ODISE PLAKU:KTHIMI I SAMANTES

nga **Agim Gashi** Fri Feb 05, 2010 11:35 pm

ODISE PLAKU

KTHIMI I SAMANTES

Tregime dhe novela

Kushtuar gjithë atyre që kanë një shpirt dhe dinë të jetojnë me brendësinë e tij, me tallazet e befta dhe kryeneçe. Atyre që sytë nuk ulin në skutat e së errtës, por puthin dashurisht përmasat jetësore.

ODISE

Në vend të parathënies

Sa mirë është të jetosh edhe kur e ardhmja të kërcënon.

Jeta të buzëqesh edhe kur i ke sytë me lot.

MOXART

Ardhja e një fëmije në jetë

Tregim

Është natë. Korriku ka hyrë në ditën e tij të pestë me një vapë të tmerrshme që të shtrëngon me thonjtë e vet mbytës. Ajo, edhe tani që ka kaluar mesnata, të nxjerr currila djerse nga balli dhe nga sqetullat që djegin. Nëpër natë maten të ecin rryma ajri të freskët, por nxehtësia e madhe që vjen nga toka, i shkatërron pa arritur tek ne, por edhe, kur vijnë, kuptohet, që gjendja e tyre është e mekur.

Qyteti fle. Mesnata ka kaluar prej kohësh. Nga ballkoni shikoj bulevardin, pushtuar nga boshësia e njerëzve që, nën petkun e dritës së neoneve, duket më i shkretë. Tek-tuk vrapon nëpër asfalt ndonjë mace që afrohet turravrap poshtë neonit për të mbërthyer në thonjtë e saj fluturën e rënë apo ndonjë karkalec të verbuar a trullosur nga drita a nxehtësia e llampës. Degët e rrapit zgjaten në atë qetësinë e tyre dhe duket sikur po nxjerrin lodhjen e ditës. Më kujtohet ky rrap këtu e para njëzet vjetësh. Sa i vogël, i brishtë! Ai, edhe pse hoqi shumë nga fëmijët trazovaçë, pati fuqi të rritej, të ngjitej lart. Dhe u rrit shumë shpejt. Ndoshta, si për të shpëtuar nga fëmijët harrakatë. Kur filluan rregullimet e bulevardit dhe po ndërtohej një bordurë, rrapin s’e prekën. Bordura u bë me një hark. Tani nën hijet e degëve të tij duket sikur zhvillohen turnetë e pushimeve, të çlodhjes, pastaj njerëzit iknin, vazhdonin shëtitjet, por të tjerë ulen poshtë tij, tek bordura. Dhe ai rritet si një fëmijë i mbarë.

Fëmija.

Nga dhoma e gjumit zëri i tim biri ka heshtur. Ndoshta edhe gruan e ka zënë gjumi. Është lodhur me atë sot. Im bir ka ditën e parë të të jetuarit në shtëpinë e tij, ditën e katërt të ardhjes së tij në jetë. Paradite, një çast, iu afrova krevatit të tij. Ai flinte. Fytyra ishte e kuqe si e lyer me gjak. Ishte gjaku im ky fëmijë. Vendosa buzët mbi hundën e vockël, e putha. Lëvizi. E putha përsëri. Në çast hyri nënëmadhja. Qeshi, pastaj më kapi nga krahu dhe më hoqi nga vetja.

-Mos ma trazo djalin kur fle. I thashë dhe nuses, kur fle mos më shikoni djalin, se m’i merrni bukurinë.

Vazhdonte të më tërhiqte lehtë nga krahu. Dolëm të dy nga dhoma.

- Ç’po bënte? - pyeti gruaja. - Fle?

Tunda kokën.

- E do? - më pyeti nëna për djalin.

E kuptova ku donte të dilte.

- Jo, - iu përgjigja me të qeshur.

I hodha krahun sipër supeve. Afrova kokën dhe e putha në gushë. Pastaj edhe ajo mua.

- Duhet, djalo, duhet. Është gjaku e mishi yt, prandaj të thërret që ta duash. Të thërret gjaku yt.

Tani edhe ajo po fle. Kurse unë qëndroj në ballkon dhe thith cigare.

Të thërret gjaku yt...

Në atë krevat ai dukej fare i vockël.

- Më mirë në djep,- kishte thënë nënëmadhja, kur kishte parë krevatin. - Djepi ia lidh shtatin, kurse këta e çaftërrosin fëmijën.

Gruaja ishte skuqur në fytyrë, por nuk kishte folur.

Nënëmadhen, pra gjyshen time, e mora kur lindi gruaja.

Kështu kishte bërë edhe motra për të rritur fëmijët. Kështu edhe vëllai tjetër e shumë nga të afërmit tanët. Kështu edhe unë. Dyzet ditë qëndronte ajo, pastaj ikte. Për dyzet ditë fëmijët ndërronin në duart e saj, bëheshin buçko.

Veç t’i shikoje kur i lante!

Gruaja ishte trembur, pasi mamitë e kishin porositur të mos i bënte banjë për një javë, deri sa t’i binte kërthiza.

Nëna tundi kokën dhe urdhëroi:

- Vëre ujin të ngrohet!

Pastaj m’u drejtua mua:

- Më gjen një pendë ti?

Bëri gati ujin dhe, sapo zhyti pendën në ujë, mërmëriti dhe futi djalin brenda.

Ai filloi të qante me të madhe. Ashtu e përkulur, nënëmadhja i fliste, sikur ai ta dëgjonte e ta kuptonte. Ajo i shkumoi duart e nisi t’ia hapte ngadalë. Po ashtu edhe shputat e këmbëve, tendinët...

- Tani dua të më ndihmosh,- iu drejtua nuses, tek e nxori nga uji dhe filloi ta fshinte.

- Shikomë, - e urdhëroi tek e lidhte në pelenat e bardha të qëndisura me lloj-lloj lulesh e figurash të tjera. Dihaste nga lodhja.

- Kujdes krahët, mos ia zërë ters. Edhe këmbët shtrija. Tek koka lëri pak mbulesë t’ia pijë avullin.

Më në fund ia vendosi në krahë.

- Jepi të pijë tani.

U ul. Fshiu duart ende të lagështa, djersët e ballit dhe sytë.

- S’jam më e para, - u ankua. - U plaka. Më lanë fuqitë.

Pastaj, sikur të ishte penduar që e tregoi dobësinë, m’u drejtua:

- E po edhe një çupë do të ta rrit ty.

- Kur e do ti? Që nesër e bëj, - qesha.

- Jo, jo, tutje, pas tre-katër vjetësh.

Ata tani flinin, kurse unë, i vetëm në ballkon, i pagjumë. Gjumi më ishte larguar. Kishte filluar pak fresk. Ndoshta afrohej ora e agut të ditës. Edhe im bir flinte në shtratin e madh pranë nënës së tij.

- Ë, ë, qerrata pushove tani.

Gruaja e vendosi mes nesh. Ai papritur e pushoi të qarën.

- Ku vete?

- Në ballkon. Dua të freskohem pak. S’kam as gjumë.

Ishte nata e parë e tim biri në shtëpi, dita e katërt e ardhjes së tij në jetë.

Drita e dhomës së kuzhinës u ndez. Ishte ngritur nëna. U futa brenda. Në jastëk kishte mbetur shamia e zezë, gjysmë e mbledhur. U shtriva në shtratin e saj. Ai mbante ende ngrohtësinë dhe aromën e kurmit të saj. E njihja atë aromë prej vitesh, që nga fëmijëria ime, kur futja kokën në bluzën e hapur e më zinte gjumi. “Kur të martohem, ty do të të fus në mes, kurse nusen në anën tjetër, - i kisha premtuar dikur.”

Ajo qeshte. Më puthte flokët dhe më pyeste përmes zërit të ulët se mos harroja.

- Për kokën tënde! - betohesha unë.

Ndjeva fëshfëritjen e fustanit. Ajo ishte kthyer nga banja. U ngrita ndjenjur. Ora shënonte katër e gjysmë. Sytë e saj kishin vënë një qeskë të stërmadhe. M’u dhimbs. Me të linjtat dukej akoma edhe më e plakur.

- S’ke fjetur mirë?

- Sa të mësohem. Ndërrova edhe vendin.

- Do një kafe?

- Bëmë një gotë me ujë me sheqer njëherë.

Lëngu i ngrohtë, teksa preku faqet e filxhanit, lëshoi një fishkëllimë të hollë. Hapa edhe derën e ballkonit.

- Lëre të flamosurin. Helm është. Apo tani u bëre tamam burrë. U bëre edhe baba,- më qeshi.

- Jo...pse… - fola kot.

- Eh, more djalë, kështu është prindi. Harron gjumin e tij, që të flejë i vogli. Tani që po e provon, duhet të kuptosh se ç’është prindi, ç’është dashuria e tij. Ai po fle, - bëri me kokë nga dhoma, - kurse ti dhe ajo jeni zgjuar. Mos kujto se nëna fle. Jo. Edhe ajo rri zgjuar së brendshmi.

Nga dhoma tjetër erdhi zëri i tij. U mata të ngrihesha, por nëna më ndaloi.

- Ulu. S’ka gjë. Është punë grash.

Në zërin e saj dallova një lloj mësimi, një këshillë për të nesërmen.

- Dëgjo, more djalë. Nusen do ta ndihmosh aty ku është për t’i dhënë një dorë, se dhe ajo shpirt ka, por mos u bëj ti grua. Kur qan fëmija, nëna e pushon, e qetëson me fjalën e dorën e saj. I kam inat ato gra që e lënë fëmijën të qajë, u kalojnë pranë e u hakërrehen: “E more zanat tani. T’u shqye goja nga të pëlliturat.”

Pastaj m’u drejtua sikur më pyeste:

- Hë, si thua, gra janë ato? Kam rritur shtatë dhe asnjërit s’iu dëgjua zëri. Të shtatë për bukuri, si pëllumba, kurse sot…Sot, me një dhe ju vini kujën , me dy vilanoseni, me tre vdisni fare. Duhet fëmija, biro, duhet. Nuk i dihet si merr kjo qëne. Deri në tre. Tre janë mirë për prindin.

U mata t’i ktheja përgjigjen, kurse ajo s’më la të flisja.

- E di, e di ç’do të thuash, - tundi gishtin e saj të tharë e gati skeletik. - Më dëgjo tani.

Hapi gojën.

- Dreq! Gjumë s’më vjen, e goja më hapet.

Mblodhi këmbët nën vete dhe u rregullua duke u mbështetur në krah.

- Të thashë që kjo jetë virane nuk dihet s’i merr. Do të tregoj dy gjëra që të bindesh. E mban mend atë shtëpinë buzë kanalit të madh që kishte dy mëna të mëdhenj, njeri i zi e tjetri i bardhë? Ja, për atë shtëpinë do të tregoj. E shoqja e Likos, që ti i thërrisje nënë Kate, bëri dymbëdhjetë frymë, tetë çupa dhe katër djem, por njëmbëdhjetë ia mori sëmundja brenda dy javësh. Dhe jo të vegjël. I mbeti vetëm një djalë, por edhe ai s’qe e thënë. Ia zuri korenti. I la gruan me dy fëmijë. Gruaja u martua. Ata ngelën vetëm. Nuk u qasej njeri për t’i ndihmuar. Plaku vdiq nga marazi. Plaka mbeti e vetme. Një ditë e gjetën të vdekur. Kishte zënë erë, bir. Besoj e mban mend.

Nuk mund ta kundërshtoja. Ajo fliste, kurse sytë i mbante gjysmë të mbyllur. Nuk mund ta trazoja. Më dukej sikur ishte në atë fazë, kur gjumi të pushton ngadalë.

- Dhe ishte nënë e dymbëdhjetë fëmijëve. Jo pak, por kaq herë kishte luftuar me vdekjen. Kurse ajo vdiq e vetme...Po Gjenën e mban mend?

- Ajo plaka që kishte atë shtëpinë e vogël…?

- Çfarë shtëpie? Shtëpi kishte i biri, kurse ajo kishte kotec. E mbake mend. Një djalë ka, po pse e ka! Kur mori buzëkuqen, filluan të gjitha sherret. Nëna e babai të bëjnë për nuse, jo nusja të bën me nënë e baba. Pse deshi nusja, e nxori të ëmën në kotecin e pulave. E di atë historinë e zemrës së nënës. Zemra e nënës, edhe e lënduar, thotë “bir”, nuk të mallkon e të hedh poshtë. Dhe si e ka rritur ajo atë djalë! Me gjak, me gjakun e saj. Më pyet mua për atë grua. Ajo që luftoi në të ri, u përpoq të rriste si s’ka më mirë atë kërthi, ajo pati fatin më të hidhur që mund të ketë një nënë. A mund ta qash fëmijën për së gjalli? Jo, thua ti? Ajo e zeza e qante të birin e ulur në buzërrugë. I njihte çapat tij dhe u merrte erë. Ah, nëna është qëne nga shpirti. E ke dëgjuar të thonë kështu?

Fliste përsëri, po me sytë gjysmë të mbyllur. Dukej sikur hakërrehej brenda vetes me dikë tjetër. E vështroja në fytyrë dhe ndiqja hapjen e ngadaltë, por jo të përtueshme të gojës, prej nga po dilnin fjalë energjike.

- Ja pse them që duhen deri në tre fëmijë. S’i dihet jetës, djalë. Të paktën njëri do të bëhet shtrojë. Unë kam shtatë shtroja dhe dhjetëra shtrojëza si kjo ku jam këtu.

Rregulloi shaminë e zezë. E lidhi atë xhufkë, por një tufë i ra lehtaz nga shamia. E ndjeu fshikjen e tyre. I futi ngadalë me gisht. U shtri ngeshëm. Hapi gojën.

- M’u duk se të lodha me fjalë.

Mëngjesi po vinte i vakët. Ora donte dhe pak të shënonte gjashtë.

- Shtrihu edhe ti pranë nuses, por mos e ngacmo, - qeshi.

Iu afrova shtratit të nënës. U ula në gjunjë pranë saj. Sytë tanë u vështruan një çast. E putha në ballë. Nuk e di çfarë ndjeva. Ndoshta një keqardhje për moshën e saj, për rrudhat e saj, nuk e besoja se do të plakej akoma dhe më shumë.

- Nesër do të flesh mes meje dhe nuses,- i pëshpërita.

I qeshën sytë. Zgjati dorën e saj të hollë. Prekja e saj s’di pse ma shtoi atë dëshirë për të derdhur lot.

- Mes teje dhe nuses s’ka njeri. Çdo gjë e ka ndarë zoti. Ka lënë vendin e gruas, të motrës e vëllait, të prindërve e të fëmijëve. I ka ndarë vetë zoti, bir. Po të jemi sipas vendeve, jemi të lumtur ne, por edhe ju.

Mbylli sytë dhe humbi në gjumë. Më erdhi keq. Ndoshta e lodhja me fjalë. Ndërsa u mata të dilja në majë të gishtave, ajo foli si në mërmërimë:

- Vër pak ujë të ngrohet, se, zëre, është zgjuar yt bir.

Qesha. Vërtet, ai filloi të qante. Ishte mëngjesi i parë në shtëpinë e tij. Dëgjova edhe zërin e nuses që përpiqej ta qetësonte me fjalë.

Ndjeva gëzimin të më rrokte kraharorin. Qante im bir.

Ishte mëngjesi i parë në shtëpinë e tij...

Korrik 1993

Histori plazhi

Novelë

Rëra, e nxehur tej mase, i përvëlonte këmbët. Ai priste me padurim të shtrihej në ndonjë vend, sepse edhe supet filluan t’i nxeheshin shpejt nga ajo rrëke e zjarrtë rrezesh që digjnin aq shumë në atë orë të ditës. Sapo kishte ardhur, dhe, me gjithë lodhjen e sjellë nga rruga, sërish nuk donte ta linte pa shfrytëzuar detin.

U afrua pranë një çadre dhe u ul ndenjur disa metra më tej. Në hijen e saj një trup i bukur, hollak dhe me këmbët paska të hapura, po pushonte. Askush tjetër s’ndodhej nën atë çadër.

Filloi të zhvishej pa ia ndarë sytë atij trupi tërheqës që, nën rrezet e diellit veror, kishte marrë një ngjyrë të ëmbël çokollate. Kishte trup të bukur dhe ai, instiktivisht, kthente kryet herëpashere. Ishte kureshtar t’i shihte edhe fytyrën që i fshihej pas një kapeleje republike. U shtri mbi rërën përvëluese, vendosi duart poshtë kokës dhe, i kthyer nga ajo, s’po ia ndante sytë. Ajo, pa e ndier që dikush po e vështronte, lëvizi pakëz, duke nxjerrë në pah një nishan të madh, të zi në të ullinjtë. Ishte sa masa e thoit të gishtit të vogël e dukej sikur kishte shpërthyer në atë fillim supi femëror për të ngacmuar meshkujt. Ai picërroi sytë për të parë më mirë dhe, papritur, diçka lëvizi dridhshëm brenda tij, si një fletëz gjetheje prej një puhize të beftë. Rrëmbimthi e hodhi vështrimin nga deti që nanurisej nën rrezet e diellit. Zhaurima e lehtë e valëve sikur e qetësoi pak, por ai, i penduar, e ktheu përsëri shikimin nga ai sup dhe nishani i madh e i zi e trazoi përsëri në shpirt. U përpoq ta qetësonte veten, duke i urdhëruar sytë të mos shihnin më andej, por... E, teksa shihte i përqëndruar atë njollëz të zezë, një psherëtimë e thellë dhe e zgjatur i shpërtheu buzëve: “Eh, kushedi ku do të jetë ajo tani, e unë u marrosa pas nishaneve të botës” Ky mendim i beftë sikur e qetësoi dhe ai u shtri përmbys mbi rërë, duke kthyer kryet në anën tjetër, si i trembur nga ai nishan i zi.

Rrezet e diellit i ndollën gjumin dhe ai humbi në të. S’dinte sa kishte kaluar kështu, kur ndjeu një pickim në supe. U ngrit dhe vendosi dorën në shpatull. I dogji. E kishte rrokur dielli menjëherë. Shtrembëroi fytyrën, por në çast u kujtua se në krah kishte një femër. Hodhi sytë andej. Kapelja që i kishte rënë mënjanë, ia zbulonte gjysmën e fytyrës. Ai shtangu. Brenda vetes ndjeu një vorbull që i trazohej rrëmbimthi, që shkumëzonte, që kërkonte të shpërthente vrullshëm jashtë qënies së tij. Eh, ai nishan që e kishte bërë të dridhej pak më parë, tani e bëri ta ndiente trupin t’i përpëlitej, ashtu si përpëlitet një peshk i sapokapur befasisht nga rrjeta e peshkatarit. Bëri të ulej, por një ndjesi e brendshme e detyroi të qëndronte ashtu në këmbë me sytë ngulur mbi atë kodrëz të vockël e të zezë. Pastaj vështrimi rrëshqiti mbi atë fytyrë të ëmbël e të qetë që, ashtu në gjumë, dukej e pafajshme. Ishte ajo. Ishte me të vërtetë Sandra e tij.

Ajo tani flinte e qetë, kurse ai ishte si një det i trazuar. S’dinte ç’të bënte. Hodhi një hap drejt saj, po u pendua e u kthye përsëri. Mendoi të largohej, sepse e dinte që nuk do ta duronte dot praninë e dikujt tjetër në krah të saj, po, çuditërisht, këmbët nuk donin të shkuleshin nga ai vend. S’dinte si ta quante këtë takim. Rastësi? Fat? Ai kishte kërkuar kushedi sa herë një takim me të, por asnjëherë s’i ishte realizuar. E ja, tani, fare papritur, ai ndodhej kaq pranë saj. Po sa çudi. Pse ajo që dikur ishte jeta e tij, i dukej kaq e largët, kaq e huaj, kaq e pakapshme? Ndoshta ishte hija e atij tjetrit (ai s’donte t’ia përmendte emrin) që kish dalë para tij, duke fshehur trupin e saj, sytë e saj, zemrën e saj... Po tani ç’të bënte? Nuk donte ta humbiste këtë rast. Të bëhej ç’të bëhej. Iu afrua edhe pak. U ul ngadalë, mbushi dorën me rërë dhe ia hodhi rreth qafës. Ajo lëvizi lehtë dorën dhe u kthye brinjazi. Duke i parë me një mall të pashpjeguar fytyrën e bukur, ai vazhdoi lojën me të. I hodhi përsëri rërë në qafë duke qeshur lehtas. Ajo, e bezdisur, ngrysi vetullat dhe, ashtu siç ishte me sy të mbyllur, belbëzoi:

- Stefan, të lutem, më lër...

Buzëqeshja iu tret nga fytyra, sa dëgjoi atë emër, sepse e kuptoi që ajo e mori për të shoqin. E trazoi përsëri, por kësaj here i hoqi edhe kapelen. Atëherë ajo u ngrit përgjysmë duke thënë:

- Po bën si fëmijë...

Por s’vazhdoi më tej.

Fjalët i ngrinë në buzë. Fytyra iu bë e purpurt. U ngrit në këmbë. Po ashtu u ngrit dhe ai. Ishin pothuaj ngjitur, aq sa mund të ndienin rrahjet e zemrës së njëri-tjetrit. Ai ndjeu mbi fytyrë afshin e saj e, i trembur, u largua një hap.

- Dritan, - belbëzoi.

Ajo i kishte ngulur sytë te sytë e tij e dukej sikur kërkonte diçka thellësive të atyre syve aq të dashur. Edhe pse përpiqej t’i vidhej vështrimit të saj, ai nuk u bënte dot ballë atyre syve aq të kthjellët e të shndritshëm. E vështrimet e tyre u këmbyen për një kohë të gjatë e folën, e folën... Zgjatën duart. Ajo ia shtrëngoi të tijën. Edhe ai, por, përsëri i trembur, e tërhoqi menjëherë. Ajo u skuq në fytyrë, por malli që i kish gllabëruar shpirtin, e bëri të mos e vinte re.

- Dritan, po ti këtu? S’të kam parë. Sa ditë po bën?

Ajo vuri buzën në gaz. Po bënte çmos që të thyente atë heshtje që e trembte, atë heshtje që s’do të donte kurrë të krijohej mes tyre tani që ishin takuar e kishin shumë për të thënë.

- Tani sapo kam ardhur, Sandra. Kisha disa ditë pushime dhe më pëlqente të shkoja patjetër diku. Ndieja një lodhje…

Ai heshti, kurse ajo e shtyu më tej bisedën:

- Dhe vetëm erdhe? - Por e kuptoi që bëri gabim...

Kishte bërë një gabim, por atij i pëlqeu. Jo, s’ishte gabim, ishte një brengë që ajo e kish mbajtur fshehur brenda saj, ishte një brengë që, sa herë përpiqej ta ndrydhte, shpërthente më me vrull.

Ishte një brengë që e kish munduar netë të tëra. Dritani ishte skuqur në fytyrë. Trazoi me gisht rërën dhe, pa kuptuar, vizatoi një spirancë. Ngriti kokën dhe e vështroi drejt e në sy. Fytyra e saj, ndonëse ishte nxirë lehtë, u dallua që u përskuq.

- Vetëm erdha, Sandra, vetëm… - shqiptoi si me zor.

Dhe mblodhi supet.

Të përhumbur, ata nuk e vunë re atë që po vinte drejt tyre. Vetëm kur hija e gjatë e trupit të tij ra mbi ta, Sandra u ngrit në këmbë. Pas saj dhe ai.

- Stefan, - foli ajo dhe e kapi nga krahu, - ky është një shok i ngushtë i kursit. Ka ardhur për pushime.

Stefani ishte një burrë i bëshëm, me një bark të kërcyer e me gjoks leshtor. Buzëqeshi dhe i zgjati dorën e tij të tultë, gishtat e së cilës ishin mbuluar nga tufa qimesh.

- Gëzohem shumë! - tha ai.

Një buzëqeshje iu nder në fytyrë.

U ulën të tre në hijen e çadrës. Sandra papritur u tjetërsua. Ai u habit. Druajtja e mëparshme sikur iu fashit e filloi të pyeste aq lirshëm, sa ai hezitonte t’i kthente përgjigje.

- Ej, Dritan,- ia bëri ajo. - Mos ki frikë. Nuk bëhet xheloz Stefani pse të takova ty.

Dhe e goditi lehtë në sup miqësisht. Ajo qeshi. Të njëjtën gjë bëri dhe Stefani. Ai kishte një të qeshur të rëndë që e tregonte dhe më të madh në moshë.

U ngritën të tre dhe filluan të ecnin buzë detit. Sandra tërhiqte këmbët zvarrë e dukej sikur luante me dallgët që treteshin në rërë. Dukej sikur nuk i interesonte biseda e tyre, por ajo e dallgëve.

- Dritan, - iu drejtua Stefani, - besoj s’ke ndonjë problem. Ke zënë ndonjë dhomë të mirë?

- Faleminderit! - ia ktheu ai. - Jam sistemuar në një dhomë në hotel-turizëm. Po ju ku po shkoni?

Stefani qeshi. Thirri Sandrën, e cila kishte bërë një hap para.

- Sandra, dëgjoje se për çfarë pyet. Se ku pushojmë.

Edhe Sandra qeshi. Ai mblodhi supet. S’po kuptonte gjë.

Atëherë Stefani iu drejtua:

- Më fal, po kujtova se do të ta kishte thënë Sandra. Ne banojmë këtu që prej katër vjetësh. Si duket s’paske dalë plazheve. Saranda është vend i qetë për pushime.

- Me të vërtetë dhe mua më pëlqen të pushoj në këtë qytet. Edhe vjet këtu kam qenë për pushime, por e kam bërë plazhin nga Pllakat.

Dhe sytë i kishte ende tek Sandra, e cila ishte ulur në një bordurë dhe priste.

- Tani do të më falni, - kërkoi leje ai, porsa u bashkuan përsëri të tre.

Stefani e vështroi drejt.

- Dritan, të të themi të vish me ne, e dimë që sot je i lodhur nga rruga, prandaj takohemi pasdite vonë, - propozoi Stefani.

U ndanë. Ai i ndoqi me sy deri sa hynë në një lokal.

Sapo u fut në dhomë, u zhvesh dhe u fut të bënte një dush. Uji i freskët që i binte me forcë mbi supe, sikur ia hoqi paksa atë lodhje që kishte ndier, pasi bëri atë copë rrugë nga pishat deri tek turizmi. Ndërsa fizikisht ndihej plotësisht i çlodhur, brenda tij po ngrinte krye një ndjenjë tjetër. Përpiqej të qetësonte veten, por më kot. Para syve i dilte ajo, Sandra, e çlirët dhe qetë që pyeste e pyeste. Ndërsa ai nuk kishte mundur ta pyeste për asgjë, edhe pse në thellësi të shpirtit të tij kishin jetuar të fshehura brenga e shqetësime. Sa të vështirë e kishte pasur ta zëvendësonte Sandrën me një tjetër! Sa herë i kishte ndodhur të njihte një vajzë, pa dashur niste të bënte krahasimin me Sandrën. E më pas tërhiqej në heshtje. Ajo kishte lënë te ai gjurmë të padukshme të cilat ai s’kishte mundur t’i fshinte. Edhe pse përpiqej t’u shmangej, ato shfaqeshin papritur para tij, si pjesë e domosdoshme e jetës që, pa to, do të dukej e zbrazët. Këto copëza të së kaluarës ai i donte, sepse kishin qenë mahnitëse, të mrekullueshme. Po kishte edhe nga ato që ai s’do të donte t’i kujtonte. Pse? A s’ishin edhe ato pjesë e jetës së tij? Sa kohë kishin kaluar nga ajo ditë, së cilës ai i druhej e i trembej aq shumë?

I shtrirë përmbys në shtrat, mendonte vetëm për atë ditë...

Të përjetosh ndarjen

…Atë ditë ishte ngritur me një dhembje koke. “Ndoshta mund ta kem dhe nga dritarja e lënë hapur në mbrëmje.” - justifikoi veten.

Kishte dalë njëherë mos takonte ndonjë shokun e tij të dikurshëm. U end, por asnjë s’i zuri syri. Atëherë vendosi të shkonte tek një shoqja e tij. Ajo vazhdonte të njëjtën degë si ai, por një vit më vonë. Tani që kishte mbaruar fakultetin dhe ishte në pritje te emërimit, s’dinte me se të merrej. I ishte afruar shtëpisë së saj, kur ajo i doli vetë përpara. Ishin përshëndetur dhe, teksa e kishte parë të mërzitur, ajo i kishte thënë: “E, mo dhe ti, mos e vri mendjen shumë, se s’u mbaruan vajzat”. Dritani kishte mbledhur supet. Ajo ishte skuqur në fytyrë. Pastaj e kishte pyetur:

- Dritan, më fal që po të pyes. Ndoshta … Më fal, por… S’di çfarë… A e ke marrë vesh që Sandra u martua?

Ai ngriu në vend. Qeshi një herë: “Po kjo, deshi të bëjë shaka sot.” - i kaloi vetëtimthi në mendje.

Atëherë ajo ia përsëriti edhe për të dytën herë. Ishte ndarë me një dhembje koke akoma më të madhe. Tërë atë ditë kishte qëndruar i shtrirë. Nuk kishte dalë asnjë çast. Dhe ngadalë, pa e kuptuar, ai ishte mësuar të qëndronte i mbyllur në dhomën e tij, duke shfletuar shkrime të ndryshme, të lëna nëpër faqet e librave. Shikonte fotografitë dhe s’i besohej që ajo të ishte martuar ashtu krejt papritur me një njeri me të cilin ai s’dinte të kishte patur qoftë edhe një shoqëri kalimthi. Ndonëse ishte nga një qytet i vogël, ai s’kishte pranuar që në dashurinë e tij të hidhej hija e provincializmit. Ishte nisur gjithmonë nga ideja se në dashuri s’duhet të jetojë fryma e përçmimit të vendit ku jeton njëri apo tjetri. Kur e kishte pranuar dashurinë me Sandrën, shpesh e kishte munduar pyetja nëse me të vërtetë, si vajzë Tirane që ishte, ajo do të pranonte të jetonte në qytetin e tij të vogël, aty në udhëkryq të vendit?

Dhe ja, tani kishte ardhur një çast që gjithçka të hamendësuar ta dëgjonte në formën e martesës së asaj që e kishte dashur kaq kohë me radhë. Me të vërtetë ishte një dashuri e fshehur nga të afërmit e saj, por ai ishte i bindur në vetvete se, veç saj, s’do të dashuronte dikë tjetër kaq shumë.

Ditët kishin kaluar dhe ai, sa vinte e mbyllej më tepër, pa treguar interes për asgjë që e rrethonte. “Më mirë të jem larg e të mos marr asnjë lajm tjetër”, - kishte menduar dhe ishte nisur. Kishte bërë disa përpjekje tepër të vogla për t’u lidhur me të, por në çastin e fundit tërhiqej. S’donte që të dukej i vogël në sytë e saj. Jo se s’kishte arritur të njihte dikë tjetër, por veç ajo braktisje e papritur e dashurisë e kishte bërë tepër të ndjeshëm. Më vonë përsëri kishte marrë guximin që ta takonte. Madje, e kishte parë dhe një mëngjes në një rrugë të Tiranës, por ishte tërhequr në heshtje. Dhe gjithçka ia kishte lënë kohës.

Kishin kaluar gati shtatë vjet dhe të dy ishin parë në prag të tridhjetave. “Shtatë vjet që unë kam pritur që drejt meje të më vinte ajo që e kam dashur me gjithë shpirt. Dhe, pikërisht në këtë çast të kërkuar, s’di se si ndihem. Më duket vetja si një copë e pajetë, që i është bllokuar logjika dhe s’gjykon dot më. Apo ndoshta është e kotë të kthehem në atë të kaluar që quhet bota e kujtimeve të njeriut.” Në atë heshtje të përditshme mijëra mendime ia trazonin mendjen e shpirtin.

Mendonte çdo ditë, çdo natë, çdo sekondë të ditës. Silueta e saj e ndiqte kudo dhe ai e kishte të vështirë t’i fshihej. Le që ai s’donte t’i fshihej kurrë, kurrë... Një çast vendosi të largohej nga ky vend, ku ai s’do të mund të gjente qetësinë e kërkuar. Pa hezituar, mbështolli ato rroba që kishte nxjerrë nga çanta. Ndërsa mbyllte zinxhirin e saj, ra zilja e telefonit. E ngriti ngadalë dhe nga matanë u dëgjua:

- Alo, Tani, jam Sandra.

Mes asaj linje u vendos një heshtje që ai e prishi, edhe pse ai zë e turbulloi.

- Po të dëgjoj, - iu përgjigj, ndërsa trupi po i fërgëllonte. Hodhi sytë nga çanta e bërë gati për t’u nisur.

Në zërin e saj dallohej një dridhje e lehtë, ndërsa në zërin e tij një notë e thellë dhembjeje.

- Sandra, rri e qetë. Asgjë s’do të ndodhë, - vazhdoi ai më tej.

Ndjeu një psherëtimë të zgjatur.

- Tani, s’të mora për këtë. Do të kemi kohë të bisedojmë…Dritan …, më fal…

Telefoni u mbyll menjëherë. Atij i mbeti receptori i tij në dorë. Hodhi dhe njëherë sytë nga çanta. I ngjau me një vagon që pret një lokomotivë ta vërë në lëvizje. Kaloi gishtërinjtë nëpër flokë. Hapi dritaren. Më kot kërkonte të gjente diçka të jashtme për të shuar zjarrminë e brendshme që gati po e mbyste. Ajo po nisej nga thellësia e trupit të tij dhe po shpërthente vrullshëm. Më kot përpiqej ta largonte imazhin e saj nga sytë. Ajo po e pushtonte të tërin. Ai e kuptonte se në çdo hap që hidhte tani në këtë qytet, ajo do të ishte pranë tij. Nga pas do ta ndiqte e qeshura e saj me atë timbër të veçantë, që do të shoqërohej nga dy gropëzat në faqet prush. Do të ndiente mbështetjen e lehtë në krah, zakon i saj, që, siç thoshte “s’më zhduket dot…” Sa gjëra po i kujtoheshin në këto çaste. Dhe ai po habitej me vete se ku kishin qëndruar ato deri tani. S’i besohej t’i kishte mbajtur të paprekura për kaq vite me radhë gjithë këto kujtime që po i shpërthenin në këto ditë pushimesh.

Të jetosh mes dashurisë së parë

Pija e darkës i kishte lënë gjurmët e veta. I qe tharë goja dhe ndiente rëndesë në shpinë. Sapo ishte ngritur, kishte gjetur një copë letër të shkruar nxitimthi:

“Mos shko nga pishat, të presim në holl të turizmit. Do të vemi në Ksamil.”

Qeshi me vete. Nuk dinte çfarë po ndodhte mes atij dhe këtyre njerëzve. Stefani po tregohej me të kaq i sjellshëm, sa ai kishte filluar të dyshonte mos vallë Stefani e dinte historinë e jetës së tyre?! Po sikur ta dinte me të vërtetë?! Vendosi të pyeste Sandrën.

Sapo zbriti, të dy e shanë si gjumash. Pinë shpejt e shpejt kafe, pastaj u nisën. Sapo zbriti nga makina, Sandra flaku tej me një lëvizje të vrullshme rrobën prej poliestri. Filloi të rendte vrullshëm nëpër shkallët që të çonin drejt e në det. Pa një, pa dy ajo u hodh në ujin e kaltër. Nisi të notonte dhe të shkonte larg nga bregu. Dritani i hodhi një shikim Stefanit. Ai buzëqeshi, pastaj i tha:

- U bënë katër vjet që kur kemi ardhur këtu dhe s’i ndahet detit. Ndoshta ndikon dhe ajo që ende s’kemi fëmijë. Po bëhen vite që presim, dhe ende…

Dritani heshti. Përsëri ky njeri po i fliste me një çiltërsi çarmatosëse. Po i tregonte diçka që ishte pjesë e dhembshme e jetës së tyre. Pasi rregulluan së bashku dyshekët, të dy hodhën sytë andej nga po vinte Sandra, duke iu afruar bregut.

Porsa doli nga deti, Stefani u ngrit dhe i hodhi supeve një peshqir të madh. Tej dallohej një delfin që kërcente mbi valët e detit kaltërosh.

- Dritan, pse nuk futesh dhe ti bashkë me Stefanin, - iu drejtua atij, teksa ulej. - Ujë i mrekullueshëm. E ka ruajtur ende ngrohtësinë e natës.

Ajo u rehatua në njërin prej dyshekëve, kurse ata të dy filluan të luanin me letra. Tjetra nxori nga çanta një kasetofon të kuq dhe filloi të dëgjonte muzikë.

Kishin bërë dy lojë, kur Sandra hoqi kufjet nga veshi dhe iu drejtua Stefanit:

- Kam dëshirë të lahem edhe një herë, sa pa u ftohur uji. Do të më shoqërosh? Si thua, Dritan, do të më shoqëroni të dy? Fundja bëjmë edhe një garë të vockël. Kush del i fundit, të paguajë birrat e drekës, sepse të tjerat i kam marrë përsipër vetë të gjitha.

Mes të qeshurash u hodhën në ujë dhe filluan të notonin. Nga bregu ajo u dha zemër të dyve. Ata s’vazhduan shumë, por u kthyen pa iu larguar shumë bregut.

Dritani u ul përsëri dhe zgjati dorën të merrte kasetofonin, por Sandra iu drejtua:

- Të lutem, Dritan!

Ai kishte larguar dorën menjëherë. Sandra i hodhi një shikim pajtues. I shkeli syrin dhe vuri buzën në gaz. Megjithatë atij i ngeli diçka ngacmuese nga ajo ndërhyrje e Sandrës. S’guxoi ta pyeste, sepse prania e Stefanit sikur e bënte të ndihej keq për ç’ka kalonte ndër mend.

Në kthim Sandra filloi të kujtonte copëza të jetës së fakultetit.

- Kanë qenë vite të këndshme, - filloi të kujtonte ajo, - të gjithë ishim të një mendjeje dhe askush nuk mund të na e kthente, nëse vendosnim për diçka. Të kujtohen orët e lëna të rusishtesh? Po leksionet e materializmit që përfundonin në atë vazon e thyer të mohimit? Për mua të paharruara kanë qenë mbrëmjet. Nuk ka më si ato...

Ajo fliste shpejt e shpejt sikur trembej mos harronte ndonjë gjë. Dritani i ndiqte lëvizjet e buzëve. Dhe, hera-herës, përfshihej nga dëshira e të puthurit të tyre. Po befas nisi të qortonte veten. Ajo nuk i përkiste më atij.

- Megjithatë ato janë e kaluara, Sandra. Janë ato që ne i quajmë kujtime. Njeriu s’duhet të rrojë veç me kujtime. Njeriu duhet të rrojë me të sotmen. Çfarë është bërë, nuk zhbëhet më, - e ndërpreu Dritani.

- Dhe unë jam me ty, - e mbështeti Stefani. - Njeriu duhet të ketë pak kurajë e t’i flasë vetes. E çfarë qenkan vitet e fakultetit? Mos, vallë, na qenkan një jetë e tërë? Aspak, Sandra, aspak. Vërtet ato janë vite që kalohen në një moshë relativisht të re, por s’do të thotë që ato përbëjnë jetën.

Dritani s’donte që ajo të harrohej në kujtime. Prandaj kishte bërë një ndërhyrje të tillë. Sandra e kuptoi menjëherë dhembjen që i shkaktonin ato vite atij. Sapo zbriti, i zgjati kasetofonin.

- Merre! Dëgjoje mbasdite. Është një kasetë e bukur, - tha gati me një frymë.

Dhe në fytyrë i kaloi një flakëritje. Uli sytë ngadalë. Ai e kuptoi që ajo jetonte me një shqetësim, me një tronditje që nxirrte krye shpesh. Por përsëri ajo gjente një forcë të tillë, që e kalonte këtë përjetim me më pak dhembje. Ku e gjente vallë këtë forcë për të qetësuar vetveten dhe të përballej në këtë takim me njeriun që dikur kishte dashuruar?

Atij i dukej se me Stefanin po bënte një kohë të gjatë që ishte njohur. I dukej sikur bënte kohë që jetonte mes tyre. Nuk dinte se si ta shpjegonte këtë gjë, sjelljen e tyre kaq të natyrshme. Ishte në një pozicion delikat, tepër delikat. Çfarë duhet të bënte më tej? A duhej të qëndronte ditë të tjera apo duhej të largohej sa pa u trazuar më tej të dy në botën e kujtimeve. Këto kujtime, patjetër, do t’i vendosnin në një përballje edhe më të egër. Dhe pyetje të shumta do të sulmonin qënien e tyre. Pikërisht këtij çasti ai dëshironte t’i shmangej e ta linte mënjanë, pa kërkuar të shkonte më tej, ndonëse e kishte kërkuar kaq herë me radhë.

Qëndronte shtrirë. Me të vërtetë ditët kishin qenë të qeta. Por ai e kuptonte që ajo ishte një qetësi e jashtme, së cilës i trembej. Zgjati dorën dhe mori kasetofonin e vogël. Vendosi kufjet. Një pjesë shiriti eci bosh. Më vonë tingujt e një kitare i jehuan në veshë. Zëri i një vajze i shoqëronte ato akorde. Ai shtangu. Hoqi kufjet menjëherë. Tinguj të dobët vinin tek ai tani. Një ndjenjë marramendjeje po e pushtonte të tërin. Nuk donte t’i dëgjonte ato tinguj. Ajo kitarë për të qëndronte e mekur në një cep të dhomës së tij. Po bëheshin vite që ai kurrë s’i kishte prekur me dorë ata tela. Kur dëgjonte tingujt e kitarës, ai largohej menjëherë. Nuk i duronte dot ata tela tek harmonizoheshin me njëri - tjetrin. Ata i shkaktonin dhembje. Ai kishte i prekur ata tela vonë, vonë fare, gati në të aguar. I kishte rënë jo kitarës, por dhembjes së tij. Dhe atëherë ajo kishte heshtur. S’dinte ç’të bënte. Kasetofoni në dorë i dukej si një plagë e sapohapur. Megjithatë vendosi ta dëgjonte atë kasetë. Ishte kaseta e incizuar atë natë...

... Dhoma ndriçohej vetëm nga dritat e njëzet qirinjve. Aq vite mbushte dhe ajo. Ai i kishte rënë kitarës, kurse ajo pati kënduar. Kishin vendosur të incizonin diçka nga ajo natë. Shiriti vraponte dhe në të mbetej vetëm zëri i dy të dashuruarve. Gishtat kishin luajtur disa akorde. Ajo i qe varur në sup dhe i kishte folur si me qortim:

- Të lutem, Tani, lëre këtë këngë!

Kurse ai kishte vazhduar:

- …ç’do të më thuash, vallë ti,

kur pas kaq vitesh

të takohemi përsëri?…

Ajo i ishte hedhur në kraharor dhe kishte filluar ta puthte në gjoks. Ai kishte lënë mënjanë kitarën. Nën flakën e qirinjve që digjeshin në heshtje, pëshpëritnin:

- Më thuaj një fjalë, një fjalë të vetme, - kërkonte ajo e zhytur në atë përhumbje ndjenjash.

- Të dua fort, fort, - pëshpëriste ai.

Dhe copëra fjalësh, të mbushura me dashuri, u përhapën në dhomën e vogël, atje, në Ishull-Lezhë. Me këngët kishin mbetur të incizuara dhe fjalët e dashurisë së tyre. Kishte mbetur në atë shirit shpirti i tyre. Kjo kishte qenë për ta dhurata më e bukur. Dhe kujtimi më i dëshiruar. Sa herë i kishte ndodhur asaj ta dëgjonte kur ai ishte larg, kur i mungonte prania e tij... Dhe tani ajo kasetë vazhdonte ta trazonte, të çonte në pafundësi dhembjen e tij.

Kishte rënë përmbys. E kishte hequr përsëri atë kasetë, por përsëri e kishte vendosur. Qau. Qau me forcë për atë që kishte humbur dikur. E kishte parandier. Porsa të takoheshin, diçka do të ndodhte mes të dyve. Por vështrimi i Stefanit nuk i ndahej. Ai i përzihej me të Sandrës. Ai ishte një shikim i pastër, i padjallëzuar. A nuk të vriste sinqeriteti i tij? Përpëlitej sa në një krah në tjetrin, por prehje s’gjente. U ngrit përgjysmë. Në të njëjtën kohë u dëgjuan dy trokitje të lehta në derë. Mbështolli kasetofonin dhe hapi derën.

Ç’po ndodhte sot kështu? Përse ishin mbledhur të gjitha gjërat së bashku për ta bërë këtë njeri me të vërtetë të trishtuar?

Sandra qëndronte në krye të derës, paksa e mbështetur anash.

- Eja, - e ftoi ai.

Ajo hyri me një druajtje si prej fëmije. Vështroi një herë rreth e qark. U ul në buzë të krevatit. Dritani qëndronte në këmbë. Prania e saj e vinte para një dileme.

- Dritan, pse nuk ulesh? Lëri ceremonitë zyrtare, - iu drejtua atij duke vënë buzën në gaz.

Dhe e ftoi të ulej pranë. Ai u ul përballë saj. Mori në duar kasetofonin. E rrotulloi disa herë, pastaj ia zgjati Sandrës.

- Besoj se erdhe ta marrësh.

Ajo uli kokën. Ai e kuptoi që e goditi rëndë. Por edhe ajo e kishte shkatërruar edhe më rëndë në shpirt atë.

“Çfarë bën? - iu hakërrye një zë nga brenda vetes. - Po tregohesh hakmarrës?”

Nuk dinte çfarë t’i thoshte. T’i thoshte që kishte vuajtur për të, që netëve ishte zgjuar kushedi sa e sa herë nga gjumi, nga brenga që i kishte shkaktuar ajo?

- Dritan, dua që më parë të më dëgjosh, pastaj të më gjykosh. E di që jam treguar e ulët, që të kam shkaktuar vuajtje. E di që askush sa unë, s’të ka lënduar në jetë. E di dhe për këtë ndihem fajtore. Të të tregoj si ndodhi kjo, tani pas kaq vitesh, do të na lëndojë të dyve. Mos ma kërko atë. Nuk kam as fuqi që të ta tregoj atë që më ka bërë të ndihem fajtore gjatë gjithë kohës.

Dritani diç donte të thoshte, por ajo s’e la ta ndërpriste.

- Mos kujto se kam qenë e qetë. Aspak. S’gjeja qetësi. Jetoja me ankthin e ardhjes sate. Sa të kam pritur! E kuptova që të godita papritur, por ajo që ndodhi, nuk kthehej më pas. Në një çast njeriu bën diçka që më vonë nuk e shpjegon dot përse e ka bërë, sepse nuk mundet t’i japë shpjegim. Unë e tillë isha. Hodha një hap qorrazi. Dhe, sa e kam dënuar veten. Nuk mund ta duroja dot vështrimin dyshues të atij njeriu që u tregua aq i dashur me mua. Stefani vuante shpesh bashkë me mua atë që kishte ndodhur pa dashje. Bile, më ka shtyrë të të takoja, shpesh ka dashur të vinte dhe vetë të të takonte, por unë zgjodha rrugën e kohës. Ndoshta koha do të bënte që ne të mund ta falnim njëri-tjetrin. Dhe në një çast të caktuar njeriu dhe fal, Dritan.

Sytë e saj ishin përlotur. Në atë lot pasqyrohej një dhembje që gjatë kohës kishte qëndruar e burgosur, por jo e shuar.

- Dritan, si thua a duhet të falë njeriu në jetë?

Ai miratoi me kokë. Një lëmsh i ishte mbledhur në grykë dhe s’po mundej ta kapërdinte. Ajo zgjati duart dhe i preku të tijat. Lotët i rrokulliseshin më me shpejtësi.

- Falemnderit, Dritan! - belbëzoi. - Falemnderit!

Duart i dridheshin sipër duarve të tij. Sandra u ngrit në këmbë. Po ashtu dhe ai. Ajo i hodhi krahët rreth qafës. Ai ndjeu aromën e trupit të saj, atë aromë që s’kishte mundur ta shqiste asnjëherë nga vetvetja. Ajo po e pushtonte të tërin.

- Falemnderit! – pëshpëriti.

Dhe lotë të nxehtë i rendnin tatëpjetë faqeve të përflakura.

Ndjeu buzët e saj në faqe. Ai u druajt. Por Sandra i belbëzoi:

- Më puth, Dritan! Më kishte marrë malli për ty.

Ai ia vendosi buzët dridhshëm në faqe. Atëherë ajo e puthi përsëri…

Makina filloi të zbriste tatëpjetë. Saranda kishte mbetur pas. Po pas kishin mbetur dhe ditët e tij të kaluara aty. Vendosi kufjet dhe dëgjoi: “Në jetë njeriu mund të gabojë. Gabon dhe pas njëfarë kohe, ndien dhembje për atë ç’ka ka bërë. Por ajo s’mund të kthehet më pas, prandaj, Dritan, kurdoherë që të takohemi, do të kërkoj veç falje për atë që të kam shkaktuar në jetë. Nuk e di se kur do të takohemi, por e di që një ditë do të jemi përballë njëri - tjetrit. Dhe nuk e di a do të kesh kurajon për të më falur. Ndoshta s’do të më besosh, por dije mirë se asnjëherë s’kam për të të harruar... ”

Nuk mund ta dëgjonte më atë zë.

Sytë e saj përziheshin me shikimin e Stefanit, i cili i kishte dhënë mesazh mirësie. Të tre qëndronin të heshtur. Një buzëqeshje u kishte mbetur në buzë.

- Epo, tani dhe mua do të më falni. Ju falemnderit për kënaqësinë që më dhatë gjatë ditëve që kalova me ju.

Ai u takuan dhe me Stefanin. I shtrënguan duart miqësisht.

- Vitin tjetër të presim përsëri, - e ftoi ai.

- Patjetër që do të vij, - iu përgjigj Dritani.

- Por jo vetëm, - ndërhyri me të shpejtë Sandra.

Qeshën të tre.

Refleksion

Ajo buzëmbrëmje për Sandrën nuk ishte si gjithë të tjerat, edhe pse rituali i lëvizjes ishte po ai. Me po atë njeri në krah, me bashkëshortin e saj. Ishte më e ndryshme, kishte një farë kthjellimi në shpirt, por edhe një brengë. Ajo hodhi sytë në drejtim të kodrës ku orë më parë ishte larguar një autobus ngjyrë vishnjë me riga të bardha, brenda të cilit ishte ulur ai që ajo e kishte lodhur aq shumë. Ishte dashuria e saj e parë, që kishte filluar të ngrinte krye dhe të fashitej në këto çaste.

- Çfarë ke? - e tërhoqi nga krahu Stefani. - S’të ka dalë gjumi i pasdites akoma? Sikur të pimë një kafe?

Ajo iu ledhatua në krah dhe i foli vetes me zë të brendshëm, por që ishte e sigurt që i shoqi ia lexoi menjëherë. Zgjodhën lokalin buzë detit, atje ku asaj i pëlqente më shumë. Jo për ndonjë pamje kushedi çfarë, por, ngaqë herëpashere mblidhte supet e freskuara nga puhiza e detit. Kurse Stefani i hidhte mbi to ndonjë bluzë të lehtë.

Në tryezën përballë tyre ishin ulur dy vajza të reja, të veshura hijshëm. Ato dukeshin si studente nga mënyra se si flisnin apo dhe qeshnin. Duke shikuar njëri - tjetrin në sy, vunë buzën në gaz.

- Janë të reja, - tha Stefani.

- Pse ne u plakëm? - pasoi Sandra.

- Është ndryshe bota e tyre sot.

- Si? - ngulmoi ajo.

- Më e hapur, me më pak probleme, me më shumë zgjedhje.

- Ty të ka munguar një gjë e tillë?

- Aspak. Më mirë se kaq, nuk bëhet, ndryshe prishet.

Stefani zgjati dorën e tij dhe ia mbuloi të sajën. Më pas u zgjat pak dhe e puthi lehtë rrëzë veshit.

- Dritani ishte vërtet një djalë për kokë të djalit, - më shumë belbëzoi se foli qartë Stefani. - Nuk kam për ta harruar aq lehtë. Më ka treguar se si shuhet hakmarrja e njerit ndaj tjetrit. Nuk e di, por… Kurajoja e tij ishte shpartalluese, por edhe ti je e mrekullueshme. Ke një meritë të veçantë jo vetëm për mua, por i ke hapur tashmë edhe atij një shteg të qartë në jetë. Pas kësaj Dritani ka për të qenë një tjetër njeri. Atij i duhej ky takim. Dhe, nëse ky takim nuk ndodh, atëherë njeriu shkatërrohet, edhe pse fasada e tij është e lumtur në dukje.

Sandra kishte heshtur dhe të gjitha fjalët e thëna me aq nxitim nga ai, i kishte përmbledhur në një gjerbje kafeje.

Hodhën sërish sytë nga vajzat, sepse në tryezën e tyre u ul një djalë, me një trup të gjatë dhe llërë të nxira nga rrezet e diellit. Flokët, të prera shkurt dhe me disa baluke përpara, ia shtonin disi hijeshinë. Ai kishte diçka të përbashkët me atë njeri, Dritanin, që bënte vetëm disa orë që ishte shkëputur nga jeta e të dyve, e Sandrës dhe e Stefanit. Po vetëm njëra mund të bënte lidhjen e plotë e kjo mund të ishte vetëm Sandra, që kishte mbërthyer bishtin e filxhanit të kafesë dhe vështronte...

... Kështu kishte ndodhur dhe atëherë. Ato të dyja kishin dalë për të pirë një kafe pas studimit të mbrëmjes dhe prisnin që të vinte dhe ai. Dritani kishte ardhur qetë - qetë dhe ishte ulur mes të dyjave dhe, pa hezituar, i kishte kapur dorën. Kishte vërtet një vështrim të ngrohtë dhe një buzëqeshje të çiltër e të pastër.Ndaj dhe Sandra e kishte pëlqyer. Sapo kishte hyrë për herë të parë në auditor dhe ishte ulur fare pranë tij. E kishte ndier vështrimin e tij të binte mbi qafën e saj mjelmake.

Ajo, me një lirshmëri që ia falte Tirana; ai disi më i drojtur. Ndoshta kjo kishte ardhur edhe nga jeta e mbyllur në atë qytet të vogël, të cilin ai asnjëherë nuk kishte dashur t’ia shanin. “Është më i mirë se vetë Parisi. Nuk ma nxjerr askush nga zemra. Edhe tek ne ka jetë, ka njerëz që duan dhe kërkojnë të bëjnë më të bukurën, më të mirën.”

Fillimisht Sandra çuditej me atë gëzimin e tij të brendshëm që ishte provincial, siç thuhej rëndomë për të ardhurit nga qytetet apo fshatrat. Por ja që Dritani kishte dalë më shumë se një djalë tiranas. Ai kishte rrëmbyer zemrën e saj më shumë se asnjë tjetër.

Ardhja e kamarierit dhe ndërrimi i tavllës së cigares e kishte shkëputur për një çast nga vështrimi i kotë mbi atë tryezë, ndërsa, në të vërtetë, ajo ishte atje, në atë tryezë të largët, ku, sapo shoqja e saj ishte larguar për pak, Dritani e kishte puthur në qafë.

- E puthi, - tha Stefani?

- Kë?

- Atë vajzën,- kishte qeshur i kënaqur. - Tjetra nuk e di se ku

nga **Agim Gashi** Fri Feb 05, 2010 11:42 pm

Kujtime…

Autobusi, sapo kishte marrë xhiron e parë, kishte ndaluar sërish. Në derë të tij ishtë shfaqur fillimisht një çantë e madhe lëkure kafe e pas saj një vajzë, e cila me zor e mbante përpara duarve. Sapo e vendosi në platformën e autobusit, vajza ishte kthyer me fytyrë jashtë dhe kishte përshëndetur me dorë përcjellësit e saj. Dritani e shoqëronte me sy gjithë këtë skenë dhe befas në mendje i erdhi një shprehje “Vera është e bukur në takime, por e rëndë në lamtumirë”.

Pasagjerja më e re kërkonte me sy një vend të përshtatshëm për t’u ulur, duke kërkuar që të ruhej edhe nga rrezet e diellit që mund të shoqëronin udhëtimin. Pasi nuk kishte gjetur atë që kërkonte, ajo kishte pranuar më mirë t’i drejtohej vendit bosh të Dritanit.

- Uluni, - e ftoi ai.

Dhe, ndërsa u mat t’i hapte vendin më të mirë, ndërroi mendjen. - dhe shtoi. - Më falni...

U largua i gjithi nga sedilja ku kishte zënë vend, doli në korridorin e ngushtë të ndenjëseve dhe i hapi vendin pranë xhamit.

- Ju, vajzat, keni dëshirë të shikoni më shumë se ne, kështu që më mirë e zgjidhim ndryshe.

Pa humbur kohë ata ishin prezantuar me njeri - tjetrin dhe ngjyra e errët e lëkurës hapi temën e pushimeve.

- Më ka mrekulluar Saranda këtë vit, - pohoi ajo. - Juve ju pëlqeu?

- Jo dhe aq, por këtë vit ka qenë ndryshe. Më ka dhuruar kënaqësinë e shumë vitete të shkuara. Nuk para kam ndonjë parapëlqim për vendet e pushimeve, mjafton të ketë det. Por, gjithsesi, jam ndier më mirë se asnjëherë tjetër në pushimet e mia.

- Ka patur diçka më shumë shpirtërore, sesa natyrore, besoj.

- Jo, - kundërshtoi Dritani. - Kishte ndryshime në shumë drejtime, kishte më shumë gjallëri.

Ndërsa, në të vërtetë, ai ishte gati t’i thoshte asaj vajze, ende të panjohur, se në atë qytet kishte pasur shumë gjëra që e kishin bërë të ishte më i qeti nga të gjithë njerëzit e planetit që pushonin në këtë periudhë, se atje kishte takuar Sandrën e tij, por me një buzëqeshje mbylli gjithçka që kishte dëshiruar të thoshte.

- Dhe, padyshim, ka patur edhe një njeri tjetër disi më ndryshe këtë verë që ju ka bërë të përjetoni një stinë pushimesh që, siç duket, i keni kërkuar prej kohësh, - nguli këmbë në të sajën sërish vajza brune nga natyra, por edhe më e thekur nga rrezet e diellit.

Mënyra se si vajza po e shtynte bisedën, e bëri Dritanin të ndihej ngushtë, por edhe të mbushej me një farë kureshtjeje. U kthye më mirë nga ajo dhe, teksa hoqi syzet e diellit, e vështroi disi me habi dhe gati në të qeshur.

- Ju dukeni si parashikuese fati, për të mos thënë fallxhore.

- Pse të mos jem? Më mungon ndonjë gjë?

Dhe ajo bëri të njëjtën gjë si Dritani, hoqi syzet dhe i vuri në prehër. Sytë e tyre u kryqëzuan një çast dhe brenda tyre Dritani dalloi një përzierje të kafes me të blertën, një tërësi grimcash që ia bënin sytë më tërheqës dhe të dëshirueshëm. Vajza nuk ia shqiti të sajtë, ndërsa ai i shmangu.

“Hej, bela, - mendoi Dritani, - dhe kjo më duhet tani.”

- Paskeni një kënaqësi që zor se mund të kesh fuqi ta fshehësh. Ty të paska ardhur lumturia e kërkuar. Njësoj si mua. Sytë e gëzuar kanë diçka të përbashkët dhe, sado të përpiqesh ta fshehësh, është e pamundur të ndodhë. Në këtë qytet më duket se të dy kemi jetuar atë që kemi dëshiruar.

Pas këtyre fjalëve, ajo kishte ulur kokën dhe kishte heshtur. Të njëjtën gjë bëri edhe ai. Ishte ndodhur përballë një situate aq çorientuese, sa nuk dinte se si do të vazhdonte më pas.

Hodhi sytë jashtë. Gjithçka ishte në lëvizje, ashtu si edhe bota e tyre e mbyllur për çastin në këtë kuti me rrota me emrin autobus. Biseda që ishte hapur aq papritur dhe kishte vazhduar me një vrull si mes dy të njohurish prej vitesh, ishte mbyllur po aq befas. Të dy kishin rënë në një boshllëk fjalësh dhe secili shikonte tjetrin vjedhurazi, më tepër vajza, Lediona, si t’i kërkonte falje atij për gjithçka që kishin folur.

Dritanit i kishte zbritur një e qeshur në buzë dhe e ngacmoi në bisedë.

- Lediona më thatë se ju quajnë?

- Po, është emri im. Ju pëlqen? Shumë vetë thonë se ky emër do t’i shkonte me shumë një tipi tjetër, se sa mua. Edhe juve kështu ju duket?

- Jo, më duket se është prerë mirë për trupin tënd.

Aq ishte dashur dhe biseda kishte nisur sërish të rrotullohej nëpër ditët që kishin pushuar. Secili tregonte atë më të mirën dhe më mbresëlënësen. Vajza kishte vendosur njërën dorë në bërrylin e Dritanit dhe i fliste për një mbrëmje të mbushur plot delfinë që kridheshin nën ujë e ngriheshin lart, të harmonizuar me njëri - tjetrin.

- Atë natë edhe unë doja të isha delfin apo çfarëdolloj tjetër peshku dhe të zhdukesha nga toka, nga njerëzit, doja të lagesha nga të gjitha drejtimet deri në thellësi të qelizës sime më të fundit. Doja të isha një sirenë që kurrë të mos kthehesha sërish në tokë. Të rrija mbi një shkëmb, diku larg, në mes të detit apo oqeanit, dhe të kisha mundësi të shikoja njerëzit dhe jetën e tyre, ndërsa timen doja ta harroja.

Dritanit i kishte sëmbuar diçka në shpirt. Edhe ai e kishte provuar dëshirën për të qenë larg nga njerëzit, në kërkim të vetmisë së tij, për të mos dëgjuar asnjë fjalë, për të qenë vetëm me veten e tij dhe asgjë më shumë e as më pak. Ai kishte dashur në një çast të caktuar, pse jo, edhe t’i jepte fund jetës së tij. Tani, kur e sillte ndërmend, i vinte turp nga vetja. Megjithatë ai e kishte kaluar atë çast dhe ja, ku ishte sërish këtu.

- Dhe e di çfarë ndodhi atë natë? - shtoi ajo. - Kam shëtitur gjithë bregun në këmbë. Kam ikur si e marrë dhe sytë nuk ia kam ndarë detit. Ai më tërhiqte të shkoja thellësive. Diku, në dalje të qytetit, në rrugën drejt Ksamilit, kam mbajtur këmbët dhe kam filluar të zbres në breg të detit. Jam zhveshur dhe jam zhytur e tëra në ujë, aq sa e lëshova veten dhe thashë: “Të bëhet, ç’të bëhet”. Kam dashur t’i jap fund jetës sime.

Ajo vendosi duart në fytyrë. Dritani e kuptoi që po qante.

- Lediona, të lutem!

Ia mori fytyrën në duar, ia ktheu nga vetja dhe i tha:

- Mos bëj kështu. Gjithçka ka kaluar.

- Me tronditje, por kaloi. Dhe njeriu që rastësisht më nxori sërish në jetë, në tokë më dha mësimin më të mirë, më tregoi se si duhet jetuar kjo jetë që, ndonjëherë, të përbuz kur nuk e meriton.

- Pikërisht, kjo është fatkeqësia. Mosmirënjohja...

- Nejse, - shtoi mes fjalëve dhe rregulloi flokët pas veshit.

Duke filozofuar për ditët që rrethojnë njeriun, për marrëdhëniet mes tyre, mes të dyve, në atë shumësi fjalësh, ishin ngritur disa çadra plazhi shumëngjyrëshe, nën të cilat pushonin njerëz, merrnin rreze dielli, meditonin dhe thurnin planet e së ardhmes. Edhe ata kishin qenë pjesë e këtyre ditëve, ndërsa tani dy udhëtarë që kujtonin se çfarë kishin lënë pas, nga një njeri që e shoqëronte në një mënyrë apo tjetrën ikjen e tyre. Për Ledionën ishte ai, njeriu i natës që e kishte marrë në krahët e tij, e kishte shpëtuar nga kthetrat e vdekjes së detit, ai që kishte rendur asfaltit dhe me makinën e parë, të ndalur, kishin përfunduar të dy në dyert e spitalit. Kishte gdhirë dy net, derisa ajo kishte kërkuar të dilte sërish në plazh. Kurse përcjellësi për Dritanin, ishte Sandra.

“Çfarë po bën tani?” - pyeti ai. Ndërsa ajo i ishte përgjigjur përmes eterit: “Jam duke fshirë lotët e mallit për ty.”

Vërtet që ai udhëtimkthim ishte i mbarsur me aq kujtime, sa gjerësia dhe shtrirja i detyronte ata të shpreheshin dikush më shumë apo edhe tjetri më i rezervuar. Ajo pëlqente që gjithçka të shtrydhur në buzë të detit, t’ia rrëfente këtij djali që, në të vërtetë, nuk kishte lidhje me asgjë në jetën e saj, ashtu si dhe ajo me të tijën. Mbase janë raporte të pavetëdijshme apo besuese, të ndikuara nga një forcë e tretë ato që i shtyjnë njerëzit të bisedojnë mes njeri - tjetrit dhe të hapen deri në rrëzë të problemeve dhe çështjeve. Është si puna e atyre vjehrrave që, kur bëhen bashkë në një autobus apo edhe në tren, fillojnë e pyesin njëra - tjetrën se sa nuse kanë dhe cilën e kanë më të mirë. Ato e dinë se, pas takimit dhe qarjes së halleve, nuk do të shihen më dhe urojnë që të kenë pleqërinë e mirë, por edhe porositin që të mbajnë gojën e të mos bëhen shkaktare të ndarjes së djemve.

Kështu po ndodhte dhe mes Ledionës dhe Dritanit. Por më shumë e hapur mbetej ajo, kurse Dritani bluante dhe bluante mendimet, zgjonte hamedësime.

- Njeriu që më shpëtoi atë natë, m’u bë miku më i mirë që s’besoj se do ta harroj lehtë. Nëse ai kërkonte që ta harroja atë çfarë ndodhi dhe të rehatohej, isha unë ajo që nuk po i ndahesha. Thjesht ai njeri më duhej. Nuk ishte as i martuar, bile, as i dashuruar. Gjatë gjithë kësaj kohe nuk shfaqi asnjë shenjë dashurie apo përpjekjeje për të rënë me mua në dashuri. Bile, e di, Dritan, një herë unë e kam puthuar me pasion dhe, pas ndarjes, asgjë nuk ngjau. Njeriu im nuk m’u vardis, përkundrazi, më vështronte në sy dhe vetëm një herë më tha se i kujtoja dikë që ai vetë nuk e dinte se kë, por dikë i kujtoja. “Mos ndoshta dhe ju keni dikë që nuk doni ta kujtoni?” - e pyeta. “Pse, ju mendoni se në dejet e mi nuk ka gjak?” - më tha duke thithur rëndë cigaren. As vetë nuk e di, por më tej asnjëherë nuk u përmend fakti se edhe ai kishte një njeri që nuk donte ta kujtonte as për mirë, as për keq. Për Njeriun tim ajo krijesë ishte e paemër. Njëherë ai më pyeti: “Më mirë kështu?”. Ndërsa unë nuk iu përgjigja. Ne çdo natë takoheshim, shëtitnin, pra, thjesht kalonim kohën. Ai mbasdite linte punën në port, sepse ishte mekanik atje, dhe më pas ishte i lirë. Në këtë qytet nuk kishte asnjë të afërm. Nuk kishte asnjë lidhje gjaku që do ta bënte të kthehej për një vizitë diku, por, siç tregonte, rrallë qëllonte që kryente të tilla, por dhe atëherë me ndonjë shok. Njeriu im ishte rritur në shtëpinë e fëmijës dhe pasioni për hekurat e kishte bërë që të braktiste shkollën e mesme pedagogjike në Gjirokastër dhe të vazhdonte industrialen në po atë qytet. “Unë dua të shikoj strehëzën tënde” - i kërkova një natë. Më tepër nga kureshtja për të parë se si e kishte ndërtuar jetën ai. Nuk e dija se si mundte një burrë i vetëm të bënte gjithçka në atë shtëpi. Ia kërkova disa herë dhe një mbrëmje ai më premtoi se do të shkonin edhe atje, por, pasi unë të isha çliruar nga ankthi i shpirtit. “Më ka kaluar” - e sigurova. “Më gënjen, - më tha ai.
- Unë të dalloj se sa vuan dhe nuk ke guxim të shprehesh. Por të këshilloj që duhet të shprehesh, jo gjithkund dhe për gjithkënd. Të fshehtat e shpirtit, nëse t’i dëgjojnë dhe t’i qeshin, atëherë fillon dhembja më e madhe, atëherë mola, e futur në rrënjët e tij, bluan dhe askush nuk e nxjerr dot. Ajo mbetet aty.”

Një mbrëmje qëndroja ulur në një prej pllakave të buzëdetit dhe, teksa hidhja guriçka në ujë, ndjeva dy duar që m’i mbyllën sytë dhe, më pas, disa fjalë të pakuptimta, dalë nga goja e një njeriu. Zëri i ndryshuar ma shtoi më shumë enigmën e vepruesit. Gjithsesi mbi shpatulla kishte zënë vend me ngrohtësi trupi miqësor dhe, teksa ai më kërkoi ta gjeja kush ishte, shqiptova: “Jam e mundur”. Ishte ai, Njeriu im. Më mori për dore dhe më ngjiti mbi rrugë. “Mos më pyet se ku do të vemi. Më pas do të më thuash përfundimin e gjithçkaje. Edhe një gjë. Mos u tremb.” - më tha…

Ajo fliste e fliste dhe gjithçka që kish përjetuar atë natë, iu shfaq e gjallë para syve…

… Ajo kishte tundur kokën në shenjë mohimi e i ishte bindur urdhrit të tij miqësor për ta ndjekur. Kishin lënë rrugën e madhe dhe ishin futur në një të dytë e, më pas, kishin lënë disa shkallë guri për të marrë një të përpjetë të shtruar me zhavorr.

Në fund të një rrugine dalloi një portë ngjyrë ndryshku, ndërsa anash saj dy fiq deti të mëdhenj me frutat e tyre si toptha të verdhë.

Ajo kishte mbajtur këmbët një çast. Një drithmë i përshkoi trupin. Ktheu kokën, por ndeshi sytë dhe buzëqeshjen e tij të ngrohtë.

- Frikacake. Më thoshe se me mua mund të shkoje deri në fund të botës, kurse në të vërtetë të vajti gjaku në fund të këmbëve dhe nuk erdhe as deri tek një shtëpi ku jeton një njeri që, edhe ta kishe kërkuar me qiri, kurrë nuk do ta gjeje.

Kishin hedhur hapat më tej. Kishin shtyrë portën e veshur me një fletë llamarine dhe kishin hyrë në një oborr të vogël, por me shumë gjelbërim dhe lule. Njëra prej tyre, ngjyre vishnjë, që të merrte sytë, ishte karakteristike në atë qytet.

Për herë të dytë Lediona mbajti këmbët, iu duk se iu mbajt edhe fryma. Zëri i një gruaje e cila i ftonte të hynin brenda, se do të vinte dhe ajo, e bëri të dridhej.

- Ku më solle? - pyeti vërtet me një frikë të hapur ajo.

- Atje ku dëshiroje prej kohësh dhe që, pa dyshim, e ke kërkuar.

Kishin ecur nëpër një korridor të ngushtë dhe Njeriu i saj e kishte lutur të ulej në një kanape. Të dy kishin mbërthyer sytë nga dera dhe prisnin ardhjen e njeriut të shtëpisë që nuk ishte vonuar. Hyri një grua plakë e mbajtur dhe e pastër në veshje. Ajo, duke rregulluar një cipë mbi kokë, i ishte derdhur, së pari, Ledionës dhe e kishte puthur në faqe, siç puthin plakat. Më pas të njëjtën gjë e kishte bërë edhe me tjetrin, veçse atij iu hakërrye:

- Këlysh, këlysh, që më ke harruar. Sa vite u bënë? Mos më thuaj ndryshe, se muajt për ne, pleqtë, janë vite e më shumë se kaq, - dhe e kishte çukitur në ballë. - Mos më thuaj se ke patur punë, por s’ke dashur, - vazhdoi plaka.

Njeriu i saj nuk kishte bërë zë.Vetëm i kishte hedhur duart në qafë dhe e kishte puthur disa herë, bile, më pas i kishte puthur edhe dorën.

- Më rrofsh! - e uroi plaka.- Paç uratën!

Lediona ishte çarmatosur nga mënyra e komunikimit të tyre, ndërsa plaka i ishte drejtuar asaj. Në të vërtetë ende nuk e kishte marrë veten.

- E dua më shumë se jetën time, më ka dhënë ditë atëherë kur prisja vdekjen. I vetmi njeri që m’u gjend në krah. Dhe ja, ku jam përsëri. Është i mirë qerratai, ndaj e dua dhe unë, se, po të mos bënte, nuk ma shkelte dot pragun.

Lediona ende nuk e kishte marrë veten nga ato që po shikonte e dëgjonte. Ajo sillej me Njeriun e saj si ta kishte nip. Duke folur e shkëmbyer pyetje për punën, plaka ishte ngritur nga vendi dhe kishte filluar të nxirrte nga një bufe e vjetër, por tërheqëse, disa gjëra për qirasjen e rastit: ca karamele, një lëng frutash, ca pemë dhe dy pjata të vogla me mjaltë.

- Merrini dhe më rrofshi që më mbushët shtëpinë! Nuk janë kështu të gjitha ditët. Kush kujtohet e vjen, më shton ditët. Pa njerëz nuk bëhet, por edhe me njerëz blozë në shpirt, nuk shtyhet. Më mirë me një sakat, se sa me një shpirt sakat. Atij që nuk ka këmbë e dorë, do dish t’ia gjesh anën, por atij që e ka shpirtin copë e trokë, si t’ia bësh, nga ta mbërthesh më parë. Është më keq, bijë, se nuk duket, dhe të merr më qafë ndonjëherë shpirti trokë. Të katranos dhe nuk di ku ta hedhësh veten.

Plaka e kishte goditur befas në atë pjesë të shpirtit që asaj i dhembte. Kishte ulur kokën dhe po rrotullonte në dorë kokrrën e karameles që, nga nxehtësia, i shkriu.

Plaka e kuptoi sikletin. U ngrit dhe i solli një copë beze të bardhë të lagur dhe filloi t’i fshinte majat e gishtërinjve.

- Ja, edhe këtë punë e bëmë, po zemrës çfarë t’i bësh? Ndonjëherë nuk pastrohet aq kollaj, por duhet durim se edhe asaj i gjendet ilaçi.

Befas kishte ndërruar bisedë dhe kishte filluar ta pyeste për pushimet, për punën që bënte, për të shtëpisë dhe e kishte bërë Ledionën të tregonte e tregonte, pa kuptuar as vetë se si po ndodhnin të gjitha këto gjëra me një plakë që ishte surpriza e saj më e bukur e ditëve verore.

- Më shikon mua plakën. Rri fillikate, por kam edhe shumë njerëz që s’më lënë të iki nga kjo botë. Më duan dhe i dua, por e kam kuptuar që më shumë u duhem. Në fakt, kur vijnë tek unë, thonë se vijnë për të më hequr mërzinë, kurse, në të vërtetë, ata vetë janë të mërzitur. Njeriu ka një plëndës të madh, themi ne, dhe brenda tij ka shumë havalera. Ca dalin, ca mbesin. Po i mbyte dhe aty ku janë, lëri, nuk të bëjnë qeder. E, nëse të dhemb trupi e shpirti, mos qaj si e marrë. Më dëgjo, bijë, mbyte lotin. Ta kesh amanet nga unë, plaka. Vetëm lotin mos ia trego kurrë tjetrit. Ah, loti, - psherëtiu plaka. - Vetëm lotin në këtë botë mos e fal, bijë, sepse ca ta kuptojnë e ca ta qeshin, e, po të përbuzën lotin, të kanë shkelur shpirtin, t’i shkelin të gjitha. Më dëgjon mua plakën, t’u bëfsha, se qenke dhe e bukur, vetëm lotin mos ia beso askujt, as vetes sate, kur nuk e kontrollon dot daljen e rrjedhën e tij. E ke ndjerë sa i kripur që është? Shtrydhet shpirti.

Ledionës i ishte hapur një zbrazëti në gjërësinë e gjoksit dhe nuk arrinte të kuptonte se çfarë ishte duke lëvrirë brenda tij. Ndiente një peshë që herë e shtypte dhe herë e dalldiste nëpër ujëra të kripura dhe të njelmëta detesh dhe liqenesh. Diku, më tej, i ishte shfaqur edhe një përrua, një rrëkezë a diçka e tillë. “Është pjesë e jetës, jo të gjitha ujërat janë të qarta e të pastra. Dhe pa to nuk do të kishte kuptim jeta.” - i depërtuan këto fjalë në vesh me zërin e plakës.

- Më ka zënë vend një rrëkezë e tillë në shpirt dhe po më turbullon gjithë ujin e zemrës, - iu përgjigj Leodiona.

- Gjeje burimin e turbullirës, bijë. Nëse nuk e mbyll dot njëherësh, mbylle pjesë - pjesë dhe, në fund, do ta shikosh se çfarë do të ndodhë. Nuk do të kesh të ngopur me ujin e jetës sate. Është më i shijshmi në botë, kur e pastron me duart e tua.

Lediona kishte mbërthyer sytë tek sytë e plakës. Në të vërtetë ato nuk kishin hapur buzët as njëra, as tjetra e jo më të shkëmbenin fjalë. Nga ai këmbim shikimesh buronte një tufë rrezesh që depërtonin në trupin e saj dhe i falnin një dridhje apo ndjesinë e humbjes së ekuilibrit. Ishte gati të rrëzohej në dyshemenë e shtruar me një qilim plot rombe. Nguli thonjtë në anësoren e kanapesë dhe atëherë, kur gati mbylli sytë, në vesh i oshëtiu një zhurmë e madhe që i ngjau me shpërthimin e një dige dhe qindra dallgë e rrëmbyen përpara dhe sillnin vërdallë mbi sipërfaqe dhe, herë – herë, e zhysnin në vorbullën e errët të ujërave. “O zot, - pëshpëriti, - më shpëto.” Kaq mundi të thoshte dhe një tjetër pamje i zuri vend në atë hapje sysh: një plakë që buzëqeshte ëmbël dhe një dorë që u zgjat drejt saj.

- Të paskan lodhur, moj bijë! Sa shumë të paskan rënduar!

Plaka e kishte puthur në ballë. Lediona u bë gati të mbështeste kokën në supin e saj dhe t’i linte lotët të shpërthenin, por kishte dëgjuar fjalët:

- Vetëm lotin, bijë, mos ia beso askujt. Tani qaj, ai është për mirë.- dhe ia kishte fërkuar kokën aq butë, sa ajo s’e kishte provuar kurrë. Pa e kuptuar as vetë ndjeu një dëshirë të papërmbajtur të mbështeste kryet në atë sup të panjohur. Lotët i buisën nga sytë dhe, për herë të parë pas shumë vitesh, ajo kishte shijuar kuptimin e vërtetë të rrjedhjes së lotit. Një lëmsh, i mbledhur prej kushedi sa kohësh, shpërtheu e, pas gulçimesh të papërmbajtura, e ndjeu veten më mirë. Pastaj ndjeu një dorë që po e përqafonte. E kuptoi se edhe në atë përqafim, ajo plakë po linte diçka tjetër në jetën e saj, po ndryshonte përmasat që shpirti i saj kishte marrrë gjatë kësaj kohe. I kishte pëlqyer të rrinte në atë pozicion, siç ia kishte kërkuar edhe nënës së saj muajt e kaluar, por që në të vërtetë kishte marrë të kundërtën.

Plaka e kishte puthur edhe një herë Ledionën. Në çastin e shkëputjes së tyre kishte hyrë në dhomë Njeriu i saj i cili vetëm kishte vështruar dhe qeshur.

Një çast i vetëm kishte mjaftuar që ata të kuptoheshin mes tyre. Ishin përshëndetur me plakën shamibardhë dhe, pa folur, kishin arritur sërish aty, buzë detit, prej edhe nga ishin nisur drejt asaj shtëpie që dikur i kishte dhënë Njeriut të saj qetësinë e kërkuar, ndërsa tani asaj. Ishte futur tjetër njeri në atë portë dhe kishte dalë prej saj e tjetërsuar.

- Jam shumë e lehtë në shpirt, Njeriu im, nuk di çfarë më ka ndodhur brenda tij, - dhe i kishte vendosur dorën në parakrah.

- As mos kërko ta mësosh ndonjëherë. Edhe unë se di ku qëndron forca e asaj gruaje, jeta e së cilës ka patur dikur një shkëlqim marramendës, por që ia ndërprenë. Ajo sërish gjeti kurajë të vazhdojë e të ndryshojë gjithçka që e rrethonte dhe tani është një vend i shenjtë prej mishi dhe gjaku ku kërkojnë të marrin atë që u mungon. Pavarësisht se dikur një pjesë e këtyre njerëzve ia sterrosën jetën, ajo sot është më e kërkuara. Dikur ajo ka patur familje, burrë, fëmijë. Por ia morën, nuk i humbi vetë. Një zemër si ajo është gatuar për të ruajtur njeriun dhe jo për ta braktisur atë.

Nga deti vinte një aromë kripe dhe jodi bashkë që ia mbushte mushkëritë përsëmbari. Ajo e donte këtë ngacmim, ashtu siç e donte dhe ngacmimin e trupit të tij ndaj të sajit. E dëshironte tani më shumë se kurrë atë Njeri, dëshironte të ndjente krahët e tij të mbërtheheshin në kurmin e saj, buzët e tij në të sajat. E dëshironte dhe, pa frikë, do t’i falte çfarë t’i kërkonte. Shikonte se si sytë e tij treteshin larg nga bregu, në thellësi të kaltërsisë së detit ku pulëbardhat kishin nisur të shfaqeshin në kthimet e tyre.

Heshtja kishte mbuluar dhe rënë mbi ta si një vello e tejdukshme, por Lediona ishte e sigurt se ai ia lexonte mendimet qartë dhe përpëlitej për të mëpastajmen, për çastin e largimit dhe ikjes drejt strehëzave të tyre ku secili, padyshim, do të ftonte tjetrin në vizitë. Njeriu i saj nuk vendoste dot. Edhe ai ishte pushtuar nga ndjesia e të bërit dashuri. Ai ishte njeri si gjithë të tjerët. E imagjinonte trupin e saj të nxirë nga deti në shtratin e tij treçereksh, që deri atëherë nuk ishte bërë dopio, të hapur nën rënkimet e ledhatimeve dhe puthjeve. Në sy i shfaqej ajo, e tëra e tij, me kapërthimet e nxehta të dashurisë ekstreme dhe përvëluese. Sa e dëshironte atë çast atë vajzë! E dinte se si do të sillej ajo ndaj tij. Do t’i mbërthente krahët e tij të bëshën dhe do t’ia rrotullonte rreth vetes, ashtu si atë natë që i kërkoi të vizitonte shtëpinë e tij. Më pas do të preheshin në kraharorët e njëri - tjetrit. Ajo me flokët hapur në gjoksin e tij të vizatuar me spiracë, kurse ai me njërën dorë të vendosur në nënkresë. Me dorën tjetër ai do të ledhatonte lëkurën e shpatullave dhe supeve të saj, do të zbriste disi butë, pa zgjuar të tjera ngacmime në gjoksin e saj, për t’ia lënë radhën buzëve të vendosura në ballë që e puthnin në intervale të shkurtra.

Ata ishin zhytur në botën e të bërit dashuri dhe ishin përhumbur aq sa nuk e panë ardhjen e një dallgë të madhe, e zgjuar nga kushedi ç’lëvizje e ndonjë mjeti lundrues, ndonjë anijeje apo skafi. Ata lëshuan disa britma vetëm në çastin kur dallga u përplas dhe mbi ta ranë stërkala. Të largur, befas u ngritën, por u penguan e u mplekësn me njëri - tjetrin dhe mbetën të shtrënguar për një çast. U shtërnguan edhe më. U përqafuan dhe, pa kuptuar, filluan të putheshin. Ai e shtërngoi fort. E mbajti në krahë, e ngriti pezull, e afroi edhe më, sepse e ndiente trupin e saj të varej në të tijin. E puthi plot ndjenjë, ashtu si nuk kishte puthur asnjë tjetër. I gjithë ai shkëmbim puthjesh do të mbetej në qeniet e tyre më i gjallë, më i kërkuar, më i tejdukshëm. Ata kishin kërkuar qetësinë dhe shpërthimin njëkohësisht, kishin kaluar atë prag ku njeriu dremit dhe tundohet vazhdimisht. Ata kishin qenë të vetëdijshëm në atë hap dhe nuk kishin frikë. Putheshin si ai njeriu i uritur që, sapo ulet në tryezë, nuk ndien të ngopur. Ata i kishte mbërthyer uria e të puthurit, të dhuruar me dashuri dhe ngrohtësi. Putheshin e nuk druheshin nga kalimtarët që shëtitnin. Ishin puthje të gjata, puthje pa fund. Ata nuk e ndienin kohën që rendte, nuk e ndien ngjyrën e purpurt të largohej e t’ia linte vendin errësirës. Ata putheshin, ndërsa nëpër natë kishte humbur gjithçka e lënë në vend numëro prej aq shumë e shumë vitesh. Gjithçka ishte tretur dhe ajo natë kishte gëlltitur pengjet e jetës së tyre. Pastaj dalëngadalë në kupë të qiellit ishte shfaqur hëna e kishte derdhur mbi puthjen e tyre rrëke të arta. Atë natë secili prej tyre kishte lënë vjeshtën e trishtuar të kohës që i kishte lodhur dhe vrarë aq shumë.

- Të dua, - kaq kishte mundur të thoshte Lediona dhe përsëri kishte kërkuar buzët e tij. Ai nuk ia kishte dhënë. Ajo u përpoq sërish...

Ai kishte mbërthyer fytyrën me duar. Pastaj kishte parë sytë e saj. Ata ishin plot dritë. Ishin të pastër si një qiell pa re.

- Më beso, edhe unë të dua. Por, nëse më do vetëm për tani, më mirë më thuaj. Më thuaj sa më do, - kishte kërkuar ngultaz.

- Përjetësisht, asgjë nuk do të na ndajë. Më beso, je Njeriu i vetëm i jetës sime, je Njeriu im. Nëse i beson kësaj mbrëmjeje, besoji ashtu si nuk ke besuar ndonjëherë. Unë do të iki, por do të kthehem sërish. Më prit, të betohem, do të kthem tek ti, tek ky breg, në këta krahë.

Ashtu të kapur me njëri-tjetrin, ai e kishte përcjellë dhe kishte pritur si një adoleshent të ndizte dritën, daljen e saj në dritare, përshëndetjen dhe, më pas, kishte ikur.

Dashuri e rilindur

Secili i zhytur në një botë të re të padyshimtë, më pas të dy në shtratin e pandarë. Ai me cigaren në dorë, ndërsa ajo me një copë letër ku shkruante e shkruante.

Ajo natë do të ishte e mbarsur me ngacmime dhe përhumbje në botë njerëzish. Stefani dhe Sandra qëndronin shtrirë me sytë të mbërthyer në kuadratin e sipërm të dhomës së tyre.

Sapo kishin bërë dashuri dhe i ishin dhënë njëri - tjetrit si asnjëherë tjetër në këto vite. Në mendjen e Sandrës ishte ngulitur në çast se kjo natë do të ishte dhe fillesa e krijesës që aq shumë e dëshironte. E ndiente se ajo do të bëhej nënë, do të rriste çdo ditë e më tepër atë që do ta quante djalë apo vajzë. E ç’rëndësi do të kishte. Do të ishte fëmija i tyre. Gjithë ai ankth i viteve e kishte frenuar qënien e saj të ngjizte një krijesë. Këtë e kishte kuptuar sa herë që ngrihej vjedhurazi nga shtrati dhe shkonte të shpëlahej. Gjithçka për të kishte ndalur shtatë vjet më parë, në një stinë të tillë kur ajo kishte veshur fare papritur fustanin e bardhë dhe kishte ecur nëpër atë rrugë martesore, pa asnjë lloj ndjenje, vetëm kishte ecur dhe verbërisht kishte qenë gruaja e një njeriu, të cilin për të mos e shkatëruar, e kishte pranuar pranë. As ai nuk meritonte që Sandra të sillej në atë mënyrë me të, t’i prishte jetën. Ai nuk meritonte një “më fal”, sepse e donte Sandrën, madje e donte shumë, shumë. Ajo e ndiente që ishte nxituar, por tani ishte vonë e nuk mund të kthehej më pas. Nuk ishte menduar kur e kishte hedhur atë hap, po sa shumë gjëra kishte mbajtur brenda ai hap, që të gjithë ia pëlqyen, e duartrokitën, e adhuruan e dëshiruan ta kishin të tillë. Të gjithë po, ndërsa ajo ishte penduar...

Ishte njohur me Stefanin fare rastësisht. Në një banket familjar ku ai ishte i ftuar. Kishte rënë në sy që në fillim dhe të gjithë të tjerët diskutonin për të. Kishte patur një veshje shik, një kostum të zi që i rrinte bukur, një këmishë me dy butona në mëngë dhe një kravatë ngjyrë vishnjë me shkëlqim, ndërsa fytyra, pak esmere, plotësonte portretin e tij. Ajo kishte ndodhur atje, në atë qytet disi të veçantë, siç ishte Librazhdi. Edhe ai kishte udhëtuar nga Tirana për të qenë i pranishëm në atë banket që, çuditërisht, në fillim i ishte dukur disi i ftohtë, por që, më pas, e kishte rrëmbyer. Të njohurit e saj e mbanin Sandrën në pëllëmbë të dorës. E quanin më të bukurën e fisit, më të zgjuarën dhe përballë të gjitha këtyre vlerësimeve Sandra ishte bërë edhe më lozonjare. Bile, kishte filluar të rrëkëllente gotat e verës dhe vazhdonte të kërcente, thuaj si e marrë. I kishte hipur atë natë të ishte e shfrenuar dhe përplasjet e duarve të njerëzve që e shoqëronin në kërcime, e kishin bërë akoma edhe më të lehtë në të gjithë atë hapësirë që i falte ajo sallë në ndërtesën dy-tre katëshe të hotel - turizmit të asaj kohe. Më vonë kishte kërcyer dhe me Stefanin. Përpara trupit të tij të bëshëm, Sandra hollake dukej e papeshë. Ajo ishte elektrizuar e tëra nga ai mbërthim vallëzimi. Kishin shkëmbyer fjalët e njohjes dhe në mënyrë të vazhdueshme thithte atë aromë që dilte nga trupi i tij. Kishte diçka karakteristike ajo aromë që jo vetëm po i pëlqente, por edhe e ngacmonte. Kërcyen disa herë, derisa në një çast, ndërsa ai po i pëshpëriste diçka në vesh për një tjetër çift që kërcenin në krah të tyre, ajo ia kishte afruar edhe më faqen duke ndjerë buzët e tij ta preknin. Ishte mrekulluar. Në të vërtetë ajo kishte humbur në atë që quhej paradehje shpirti. Ishte harruar, gjithçka e kishte lënë pas dhe kërkonte atë, të saponjohurin, që ia mbante belin sa me delikatesë, aq edhe me ëndje. Në atë mbrëmje ajo kishte hapur shtegun e afrimitetit.

Gjithçka kishte ndodhur më pas. Në mënyrën më të verbër dhe plotësisht e pushtuar nga një pasion i brendshëm, ata ishin drejtuar secili në dhomat e hotelit që ishin prenotuar për të ardhurit nga Tirana. E tija në fillim të korridorit, e saja diku nga mesi. Në përpjekje për të hapur derën e dhomës, ajo kishte parë Stefanin që e kishte ndihmuar dhe ishte varur në supin e tij. Kishte shtyrë derën dhe e kishte rrëmbyer atë me vete. Në fillim kishte ndjerë duart e tij që kërkonin të çliroheshin, ndërsa të sajat e kishin tërhequr edhe më. Ishte diçka e kërkuar dhe e ardhur fare rastësisht. Të dy kishin humbur dhe asnjëri nuk e dinte se ç’po ndodhte. Tek e fundit ajo ishte një njohje dhe, ndoshta, secili të nesërmen do të shikonte rrugën e vet. Por nuk kishte ndodhur kështu. Ajo ishte ngritur dhe, teksa kishte parë veten në pasqyrë, ishte tmerruar. Nata kishte lënë gjurmët e një të bëri dashuri që kurrë s’e kishte menduar. Vërdallosej nëpër dhomë ashtu e veshur dhe nuk dinte ç’kishte bërë. Kishte sharë dhe mallkuar për gjithçka që i kishte lejuar vetes. Kishte mallkuar atë banket dhe shpesh herë në sy i dilte portreti i Dritanit. Në një çast i vetëtiu në mendje se ai ishte larg dhe nuk dinte çfarë kishte ndodhur. Më pas ishte ulur në një cep krevati dhe kishte filluar të qante si e marrë. Shtrëngonte kokën me të dy duart dhe vetëm trokitja e derës e kishte zgjuar nga ai trishtim.

Pa u ngritur kishte parë se si ishte hapur dera dhe para saj ishte shfaqur Stefani. Ai i kishte buzëqeshur. Ajo nuk i ishte përgjigjur. Ai i ishte afruar, ndërsa ajo i kishte thënë:

- Të lutem, mos më prek. Nuk duhet të kishte ndodhur ajo bëmë mbrëmë. Më kupton, nuk duhet të kishte ndodhur. Kam bërë krim, jo dashuri.

- Të bësh dashuri, nuk është krim. Ne nuk vramë njeri, - i ishte përgjigjur ftohtë ai.

- Ti jo, por unë po.

E kështu kishin rrjedhur ditët me një shpejtësi marramendëse, derisa ajo e kishte kuptuar se kishte mbetur shtatzënë me atë njeri, në atë dhomë hoteli në Librazhd. Stefani kishte filluar ta dashuronte. Kurse ajo, me një krijesë të tij në trup, kishte pranuar të martohej. Por nuk ishte e thënë që ai fëmijë të vinte në dritë. Ashtu si ishte nisur me vrull, me shpejtësi, me po aq shpejtësi kishte marrë fund. E, pas dështimit rastësor, ajo ishte mbyllur edhe më në vetvete. Ishte dërrmuar. Ajo krijesë e nisur pa kuptuar në atë natë pasionante, e kishte bërë Sandrën të hidhte një hap torturues, kurse Stefanit i ishte rritur dashuria edhe më. Përkëdheljet dhe ledhat e tij shpesh herë e torturonin, derisa një natë, e lodhur nga kjo gjendje, as e gjallë, as e vdekur për atë burrë, ajo ishte matur të rrëfehej, kurse ai ia kishte mbyllur buzët dhe i kishte pohuar qetësisht: “E di çfarë ka ndodhur, por le të jemi bashkë tani. Një ditë do të jetë e jotja. Të besoj, ajo ditë do të jetë e ndryshimit.”

Dhe kishte ardhur tani plot pas shtatë vjetësh. Dhe Sandra e kishte prekur atë. Fërkoi sipërfaqen e lëkurës së barkut. E kënaqur dhe lehtësuar në shpirt, psherëtiu: “Tani do të jesh edhe nënë. Faleminderit, Dritan!”

Kishte mbyllur sytë dhe ishte përhumbur në një gjumë të qetë ku buzëqeshja e tij e kishte uruar. Sandra ishte rrotulluar qetësisht në gjumë dhe symbullur kishte puthur faqen e të shoqit, teksa e ndeshi në atë lëvizje. Me një buzëqeshje drite kishte rënë në prehje. Stefani i kishte hedhur dorën në supin gjysmë të zbuluar. I qetë dhe njëkohësisht i lumtur, në thellësi të tij ishte ankuar për zgjatje të përballjes me Dritanin, të cilit, pa dashur, i kishte shkaktuar një dramë në jetë. Sa herë që përpiqej të takonte Sandrën rrugëve të Tiranës, e dinte se diku tjetër një njeri vuante për ato hapa. Ai ishte futur fare papritur mes dy njerëzve, të cilët, në të vërtetë, ishin dashuruar për shumë kohë dhe kishin qenë ndër më të lumturit.

Të ulur një mbasdite në një nga kafenetë në qendër të Tiranës, Stefani i kishte kërkuar falje Sandrës për atë që kishte ndodhur, bile, ishte gati të bënte çdo hap që ajo të dëshironte, sepse, në të vërtetë, ai kishte filluar ta donte.

- Po ti nuk më njeh aq sa duhet, - kishte pohuar Sandra.

-Ndoshta të njoha më shumë seç duhet atë natë.

- Mos ma përmend atë, dua ta fshij nga kujtesa, të lutem… Mos ma kujto.

- Më duket se po e bën tragjike.

- Më shumë se kaq. Unë jam shtatzënë.

Atij nuk i kishte lëvizur asnjë qerpik në sytë e kadifenjtë.

- Paskam edhe më shumë arsye për t’u martuar me ty. Edhe dhëndër, edhe baba njëherësh.

Kështu ata kishin pranuar të jetonin të dy nën emrat burrë e grua. Kishin bërë një dasmë të shpejtë dhe të bukur për të gjithë ata që i rrethonin, por, në të vërtetë, rreth tyre ata ndienin një atmosferë të akullt që shpresonin ta shkrinin më pas.

Shtatë vjet ankth mes të dyve. Stefani e donte më shumë se veten atë, ndërsa Sandra përpiqej të ishte vërtet ajo që donte dhe ai. Por me sforco, me lodhje. Ndërsa tani pas shtatë vjetësh, ai po e kuptonte se ishin vërtet bashkë.

- E dashura ime, - kishte pëshpëritur Stefani dhe e kishte puthur në buzë.

Iu dukën disi ndryshe, më të ëmbla, më të ngrohta, më të... ajo kishte hapur sytë dhe ishin përqafuar përsëri, ndërsa kënaqësia i kishte përfshirë të dy në krahët e vet të padukshëm.

Një pritje e lënë pas

Pasagjerët i kishin kërkuar shoferit të ndalonin për një pushim të shkurtër në Ujin e Ftohtë në Tepelenë, pasi rruga e gjatë nëpër atë vapë vere i kishte lodhur. Lediona me Dritanin kishin zbritur shkallët e gurta dhe kishin zënë një tavolinë fare pranë parmakut të drunjtë me shenja lagështire, tek - tuk mbuluar nga një myshk jeshil.

Degët e pemëve, të varura, thuaj gati në këputje, e bënin akoma më të freskët mjedisin rrethues, ndërsa cicërimat e zogjve plotësonin atmosferën dhe e bënin më ndjellëse atë.

Secili shijonte në mënyrën e tij ato çaste, aq më tepër pas një rrëfimi që kishte qenë sa i shpejtë, aq edhe i mbushur me veprime.

- Vetëm ti s’më tregove asgjë për Njeriun që le pas, - e shtyu Lediona bisedën e nisur në autobus.

Ai kishte heshtur dhe përdridhte në duar cigaren e sapondezur. Fjollat e tymit ngjiteshin lart dhe shpërndaheshin duke lënë një re të hollë të shpëlarë në ngjyrë gushëpëllumbi në të kaltër.

Nuk merrte guximin të fliste për atë njeri që kishte lënë pas, edhe pse tjetra kishte pranuar të fliste e të fliste thuaj pa pushim për Njeriun e saj që i kishte ndryshuar rrjedhën e jetës, që e kishte bërë të ishte tjetër krijesë në këtë botë. Ai kishte gëzuar dhe vazhdonte të ndihej i kënaqur për të gjitha ditët e saj, ashtu siç kishte edhe brenda vetes po atë lehtësim. Ndihej i njomë në brendësi të tij, me lëvizje ujërash rrethore që, më pas, merrnin rrugën për diku tjetër. Ai tashmë kishte lënë pas stinën e thatë të barit dhe ndiente harlisjen e pranverës, mbante tashmë brenda vetes një stinë tjetër, atë që e kishte pritur dhe ardhur befas. Ishte në botën e parë të çeljes së një sythi të ri.

Edhe atë e priste dikush në atë kthim, e priste ajo së cilës ende kishte hezituar t’i shqiptonte atë fjalë magjike që lidh jetë dhe botë krijesash njerëzore. Ai nuk i kishte thënë “të dua”, sepse ende ndihej i thatë në brendësi, kishte një shkretëtirë që zgjerohej, por që në këtë verë ishte bërë një oaz i madh në të cilin ai ishte kredhur dhe humbur thellësive të tij. I kishte rënë pash më pash e kishte dalë sërish në breg. Ai ishte sërish Dritani me atë buzëqeshjen e tij karakteristike, të lirshme e të matur. Edhe pse nuk po e shprehte atë që kishte arritur të merrte nga gjithë ato ditë pushimi në atë qytet bregdetar, në vetvete ai po e kuptonte që e kishte fituar. Do t’i duheshin pak orë, sapo të prekte tokën e qytetit të tij, të ecte rrugëve të njohura dhe mes përshëndetjeve të njerëzve, padyshim, këmbët do ta çonin sërish atje, atje ku dikush priste atë fjalën e madhe, atë fjalën e vogël që ndryshonte jetët.

Ai do të shkonte në atë zyrë të vogël prenotimesh dhe, në vend të një bilete udhëtimi, do të kërkonte nga ajo vajzë të ishte një udhëtare në jetën e tij, jo e një stine vere apo vjeshte, por një udhëtare e përhershme në atë nisje qe pa dyshim do te quhej e pandalur.

- Lediona, unë pas kam lënë një njeri të lumtur, një pjesë të dikurshme të jetës sime. Pak rëndësi ka se çfarë ka ndodhur mes nesh në ato ditë pushimesh. Ajo e gjitha është një histori plazhi ku njerëzit jo vetëm takohen, por edhe sqarohen. Mua më ndodhën të dyja brenda pak ditësh, por që në jetët tona ishin më shumë se kaq. Ishin fitim i vetvetes, çlirim ankthesh që na kishin mbajtur peng e nuk na linin të ecnim përpara. E ke parë një kalë që, sado i bukur edhe i fortë të jetë, nëse ia kanë lidhur këmbët, ai nuk mund të lëvizë kurrë, ashtu si di ai. Ne ishim disa kuaj të jetës që fare papritur na kishte lidhur fjala “ndarje” dhe që, më pas, nuk arrinim të rendnim. Ndërsa tani…

- Pije kafen, se t’u ftoh.

- Asnjëherë nuk më ka pëlqyer kafeja, por pas ndarjes kam qenë ndoshta një nga njerëzit që kam pirë më shumë kafe në këtë jetë. Edhe me gjym ta pija, nuk më ngopte. E ke parë si e pinë njerëzit kafenë në një vdekje. Jo me dëshirë, por si me shtytje. Ashtu ishin edhe kafetë e mia.

Dritani kishte shtyrë filxhanin e kafesë tej, po ashtu kishte mbledhur shuk edhe cigaren që po shkonte diku nga mesi i saj në djegie. Të gjitha i bëri me një neveri si të thoshte” Mjaft ju kam pirë”. Thirri kamarierin dhe porositi një uiski për vete dhe një martini për Ledionën. Ajo kishte dashur fillimisht ta kundërshtonte atë porosi pijesh alkoolike, por mënyra se si ai urdhëroi, e bëri të tërhiqej pas. Trokitën gotat.

- Gëzuar! - uruan të dy në të njëjtën kohë.

Më pas qeshën. Ishin të etur për të qenë të gëzuar, për të qenë të lumtur në këtë jetë. Për ata nuk kishte më rëndësi ajo që kishte mbetur pas, për ta kishte të tjera zëra në këtë jetë, kishte të tjera ditë vere dhe pushimesh që nuk do ta mbanin më trishtimin dhe nisjen e tyre për të humbur mendjen nga bota e trazimeve.

- Në qytetin tim më pret një vajzë. Nuk më pret vetëm si fizik, por ajo pret edhe një fjalë nga unë, të cilën po bëj aq shumë kohë që e kam mbajtur pezull pa shqiptuar. Më është dashur kjo stinë pushimesh që të çlirohesha nga makthi i shqiptimit saj. Unë e dua atë vajzë. Ka qenë shumë kohë brenda meje dhe tashmë nuk do ta lë të dalë më jashtë saj.

- Sa bukur! - pëshpëriti Lediona.

- Çfarë?

- Sa do të gëzohet ajo, sa të lumtur do ta bësh!

- E di se ç’do të thotë të bësh një njeri të lumturohet?

Ai kishte tundur kokën.

- Dritan, e lëmë kështu. Vitin tjetër mblidhemi së bashku përsëri në Sarandë dhe pushojmë. Nuk do të ketë tjetër mrekulli.

Atij i kishte pëlqyer propozimi i Ledionës. Dhe kishte kaluar befas në mendje se si do të ishin ato ditë pushimesh vitin e ardhshëm.

Mendonte si do të kalonin ditët me një shpejtësi marramendëse dhe, në çaste ndarjesh, padyshim, do të kërkonin të ishin sërish së bashku.

Autobusi ishte nisur përsëri. Lediona kishte mbështetur kokën në supin e tij dhe i kishte kërkuar që të pushonte pak. Ai e kishte lejuar dhe kishte shtuar.

- E di, Ledionë, vitin tjetër do të bie për të lexuar një novelë të titulluar “Histori plazhi”. Të premtoj se në ato ditë pushimesh do ta kesh në duar, por mos më kërko të jem shkrimtar i madh, do ta shkruaj thjesht.

- Po unë do të jem personazh i saj? - pyeti ajo me sytë gjysmëmbyllur.

- Të gjithë do të jemi aty brenda, të gjithë nën një çadër me rrezet e diellit përreth.

Kishte hedhur sytë jashtë. Gjithçka lëvizte. Diku, në këtë lëvizje të madhe, ishin edhe ata. Disa kishin mbetur pas, të tjerët udhëtonin drejt dëshirës së re.

Korrik 2004

vijon

nga **Agim Gashi** Fri Feb 05, 2010 11:45 pm

Kujtime…

Autobusi, sapo kishte marrë xhiron e parë, kishte ndaluar sërish. Në derë të tij ishtë shfaqur fillimisht një çantë e madhe lëkure kafe e pas saj një vajzë, e cila me zor e mbante përpara duarve. Sapo e vendosi në platformën e autobusit, vajza ishte kthyer me fytyrë jashtë dhe kishte përshëndetur me dorë përcjellësit e saj. Dritani e shoqëronte me sy gjithë këtë skenë dhe befas në mendje i erdhi një shprehje “Vera është e bukur në takime, por e rëndë në lamtumirë”.

Pasagjerja më e re kërkonte me sy një vend të përshtatshëm për t’u ulur, duke kërkuar që të ruhej edhe nga rrezet e diellit që mund të shoqëronin udhëtimin. Pasi nuk kishte gjetur atë që kërkonte, ajo kishte pranuar më mirë t’i drejtohej vendit bosh të Dritanit.

- Uluni, - e ftoi ai.

Dhe, ndërsa u mat t’i hapte vendin më të mirë, ndërroi mendjen. - dhe shtoi. - Më falni...

U largua i gjithi nga sedilja ku kishte zënë vend, doli në korridorin e ngushtë të ndenjëseve dhe i hapi vendin pranë xhamit.

- Ju, vajzat, keni dëshirë të shikoni më shumë se ne, kështu që më mirë e zgjidhim ndryshe.

Pa humbur kohë ata ishin prezantuar me njeri - tjetrin dhe ngjyra e errët e lëkurës hapi temën e pushimeve.

- Më ka mrekulluar Saranda këtë vit, - pohoi ajo. - Juve ju pëlqeu?

- Jo dhe aq, por këtë vit ka qenë ndryshe. Më ka dhuruar kënaqësinë e shumë vitete të shkuara. Nuk para kam ndonjë parapëlqim për vendet e pushimeve, mjafton të ketë det. Por, gjithsesi, jam ndier më mirë se asnjëherë tjetër në pushimet e mia.

- Ka patur diçka më shumë shpirtërore, sesa natyrore, besoj.

- Jo, - kundërshtoi Dritani. - Kishte ndryshime në shumë drejtime, kishte më shumë gjallëri.

Ndërsa, në të vërtetë, ai ishte gati t’i thoshte asaj vajze, ende të panjohur, se në atë qytet kishte pasur shumë gjëra që e kishin bërë të ishte më i qeti nga të gjithë njerëzit e planetit që pushonin në këtë periudhë, se atje kishte takuar Sandrën e tij, por me një buzëqeshje mbylli gjithçka që kishte dëshiruar të thoshte.

- Dhe, padyshim, ka patur edhe një njeri tjetër disi më ndryshe këtë verë që ju ka bërë të përjetoni një stinë pushimesh që, siç duket, i keni kërkuar prej kohësh, - nguli këmbë në të sajën sërish vajza brune nga natyra, por edhe më e thekur nga rrezet e diellit.

Mënyra se si vajza po e shtynte bisedën, e bëri Dritanin të ndihej ngushtë, por edhe të mbushej me një farë kureshtjeje. U kthye më mirë nga ajo dhe, teksa hoqi syzet e diellit, e vështroi disi me habi dhe gati në të qeshur.

- Ju dukeni si parashikuese fati, për të mos thënë fallxhore.

- Pse të mos jem? Më mungon ndonjë gjë?

Dhe ajo bëri të njëjtën gjë si Dritani, hoqi syzet dhe i vuri në prehër. Sytë e tyre u kryqëzuan një çast dhe brenda tyre Dritani dalloi një përzierje të kafes me të blertën, një tërësi grimcash që ia bënin sytë më tërheqës dhe të dëshirueshëm. Vajza nuk ia shqiti të sajtë, ndërsa ai i shmangu.

“Hej, bela, - mendoi Dritani, - dhe kjo më duhet tani.”

- Paskeni një kënaqësi që zor se mund të kesh fuqi ta fshehësh. Ty të paska ardhur lumturia e kërkuar. Njësoj si mua. Sytë e gëzuar kanë diçka të përbashkët dhe, sado të përpiqesh ta fshehësh, është e pamundur të ndodhë. Në këtë qytet më duket se të dy kemi jetuar atë që kemi dëshiruar.

Pas këtyre fjalëve, ajo kishte ulur kokën dhe kishte heshtur. Të njëjtën gjë bëri edhe ai. Ishte ndodhur përballë një situate aq çorientuese, sa nuk dinte se si do të vazhdonte më pas.

Hodhi sytë jashtë. Gjithçka ishte në lëvizje, ashtu si edhe bota e tyre e mbyllur për çastin në këtë kuti me rrota me emrin autobus. Biseda që ishte hapur aq papritur dhe kishte vazhduar me një vrull si mes dy të njohurish prej vitesh, ishte mbyllur po aq befas. Të dy kishin rënë në një boshllëk fjalësh dhe secili shikonte tjetrin vjedhurazi, më tepër vajza, Lediona, si t’i kërkonte falje atij për gjithçka që kishin folur.

Dritanit i kishte zbritur një e qeshur në buzë dhe e ngacmoi në bisedë.

- Lediona më thatë se ju quajnë?

- Po, është emri im. Ju pëlqen? Shumë vetë thonë se ky emër do t’i shkonte me shumë një tipi tjetër, se sa mua. Edhe juve kështu ju duket?

- Jo, më duket se është prerë mirë për trupin tënd.

Aq ishte dashur dhe biseda kishte nisur sërish të rrotullohej nëpër ditët që kishin pushuar. Secili tregonte atë më të mirën dhe më mbresëlënësen. Vajza kishte vendosur njërën dorë në bërrylin e Dritanit dhe i fliste për një mbrëmje të mbushur plot delfinë që kridheshin nën ujë e ngriheshin lart, të harmonizuar me njëri - tjetrin.

- Atë natë edhe unë doja të isha delfin apo çfarëdolloj tjetër peshku dhe të zhdukesha nga toka, nga njerëzit, doja të lagesha nga të gjitha drejtimet deri në thellësi të qelizës sime më të fundit. Doja të isha një sirenë që kurrë të mos kthehesha sërish në tokë. Të rrija mbi një shkëmb, diku larg, në mes të detit apo oqeanit, dhe të kisha mundësi të shikoja njerëzit dhe jetën e tyre, ndërsa timen doja ta harroja.

Dritanit i kishte sëmbuar diçka në shpirt. Edhe ai e kishte provuar dëshirën për të qenë larg nga njerëzit, në kërkim të vetmisë së tij, për të mos dëgjuar asnjë fjalë, për të qenë vetëm me veten e tij dhe asgjë më shumë e as më pak. Ai kishte dashur në një çast të caktuar, pse jo, edhe t’i jepte fund jetës së tij. Tani, kur e sillte ndërmend, i vinte turp nga vetja. Megjithatë ai e kishte kaluar atë çast dhe ja, ku ishte sërish këtu.

- Dhe e di çfarë ndodhi atë natë? - shtoi ajo. - Kam shëtitur gjithë bregun në këmbë. Kam ikur si e marrë dhe sytë nuk ia kam ndarë detit. Ai më tërhiqte të shkoja thellësive. Diku, në dalje të qytetit, në rrugën drejt Ksamilit, kam mbajtur këmbët dhe kam filluar të zbres në breg të detit. Jam zhveshur dhe jam zhytur e tëra në ujë, aq sa e lëshova veten dhe thashë: “Të bëhet, ç’të bëhet”. Kam dashur t’i jap fund jetës sime.

Ajo vendosi duart në fytyrë. Dritani e kuptoi që po qante.

- Lediona, të lutem!

Ia mori fytyrën në duar, ia ktheu nga vetja dhe i tha:

- Mos bëj kështu. Gjithçka ka kaluar.

- Me tronditje, por kaloi. Dhe njeriu që rastësisht më nxori sërish në jetë, në tokë më dha mësimin më të mirë, më tregoi se si duhet jetuar kjo jetë që, ndonjëherë, të përbuz kur nuk e meriton.

- Pikërisht, kjo është fatkeqësia. Mosmirënjohja...

- Nejse, - shtoi mes fjalëve dhe rregulloi flokët pas veshit.

Duke filozofuar për ditët që rrethojnë njeriun, për marrëdhëniet mes tyre, mes të dyve, në atë shumësi fjalësh, ishin ngritur disa çadra plazhi shumëngjyrëshe, nën të cilat pushonin njerëz, merrnin rreze dielli, meditonin dhe thurnin planet e së ardhmes. Edhe ata kishin qenë pjesë e këtyre ditëve, ndërsa tani dy udhëtarë që kujtonin se çfarë kishin lënë pas, nga një njeri që e shoqëronte në një mënyrë apo tjetrën ikjen e tyre. Për Ledionën ishte ai, njeriu i natës që e kishte marrë në krahët e tij, e kishte shpëtuar nga kthetrat e vdekjes së detit, ai që kishte rendur asfaltit dhe me makinën e parë, të ndalur, kishin përfunduar të dy në dyert e spitalit. Kishte gdhirë dy net, derisa ajo kishte kërkuar të dilte sërish në plazh. Kurse përcjellësi për Dritanin, ishte Sandra.

“Çfarë po bën tani?” - pyeti ai. Ndërsa ajo i ishte përgjigjur përmes eterit: “Jam duke fshirë lotët e mallit për ty.”

Vërtet që ai udhëtimkthim ishte i mbarsur me aq kujtime, sa gjerësia dhe shtrirja i detyronte ata të shpreheshin dikush më shumë apo edhe tjetri më i rezervuar. Ajo pëlqente që gjithçka të shtrydhur në buzë të detit, t’ia rrëfente këtij djali që, në të vërtetë, nuk kishte lidhje me asgjë në jetën e saj, ashtu si dhe ajo me të tijën. Mbase janë raporte të pavetëdijshme apo besuese, të ndikuara nga një forcë e tretë ato që i shtyjnë njerëzit të bisedojnë mes njeri - tjetrit dhe të hapen deri në rrëzë të problemeve dhe çështjeve. Është si puna e atyre vjehrrave që, kur bëhen bashkë në një autobus apo edhe në tren, fillojnë e pyesin njëra - tjetrën se sa nuse kanë dhe cilën e kanë më të mirë. Ato e dinë se, pas takimit dhe qarjes së halleve, nuk do të shihen më dhe urojnë që të kenë pleqërinë e mirë, por edhe porositin që të mbajnë gojën e të mos bëhen shkaktare të ndarjes së djemve.

Kështu po ndodhte dhe mes Ledionës dhe Dritanit. Por më shumë e hapur mbetej ajo, kurse Dritani bluante dhe bluante mendimet, zgjonte hamedësime.

- Njeriu që më shpëtoi atë natë, m’u bë miku më i mirë që s’besoj se do ta harroj lehtë. Nëse ai kërkonte që ta harroja atë çfarë ndodhi dhe të rehatohej, isha unë ajo që nuk po i ndahesha. Thjesht ai njeri më duhej. Nuk ishte as i martuar, bile, as i dashuruar. Gjatë gjithë kësaj kohe nuk shfaqi asnjë shenjë dashurie apo përpjekjeje për të rënë me mua në dashuri. Bile, e di, Dritan, një herë unë e kam puthuar me pasion dhe, pas ndarjes, asgjë nuk ngjau. Njeriu im nuk m’u vardis, përkundrazi, më vështronte në sy dhe vetëm një herë më tha se i kujtoja dikë që ai vetë nuk e dinte se kë, por dikë i kujtoja. “Mos ndoshta dhe ju keni dikë që nuk doni ta kujtoni?” - e pyeta. “Pse, ju mendoni se në dejet e mi nuk ka gjak?” - më tha duke thithur rëndë cigaren. As vetë nuk e di, por më tej asnjëherë nuk u përmend fakti se edhe ai kishte një njeri që nuk donte ta kujtonte as për mirë, as për keq. Për Njeriun tim ajo krijesë ishte e paemër. Njëherë ai më pyeti: “Më mirë kështu?”. Ndërsa unë nuk iu përgjigja. Ne çdo natë takoheshim, shëtitnin, pra, thjesht kalonim kohën. Ai mbasdite linte punën në port, sepse ishte mekanik atje, dhe më pas ishte i lirë. Në këtë qytet nuk kishte asnjë të afërm. Nuk kishte asnjë lidhje gjaku që do ta bënte të kthehej për një vizitë diku, por, siç tregonte, rrallë qëllonte që kryente të tilla, por dhe atëherë me ndonjë shok. Njeriu im ishte rritur në shtëpinë e fëmijës dhe pasioni për hekurat e kishte bërë që të braktiste shkollën e mesme pedagogjike në Gjirokastër dhe të vazhdonte industrialen në po atë qytet. “Unë dua të shikoj strehëzën tënde” - i kërkova një natë. Më tepër nga kureshtja për të parë se si e kishte ndërtuar jetën ai. Nuk e dija se si mundte një burrë i vetëm të bënte gjithçka në atë shtëpi. Ia kërkova disa herë dhe një mbrëmje ai më premtoi se do të shkonin edhe atje, por, pasi unë të isha çliruar nga ankthi i shpirtit. “Më ka kaluar” - e sigurova. “Më gënjen, - më tha ai.
- Unë të dalloj se sa vuan dhe nuk ke guxim të shprehesh. Por të këshilloj që duhet të shprehesh, jo gjithkund dhe për gjithkënd. Të fshehtat e shpirtit, nëse t’i dëgjojnë dhe t’i qeshin, atëherë fillon dhembja më e madhe, atëherë mola, e futur në rrënjët e tij, bluan dhe askush nuk e nxjerr dot. Ajo mbetet aty.”

Një mbrëmje qëndroja ulur në një prej pllakave të buzëdetit dhe, teksa hidhja guriçka në ujë, ndjeva dy duar që m’i mbyllën sytë dhe, më pas, disa fjalë të pakuptimta, dalë nga goja e një njeriu. Zëri i ndryshuar ma shtoi më shumë enigmën e vepruesit. Gjithsesi mbi shpatulla kishte zënë vend me ngrohtësi trupi miqësor dhe, teksa ai më kërkoi ta gjeja kush ishte, shqiptova: “Jam e mundur”. Ishte ai, Njeriu im. Më mori për dore dhe më ngjiti mbi rrugë. “Mos më pyet se ku do të vemi. Më pas do të më thuash përfundimin e gjithçkaje. Edhe një gjë. Mos u tremb.” - më tha…

Ajo fliste e fliste dhe gjithçka që kish përjetuar atë natë, iu shfaq e gjallë para syve…

… Ajo kishte tundur kokën në shenjë mohimi e i ishte bindur urdhrit të tij miqësor për ta ndjekur. Kishin lënë rrugën e madhe dhe ishin futur në një të dytë e, më pas, kishin lënë disa shkallë guri për të marrë një të përpjetë të shtruar me zhavorr.

Në fund të një rrugine dalloi një portë ngjyrë ndryshku, ndërsa anash saj dy fiq deti të mëdhenj me frutat e tyre si toptha të verdhë.

Ajo kishte mbajtur këmbët një çast. Një drithmë i përshkoi trupin. Ktheu kokën, por ndeshi sytë dhe buzëqeshjen e tij të ngrohtë.

- Frikacake. Më thoshe se me mua mund të shkoje deri në fund të botës, kurse në të vërtetë të vajti gjaku në fund të këmbëve dhe nuk erdhe as deri tek një shtëpi ku jeton një njeri që, edhe ta kishe kërkuar me qiri, kurrë nuk do ta gjeje.

Kishin hedhur hapat më tej. Kishin shtyrë portën e veshur me një fletë llamarine dhe kishin hyrë në një oborr të vogël, por me shumë gjelbërim dhe lule. Njëra prej tyre, ngjyre vishnjë, që të merrte sytë, ishte karakteristike në atë qytet.

Për herë të dytë Lediona mbajti këmbët, iu duk se iu mbajt edhe fryma. Zëri i një gruaje e cila i ftonte të hynin brenda, se do të vinte dhe ajo, e bëri të dridhej.

- Ku më solle? - pyeti vërtet me një frikë të hapur ajo.

- Atje ku dëshiroje prej kohësh dhe që, pa dyshim, e ke kërkuar.

Kishin ecur nëpër një korridor të ngushtë dhe Njeriu i saj e kishte lutur të ulej në një kanape. Të dy kishin mbërthyer sytë nga dera dhe prisnin ardhjen e njeriut të shtëpisë që nuk ishte vonuar. Hyri një grua plakë e mbajtur dhe e pastër në veshje. Ajo, duke rregulluar një cipë mbi kokë, i ishte derdhur, së pari, Ledionës dhe e kishte puthur në faqe, siç puthin plakat. Më pas të njëjtën gjë e kishte bërë edhe me tjetrin, veçse atij iu hakërrye:

- Këlysh, këlysh, që më ke harruar. Sa vite u bënë? Mos më thuaj ndryshe, se muajt për ne, pleqtë, janë vite e më shumë se kaq, - dhe e kishte çukitur në ballë. - Mos më thuaj se ke patur punë, por s’ke dashur, - vazhdoi plaka.

Njeriu i saj nuk kishte bërë zë.Vetëm i kishte hedhur duart në qafë dhe e kishte puthur disa herë, bile, më pas i kishte puthur edhe dorën.

- Më rrofsh! - e uroi plaka.- Paç uratën!

Lediona ishte çarmatosur nga mënyra e komunikimit të tyre, ndërsa plaka i ishte drejtuar asaj. Në të vërtetë ende nuk e kishte marrë veten.

- E dua më shumë se jetën time, më ka dhënë ditë atëherë kur prisja vdekjen. I vetmi njeri që m’u gjend në krah. Dhe ja, ku jam përsëri. Është i mirë qerratai, ndaj e dua dhe unë, se, po të mos bënte, nuk ma shkelte dot pragun.

Lediona ende nuk e kishte marrë veten nga ato që po shikonte e dëgjonte. Ajo sillej me Njeriun e saj si ta kishte nip. Duke folur e shkëmbyer pyetje për punën, plaka ishte ngritur nga vendi dhe kishte filluar të nxirrte nga një bufe e vjetër, por tërheqëse, disa gjëra për qirasjen e rastit: ca karamele, një lëng frutash, ca pemë dhe dy pjata të vogla me mjaltë.

- Merrini dhe më rrofshi që më mbushët shtëpinë! Nuk janë kështu të gjitha ditët. Kush kujtohet e vjen, më shton ditët. Pa njerëz nuk bëhet, por edhe me njerëz blozë në shpirt, nuk shtyhet. Më mirë me një sakat, se sa me një shpirt sakat. Atij që nuk ka këmbë e dorë, do dish t’ia gjesh anën, por atij që e ka shpirtin copë e trokë, si t’ia bësh, nga ta mbërthesh më parë. Është më keq, bijë, se nuk duket, dhe të merr më qafë ndonjëherë shpirti trokë. Të katranos dhe nuk di ku ta hedhësh veten.

Plaka e kishte goditur befas në atë pjesë të shpirtit që asaj i dhembte. Kishte ulur kokën dhe po rrotullonte në dorë kokrrën e karameles që, nga nxehtësia, i shkriu.

Plaka e kuptoi sikletin. U ngrit dhe i solli një copë beze të bardhë të lagur dhe filloi t’i fshinte majat e gishtërinjve.

- Ja, edhe këtë punë e bëmë, po zemrës çfarë t’i bësh? Ndonjëherë nuk pastrohet aq kollaj, por duhet durim se edhe asaj i gjendet ilaçi.

Befas kishte ndërruar bisedë dhe kishte filluar ta pyeste për pushimet, për punën që bënte, për të shtëpisë dhe e kishte bërë Ledionën të tregonte e tregonte, pa kuptuar as vetë se si po ndodhnin të gjitha këto gjëra me një plakë që ishte surpriza e saj më e bukur e ditëve verore.

- Më shikon mua plakën. Rri fillikate, por kam edhe shumë njerëz që s’më lënë të iki nga kjo botë. Më duan dhe i dua, por e kam kuptuar që më shumë u duhem. Në fakt, kur vijnë tek unë, thonë se vijnë për të më hequr mërzinë, kurse, në të vërtetë, ata vetë janë të mërzitur. Njeriu ka një plëndës të madh, themi ne, dhe brenda tij ka shumë havalera. Ca dalin, ca mbesin. Po i mbyte dhe aty ku janë, lëri, nuk të bëjnë qeder. E, nëse të dhemb trupi e shpirti, mos qaj si e marrë. Më dëgjo, bijë, mbyte lotin. Ta kesh amanet nga unë, plaka. Vetëm lotin mos ia trego kurrë tjetrit. Ah, loti, - psherëtiu plaka. - Vetëm lotin në këtë botë mos e fal, bijë, sepse ca ta kuptojnë e ca ta qeshin, e, po të përbuzën lotin, të kanë shkelur shpirtin, t’i shkelin të gjitha. Më dëgjon mua plakën, t’u bëfsha, se qenke dhe e bukur, vetëm lotin mos ia beso askujt, as vetes sate, kur nuk e kontrollon dot daljen e rrjedhën e tij. E ke ndjerë sa i kripur që është? Shtrydhet shpirti.

Ledionës i ishte hapur një zbrazëti në gjërësinë e gjoksit dhe nuk arrinte të kuptonte se çfarë ishte duke lëvrirë brenda tij. Ndiente një peshë që herë e shtypte dhe herë e dalldiste nëpër ujëra të kripura dhe të njelmëta detesh dhe liqenesh. Diku, më tej, i ishte shfaqur edhe një përrua, një rrëkezë a diçka e tillë. “Është pjesë e jetës, jo të gjitha ujërat janë të qarta e të pastra. Dhe pa to nuk do të kishte kuptim jeta.” - i depërtuan këto fjalë në vesh me zërin e plakës.

- Më ka zënë vend një rrëkezë e tillë në shpirt dhe po më turbullon gjithë ujin e zemrës, - iu përgjigj Leodiona.

- Gjeje burimin e turbullirës, bijë. Nëse nuk e mbyll dot njëherësh, mbylle pjesë - pjesë dhe, në fund, do ta shikosh se çfarë do të ndodhë. Nuk do të kesh të ngopur me ujin e jetës sate. Është më i shijshmi në botë, kur e pastron me duart e tua.

Lediona kishte mbërthyer sytë tek sytë e plakës. Në të vërtetë ato nuk kishin hapur buzët as njëra, as tjetra e jo më të shkëmbenin fjalë. Nga ai këmbim shikimesh buronte një tufë rrezesh që depërtonin në trupin e saj dhe i falnin një dridhje apo ndjesinë e humbjes së ekuilibrit. Ishte gati të rrëzohej në dyshemenë e shtruar me një qilim plot rombe. Nguli thonjtë në anësoren e kanapesë dhe atëherë, kur gati mbylli sytë, në vesh i oshëtiu një zhurmë e madhe që i ngjau me shpërthimin e një dige dhe qindra dallgë e rrëmbyen përpara dhe sillnin vërdallë mbi sipërfaqe dhe, herë – herë, e zhysnin në vorbullën e errët të ujërave. “O zot, - pëshpëriti, - më shpëto.” Kaq mundi të thoshte dhe një tjetër pamje i zuri vend në atë hapje sysh: një plakë që buzëqeshte ëmbël dhe një dorë që u zgjat drejt saj.

- Të paskan lodhur, moj bijë! Sa shumë të paskan rënduar!

Plaka e kishte puthur në ballë. Lediona u bë gati të mbështeste kokën në supin e saj dhe t’i linte lotët të shpërthenin, por kishte dëgjuar fjalët:

- Vetëm lotin, bijë, mos ia beso askujt. Tani qaj, ai është për mirë.- dhe ia kishte fërkuar kokën aq butë, sa ajo s’e kishte provuar kurrë. Pa e kuptuar as vetë ndjeu një dëshirë të papërmbajtur të mbështeste kryet në atë sup të panjohur. Lotët i buisën nga sytë dhe, për herë të parë pas shumë vitesh, ajo kishte shijuar kuptimin e vërtetë të rrjedhjes së lotit. Një lëmsh, i mbledhur prej kushedi sa kohësh, shpërtheu e, pas gulçimesh të papërmbajtura, e ndjeu veten më mirë. Pastaj ndjeu një dorë që po e përqafonte. E kuptoi se edhe në atë përqafim, ajo plakë po linte diçka tjetër në jetën e saj, po ndryshonte përmasat që shpirti i saj kishte marrrë gjatë kësaj kohe. I kishte pëlqyer të rrinte në atë pozicion, siç ia kishte kërkuar edhe nënës së saj muajt e kaluar, por që në të vërtetë kishte marrë të kundërtën.

Plaka e kishte puthur edhe një herë Ledionën. Në çastin e shkëputjes së tyre kishte hyrë në dhomë Njeriu i saj i cili vetëm kishte vështruar dhe qeshur.

Një çast i vetëm kishte mjaftuar që ata të kuptoheshin mes tyre. Ishin përshëndetur me plakën shamibardhë dhe, pa folur, kishin arritur sërish aty, buzë detit, prej edhe nga ishin nisur drejt asaj shtëpie që dikur i kishte dhënë Njeriut të saj qetësinë e kërkuar, ndërsa tani asaj. Ishte futur tjetër njeri në atë portë dhe kishte dalë prej saj e tjetërsuar.

- Jam shumë e lehtë në shpirt, Njeriu im, nuk di çfarë më ka ndodhur brenda tij, - dhe i kishte vendosur dorën në parakrah.

- As mos kërko ta mësosh ndonjëherë. Edhe unë se di ku qëndron forca e asaj gruaje, jeta e së cilës ka patur dikur një shkëlqim marramendës, por që ia ndërprenë. Ajo sërish gjeti kurajë të vazhdojë e të ndryshojë gjithçka që e rrethonte dhe tani është një vend i shenjtë prej mishi dhe gjaku ku kërkojnë të marrin atë që u mungon. Pavarësisht se dikur një pjesë e këtyre njerëzve ia sterrosën jetën, ajo sot është më e kërkuara. Dikur ajo ka patur familje, burrë, fëmijë. Por ia morën, nuk i humbi vetë. Një zemër si ajo është gatuar për të ruajtur njeriun dhe jo për ta braktisur atë.

Nga deti vinte një aromë kripe dhe jodi bashkë që ia mbushte mushkëritë përsëmbari. Ajo e donte këtë ngacmim, ashtu siç e donte dhe ngacmimin e trupit të tij ndaj të sajit. E dëshironte tani më shumë se kurrë atë Njeri, dëshironte të ndjente krahët e tij të mbërtheheshin në kurmin e saj, buzët e tij në të sajat. E dëshironte dhe, pa frikë, do t’i falte çfarë t’i kërkonte. Shikonte se si sytë e tij treteshin larg nga bregu, në thellësi të kaltërsisë së detit ku pulëbardhat kishin nisur të shfaqeshin në kthimet e tyre.

Heshtja kishte mbuluar dhe rënë mbi ta si një vello e tejdukshme, por Lediona ishte e sigurt se ai ia lexonte mendimet qartë dhe përpëlitej për të mëpastajmen, për çastin e largimit dhe ikjes drejt strehëzave të tyre ku secili, padyshim, do të ftonte tjetrin në vizitë. Njeriu i saj nuk vendoste dot. Edhe ai ishte pushtuar nga ndjesia e të bërit dashuri. Ai ishte njeri si gjithë të tjerët. E imagjinonte trupin e saj të nxirë nga deti në shtratin e tij treçereksh, që deri atëherë nuk ishte bërë dopio, të hapur nën rënkimet e ledhatimeve dhe puthjeve. Në sy i shfaqej ajo, e tëra e tij, me kapërthimet e nxehta të dashurisë ekstreme dhe përvëluese. Sa e dëshironte atë çast atë vajzë! E dinte se si do të sillej ajo ndaj tij. Do t’i mbërthente krahët e tij të bëshën dhe do t’ia rrotullonte rreth vetes, ashtu si atë natë që i kërkoi të vizitonte shtëpinë e tij. Më pas do të preheshin në kraharorët e njëri - tjetrit. Ajo me flokët hapur në gjoksin e tij të vizatuar me spiracë, kurse ai me njërën dorë të vendosur në nënkresë. Me dorën tjetër ai do të ledhatonte lëkurën e shpatullave dhe supeve të saj, do të zbriste disi butë, pa zgjuar të tjera ngacmime në gjoksin e saj, për t’ia lënë radhën buzëve të vendosura në ballë që e puthnin në intervale të shkurtra.

Ata ishin zhytur në botën e të bërit dashuri dhe ishin përhumbur aq sa nuk e panë ardhjen e një dallgë të madhe, e zgjuar nga kushedi ç’lëvizje e ndonjë mjeti lundrues, ndonjë anijeje apo skafi. Ata lëshuan disa britma vetëm në çastin kur dallga u përplas dhe mbi ta ranë stërkala. Të largur, befas u ngritën, por u penguan e u mplekësn me njëri - tjetrin dhe mbetën të shtrënguar për një çast. U shtërnguan edhe më. U përqafuan dhe, pa kuptuar, filluan të putheshin. Ai e shtërngoi fort. E mbajti në krahë, e ngriti pezull, e afroi edhe më, sepse e ndiente trupin e saj të varej në të tijin. E puthi plot ndjenjë, ashtu si nuk kishte puthur asnjë tjetër. I gjithë ai shkëmbim puthjesh do të mbetej në qeniet e tyre më i gjallë, më i kërkuar, më i tejdukshëm. Ata kishin kërkuar qetësinë dhe shpërthimin njëkohësisht, kishin kaluar atë prag ku njeriu dremit dhe tundohet vazhdimisht. Ata kishin qenë të vetëdijshëm në atë hap dhe nuk kishin frikë. Putheshin si ai njeriu i uritur që, sapo ulet në tryezë, nuk ndien të ngopur. Ata i kishte mbërthyer uria e të puthurit, të dhuruar me dashuri dhe ngrohtësi. Putheshin e nuk druheshin nga kalimtarët që shëtitnin. Ishin puthje të gjata, puthje pa fund. Ata nuk e ndienin kohën që rendte, nuk e ndien ngjyrën e purpurt të largohej e t’ia linte vendin errësirës. Ata putheshin, ndërsa nëpër natë kishte humbur gjithçka e lënë në vend numëro prej aq shumë e shumë vitesh. Gjithçka ishte tretur dhe ajo natë kishte gëlltitur pengjet e jetës së tyre. Pastaj dalëngadalë në kupë të qiellit ishte shfaqur hëna e kishte derdhur mbi puthjen e tyre rrëke të arta. Atë natë secili prej tyre kishte lënë vjeshtën e trishtuar të kohës që i kishte lodhur dhe vrarë aq shumë.

- Të dua, - kaq kishte mundur të thoshte Lediona dhe përsëri kishte kërkuar buzët e tij. Ai nuk ia kishte dhënë. Ajo u përpoq sërish...

Ai kishte mbërthyer fytyrën me duar. Pastaj kishte parë sytë e saj. Ata ishin plot dritë. Ishin të pastër si një qiell pa re.

- Më beso, edhe unë të dua. Por, nëse më do vetëm për tani, më mirë më thuaj. Më thuaj sa më do, - kishte kërkuar ngultaz.

- Përjetësisht, asgjë nuk do të na ndajë. Më beso, je Njeriu i vetëm i jetës sime, je Njeriu im. Nëse i beson kësaj mbrëmjeje, besoji ashtu si nuk ke besuar ndonjëherë. Unë do të iki, por do të kthehem sërish. Më prit, të betohem, do të kthem tek ti, tek ky breg, në këta krahë.

Ashtu të kapur me njëri-tjetrin, ai e kishte përcjellë dhe kishte pritur si një adoleshent të ndizte dritën, daljen e saj në dritare, përshëndetjen dhe, më pas, kishte ikur.

Dashuri e rilindur

Secili i zhytur në një botë të re të padyshimtë, më pas të dy në shtratin e pandarë. Ai me cigaren në dorë, ndërsa ajo me një copë letër ku shkruante e shkruante.

Ajo natë do të ishte e mbarsur me ngacmime dhe përhumbje në botë njerëzish. Stefani dhe Sandra qëndronin shtrirë me sytë të mbërthyer në kuadratin e sipërm të dhomës së tyre.

Sapo kishin bërë dashuri dhe i ishin dhënë njëri - tjetrit si asnjëherë tjetër në këto vite. Në mendjen e Sandrës ishte ngulitur në çast se kjo natë do të ishte dhe fillesa e krijesës që aq shumë e dëshironte. E ndiente se ajo do të bëhej nënë, do të rriste çdo ditë e më tepër atë që do ta quante djalë apo vajzë. E ç’rëndësi do të kishte. Do të ishte fëmija i tyre. Gjithë ai ankth i viteve e kishte frenuar qënien e saj të ngjizte një krijesë. Këtë e kishte kuptuar sa herë që ngrihej vjedhurazi nga shtrati dhe shkonte të shpëlahej. Gjithçka për të kishte ndalur shtatë vjet më parë, në një stinë të tillë kur ajo kishte veshur fare papritur fustanin e bardhë dhe kishte ecur nëpër atë rrugë martesore, pa asnjë lloj ndjenje, vetëm kishte ecur dhe verbërisht kishte qenë gruaja e një njeriu, të cilin për të mos e shkatëruar, e kishte pranuar pranë. As ai nuk meritonte që Sandra të sillej në atë mënyrë me të, t’i prishte jetën. Ai nuk meritonte një “më fal”, sepse e donte Sandrën, madje e donte shumë, shumë. Ajo e ndiente që ishte nxituar, por tani ishte vonë e nuk mund të kthehej më pas. Nuk ishte menduar kur e kishte hedhur atë hap, po sa shumë gjëra kishte mbajtur brenda ai hap, që të gjithë ia pëlqyen, e duartrokitën, e adhuruan e dëshiruan ta kishin të tillë. Të gjithë po, ndërsa ajo ishte penduar...

Ishte njohur me Stefanin fare rastësisht. Në një banket familjar ku ai ishte i ftuar. Kishte rënë në sy që në fillim dhe të gjithë të tjerët diskutonin për të. Kishte patur një veshje shik, një kostum të zi që i rrinte bukur, një këmishë me dy butona në mëngë dhe një kravatë ngjyrë vishnjë me shkëlqim, ndërsa fytyra, pak esmere, plotësonte portretin e tij. Ajo kishte ndodhur atje, në atë qytet disi të veçantë, siç ishte Librazhdi. Edhe ai kishte udhëtuar nga Tirana për të qenë i pranishëm në atë banket që, çuditërisht, në fillim i ishte dukur disi i ftohtë, por që, më pas, e kishte rrëmbyer. Të njohurit e saj e mbanin Sandrën në pëllëmbë të dorës. E quanin më të bukurën e fisit, më të zgjuarën dhe përballë të gjitha këtyre vlerësimeve Sandra ishte bërë edhe më lozonjare. Bile, kishte filluar të rrëkëllente gotat e verës dhe vazhdonte të kërcente, thuaj si e marrë. I kishte hipur atë natë të ishte e shfrenuar dhe përplasjet e duarve të njerëzve që e shoqëronin në kërcime, e kishin bërë akoma edhe më të lehtë në të gjithë atë hapësirë që i falte ajo sallë në ndërtesën dy-tre katëshe të hotel - turizmit të asaj kohe. Më vonë kishte kërcyer dhe me Stefanin. Përpara trupit të tij të bëshëm, Sandra hollake dukej e papeshë. Ajo ishte elektrizuar e tëra nga ai mbërthim vallëzimi. Kishin shkëmbyer fjalët e njohjes dhe në mënyrë të vazhdueshme thithte atë aromë që dilte nga trupi i tij. Kishte diçka karakteristike ajo aromë që jo vetëm po i pëlqente, por edhe e ngacmonte. Kërcyen disa herë, derisa në një çast, ndërsa ai po i pëshpëriste diçka në vesh për një tjetër çift që kërcenin në krah të tyre, ajo ia kishte afruar edhe më faqen duke ndjerë buzët e tij ta preknin. Ishte mrekulluar. Në të vërtetë ajo kishte humbur në atë që quhej paradehje shpirti. Ishte harruar, gjithçka e kishte lënë pas dhe kërkonte atë, të saponjohurin, që ia mbante belin sa me delikatesë, aq edhe me ëndje. Në atë mbrëmje ajo kishte hapur shtegun e afrimitetit.

Gjithçka kishte ndodhur më pas. Në mënyrën më të verbër dhe plotësisht e pushtuar nga një pasion i brendshëm, ata ishin drejtuar secili në dhomat e hotelit që ishin prenotuar për të ardhurit nga Tirana. E tija në fillim të korridorit, e saja diku nga mesi. Në përpjekje për të hapur derën e dhomës, ajo kishte parë Stefanin që e kishte ndihmuar dhe ishte varur në supin e tij. Kishte shtyrë derën dhe e kishte rrëmbyer atë me vete. Në fillim kishte ndjerë duart e tij që kërkonin të çliroheshin, ndërsa të sajat e kishin tërhequr edhe më. Ishte diçka e kërkuar dhe e ardhur fare rastësisht. Të dy kishin humbur dhe asnjëri nuk e dinte se ç’po ndodhte. Tek e fundit ajo ishte një njohje dhe, ndoshta, secili të nesërmen do të shikonte rrugën e vet. Por nuk kishte ndodhur kështu. Ajo ishte ngritur dhe, teksa kishte parë veten në pasqyrë, ishte tmerruar. Nata kishte lënë gjurmët e një të bëri dashuri që kurrë s’e kishte menduar. Vërdallosej nëpër dhomë ashtu e veshur dhe nuk dinte ç’kishte bërë. Kishte sharë dhe mallkuar për gjithçka që i kishte lejuar vetes. Kishte mallkuar atë banket dhe shpesh herë në sy i dilte portreti i Dritanit. Në një çast i vetëtiu në mendje se ai ishte larg dhe nuk dinte çfarë kishte ndodhur. Më pas ishte ulur në një cep krevati dhe kishte filluar të qante si e marrë. Shtrëngonte kokën me të dy duart dhe vetëm trokitja e derës e kishte zgjuar nga ai trishtim.

Pa u ngritur kishte parë se si ishte hapur dera dhe para saj ishte shfaqur Stefani. Ai i kishte buzëqeshur. Ajo nuk i ishte përgjigjur. Ai i ishte afruar, ndërsa ajo i kishte thënë:

- Të lutem, mos më prek. Nuk duhet të kishte ndodhur ajo bëmë mbrëmë. Më kupton, nuk duhet të kishte ndodhur. Kam bërë krim, jo dashuri.

- Të bësh dashuri, nuk është krim. Ne nuk vramë njeri, - i ishte përgjigjur ftohtë ai.

- Ti jo, por unë po.

E kështu kishin rrjedhur ditët me një shpejtësi marramendëse, derisa ajo e kishte kuptuar se kishte mbetur shtatzënë me atë njeri, në atë dhomë hoteli në Librazhd. Stefani kishte filluar ta dashuronte. Kurse ajo, me një krijesë të tij në trup, kishte pranuar të martohej. Por nuk ishte e thënë që ai fëmijë të vinte në dritë. Ashtu si ishte nisur me vrull, me shpejtësi, me po aq shpejtësi kishte marrë fund. E, pas dështimit rastësor, ajo ishte mbyllur edhe më në vetvete. Ishte dërrmuar. Ajo krijesë e nisur pa kuptuar në atë natë pasionante, e kishte bërë Sandrën të hidhte një hap torturues, kurse Stefanit i ishte rritur dashuria edhe më. Përkëdheljet dhe ledhat e tij shpesh herë e torturonin, derisa një natë, e lodhur nga kjo gjendje, as e gjallë, as e vdekur për atë burrë, ajo ishte matur të rrëfehej, kurse ai ia kishte mbyllur buzët dhe i kishte pohuar qetësisht: “E di çfarë ka ndodhur, por le të jemi bashkë tani. Një ditë do të jetë e jotja. Të besoj, ajo ditë do të jetë e ndryshimit.”

Dhe kishte ardhur tani plot pas shtatë vjetësh. Dhe Sandra e kishte prekur atë. Fërkoi sipërfaqen e lëkurës së barkut. E kënaqur dhe lehtësuar në shpirt, psherëtiu: “Tani do të jesh edhe nënë. Faleminderit, Dritan!”

Kishte mbyllur sytë dhe ishte përhumbur në një gjumë të qetë ku buzëqeshja e tij e kishte uruar. Sandra ishte rrotulluar qetësisht në gjumë dhe symbullur kishte puthur faqen e të shoqit, teksa e ndeshi në atë lëvizje. Me një buzëqeshje drite kishte rënë në prehje. Stefani i kishte hedhur dorën në supin gjysmë të zbuluar. I qetë dhe njëkohësisht i lumtur, në thellësi të tij ishte ankuar për zgjatje të përballjes me Dritanin, të cilit, pa dashur, i kishte shkaktuar një dramë në jetë. Sa herë që përpiqej të takonte Sandrën rrugëve të Tiranës, e dinte se diku tjetër një njeri vuante për ato hapa. Ai ishte futur fare papritur mes dy njerëzve, të cilët, në të vërtetë, ishin dashuruar për shumë kohë dhe kishin qenë ndër më të lumturit.

Të ulur një mbasdite në një nga kafenetë në qendër të Tiranës, Stefani i kishte kërkuar falje Sandrës për atë që kishte ndodhur, bile, ishte gati të bënte çdo hap që ajo të dëshironte, sepse, në të vërtetë, ai kishte filluar ta donte.

- Po ti nuk më njeh aq sa duhet, - kishte pohuar Sandra.

-Ndoshta të njoha më shumë seç duhet atë natë.

- Mos ma përmend atë, dua ta fshij nga kujtesa, të lutem… Mos ma kujto.

- Më duket se po e bën tragjike.

- Më shumë se kaq. Unë jam shtatzënë.

Atij nuk i kishte lëvizur asnjë qerpik në sytë e kadifenjtë.

- Paskam edhe më shumë arsye për t’u martuar me ty. Edhe dhëndër, edhe baba njëherësh.

Kështu ata kishin pranuar të jetonin të dy nën emrat burrë e grua. Kishin bërë një dasmë të shpejtë dhe të bukur për të gjithë ata që i rrethonin, por, në të vërtetë, rreth tyre ata ndienin një atmosferë të akullt që shpresonin ta shkrinin më pas.

Shtatë vjet ankth mes të dyve. Stefani e donte më shumë se veten atë, ndërsa Sandra përpiqej të ishte vërtet ajo që donte dhe ai. Por me sforco, me lodhje. Ndërsa tani pas shtatë vjetësh, ai po e kuptonte se ishin vërtet bashkë.

- E dashura ime, - kishte pëshpëritur Stefani dhe e kishte puthur në buzë.

Iu dukën disi ndryshe, më të ëmbla, më të ngrohta, më të... ajo kishte hapur sytë dhe ishin përqafuar përsëri, ndërsa kënaqësia i kishte përfshirë të dy në krahët e vet të padukshëm.

Një pritje e lënë pas

Pasagjerët i kishin kërkuar shoferit të ndalonin për një pushim të shkurtër në Ujin e Ftohtë në Tepelenë, pasi rruga e gjatë nëpër atë vapë vere i kishte lodhur. Lediona me Dritanin kishin zbritur shkallët e gurta dhe kishin zënë një tavolinë fare pranë parmakut të drunjtë me shenja lagështire, tek - tuk mbuluar nga një myshk jeshil.

Degët e pemëve, të varura, thuaj gati në këputje, e bënin akoma më të freskët mjedisin rrethues, ndërsa cicërimat e zogjve plotësonin atmosferën dhe e bënin më ndjellëse atë.

Secili shijonte në mënyrën e tij ato çaste, aq më tepër pas një rrëfimi që kishte qenë sa i shpejtë, aq edhe i mbushur me veprime.

- Vetëm ti s’më tregove asgjë për Njeriun që le pas, - e shtyu Lediona bisedën e nisur në autobus.

Ai kishte heshtur dhe përdridhte në duar cigaren e sapondezur. Fjollat e tymit ngjiteshin lart dhe shpërndaheshin duke lënë një re të hollë të shpëlarë në ngjyrë gushëpëllumbi në të kaltër.

Nuk merrte guximin të fliste për atë njeri që kishte lënë pas, edhe pse tjetra kishte pranuar të fliste e të fliste thuaj pa pushim për Njeriun e saj që i kishte ndryshuar rrjedhën e jetës, që e kishte bërë të ishte tjetër krijesë në këtë botë. Ai kishte gëzuar dhe vazhdonte të ndihej i kënaqur për të gjitha ditët e saj, ashtu siç kishte edhe brenda vetes po atë lehtësim. Ndihej i njomë në brendësi të tij, me lëvizje ujërash rrethore që, më pas, merrnin rrugën për diku tjetër. Ai tashmë kishte lënë pas stinën e thatë të barit dhe ndiente harlisjen e pranverës, mbante tashmë brenda vetes një stinë tjetër, atë që e kishte pritur dhe ardhur befas. Ishte në botën e parë të çeljes së një sythi të ri.

Edhe atë e priste dikush në atë kthim, e priste ajo së cilës ende kishte hezituar t’i shqiptonte atë fjalë magjike që lidh jetë dhe botë krijesash njerëzore. Ai nuk i kishte thënë “të dua”, sepse ende ndihej i thatë në brendësi, kishte një shkretëtirë që zgjerohej, por që në këtë verë ishte bërë një oaz i madh në të cilin ai ishte kredhur dhe humbur thellësive të tij. I kishte rënë pash më pash e kishte dalë sërish në breg. Ai ishte sërish Dritani me atë buzëqeshjen e tij karakteristike, të lirshme e të matur. Edhe pse nuk po e shprehte atë që kishte arritur të merrte nga gjithë ato ditë pushimi në atë qytet bregdetar, në vetvete ai po e kuptonte që e kishte fituar. Do t’i duheshin pak orë, sapo të prekte tokën e qytetit të tij, të ecte rrugëve të njohura dhe mes përshëndetjeve të njerëzve, padyshim, këmbët do ta çonin sërish atje, atje ku dikush priste atë fjalën e madhe, atë fjalën e vogël që ndryshonte jetët.

Ai do të shkonte në atë zyrë të vogël prenotimesh dhe, në vend të një bilete udhëtimi, do të kërkonte nga ajo vajzë të ishte një udhëtare në jetën e tij, jo e një stine vere apo vjeshte, por një udhëtare e përhershme në atë nisje qe pa dyshim do te quhej e pandalur.

- Lediona, unë pas kam lënë një njeri të lumtur, një pjesë të dikurshme të jetës sime. Pak rëndësi ka se çfarë ka ndodhur mes nesh në ato ditë pushimesh. Ajo e gjitha është një histori plazhi ku njerëzit jo vetëm takohen, por edhe sqarohen. Mua më ndodhën të dyja brenda pak ditësh, por që në jetët tona ishin më shumë se kaq. Ishin fitim i vetvetes, çlirim ankthesh që na kishin mbajtur peng e nuk na linin të ecnim përpara. E ke parë një kalë që, sado i bukur edhe i fortë të jetë, nëse ia kanë lidhur këmbët, ai nuk mund të lëvizë kurrë, ashtu si di ai. Ne ishim disa kuaj të jetës që fare papritur na kishte lidhur fjala “ndarje” dhe që, më pas, nuk arrinim të rendnim. Ndërsa tani…

- Pije kafen, se t’u ftoh.

- Asnjëherë nuk më ka pëlqyer kafeja, por pas ndarjes kam qenë ndoshta një nga njerëzit që kam pirë më shumë kafe në këtë jetë. Edhe me gjym ta pija, nuk më ngopte. E ke parë si e pinë njerëzit kafenë në një vdekje. Jo me dëshirë, por si me shtytje. Ashtu ishin edhe kafetë e mia.

Dritani kishte shtyrë filxhanin e kafesë tej, po ashtu kishte mbledhur shuk edhe cigaren që po shkonte diku nga mesi i saj në djegie. Të gjitha i bëri me një neveri si të thoshte” Mjaft ju kam pirë”. Thirri kamarierin dhe porositi një uiski për vete dhe një martini për Ledionën. Ajo kishte dashur fillimisht ta kundërshtonte atë porosi pijesh alkoolike, por mënyra se si ai urdhëroi, e bëri të tërhiqej pas. Trokitën gotat.

- Gëzuar! - uruan të dy në të njëjtën kohë.

Më pas qeshën. Ishin të etur për të qenë të gëzuar, për të qenë të lumtur në këtë jetë. Për ata nuk kishte më rëndësi ajo që kishte mbetur pas, për ta kishte të tjera zëra në këtë jetë, kishte të tjera ditë vere dhe pushimesh që nuk do ta mbanin më trishtimin dhe nisjen e tyre për të humbur mendjen nga bota e trazimeve.

- Në qytetin tim më pret një vajzë. Nuk më pret vetëm si fizik, por ajo pret edhe një fjalë nga unë, të cilën po bëj aq shumë kohë që e kam mbajtur pezull pa shqiptuar. Më është dashur kjo stinë pushimesh që të çlirohesha nga makthi i shqiptimit saj. Unë e dua atë vajzë. Ka qenë shumë kohë brenda meje dhe tashmë nuk do ta lë të dalë më jashtë saj.

- Sa bukur! - pëshpëriti Lediona.

- Çfarë?

- Sa do të gëzohet ajo, sa të lumtur do ta bësh!

- E di se ç’do të thotë të bësh një njeri të lumturohet?

Ai kishte tundur kokën.

- Dritan, e lëmë kështu. Vitin tjetër mblidhemi së bashku përsëri në Sarandë dhe pushojmë. Nuk do të ketë tjetër mrekulli.

Atij i kishte pëlqyer propozimi i Ledionës. Dhe kishte kaluar befas në mendje se si do të ishin ato ditë pushimesh vitin e ardhshëm.

Mendonte si do të kalonin ditët me një shpejtësi marramendëse dhe, në çaste ndarjesh, padyshim, do të kërkonin të ishin sërish së bashku.

Autobusi ishte nisur përsëri. Lediona kishte mbështetur kokën në supin e tij dhe i kishte kërkuar që të pushonte pak. Ai e kishte lejuar dhe kishte shtuar.

- E di, Ledionë, vitin tjetër do të bie për të lexuar një novelë të titulluar “Histori plazhi”. Të premtoj se në ato ditë pushimesh do ta kesh në duar, por mos më kërko të jem shkrimtar i madh, do ta shkruaj thjesht.

- Po unë do të jem personazh i saj? - pyeti ajo me sytë gjysmëmbyllur.

- Të gjithë do të jemi aty brenda, të gjithë nën një çadër me rrezet e diellit përreth.

Kishte hedhur sytë jashtë. Gjithçka lëvizte. Diku, në këtë lëvizje të madhe, ishin edhe ata. Disa kishin mbetur pas, të tjerët udhëtonin drejt dëshirës së re.

Korrik 2004

vijon

nga **Agim Gashi** Fri Feb 05, 2010 11:46 pm

Bisedë në varreza

Tregim

Kishte qenë me të vërtetë një ditë e stërmundimshme për të. Kurrë në jetën e tij nuk kishte hapur kaq shumë varre në një ditë sa kjo e sotmja. Sa vallë?

Njëzetë e shtatë. Oh, zot, lemeri e gjallë!

Nuk i mbanin më këmbët. Ende i gjëmonin veshët nga të qarat e të ulërirat e njerëzve. Eh, zoti na ruajttë!

- Çfarë ishte kjo gjëmë? Ku vajtën gjithë ata njerëz?

Dhe hodhi sytë nga rreshti i varreve të rinj, të cilët me disa shokë mezi i kishin hapur.

Ujë dhe llucë. Gropa që mbusheshin në mënyrë të beftë. Balta ngjitej nëpër lopata e duhej përplasur në ndonjë gur të largohej. Ditë kobi.

Këmbët ngadalë e çonin nga rrugica e zakonshme. E kishin mësuar rrugën e tyre, para se të çlodheshin në legenin me ujë të vakët me pak kripë të ashpër.

Ktheu edhe njëherë kokën nga pirgjet e vegjël që ngriheshin rresht në të majtë të varrezave publike, dhe asnjëherë, sa ai mbante mend, nuk kishte parë kaq shumë tokë të njomë të ngrihej si kavaletë.

Diku në një cep të varrezave një qen kuiste. Një herë, dy, pastaj një ulërimë e thekshme që i drodhi mishin.

- Qaj, se dhe ti do të kesh pjesën tënde në jetën e ndonjërit.

Eh, çfarë i kishin parë sytë sot! Llahtari! Mosha të ndryshme, të reja, të reja fare…

Moti bënte disa orë që ishte qetësuar dhe qielli ishte qëruar nga retë e, mes tij, hëna kishte zënë të lëshonte një dritë të mekur. “Dhe ty të zuri frika” - i foli, pa i mbajtur sytë shume atje lart ku ishte.

U ul. Largoi një tufë bari nga varri i të atit. Nxori një cigare tjetër nga paketa dhe ia ndezi atij.

E thithi dy-tri herë rresht dhe, mes reve gri të duhanit, psherëtiu:

- Ah, mor babë, çfarë më kanë parë sytë sot! M’u drodh mishi e dora më tradhëtoi. Njëzet e shtatë varre brenda një dite, babë, s’më kishte bërë vaki.

Fotografia që ishte zbardhur nga dielli, këtë mbrëmje, rrahur nga drita e hënës, kishte marrë një pamje tjetër. Iu duk më i ri. Zgjati dorën dhe, me gishtërinjtë e kallosur nga bishti i lopatës dhe kazmës, e fshiu atë copë mermer bardhë e zi që bënte vite i ngulur në atë kryq të gurtë të vendosur pingulthi mbi tokë.

Cigarja që i ndezi të atit, dridhte shtjella tymi në ajër, sikur e thithte njeri. Digjej, ashtu siç digjej edhe shpirti i të birit.

- Eh, more baba, ç’më kanë parë sytë sot. A duhet të tregohet jeta kaq e egër.

I ati: - A e kishe llogaritur ndonjëherë fundin e kësaj pune, more bir? Nuk është kaq shumë e lehtë të jetosh mes dhembjes së të tjerëve, mes lotëve dhe hidhërimit.

I biri: - Ç’më pyet tani, kur kanë kaluar kaq shumë vite. E kemi bërë njëherë këtë bisedë. Porosinë tënde, më duket, nuk e kam shkelur.

I ati: - As që e vë në dyshim, sepse të kam ndier pranë, që kur nuk të shihja me sy, por të ndieja me shpirt. Më ngopet shpirti, kur ta dëgjoj zërin, teksa më ulesh pranë e më ndez cigaren. Ti e di që unë e kam lënë, por prapë pranoj ta ndez një në darkë me ty. Ti s’e le dot? Ka filluar të të japë edhe kollë.

I biri: - E, çfarë ta le. Nuk e shikon? Përditë vetëm dhembje. Sa shumë kam pasur këtë ditë!

I ati: - Siç duket, je lodhur.

I biri: - Baba, ti e di që asnjëherë nuk më lodh puna, se krahët i kam ende të njomë. Por nuk më bënin duart, nuk më bënte shpirti. Ishin të rinj, baba, ishin kërthinj, baba. Nuse dhe dhëndurë. Çfarë tmerri! Sa shumë lot vdekjeje! Vdekje dhe vetëm vdekje! Sa shumë njerëz me rroba të zeza, sa shumë kobe, vaje, drithërima! Më beso, çfarë llahtarie! Nuk më bënin duart të hapja gropat. U mpiva. Më dridhej shtati. Sa hapnim një, vinte tjetri. Sa mbyllnim njërin, duhet të mbulonim tjetrin e, në vazhdim, të hapnin gropën për një tjetër. Nuk e dinim çfarë ishte i vogël, i madh. Na thoshin se ishte një i vdekur, e largoheshin. Dhe lopata u mpi.

Lotët i ishin mbledhur në grykë. Kërkonin vetëm një shtysë të shpërthenin. Por ai e përmbante veten.

I ati: - Bëhu burrë, mos e lësho veten! Më ka ndodhur me dhjetëra herë të kem qarë pasi kanë ikur të afërmit e të varrosurit. Kam qarë pa e njohur, veç për moshën e tij të re, të trëndafiltë. Eh, more bir, ikja nga jeta ka pjesën e vet. Herë me dhembje e here me dashje. Më kupton? I kemi bërë këto biseda. Çfarë nuk më kanë dëgjuar veshët këtu, bir. Shumë gjëra që, kurrë më parë, nuk do të besoja se do të arrija t’i zhbiroja. Kam dëgjuar fjalën “krim” në gojën e atij që e kam qarë më tepër se e ëma dhe i ati së bashku, vetëm e vetëm se ka patur një moshë të re. Por edhe këtu…Ah, çfarë nuk më kanë dëgjuar veshët. Kam dëgjuar biseda për vrasje të llahtarshme që nuk u realizuan apo edhe ishin kryer, për rrëmbime dhe vjedhje, për rrushfete të dhëna njërit apo tjetrit, vetëm e vetëm që njëri të vuante…Kam dëgjuar edhe anën tjetër. Për brengë në zemër për vajzën që e dashuronte me gjithë shpirt e që s’arritën të jenë bashkë, për një fëmijë të dëshëruar që ishte sjellë në jetë dhe kishte marrë jetën e nënës. Për një peng të parealizuar në jetën e një fëmije, një kukull, një biçikletë a një pëllumb në ballkon. Çfarë nuk kam dëgjuar, bir. Ndaj mos e lësho veten, bëhu më burrë seç je.

Heshtje. Vetëm tymi i dy cigareve të ndezura arriti të mpleksej dhe bëhej një. Thithte i ati nën dhe, thithte i biri mbi të.

I ati: - Ik, bir, të vajti vonë. Të presin. Të fala bëju. Nëse është ftohtë dhe lagësht, mos më rri shumë, se më ftohesh.

I biri: - Merakli mbete gjithë kohën...

I ati: Mos harro që jam yt atë. Hajde, natën e mirë! Piqemi në kohë të mirë.

I biri: - Natën e mirë, baba!

Kishte lëmuar edhe një herë mermerin e akullt dhe kishte marrë rrugën e tij të përnatshme.

Kështu kishte mbaruar një ditë pune në varrezat e qytetit. Kështu ishte mbyllur edhe një bisedë e përnatshme mes të atit dhe të birit.

Dhjetor 1998

Natë e shqetësuar

Tregim

Ajo ishte një natë e pagjumë. Ishte kthyer kushedi sa herë nga njeri krah në tjetrin, por gjumi përsëri nuk i mbyllte qepallat. Zgjati dorën dhe, në errësirë, kërkoi çelësin e abazhurit.

Ora tregonte një pas mesnate. Kështu kishte ardhur ajo, me një pagjumësi që, kur e pushtonte, zgjaste deri afër mëngjesit.

U ngrit me një rëndesë në ballë, e hapi ngadalë derën e dhomës së tij. Ndoshta do të kapte ndonjë film të bukur në kanalet televizive.

Ndërsa ecte në majë të gishtave, kur kaloi pranë dhomës së prindërve, për çudi, dëgjoi se dhe ata po fjaloseshin.

- Dreq, - shau me vete. – Mos, vallë, sonte qenka një natë më e çmendur, e mbarsur sërish me pagjumësi?

Nëpër errësirë iu bë sikur dëgjoi një ngashërimë të nënës së tij, pastaj një psherëtimë të zgjatur.

U bë kureshtar. Afroi veshin ngjitur pranë derës.

Tani dëgjonte gjithçka, edhe pse flisnin me zë të ulët.

Ata grindeshin.

Grindeshin duke mos menduar çfarë flisnin. Jeta e tyre e kishte trembur gjithmonë. Kishte qenë një jetë plot grindje, sharje, plot lot dhe dënesa dhe qetësia prishej nga një erë e stuhishme që s’dinte nga niste e që s’dihej kur do të pushonte.

Gjithmonë do ta trembnin ata.

Sa e sa herë derdhnin sytë e tij lot pas zënkave të tyre. Mblidheshin, si fëmijë pas nënës që dëneste në dhomën e saj, kurse i ati, pasi shfrynte dufin e vet, dilte dhe kthehej vonë.

E ata me gjak të ngrirë, me frikë në zemër, pritnin a do të shtrihej ai në dhomën e tij. Qëllonte që e zinte gjumi diku në dhomën tjetër e ata i luteshin me lot në sy të shkonte tek nëna.

Ai heshtte. Heshtnin dhe ata. Të mbledhur grusht, ata pritnin që babai të shkonte në dhomë.

Vonë e kishin kuptuar.

Bukuria e nënës kishte qenë shkaku i stuhisë së përhershme të jetës së tyre. Mos, vallë, dhe tani që kishte heshtur prej kohësh, do të riniste përsëri?

Ajo dëneste. Iu rrënqeth trupi. Çuditërisht filloi të dridhej. Ajo i lutej atij: “Mjaft më me këto! Të lutem! S’i s’arrite të kuptoje njëherë se unë të kam patur vetëm ty…Vetëm ty…Askujt tjetër s’i jam dhënë… Mjaft ma nxive jetën me këto dyshime…”

Dëgjoi kërcitjen e krevatit. Nga një boshllëk mbi derë depërtoi një fjollë drite. Njëri nga të dy ishte ngritur.

Dera u hap dhe u shfaq ajo. Ai s’lëvizi nga vendi.

Me këmishën e bardhë të natës, me flokët të shpurpurisur, me vijat e lotëve të thara në faqet që prej kohësh kishin formuar gropëza, iu dhimbs.

E vështroi e çuditur. S’i foli asnjë fjalë. Zgjati dorën. E preku diku poshtë mjekrës. Ndjeu gishtërinjtë e saj të lagur. Ata ruanin ende njomështinë e lotëve. Pas saj ishte ngritur edhe ai. Prania e të birit e tronditi. Hiri i cigares së pashkundur u shkëput dhe ra mbi supin e nënës.

Të tre heshtnin.

- Po ti? - pyeti shkurt.

I biri e shikoi drejt në sy. Ai ia fsheu. Vallë e trembi vështrimi i tij fëmijëror?!

- S’më zinte gjumi. Nuk kam përgjuar gjë. U ngrita për të parë ndonjë film, - u shfajësua

Të dy psherëtinë. Qëndronin të heshtur përpara një dileme.

- Shko fli, - i tha ai i menduar.- Shko. U bë vonë.

Pastaj u kthye nga e shoqja.

- Eja, të flemë edhe ne!

Ajo s’lëvizte nga vendi. Në sytë e tij ajo i ngjante me një shtatore të madhe, me një bukuri të rrallë që, edhe pse kishte qëndruar në dhe, bukuria ende s’i ishte fikur. Ajo vazhdonte të ishte e këndshme, po me ata sy të mëdhenj, plot dritë, po me atë trup të drejtë që, edhe pse ishte dobësuar, ruante rregullsinë. E admironte atë bukuri shpërthyese.

Gjithçka u mbulua nga errësira, por nën të nuk kishte qetësi, prehje, siç dukej në pamje të parë. Ajo qetësi e tmerronte, e vriste. E dinte që nën petkun e asaj qetësie përsëri s’do të qëndronin të qetë shpirtrat e tyre. Aty përsëri do të pleksej xhelozia me pafajësinë. Jeta e tyre kishte parë më tepër xhelozi. Xhelozi për bukurinë. Sa herë kishte parë sytë e tij të errësoheshin, tek shihnin të ëmën të bukur, me atë bukuri femërore që rrallë mund ta gëzojnë femra të tjera. Ai futej në dhomë bashkë me të. Fëmijët prisnin me frikë, sepse e dinin që diçka ndodhte mes tyre. Pastaj do të shikonin nënën të veshur ndryshe, pa tualet, por atëherë atij i dukej edhe më e bukur se më parë. Ai e kuptonte që e ëma mbetej femër.

Pas çdo gëzimi të vogël, ata përsëri do të grindeshin. Po çfarë faji kishte ajo që ishte lindur e bukur?! “Mos, vallë, gjithçka e frikshme qëndron pas asaj bukurie?” - pyeste veten shpesh dhe rinisi të gërmonte shpirtin edhe këtë natë.

Heshtja e dhomës së zhytyr në errësirë s’i kthente përgjigje. Një lëmsh i ishte mbledhur në fyt. Lotët i buruan të nxehtë.

Kur do të mbaronte kjo stuhi?

Kur? Kur? Kur?

Ajo natë e pagjumë po shkonte drejt fundit të saj.

- Qoftë nata e fundit! - psherëtiu.

Fshiu lotët që i digjnin faqen. I dridhej mjekra. Nënkresa ia thithte lotët pa ndërprerje, duke u qullur.

- Më dhimbsen të dy, - foli nëpër errësirë dhe u kthye përmbys duke mbuluar fytyrën me duar.

Qershor 2001

Ftesë dasme

Tregim

Joani ishte vetëm në shtëpi. Qëndronte shtrirë me sy të mbyllur dhe duar të kryqëzuara mbi gjoks. Këpucët e ngarkuar me pluhur ende s’i kishte hequr. Në ballë një vijë djerse, përzier me pluhur, i dallohej qartë. Kaseta e vendosur në magnetofon kishte mbaruar dhe ai përtonte të zgjaste dorën ta kthente nga krahu tjetër. Një çast iu duk se dëgjoi një të trokitur. Hapi sytë pak, pastaj i mbylli përsëri. E trokitura erdhi sërish tek ai. Përtonte, por kur u përsërit dy herë radhazi, u çua vërtik. Ishte një letër. Shkrimi i njohur prej kohësh, sikur i hoqi me magji gjithë mërzinë e asaj dite. E hapi zarfin me shpejtësi dhe filloi të lexonte, ashtu siç ishte, në këmbë. Ai shkrim, me atë rrumbullakësi shkronjash, gjithmonë i kishte pëlqyer.

“I dashur miku im, Joan, ...”

Kështu i fillonte ajo letrat që prej një kohe jo shumë të largët. Me kalimin e kohës, jeta papritur i kishte rrafshuar marrëdhëniet dashurore që ishin mes tyre. E kishin kuptuar se jeta qenka ajo që të lidh dhe të ndan. As vetë s’e kishte ndier se si kishte ndodhur kjo gjë dhe, në heshtje, me dhembje, e kishin kuptuar se dashuria nuk kishte ardhur plotësisht tek ata. Miqësia po. Ajo i kishte lidhur fort të dy.

Ndoshta njohja e tepërt, vendosja e marrëdhënieve të tilla sa, edhe kur shkëmbenin një puthje, ndienin një farë turpi, i kishte larguar nga paralelja e dashurisë.

“U bë kohë që asnjë tingull telefoni apo pullë poste s’po prek trurin tim të mpirë nga kjo rrëmujë e kohës. Do të kisha dëshirë që kjo monotoni jete të thyhej, qoftë edhe nga një “Alo, Eda, jam Joani, më dëgjon?” apo ndoshta nga ndonjë rresht “më ka marrë malli të të puth si dikur e ti pastaj të qash”, por as njëra, as tjetra s’denjoi të luftonte me mërzinë time. Ndoshta edhe ti je pushtuar aty, në skajin më të lartë të qenies sate, nga pasiviteti në trurin tënd prej intelektuali.

Ndoshta, të ka vënë poshtë e ashtuquajtura ndershmëri e jetës për të harruar miqtë apo të dashurit e kohës.

Kujdes! Mos e prano një gjë të tillë, se atëherë do të vdesësh shpejt. Njeriu ka nevojë edhe për një trill pa pasoja në jetë, aq më tepër për një miqësi.

Mos, vallë, je bërë njeri i rëndomtë që mërzia e kapërthen e di veç gjumë, kafe e asgjë tjetër? Mos e lejo një gjë të tillë, se do të humbasësh gëzimin e jetës. Siç duket, të ka hutuar fejesa e s’të lë të hapësh gojën.

Apo, ndoshta, të ka lidhur duart e ke harruar të hedhësh fjalët në letër. S’besoj, pse gjithmonë dora jote, si mësues letërsie, veç shkruan, qorton, hedh nota. Ti e ke patur zakon që s’para shkruaje shumë, por dije t’i takoje njerëzit për të cilët të kishte marrë malli. Apo, ndoshta, e ke harruar plotësisht këtë zakon.

Joan! S’të shkruaj gjë për vete, sepse e di që ndonjë ditë do të vish të më takosh.

Më ka marrë malli. Të pres!

Të përqafoj së largu

EDA”

Diçka i sëmbonte në zemër, sa herë që lexonte letrat e saj. Gjithmonë do të kishte ndonjë pasazh që, shkarazi, do ta çonte në ato vite që kishin kaluar, të lidhur me njëri - tjetrin. Ndërsa fuste letrën përsëri në zarf, diçka tjetër i ra në sy. E hapi plotësisht dhe një fletë e zbukuruar me lule varaku i shkaktoi një dridhje të trupit si të ishte përshkuar nga një rrymë elektrike.

Ishte një ftesë martese.

Fjalët i kalonin marramendthi.

…. ditën e shtunë, më 25 korrik 1992, ora 20. 00 ju ftojmë…

- Oh zot, - psherëtiu. - E pamundur.

E pamundur që të martohet në këtë datë të njëzetë e pesë korrikut. Dëshirë aq e madhe, me pamundësi të pakta, për të mos thënë hiç.

Çudi!

Si qëlloi kështu në këtë datë. Ndoshta, ngaqë jemi dashur shumë…

“E dashur, Eda!

Në 26 korrik bëhem dhëndërr. Në 26 korrik bëhesh nuse.

Të trashëgohemi e jetë të lumtura!”

Korrik 1992

Dadë Urania

Tregim

- Ermal! O Ermal! - thërriste nga një ballkon i qerthulluar me saksi lulesh një plakë e shëndoshë, me flokë të lidhura me një shami të zezë, bërë xhufkë në të djathtë të ballit.

- O goca, ju bëftë nëna! Shikoni ku është Ermali!

Ato shpërndaheshin si zogjtë nëpër oborr, pastaj ktheshin duke dihatur nga vrapi kush e kush t’i thoshte dadë Uranisë se Ermali luante aty poshtë me shokët. Ajo qëndronte një çast duke vështruar e lumtur fëmijët që luanin, i shikonte e s’ngopej së gëzuari.

Ngadalë ulej në atë minderin e vockël të bërë në ballkon ku ajo shpesh herë pinte kafenë. Që aty, kushedi sa herë kishte kërkuar gati të gjithë ata fëmijë që luanin me njëri - tjetrin. Ata kishin qenë gëzimi i dadës, siç e thërritnin të vegjlit.

Këtu e para njëzet vjetësh ajo erdhi në pallatin tonë. Kur erdhën plaçkat, ne u turrëm të gjithë ta ndihmonim. Ajo na gëzonte dhe na puthte në faqe. Në fund, kur mbaruam, ajo diçka kërkonte nëpër kutitë. E morëm me mend. Kërkonte karamele për ne. Po ku mund t’i gjente në atë rrëmujë që ishte bërë, ndaj zbritëm shkallët vetëtimthi. Ajo dëgjoi hapat tanë, tek zbritnim, doli në derë e zuri të thërriste:

- Po dale, more të uruar, hë, ju bëftë dada, pritni! Ja i gjeta... Hajde, t’ju japë dada ndonjë karamele. Hajde, se jam e lodhur e nuk i ngjis dot shkallët.

Ne iu afruam dhe e rrethuan. Zgjatëm duart të druajtur në kupën e qelqit të mbushur me karamele të kuqe dhe, pasi e uruam si kishim dëgjuar më të rriturit, u shpërndamë të kënaqur.

Ajo jetonte me djalin e vetëm, oficer, ende të pamartuar. Pasditeve në shtëpinë e saj do të shkonin nënat tona, që merrnin kafenë e sheqerin me vete, sepse dada e kishte të zorshme të dilte për vizita.

Pasdite ishte dhe atëherë kur ne dëgjuam zërin e saj që vajtonte për gjëmën që i kishte ndodhur. Vaji ishte i dhembshëm, drithma e saj s’të linte pa të pushtuar sa dhe ne, fëmijët, ishim strukur në një cep të korridorit e filluam të qanim kush në heshtje e kush me zë. Tani dada kishte mbetur e vetëm. Djali i saj kishte vdekur diku gjatë një stërvitjeje me ushtarët. Ajo s’kishte fëmijë tjetër. Edhe vetë kështu kishte qenë e vetme.

“Paska qenë shkuar të mbetem fillikate në këtë jetë.” - psherëtinte herë pas here e lotët i rrokulliseshin faqeve të rrudhura brenda ditëve. Dikush nga të afërmit kishte kërkuar të banonte me ta, por ajo s’kishte pranuar. Sa herë që do të shikonim të hynin të huaj në shtëpinë e saj, do të lajmëronim njëri - tjetrin dhe pritnim të shikonim dadën të nisej me ta.

Një ditë, sapo hyri dikush brenda, ne u mblodhëm tek dera e saj. S’kaloi shumë kohë dhe ajo hapi derën. Ne u gjetëm ngushtë. Qeshja e syve të saj na ngrohu pak. Na ledhatoi të gjithë me radhë e iu drejtua burrit:

- Jam ende e fortë. Tani kam edhe fëmijët, komshinjtë po i kam të mirë. Më janë ndodhur si t’i kisha fëmijët e mi.

Ngadalë kishte filluar të plakej mes nesh. Ne e ndienim që ajo po plakej nga dihatja, kur ngjiste e zbriste shkallët, duke u mbështetur në mur. Kalonte ditët duke mos e patur shtëpinë bosh, duke mos e lënë asnjë çast të ndinte vetminë në shpirt. Sa fëmijë u rritën në atë shtëpi, në krahët e saj! Sa fëmijë i zuri gjumi përkundur nga ninullat e saj! Asnjëherë s’ndenji pa u përkundur djepi i moçëm me gjelin e kuq, rrethuar me kurora lulesh qark. Atë djep kishte dashur ta kishte kurdoherë me nipër dhe mbesa dhe plot e pati me të vërtetë. Asnjëherë s’kishte menduar se do të rriteshin aq fëmijë në duart e saj. Ajo përpiqej të largonte pleqërinë që i afrohej tinëzisht, pikërisht duke rritur këta fëmijë. Tani lashtonte nipin më të vogël në shkallën tonë, Ermalin.

Atë e donte fort, pse kishte ardhur në jetë pas një kohe të gjatë martese. Ata ishin fëmijët më të afërt të dadës. Fuqitë po i shteronin dhe s’mund të dilte poshtë bashkë me të, ndaj dhe e kërkonte shpesh nga ballkoni.

Belaja e gjente kur afronte mbrëmja, dhe të tijtë vinin ta merrnin. Ermali varte buzët, vinte vërdallë tryezës dhe thërriste me të madhe:

- Do të fle me dadën, do të fle me dadën sonte! Ikni nuk ju dua, s’dua të vij me ju!

Ata qeshnin dhe dada e merrte në krahë. E puthte, e ledhatonte si një manar. Bënte sikur u fliste të rriturve dhe, nën fjalët e bukura, ai mbyllte sytë, bashkonte qerpikët e humbiste në gjumë. Kështu çdo natë. Më pas vinin dhe e merrnin të dy, e, duke qeshur, i thoshin:

- Edhe një që kemi, më duket se po na e merr, dado!

Ajo u rrihte shpatullat dhe i përcillte me fjalët:

- Jo, biro, jo. Ai është juaji. Dadës po i mblidhet lëmshi e s’mund ta mbajë përgjithmonë. I juaji është përsëri.

Ajo shtrihej ngadalë dhe përshpëriste me vete, sikur donte të largonte atë qetësi mbytëse. “Edhe Ermali u rrit shpejt, kështu që do të largohet nga unë, por s’ka gjë. Ja, më duket se ajo nusja e katit të dytë që ka ato gocat binjake, e merr tani lejen. Ishallah, bën një thërrime djalë e t’ia rrit buçko!”

Pastaj humbiste në atë gjumin e saj duke gërhitur pak, me ëndrrat e shumta dhe priste mëgjesin për t’u ngritur nga trokitja dhe zëri i hollë që thërriste:

- Dadë, hape derën shpejt, se erdhi Eri!

Gusht 199

Aksident

Tregim

Sa herë ndodhte të binte fjala për problemin e fëmijëve ose shkëmbeheshin pyetjet: “Sa fëmijë keni?”, “Si i keni?” apo kalohej në këshilla “Mjaft me kaq”, “Duhet edhe një”, Ada fillonte të skuqej në fytyrë. Kur i ndodhej Gimi në krah, ajo merrte goditjen e lehtë që i jepte ai, dhe vinte buzën në gaz.

Shpesh Gimi thoshte:

- Më duket se fëmija, prania e tij mes dy prindërve, është një skllavëri e plotë, është një zbehje e dashurisë. Jo se s’jam dakort të bëhem prind, por kam dëshirë që ata, pra, fëmijët, duke menduar edhe moshën relativisht të re të bashkëshortëve, në shumicën e rasteve deri në njëzetë e pesë vjeç, pra, fëmijët, të vijnë në jetë pas katër apo pesë vjet martese. Në këtë kuptim, gjatë kësaj kohe të mbeteshin thjesht në pozitat e të fejuarve që kanë të vetmin ndryshim nga ata, fjetjen në krevatin bashkëshortor.

- Jo, - hidhej Ada dhe ngrihej nga vendi. - S’jam dakort me ty. Kam mendimin se fëmija e lidh familjen, forcon marrëdhëniet martesore. S’ka gjë të keqe një lindje e tillë fill pas martese. Me sa kam dëgjuar, vonesa të tilla pas martese janë rrezik, pasi ekziston mundësia e të mos paturit fëmijë.

- Të lumtë për ligjërimin, - ia kthente qetësisht. Notën më të lartë për sot. Tani dëgjo. Pas sa kohe të lindi nëna e babi ty që sot më kërcen gjelthi?

Ajo matej ta ndërpriste, kurse ai nxirrte dorën para si një tabelë ku lexohej: “Stop!”, shenjë që donte të thoshte: “Unë ta dëgjova këngën, tani dëgjomë mua.”

- Më duket se ti, zonjushë, je lindur rrumbullak pas shtatë vjetësh martesë. Kjo, jo se nëna jote nuk lindte, por, sepse dëshironte ende të ishte e lirë, të merrej me krijimatri e të plotësonte ato që i mungonin. Mos, vallë, kërkon që në këtë moshë një burgosje të plotë. Ti e di që fëmija të lidh, sado të të ndihmoj, përsëri mbi ty do të rëndojë.

- Epo mirë, le të rëndojë, - e ndërpriste ajo, - veç dua që, pas nëntë apo dhjetë muajsh martesë, të jem nënë.

- E kush të pyet ty se, - ia kthente me tallje Gimi. - Veç po t’i kesh të dyja edhe këtë, edhe atë... - e i bënte shenjë me duar.

- I pacipë, - bënte sikur zemërohej Ada.

Ulte kokën dhe flokët ia mbulonin fytyrën që kishte marrë nuancat e të qeshurit. Qëndronte disa çaste pa folur dhe i kthehej vrulltazi, pasi i kishte kaluar gazi:

- Po mirë, po për të motër që të ra goja duke pyetur: “Hë, ka gjë? Të ka thënë gjë?”, kurse për vete të ka mbetur në gojë: “S’dua fëmijë fill pas martese. Jo, na lidh këmbët...” Pse ato që lindin, si të duken ty?

- Si lopë qumështore, - dhe, kur bëhej gati të ikte, e mbërthente prej supesh, e afronte pranë vetes, e puthte me shpejtësi, duke i pëshpëritur ca fjalë, që, në vend të qetësonin nga e puthura, e inatosnin më shumë.

- Ik, lermë, s’dua të më puthësh. E di unë pse s’do të jesh me fëmijë. Do të prishen variantet me ato bishtpërdredhurat e punës.

Aty acaroheshin dhe gjithçka do t’i kthehej rutinës së dhëndrit në shtëpinë e së fejuarës. Vonë, kur shkonin për të fjetur, ai kinse kthej nga ana e murit, pasi e dinte që ajo do të hapte derën e dhomës së tij ngadalë e, në majë të gishtave, që të mos e dëgjonin prindërit e saj, do të futej në krevatin e tij.

- Ngrehu, ndryshe do t’u bëj zë atyre të vijnë e të të marrin, - i kërcënohej Gimi.

Ajo ia zinte buzët me dorë e i pëshpëriste pranë veshit:

- S’më flihet vetëm. Edhe ty s’të zë gjumi, e di unë. Erdha të vemë njëri - tjetrin në gjumë. Hë, xhan, mbylli sytë, - dhe i çonte dorën tek sytë.

Atij i pëlqente kjo pëshpërimë. Ngrohtësia e krijuar dhe pëshpërima i ndiznin ndjenjat. Ai ndërronte krah dhe kthehej nga ajo. Pas pak dëgjohej një rënkim i lehtë. Të dy do të kapërtheheshin me atë lakuriqësinë e tyre.

Kurdoherë kontrollonte veten dhe çdo fillim muaji ai do tallej me të:

- E, si dukesh? E mbajte flamurin të kuq apo jo?

Kështu kishin kaluar muaj. Kur duheshin edhe disa javë nga dita e martesës, në një natë të tillë, ndërsa ishin zhytyr në një dashuri të thellë e përvëluese, ndjeu duart e saj ta shtërngonin fort-fort…

Qëndronin të dy të lodhur, por edhe të kënaqur në shpirt.

- Përse e bërë këtë, Ada? - pyeti ai.

Ashtu siç ishte, me kokën mbështetur në kraharorin e tij, filloi të dëneste. E ktheu nga vetja ngadalë, i puthi sytë e përlotur.

- Kisha frikë, se mos ti me të vërtetë s’doje fëmijë e unë s’do të mund të lindja kurrë më. Kjo më tmerronte, më ishte bërë torturë e këtyre ditëve. Veç për këtë kam menduar kohët e fundit.

Ai i futi dorën nga gryka e bluzës e i ledhatoi gjoksin.

- Budallaqe, e kush është ai që s’i do fëmijët. Kurse ti…

Një dihatje pushtoi errësirën. Ajo e mbuloi me të puthura pa e lënë të vazhdonte më tej. Dihatja sa vinte e rritej.

Ishte një dihatje e mbarsur me kënaqësinë e ngjizjes së një jete të re...

Tetor 1998

Kur sëmuret nëna

Tregim

Çuditërisht ai i jepte një ngrohtësi që, në të vërtetë, herë pas here i nevojitej. Nuk kishin shumë diferencë moshe, por pamja e tij i ngjallte ndjesinë e një prindi.

Se ç’kishte diçka të veçantë ai që, ndoshta, dhe shumë të tjerë nuk ia përcaktonin dot. Nëpër biseda miqsh, shokësh të një krahu apo edhe kundërshtarë partiakë, kur vinte puna që flitej për të, pavarësisht nga hezitimet, shpreheshin se kishte më shumë se sa duhet anë njerëzore. Ndodhte që dikush të nxirrte edhe tezën e të luajtuarit të rolit të babaxhanit, por shpejt ajo rrëzohej dhe mbetej që ai ishte njeri i mirë, kishte ndjesinë e të të afruarit dhe komunikuarit me njerëzit. Dinte të të bënte për vete, pa të detyruar.

Sa herë që ndihej keq, dëshironte zërin e tij, ngrohtësinë e bashkëbisedimit me të. Ishte tip sa i dashur, aq edhe i ngurtë. Dukej që jeta nuk e kishte përkëdhelur, përkundrazi. E vetmja gjë që e tradhtonte, ishin sytë e tij sa të qeshur, aq edhe të mbyllur, si një qiell gri. Mes të dyve jo gjithmonë ecnin gjërat si në vaj. Kundërshtonin mendimet e njëri-tjetrit dhe ai do të shtonte se tjetri, që ishte më i vogël, duhej të dëgjonte paksa më shumë. “Je akoma kalë i pashtruar. Bëhu më i matur. Të duhet.” Këtu do të ngrihej zëri dhe bëhej ai që ishte jo pak herë: njeriu i ashpër dhe i prerë, duke u transformuar tërësisht e sytë do t’i humbisnin butësinë e tyre. Bëheshin më të egër.

Për herë të parë ai e tradhtoi veten, ndërsa tregoi për shëndetin e nënës. Mbase në atë familje ishin mësuar me mungesën e tij deri në orët e vona. Ai shpesh herë rrëmbehej nga puna dhe kalonte, pa kuptuar, shumë orë atje, në zyrën e tij, dhe nuk e kuptonte nocionin e kohës. Ndodhte që, me të qeshur, edhe shokët e tij me të cilët punonte, ia përmendnin si shkarazi orët që kalonin mbi projekte duke rrahur mendimet deri vonë. Në atë familje ishin mësuar me këto lëvizje dhe ardhje të tilla, por ikja në mëngjes gjithmonë do të shoqërohej nga përcjellja e nënës. Ndërsa këto ditë ajo i mungonte.

- Asnjëherë nuk e kam parë të rrijë shtrirë apo të mos më shoqërojë deri te dera, ndërsa këto ditë…

Heshti për pak çaste. Thithi përsëri cigaren dhe u ngrit nga tryeza. Në një nga raftet e zyrës ishte një gotë me fron, e mbushur me ujë.

Kërkoi nëpër sirtar një kuti dhe kokrrën që nxori prej saj, e hodhi brenda gotës së mbushur. E la të tretej. Më pas e rrëkëlleu të gjithën. Me gishtërinjtë e dorës së majtë trazoi përsëri flokët, një veprim që e bënte sa herë që ndihej në siklet apo kërkonte të shtonte diçka tjetër në komunikimin e tij.

-Ka qenë grua e fortë, më shumë se burrë...

Zakonisht njerëzit e kanë vështirë të flasin për të afërmit e tyre, por, kur bëhet fjalë për prindërit, përzgjidhen fjalët, shtohet maturia dhe përsëri shprehet shpirti.

Ashtu ndodhte edhe me të në këto çaste. Filloi të lëvizte nëpër zyrë, duke futur e nxjerrë duart nga xhepat, duke kafshuar buzën e poshtme nga të qenit në merak.

Këto ditë atij i mungonte, ndaj dhe derdhi lot, jo si shirat e fillimpranverës, por të butë, në njomje të syve, që kishin më shumë vlerë se një kujë dhe çjerrje faqesh. Ajo buisje e atij lëngu të pangjyrë, por me një dhembje brenda e thurje dashurie, nuk kishte të paguar. Nëse zemra e nënës është det, ajo e fëmijës labirinth, ku, pavarësisht nga mosha, mbetet paksa tekanjoz, i brishtë, që kërkon ende përkëdhelje. Moshat nuk i prishin kurrë raportet nënë-bir.

*
* *

Të dyve u pëlqente që të flisnin për prindërit dhe, kur fillonin, humbisnin në atë oqean të pafund fjalësh. Më i vogli

(i Vogli) i fliste për ashpërsinë e të atit në vegjëli, kur ai kishte qenë tepër çapkën. Kjo ishte një arsye më shumë për ta bërë të atin të ishte shumë e shumë herë më i prerë dhe kërkues ndaj tij. Këto raporte kishin mbetur ende edhe sot e kësaj dite, edhe pse i Riu ishte bërë baba, me fëmijë dhe shkonte tek ajo kohë që quhet mesoburrë.

- E ka përsëri atë ashpërsi, por që i zbutet kur vështrimin e hedh mbi të vegjëlit, nipin dhe mbesën. Shkrihet pas tyre dhe, në atë marrëdhënie të re që vendosin, ai bëhet si fëmijë, por e mbledh veten dhe zë e bërtet, kur ata nuk janë siç kërkon ai.

I Madhi do ta shoqëronte të gjithë bisedën që zhvillohej mes tyre, me një buzëqeshje dhe, sapo tjetri krijonte një farë pauze në të treguar, do të fillonte të fliste për të ëmën më shumë. Me nënën ai kishte qenë më shumë i shoqëruar në jetë.

-Babai më la në një moshë të vogël. Kam qenë vetëm shtatë vjeç dhe, si nëpër mjegull, më vijnë ndër mend të gjitha ato çaste, ndërsa jeta ime ka patur, si ta them, një mbikqyrje të rreptë nga nëna. Ishte vetëm tridhjetë e pesë vjeçe kur na la babai, dhe, e kupton, se çfarë duhet të mbash mbi supe për të rritur katër fëmijë. Një grua e re që humbi gjallërinë e ngjyrave dhe, e mbuluar me të zezën e dhembjes, do të kalonte të gjitha parashikimet, vetëm e vetëm që jeta të rridhte brenda saj e bukur.

I Riu, përkundrazi, kishte qenë më shumë i lidhur me gjyshen, nënën e babait. Me atë i kishte gjetur telat dhe, sa herë që ndodhte që në shtëpi të thyhej ndonjë xham si pasojë e nxehjes së tij me të motrën, gjyshja do të dilte para të birit dhe do t’i shpjegonte se si kishte harruar derën e ballkonit hapur dhe, nga korenti i ajrit, ishin përplasur dyert e thyer xhamat. Dhe fjala e saj kishte qenë gjatë gjithë kohës mburojë e tij.

-Ti nuk e merr me mend se sa e kam dashur atë njeri. E thërrisnin Dadë të gjithë, sepse ishte e tillë, sa për të vetët, aq edhe për të tjerët. Kishte një fytyrë bardhoshe dhe flokë të gjatë të thinjur. Më kujtohet vetëm çasti kur priste gërshetin. E mbante dhe, duke marrë gërshërët në dorë, më tregonte vendin ku duhej prerë.

Mosha e bënte atë, Dadën, që të mos e duronte peshën e gërshetit nën shaminë e zezë, ndaj dhe e largonte nga vetja. Kishte flokë të bardhë që shkëlqenin. Nga i Riu u ishte bërë zakon edhe të tjerëve në familje që puthjen Dadës t’ia jepnin vetëm në kraharorin që mbante aromë trëndeline apo borziloku.“Hiqmu, - e kundërshtonte, - bie era plakë”, kurse i Riu e puthte akoma më shumë dhe i përkëdhelej më tepër.

Kishte qarë kur ishte ndarë nga jeta me atë njeri, e kishin dashur shumë njëri-tjetrin.

Të dyve u pëlqente të kalonin nëpër gishta vitet e së shkuarës, të marrëdhënieve me prindërit. E kuptonin se në atë hapësirë kohore, tek të rrëfyerit ndiheshin vetvetja. Askush nuk kishte të drejtë t’ua dhunonte atë kohë të shenjtë që e dëshironin më shumë se kurrë në të treguar.

- Si të thashë, babai na la të vegjël. Mungesa e qënies së tij fizike u shoqërua me rritjen akoma edhe më shumë të autoritetit të nënës ndaj nesh. Kemi qenë fëmijë të mbarë, jo për të treguar veten, por mësonim e, megjithatë, përsëri nëna mbetej kërkuese.

Duke vënë buzën në gaz i Madhi tregonte se do të mjaftonte fjala e një mësuesi në shkollë se ai mund të jepte më shumë, pavarësisht se në regjistër kishte vetën dhjeta, që pas ardhjes në shtëpi, nuk do të mungonte edhe ndonjë dackë. Mbetej ajo shija e hidhur e pëllëmbës së nënës në faqe, por dashuria e saj do të binte si fllad mbi ta në orët e mbrëmjes, teksa do t’i përkëdhelte e do t’u uronte gjumin e ëmbël. Dukej se zemërimi i ditës shkërmoqej në zemrën e saj e kthehej në lumë dashurie në orët e vona, teksa i ulte të gjithë rreth vetes e ndiqte me sy kafshatat e bukës që ata këpusnin me duart e tyre të vogla.

- Ka qenë vërtet si burrë. E mbaj mend me ato çizmet e zeza prej llastiku dhe kominoshet blu të punës. Gjithë jetën në ndërtim me tulla, llaç, vetëm e vetëm që ne të rriteshim dhe arsimoheshim. Dhe kjo nuk është pak. Është sakrificë prindi.

Duke trazuar atë filxhan kafeje që kishte vënë përpara në tryezën e gjatë të punës, atje në zyrën e tij, i hodhi sytë mikut të tij e shtoi, duke i shoqëruar të gjitha fjalët me një tundje koke:

- Në një kohë apo tjetrën, ne bëjmë sikur e harrojmë gjithë atë mund që kanë derdhur prindërit tanë për të na bërë këta që jemi.

Ndërkohë ndodhte që, teksa kujtonte të atin, shtendosej në fytyrë. Mbushej me një tërësi gjaku e, nëse e vëzhgoje imtësisht, edhe kraharori do t’i lëvizte vrullshëm. Deti i kujtimeve ngrinte më tepër krye, por parapëlqente që të gjitha sa ruante brenda vetes, t’i kishte të vetat, t’i ruante akoma më me fanatizën. E kishte pikë të dobët atë emër. Mburrej së brendshmi kur njerëzit i thoshin që i ngjante atij, që kishte shumë tipare të tij.

- Sa më ka munguar gjithë këto vite! Sa herë e kam kërkuar në atë çast që njeriut i duhet supi për tu mbështetur. Më është dashur në kalim jete, kur merrej një vendim i rëndësishëm, por edhe në atë pjesëz të të qenit i lumtur. Kam dashur të ndaja gjithçka me atë njeri që prej vitesh nuk e pata afër.

Heshti për pak.

- Do ta kisha krah, më është dashur. E ke parë një qiell të vrenjtur që të rri mbi krye çdo herë për një kohë të gjatë, dhe ti, me shpresën e mirë, pret daljen e diellit? Dhe ai për mua ishte dielli që vonohej të lindte.

I Madhi dëshironte të vazhdonte të tregonte pa fund. Kishte ardhur ajo që quhej bota e mallit, jo vetëm e kujtimeve, që nuk mbanin peshë. Një lëmsh i ishte mbledhur në fyt e nuk e linte të ishte i lirshëm. Ai tregonte ashtu, lehtë, dhe vinte buzën në gaz, sa herë përmendte fjalën “nënë”

Megjithatë e gjeti kurajën e shtysën e brendshme të vazhdonte, duke kapërdirë së bashku me fjalën edhe një gllënjkë ujë.

- Kur isha i vogël, shpesh herë gënjehesha se në shtëpi do të dëgjoja sërish zërin e tim eti, do të kisha daljen e tij të beftë nga një derë e dhomës. E kam pritur me padurim dëgjimin e zërit të tij që, çuditërisht, ka qenë i butë, i depërtueshëm. Si s’e mbaj mend atë njeri të më ketë bërtitur një herë. Do të kisha mall. E folura e prindit ka bukurinë e vet. Ndodhte teksa ecja rrugës me atë çantën time në sup apo në dorë, një zë të më ngjante me të tijin, me sy do të kërkoja nëse ishte ai dhe isha gati t’i ktheja të gjithë njerëzit nga vetja, por sa më shumë rritesha e kuptoja që i gjithë ai kërkim ishte i kot.

Më pas vështrimi i tij do të binte mbi të Riun dhe do ta këshillonte.

- Bëju kujdes, se, kur të të mungojnë, do ta kuptosh se ç’ke humbur. Gjithmonë ata rrojnë me merakun për ne dhe ndodh që të mos i kuptojmë, ngaqë na rrëmben vala e punës, ngarkesat e saj. I harrojmë dhe ecim në vorbullën e ditës, ndërkohë që ata kërkojnë vetëm një fjalë të mirë dhe jo pasuri.

Uli kokën dhe, teksa shtypte një bisht cigareje, do të shtonte:

- Ne harrojmë që, kur prindërit plaken, ditët e tyre rrjedhin më shpejt se orët e minutat. E, më tepër se kurrë, në atë moshë e kam kërkuar me sy nëpër eter atë çast, kur të gjithë më uronin martesën, ndërsa ende nuk arrija të merrja fjalët e tij, që i kisha ëndërruar me vite e vite. E doja atë njeri të më shfaqej para syve e të bënte me mua, ashtu siç kisha parë të ndodhte me dhjetëra shokë e shoqe apo dhe njerëzit e mi. Të ishin puthur në ballë edhe nga babai. Ah, sa e ëmbël është ajo prekje e buzëve në atë puthje babai, në atë kohë të shkurtër. Ajo ulje e ballit, ai ledhatim i fundit, në atë kufindarje dhe fillesë burrërie e plotë. Në atë afrimitet pohohet gjithçka, në heshtje, pa deklarata, përmblidhet në të vetmen shqiptim zemre ”Të më trashëgohesh bir”. Ajo puthje më mungoi në atë ndryshim jete. Por në një orë të asaj dite e ndjeva, e kuptova se në brendësi të vetes sime filloi të rridhte vijëza e lotit, pavarësisht se gjithçka që më rrethonte, mbante tonet e gëzimit. E, megjithatë, sytë e tij më kanë ndjekur e shoqëruar butësisht nëpër jetë, bile, i kam të qartë edhe tani që flasim bashkë. Vështrimet e prindërve nuk vdesin kurrë, ato mbeten thellë nesh.

Kjo thënie e kishte ngacmuar të Riun për të sjellë ndër mend orët e fundit të jetës së Dadës së tij. Edhe ajo bënte disa ditë që përpiqej të ngrihej vetë nga shtrati e, kur nuk arrinte, atëherë kërkonte ndihmë. E, më pas, teska mbështetej në krahun e tij, do të truante pleqërinë që po e linte të vuante e që s’po e merrte. “Ju jam bërë havale edhe juve, more bir”- do të thoshte shpesh herë Dada e tij, ndërsa ai e rregullonte.

Bënte disa vite që i pëlqente të rrinte shtrirë. Me kokën gjysmë të mbuluar. Kërkonte qetësinë, por edhe të fjalosej.

Sa herë që i afroheshin, do të zbulonte paska kryet e fillonte pyeste për njerëzit me radhë. Çuditërisht, edhe pse afronte të nëntëdhjetat, kishte një kujtesë të mirë. Vetëm ditët e fundit të jetës nuk u ndie. Fliste me të rrallë ndonjë fjalë. Kandilit të jetës së saj po i digjej edhe ai pak vaj që i kishte mbetur.

-Dhe, sa çudi! Dada në vdekje u bë më e bukur. Një lëkurë e bardhë dhe e tendosur, në gjithë atë mori veshjesh të reja mortore, të bënte të mos e besoje që ajo kishte mbyllur sytë.

Të dy ecnin nëpër kujtime të atyre njerëzve që mbanin mend dhe u kishin dhënë ndjesinë e dashurisë së prindit, të nënës.

Kishte mjaftuar një çast i vetëm dhe i Madhi e kishte kuptuar se nëna mbetet e dhembshura e shpirtit. Nuk e kishte menduar se mund të ndodhte një shkëputje aq e shpejtë e saj nga ai rituali i përditshëm i përcjelljes nga shtëpia në kohën e nisjes së tij për në punë.

Pak ditë e, të qëndruarit e saj në shtrat, e kishin bërë atë të ndiente zemrën t’i lëvizte nga vendi.

- Nuk jam mësuar ta shoh të shtrirë. Jam mësuar me ato lëvizjet e saj nëpër shtëpi, me ato kundërshtimet e të treguarit të bërjes së gjërave. Më tremb plakja e saj...

Dhe, në të vërtetë, nëna ishte në të shtatëdhjetat, por ende në sytë e tij mbetej po ajo grua energjike që nuk e kishte lënë jetën ta vinte poshtë, ta nëpërkëmbëte, ta përbuzte, përkundrazi e kishte bërë pjesë të bukur të familjes së saj. Dhe këtë iua kërkonte të gjithëve edhe atij, nuses, çdo njeriu i kërkonte te jetuarin e gëzimit.

Në sytë e të Madhit nëna mbetej po ajo grua, që dinte edhe të ngrinte zërin, por edhe puthte e përkëdhelte, kur fëmijët ishin bërë krah e zot të vetes dhe kishin arritur të blinin një divan të ri me rrogën e parë të punës së tyre.

Kishte rrjedhur shumë ujë në vitet e jetës së saj dhe pleqëria e nënës për të Madhin i kishte dhënë shenjat e ardhjes në atë të ndenjur shtrirë për disa ditë dhe me mungesën e të përcjellurit.

Sa herë që bëhej gati të hapte derën, do të bënte edhe një tjetër kthim në dhomën e saj të gjumit. Kur sytë e tyre kryqëzoheshin e kuptoheshin me gjuhën e tyre, e ëma do të nxirrte pak dorën nga mbulesat e do të fliste me një ton urdhërues për të shkuar. Zemra e tij trokiste më me forcë, ndërsa mendimet i kapërthenin kurmin e depërtonin deri në hamendësimin e keq, kurse ajo, gjigantja e tij, do t’ia kuptonte mendimet e ia hiqte merakun se ishte shpejt akoma për ta lënë nga kjo botë.

Në filxhanët e secilit kishte mbetur fare pak lëng i zi, kurse në atë dhomë-zyrë ishte derdhur një det fjalësh të cilat ngërthenin dhembshurinë e tyre për nënat, prindërit.

Në një çast, kur dukej se kishte marrë fund ajo bisedë e ditës, lindur nga shprehja e një shqetësimi, i Madhi do të trokiste gishtërinjtë e tij mbi tryezë e në atë shtytje tej vetes të tavllës së mbushur me bishtat e cigareve të pira, do të shprehej:

- Bah, çfarë paska qenë nëna! Më shumë se sa thonë.

Shkurt 2005

PERMBLEDHJA

Ardhja e një fëmije në jetë. 5

Histori plazhi 12

Kthimi i Samantës. 49

Jetë e ndarë në tri kohë. 65

Premtimi 76

Tetor 2001. 79

Bisedë në varreza. 80

Natë e shqetësuar. 84

Qershor 2001. 86

Ftesë dasme. 87

Dadë Urania. 90

Gusht 199. 92

Aksident 93

Kur sëmuret nëna. 96

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë[/

nga Sponsored content

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30

ODISE PLAKU:KTHIMI I SAMANTES

ODISE PLAKU:KTHIMI I SAMANTES

Kthimi i Samntes-vazhdimi

Kthimi i Samantes-vazhdimi

Re: ODISE PLAKU:KTHIMI I SAMANTES

Re: ODISE PLAKU:KTHIMI I SAMANTES