësisht në librat e tij kolonel Tahir Zemaj, i cili si prijës i saj e ka përshkruar me përsosmëri Betejën e Loxhës në librat e tij dhe në anën tjetër libri dëshmon profesionalizëm dhe përgjegjësi edhe në fushën publike. E them se këto ishin ato dy beteja që duhet krenuar për tërë luftën e UÇK-së. Beteja e Loxhës ka zgjatur vetëm disa orë, kurse Beteja e Koshares nuk mund të përkufizohet në një interval të një beteje, por ajo vazhdimisht quhet si Lufta e Koshares, sepse ka zgjatur mbi 60 - 70 ditë, që nga 9 prilli e deri me 9 apo 10 qershor, apo thjesht ta marrim me 12 qershor si ditë kur përfundon Lufta e Kosovës, kur u nënshkrua në Kumanovë marrëveshja politiko-ushtarake në mes Komandantëve të NATO-s dhe gjeneralëve serbë, të cilët pranojnë kapitullimin dhe menjëherë fillojnë tërheqjen e gjithë ushtrisë dhe logjistikës ushtarake, duke djegur e rrafshuar shumë pasuri të shqiptarëve.
Të mos harrojmë të theksojmë se në Koshare ka ndodhur të ketë edhe dy - tri beteja brenda ditës, ku ushtria serbe kishte vënë në shënjestër pozicionet e UÇK – së. Siç është e ditur, forcat tona e kishin marrë qysh më 9 prill 1999 karakollin e Koshares dhe aty ishin vënë vëzhguesit në vendet kyçe, nga ku mund të përcillnin të gjitha lëvizjet e armikut. Gjatë kësaj kohe, në Koshare pati konfrontime të hapëta, u zhvilluan beteja e luftëra mjaft profesionale, të cilat vazhdimisht i kanë fituar luftëtarët e UÇK-së.

“Bota sot”: A ka mundësi të na përshkruani takimin tuaj me Salih Çekajn në Koshare?
Shpend Shala: Me Salih Çekajn kam pasë shumë takime në Koshare, sepse Salih Çekaj ka qenë edhe komandanti im. Pasi jemi te lufta, unë kisha dashur të them edhe këtë: Është meritë e Salih Çekajt, përkatësisht ai ishte shkaktari kryesor që unë e kam veshur uniformën ushtarake, e sidomos që kam shkuar në Koshare. Po ashtu në prononcimet e mia të mëhershme kur flas për nënën, babën, kur flas për familjen time, të cilët edhe përkundër dëshirës, hezitonin të më thoshin shko në luftë, me përjashtim të nënës, e cila asnjëherë nuk më ka thënë: mos shko! Përkundrazi, ajo vazhdimisht më ka thënë: shko! Familja jonë kishte përjetuar dhembje e shkatërrime të shumta në historinë e saj qindvjeçare, por më shumë në luftën e vitit 1998, dhe ndoshta ishte kjo arsye që ngurronin, por falë këmbënguljes të Salih Çekajt unë kam veshur uniformën ushtarake dhe kam shkuar në luftë.
Babai me një pjesë të familjes për një kohë ka qëndruar në Tiranë (gjatë vitit 1998), dhe duke qenë në dijeni rreth fërkimeve dhe plasaritjeve të faktorit ushtarak, ai nuk hezitonte të kundërshtonte, por kur e ka parë se e kisha vendosur, më tha: “Rruga e mbarë djali im, të qoftë nderi dhe lavdia, por kujdes nga njerëzit e luftës, atje është bërë një humnerë, ruaje nderin dhe dinjitetin, miqtë, shokët dhe bashkëluftëtarët mos i tradhto, se luftë është ajo!”
Me të vërtetë fjalët e babës më dolën, sepse përveç peripecive gjatë rrugës për në Koshare, na ra të shohim e përjetojmë përplot besëthyerje dhe tradhti deri në eliminimin e kokave të njëri - tjetrit.
Kosovës e sidomos mërgatës shqiptare, shumë bij i kanë mbetur rrugëve, duke mos arritur të ngjiten në frontin e luftës për arsye, motive e rrethana që i pat krijuar një krah i luftës, i cili me çdo kusht dëshironte të përfitonte çdo gjë nga kjo luftë. Në këto tensionime ndërmjet faktorit ushtarak të UÇK-së rol tejet negativ pat luajtur edhe Shërbimi Informativ Kombëtar që udhëhiqej nga Fatos Klosi, i njohur për gjëra të shëmtuara që pat bërë kundër të gjithë luftëtarëve e ushtarakëve që deklaroheshin se i njihnin institucionet e Kosovës dhe kryetarin e saj dr. Ibrahim Rugovën si Kryetar Kosove. Po ashtu në atë kohë në Qeverinë e Tiranës ishte Fatos Nano, i cili i përkrahte këta njerëz, qoftë moralisht apo edhe materialisht e sidomos në planin e logjistikës, duke iu dhënë përvojën e SHIK - ut për t’i ndjekur të gjithë eprorët ushtarakë që kërkonin dhe donin të udhëheqin luftë profesionale.
Në këto rrethana, mua më mbetej vetëm ta mbaja premtimin që ia kisha dhënë Salih Çekajt për t’u angazhuar drejtpërdrejt në Luftën e Kosovës, krah për krah tij. Të gjitha vonesat e aktivizimit tim kanë qenë të lidhura ngushtë me Salih Çekajn, nga i cili pritja sinjalin për të shkuar në Koshare dhe për të luftuar krah për krah me të, ashtu siç ndodhi pak kohë më vonë.
Në muajin shkurt 1999 jam paraqitur në Babinë, atje kam takuar Salih Çekajn dhe Agim Ramadanin dhe bashkë me ta kam luftuar në Koshare, si ushtar i tyre, si luftëtar me uniformën e UÇK-së.
Disa emisarë, për të gjallë të Agim Ramadanit, nuk kanë guxuar t’u afrohen objekteve tona në Koshare
“Bota sot”: Ndonjë moment nga takimet tuaja të shumta me Salih Çekajn që ia vlen për t’u përmendur?
Shpend Shala: Pasi kishin filluar luftimet, mbaj mend takimin e parë me Salihun në fshatin Padesh, në objektin nr. 3, ku ne bënim pushime. Pas diku nja 48 orëve në frontin e luftës, erdha për të pushuar, ndonëse ne mbeteshim shpesh edhe nga tri-katër ditë, varësisht nga kushtet atmosferike, por ishte menjëherë pas vrasjes enigmatike të Agim Ramadanit. Ai erdhi në Padesh, ishte shumë i shqetësuar, ndjehej jashtëzakonisht i demoralizuar dhe në njëfarë mënyre e dinte se çfarë e priste. Ai besonte shumë në veten e tij, por dyshonte në dinjitetin e ushtrisë, pasi kishin filluar të defilonin emisarë të dyshimtë, të cilët kalëronin kudo në frontet e luftës, kudo duke penguar organizimin dhe kundërvënien profesionale të UÇK-së, ngase qysh në ato ditë flitej se Agim Ramadani nuk ishte vrarë nga forcat serbe, por ishte vrarë nga emisarë që defilonin në çdo kohë edhe në Koshare duke iu afruar edhe vijës së frontit, por kurrë nuk kanë dalë në front, përkundrazi vazhdimisht kanë qëndruar në prapavijë. Luftëtarët ishin futur në sandviç, përpara nga ushtria serbe e prapa nga emisarë të dyshimtë. Ata cilët vazhdimisht rrinin në prapavijë, në mesin e të cilëve po përmendi Nesim Haradinajn, Ali Haskajn, Isa Balajn, e veçmas ndër njerëzit më destruktiv ka qenë Milaim Zekaj, të cilin sa herë e shoh në ekranin e RTK-së më shkakton dhembje koke. Këta njerëz, këta emisarë të dreqit, për të gjallë të Agim Ramadanit nuk kanë guxuar t’u afrohen objekteve tona në Koshare, si dhe vijës së frontit.
Pas vrasjes së Agim Ramadanit, Milaim Zekaj bashkë me Hysen Berishën bëhen të plotfuqishëm, kurse luftëtarët të cilët deri atëherë konsideroheshin si ushtarë e ushtarakë të institucioneve të Republikës së Kosovës ishin mbërthyer në shënjestër. Hysen Berisha, (në të vërtetë ai është Hysen Rexhepi), shëtiste poshtë e lartë nëpër Koshare dhe më sa duket për t’iu ngjitur më vonë Rrustem Berishës, ai e pat ndërruar edhe mbiemrin dhe pat luajtur një rol tejet negativ. Kur them negativ, nuk e kam fjalën për anën profesionale të luftës, por roli i tij negativ lidhet se pse i ka lejuar kundërshtarët e Salih Çekajt dhe të Agim Ramadanit të futeshin në zonë, ndërkohë që ata ishin në vijën e frontit. Pastaj i ka lejuar të defilojnë nëpër objektet tona dhe me siguri aty janë hartuar planet edhe për likuidimin e Salih Çekaj dhe Agim Ramadanit që më pas u eliminuan në rrethana misterioze dhe të pasqaruara deri më tash. Ndërsa eprori Rrustem Berisha do të avancohet në poste e grada të njëpasnjëshme, do të bëhet i besueshëm dhe gjithçka për Luftën e Koshares do t’i besohet atij.
Intervistoi: Shefqet Dibrani

Dikush, një ditë, duhet t´u shpjegojë familjeve Ramadani dhe Çekaj dhe opinionit kosovar se si u vranë Agimi e Salihu

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (6)



Shpend Shala(majtas) gjatä kohäs sä luftäs

Në anën tjetër, emisarët e pa porositur do të mbllaçitin fjalë të zhurmshme përmes ekranit të RTK-së, siç është rasti i Milaim Zekajt dhe me sa di, deri me sot askush nuk i ka marrë në pyetje për të ditur në ç’mision, në ç’kob dhe në ç’detyrë ishin në Koshare dhe pse pikërisht në ato ditë ndodhi vrasja e Agim Ramadanit dhe e Salih Çekajt.
E përsëris se Rrustem Berisha ka një përgjegjësi të madhe dhe mbase një ditë duhet t’u shpjegojë qoftë familjeve Çekaj, si dhe asaj Ramadani, si dhe opinionit kosovar e institucioneve të Kosovës sesi dhe nga kush u bë vrasja e këtyre dy njerëzve me aq rëndësi dhe pse duhet të mbeten vrasjet e pasqaruara edhe sot e kësaj dite, kur ato kanë ndodhur brenda një rrethi të ngushtë që e dinë më se miri se si ka ndodhur.
Salih Çekaj, deri në vdekjen e tij ka qenë komandant i Brigadës 134
“Bota sot”: Cili ishte roli udhëheqës e ushtarak i Salih Çekajt në Luftën e Koshares dhe përgjithësisht të Kosovës? Konkretisht çfarë roli ka pasë në Koshare Salih Çekaj dhe çfarë roli në organizimin e Ushtrisë së Kosovës?
Shpend Shala: Salih Çekaj në Koshare ka pasë rolin e Komandantit të Brigadës 134. Brigada 134 është formuar gjatë vitit 1998 dhe ajo ka zhvilluar luftëra në Dukagjin, sidomos në betejën e njohur, si Beteja e Loxhës, e cila është zhvilluar nën komandën e kolonel Tahir Zemajt. Por pas tërheqjes së saj, e cila është përfolur mjaft dhe që e ka shpjeguar më mirë koloneli në librat e tij, të gjitha përgjegjësitë komanduese i ka marrë Salih Çekaj. Në këto rrethana tensionimesh, duket pak sa absurde kur flasin njerëzit që nuk kanë luftuar fare. Ata kanë spekuluar me tërheqjen e Brigadës 134 që e ka udhëhequr Tahir Zemaj, kualifikime këto absurde me të cilat unë asnjëherë nuk jam pajtuar, sepse tërheqja e Brigadës 134 dhe e njësive tjera operative, të udhëhequra nga kolonel Zemaj, ka qenë në përputhje me normat dhe rregullat e luftës, duke u këshilluar paraprakisht me Ministrin e Mbrojtjes, kolonel Ahmet Krasniqin, si dhe në marrëveshje të plotë me institucionet relevante të Republikës së Kosovës për të shpëtuar popullatën duarthatë që ishte në ato fshatra.
Më pastaj, Salih Çekaj, deri në vdekjen e tij, edhe gjatë përgatitjeve, por edhe në vijën e frontit ka qenë komandant i Brigadës 134.
“Bota sot”: Ju folët kalimthi përkitazi me vrasjen e Salih Çekajt. A keni ndonjë informacion më konkret rreth vrasjes së tij?
Shpend Shala: Nëse bazohemi në përfoljet e shumta dhe duke u bazuar në një proverb popullor në të cilin thuhet “Fshati që duket nuk do kallauz”, kjo gjë nuk do aq koment, por të gjitha ato që i thashë bazohem në ndershmërinë time dhe në njohjet e mia sa isha në terren, jo sipas përfoljeve dhe thashethemeve. Megjithatë jo vetëm këtu, por vazhdimisht e kam theksuar se është e nevojshme kjo çështje të hulumtohet dhe të hetohet për t’u flakur dilemat, për t’u qetësuar familjet dhe pse jo për t’ua mbyllur gojën gojëkëqijve.
Derisa një gjë e tillë nuk bëhet, nuk lejohet dhe as nuk ngulmohet, nuk ka kush të drejtë t’i thotë tjetrit të mos flas, pasi dyshimet kanë një bazë ligjore për t’u nisur hetimet. Sepse, dihet fare mirë ku ka qenë Salih Çekaj më 19 prill 1999, në cilën kohë dhe me kënd ka biseduar për të fundit herë, njëri nga ata jam edhe unë, ku kam drekuar atë ditë me Salih Çekajn, i kemi dëgjuar bashkërisht lajmet e DW (Deutsche Welle), madje kam qenë i pranishëm kur është përgatitur ai raport, kam qenë i pranishëm kur ka bërë intervistën me gazetarin e DW, Halil Rrustemajn, i cili e ka sugjeruar Salihun që ta përgatiste raportin, kurse ai do ta merrte në telefon për ta emituar në lajmet e ditës. Koha për të cilën ne po flasim ka qenë diku rreth 10.00 para dite, ndërsa raporti përgatitej për lajmet e orës 13.00 të DW, ky raport është i fiksuar në celuloid dhe i takon po asaj dite të kobshme kur u vra Salih Çekaj.
Pastaj dihen kush, kur dhe pse kanë defiluar dhe në ç’mision ishin atje në Koshare. Por vrasja e Salih Çekajt dhe e Agim Ramadanit bëhet edhe më misterioze kur që të dytë nuk janë likuiduar në front lufte. Kjo gjë obligon edhe më shumë për të filluar hetimet, për t’u zbardhur e vërteta, aq e përfolur, këtu e dhjetë vite më parë.
Vrasjet në Koshare ishin misterioze dhe kanë mbetur edhe sot e kësaj dite enigmatike, ato nuk janë zbardhur, prandaj them se drejtësia kosovare herët a vonë duhet të merret me këtë çështje.
“Bota sot”: Pse Salih Çekaj mbeti i vetmi personalitet që nuk iu njohën meritat për organizimin e luftës, për udhëheqjen e luftës si dhe për çlirimin e Kosovës, që erdhi vetëm pak ditë pas vrasjeve të tij?
Shpend Shala: Këtë pyetje pak a shumë e kam trajtuar në një fjalim timin që e kam mbajtur në Gjermani, i cili përfshihet edhe në shkrimet e mia brenda këtij libri. Atij nuk iu njohën meritat sepse ishte më i merituari dhe njeriu pa të cilin nuk do të ishin nisur fillet e UÇK-së. Nuk iu njohën meritat, sepse Salih Çekaj i njohu institucionet e Republikës së Kosovës të dala nga vota e popullit. Nuk iu njohën meritat, se të pamerituarit bënin historinë, kurse luftën e ka bërë ai, e ka bërë Agim Ramadani, e ka bërë Ahmet Krasniqi, e ka bërë Ekrem Rexha komandant Drini, e ka bërë Ukë Bytyçi, e ka bërë Tahir Zemaj, e ka bërë prof. Fehmi Agani, e ka bërë Enver Maloku, e ka bërë Xhemail Mustafa. Këto personalitete janë vrarë gjatë luftës dhe menjëherë pas luftës, vetëm e vetëm për t’u shkruar historia ashtu siç nuk ishte lufta. Luftë ka qenë ajo që e ka bërë Salih Çekaj, por jo qysh shkruajnë gazetarët që nuk kanë qenë kurrë në frontin e luftes.
Po t’i njiheshin Salih Çekajt meritët për luftën, LDK-jë do të dilte si forcë politike e cila ka dhënë më së shumti për luftën
Ka shumë indikacione, por me keqardhje duhet të them se LDK-ja, si bartëse e institucioneve të Republikës, nën komandën, apo më mirë të themi në kuadër të të cilave ka vepruar Salih Çekaj, nuk ishte në gjendje t’ia njeh meritat edhe pse trumbetohet se është bërë diçka për Salih Çekajn. Jo iu ka ngritur një shtatore, jo është bërë një film për te, jo është shkruar një libër apo janë krijuar poezi e këngë të shumta apo janë emërtuar rrugë e institucione, mendoj se këto nuk mjaftojnë për një figurë aq të kompletuar, aq shumëpërmasore siç ishte ai.
Pas LDK-së vijnë institucionet që janë ngritur me votën e elektoratit të LDK-së dhe këto institucione janë zgjedhur e rizgjedhur më se katër herë dhe asnjëherë në mënyrë institucionale nuk është ngritur çështja e Salih Çekajt, e cila duhet të hetohet nëse dëshirojmë të hiqen dilemat. Përndryshe dilemat do të shtohen dhe do të shtresohen për sa të jenë gjallë ky brez dhe kjo gjeneratë që e ka bartur barrën e luftës dhe të përgjegjësisë. Nga ana tjetër, TMK-ja, që dihet nga cilat forca është formuar dhe udhëhequr dhe si ka ardhur deri te formimi i saj, e degradojnë në një formacion civil e tash së voni e shuajnë krejtsisht. Aty në TMK ka udhëhequr dikush tjetër, madje s’kanë ngurruar pa i shkelur meritat e Salih Çekajt, prandaj ai ka mbetur një ushtar me një moral të lartë, po pa asnjë mirënjohje dhe asnjë vlerësim nga Trupat Mbrojtëse të Kosovës që rrahin gjoks se janë pasardhëse e UÇK-së, ndërsa në anën tjetër di e njoh njerëz që kurrë s’kanë qenë në luftë dhe s’kanë shkrepur asnjë plumb, por që janë graduar, madje për ironi edhe deri në gradën e gjeneralëve, duke u sajuar filma e emisione dokumentare, sikur pa ta as nuk ka pasë luftë dhe as nuk do të ishte çliruar Kosova.
“Bota sot”: A mos kishte tendenca të tjera edhe më të qëllimshme. Mohimi që iu bë angazhimit dhe flijimit të Salih Çekajt mos kishte qëllim për t’i dhënë kahe tjetër organizimit dhe themelimit të UÇK-së?
Shpend Shala: E kam thënë edhe më parë, madje e kam theksuar edhe disa herë të tjera se Salih Çekaj kishte një meritë të madhe, dhe kishte dhënë një kontribut jashtëzakonisht të madh në krijimin dhe themelimin e UÇK-së. Nëse shihen vëmendshëm lëvizjet e mëvonshme, do të dalim te një pikë, te një qëllim dhe hë për hë ai qëllim është arritur, madje ku më shumë dhe ku më pak, për hir të kësaj apo asaj çështjeje edhe është pranuar, intelektualë, krijues e studiues sikur pranojnë një realitet të ri, duke anashkaluar të vërtetën morale, shkencore historike dhe faktike.
Por forca të caktuara, duket sikur u ngritën jo për ta luftuar Serbinë, por për t’i luftuar pikërisht institucionet e Kosovës, në kuadrin e të cilave ka vepruar Salih Çekaj. Sepse, sikurse institucionet civile, po ashtu edhe ato ushtarake, u vërshuan nga karrieristë, të cilët pas luftës dëshironin që të paraqiteshin se janë ata që kanë luftuar dhe vetëm ata e kanë bartur barrën e luftës, prandaj Salih Çekajt nga këta njerëz nuk i njihen kurrfarë meritash që i ka dhe i meriton. Sepse po t’i njiheshin Salih Çekajt meritat, të cilat me të vërtetë i ka pasë gjatë luftës dhe para luftës dhe deri në momentin e vrasjes së tij, gjithsesi do të dilte LDK-ja si forcë politike e cila ka dhënë shumë për luftën, çka është e vërtetë se ka dhënë shumë për luftën dhe përgjithësisht për Kosovën, e jo siç thonë trumbetuesit cinikë se LDK-ja e ka penguar luftën e fundit në Kosovë. (Vijon)
Intervistoi: Shefqet Dibrani

Me vrasjen e Agim Ramadanit zbehet morali për luftë, kurse me vrasjen e Salih Çekajt ndërpriten të gjitha sukseset e Betejës së Kosharës

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (7)



Shpend Shala flet në një tubim në Gjermani

Beteja e Koshares kishte filluar plotësisht me eprorë ushtarakë profesionistë që morën pjesë edhe gjatë përgatitjeve të vjeshtës dhe të dimrit 1998 dhe deri më 9 prill 1999 kur filloi ofensiva për thyerjen e kufirit në mes Kosovës dhe Shqipërisë. Ato forca, ishin që të gjitha të institucioneve të Republikës së Kosovës dhe që të gjithë vepronin nën ombrellën e Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës të Kosovës. Pra, ishte krejt e natyrshme që edhe ushtarakët të vepronin nën kuadrin e kësaj Ministrie. E di që sa ishin gjallë Agim Ramadani e Salih Çekaj Milaim Zeka, e as Agim Çeku në cilësinë e komandantit të shtabit të përgjithshëm nuk e paten rastin e as guximin të vinin dhe të defilonin në atë zonë që të bëjnë parada televizive sa për dekor, që të reklamoheshin në mjetet e informimit, sidomos nëpërmjet RTSH-së e cila terrorizonte diasporën shqiptare.
Intervistoi: Shefqet Dibrani
(Këtë pjesë të intervistës që është shumë interesante si dhe pjesën e fundit që botohet të marten mund ta lexoni në gazetën "Bota sot" të së hënës dhe të ditës së martë.)

Ka njerëz që kurrë s’kanë qenë në luftë, por me të mbaruar lufta janë veshur me uniforma me grada të larta ushtarake, madje edhe me gradë gjenerali

Rrëfimi për Kosharën: Intervistë me Shpend Shalën (



Shpend Shala e kolonel Tahir Zemaj


Sa jam i informuar nuk ka ndonjë hetim serioz për zbulimin e disa vrasjeve enigmatike para, gjatë dhe pas luftës, dhe se askush nuk merret me këto çështje. Mendoj se librat e kolonel Tahir Zemajt janë dokumente të gjalla dhe flasin shumë edhe për vrasjet që tronditen Kosovën. Libri i dytë sjell shumë informacione, por ka edhe njerëz që kanë informacione të sakta e nuk e kanë guximin e Tahir Zemajt për t’i thënë publikisht. Shpresoj se tashti me ardhjen e pavarësisë, me ngritjen e institucioneve përkatëse të Republikës së Kosovës do të nisin hetimet dhe do të ndriçohen edhe këto çështje që kanë mbet enigmatike, si dhe shumë vrasje të tjera mjaftë misterioze. Shpresoj se edhe rasti i Salih Çekajt dhe Agim Ramadanit do të zbardhet.
Intervistoi: Shefqet Dibrani
(Tekstin komplet mund ta lexoni në numrin e sotëm të gazetës

Lexues të nderuar,
Na vjen keq që gazeta "Bota Sot" nuk i publikon në faqen e internetit ato më të rëndësishmet dhe më interesantet. Këto i bën për shkak të shitjes së tiraazhit të gazetës, ndërsa ne që nuk kemi mundësi ta blejmë gazetën mbesim në mangësi pë atë se çka ka thënë deri në fund z. Shpend Shala

Agim Gashi