Kadri Mani: Një libër për krimet serbe dhe për të metat shqiptare!!

“Kjo do të thotë se shqiptarët janë të vetëdijshëm, sot më tepër se kurdoherë tjetër, janë krenarë dhe rezistojnë. Mirëpo, kemi edhe të meta, e kemi atë vemjen e vjetër të gjaknxehtësisë, kur kemi të bëjmë me njëri-tjetrin, dhe të përkuljes së pakuptueshme para të tjerëve, s’heqim gjithaq lehtë dorë nga disa vese e paragjykime për të cilat e dimë fare mirë se na kanë kushtuar shtrenjtë. Për shembull, përkundër aksionit të madh e të shenjtë të pajtimit të gjaqeve si na kishte hije, vazhdoi kjo sëmundje jona fatkeqe, madje u paraqit sërish edhe në hapësirën e shtetit shqiptar, përtej kufirit, ku patë heshtur gjatë këtyre pesëdhjetë vjetëve të fundit. Nuk heqim lehtë dorë nga mohimi i “atyre të tjerëve”, atyre që ishin kuqaloshë, zezaloshë, ose verdhëroshë në të kaluarën, sikur kemi harruar se njeriu është e vetmja krijesë e gjallë që ka të drejtë dhe mundet, nëse do, ta ndërrojë dhe ta përparojë mendimin, të ndërrojë mendësinë, , qëndrimin, botëkuptimin, pra edhe ligjërimin, fjalën. Ka shumë sish që kanë qenë në të kaluarën, çka kanë qenë, të këtillë ose të atillë, por sot përpiqen me gjithë fuqinë që kanë për të mirën e atdheut. Por ka edhe ish-mëkatarë qo sot krekosen dhe “shesin mend” se ishin të ndjekur e të përndjekur, të djegur e të përvëluar, gjithmonë militantë dhe atdhetarë të spikatur etj. Vetëlavdohen, krekosen, e herë-herë janë të gatshëm që të tjerëve t’ua vënë këmbën në fyt. Lexojmë e dëgjojmë, shohim shumëçka, por e dimë se, megjithatë, jo me përmasa të mëdha, anipse nuk duhet t’i nënçmojmë, por duhet t’i luftojmë me vetëdije të re. Të themi, nuk më pëlqen kur dëgjoj se Filan Fisteku, në krye të këtij ose të atij institucioni, largoi nga puna një punëtor, ose disa sish, vetëm pse kanë qenë në konflikt mendimesh me të, pse ai tjetri ka shprehur ndonjë mendim ose qëndrim që s’përkon me qëndrimin këmbëngulës të tij, ose qoftë edhe për diç edhe më “esenciale”. Është koha kur duhet të kemi më shumë durim, më tepët tolerancë, ta dëgjojmë mendimin e njëri-tjetrit dhe të zgjedhim atë që është më kooperative, më e drejtë, më e mbarë. Në këto çështje duhet të ndihet dhe të jetë seriozisht e pranishme etika jonë dhe ndërgjegjja, por edhe politika jonë e sotme, të kanalizohen më thellë disa punë e veprime, të realizohet ajo që shkon në favor të popullit, e jo të individit. Të ruhemi nga fetishizimet, nga mendja dhe veprimet autoritare (pra edhe arbitrare) të individit si individ...”[1]

E kështu me radhë deri në fund: por vlen të shënohet tendenca serbe kundër arsimit, ngase kaherë është thënë se arsimi është-xixa e populli baruti, dhe Jugosllavia artificiale me himnin sllav: Ej sllovei, një nënë ju ka lindur,- ishte antishqiptare ngase shqiptarët kishin një tjetër nënë! Dhe me ngritjen e ndërgjegjës, Jugosllavia do të digjej, sikur edhe u dogj, me përpjekjet tona dhe me ndihmën e miqve tanë evropianë dhe amerikanë.

Pra, komitetlinjtë serbë tentojnë ta mbyllin Shkollën Normale, dhe të gjithë bashkë, serbë e shqiptarë të mësojnë serbisht!?

-E përse të mos mësojmë të gjithë bashkë shqip, në gjuhën e shumicës?

-Jo se serbishtja është gjuha shtetërore!!

Ama tragjikomedia ishte se pati edhe shqipfolës që kundërshtonin- shqipen!!

Refik Agai i thotë Profesorit: lëre pashë zotin, t’i çoj fëmijët e mi në gjimnazin shqip, po gjuha shqipe nuk shkon më larg se në Kaçanik! Kurse mua po më hapet përspektiva të shkoj në Beograd, e fëmijët e mi duhet të mësjnë serbisht!!

Ama Profesori vdiq e shko me një plagë në zemër: shqiptarët në mesvete nuk janë të dashur: përveç Esadit e Hasanit, askush nuk i shkonte në vizitë Hyvzi Sulejmnait!! I shkon përfaqësuesi i “Rilindjes” me botimin e librave dhe me një kontratë që ta nënshkruante Hivziu pasi tanimë ishin botuar librat e tij, as pa e pyetur për konceptin e tij! Nuk ia nënshkruan: tjetër koncept kam pasur, përse nuk më keni pyetut!?

Kur Hivziu shkon në spital dhe ia ndalon mjeku vizitata, e shkruan në derë: ju lutëm mos hyni!- Fadil Hoxha me sueitën e vet e then urdhërin dhe hyn! E bën një lloj vetëkritike se nuk janë sjellë mirë me të, dhe e pyet se çka mund t’i ndihmojë? Hivziu, mbledh forcë, dhe i thotë që kompletin nuk ia kanë botuar mirë, duhet të bohet paralelisht shqip-serbokrotisht. Fadili i premton...

E njëta situatë është sot: familjen e Esad Mekulit nuk e vizitojnë!! Veprat nuk ia botojnë!! Akademia thotë se s’ka para!! Dreqi i zi i paska përla!!

[1] Bajram Kabashi: “ME HASAN MEKULIN”, Prishtinë, 1997, f. 38-39.