Sejdi Berisha:BUKA E FURRËS, DËRVISH SHAQA DHE TAKIMI ME SHKENCËTARIN...!

nga **Agim Gashi** Wed Mar 16, 2011 1:49 am

E S E

BUKA E FURRËS, DËRVISH SHAQA DHE TAKIMI ME SHKENCËTARIN...!

Interesant. Jeta është si një formulë e thjeshtë, për të cilën tërë koha na shkon për ta zgjidhur atë drejtë e saktë. Mirëpo, sikur tërë mundi huqet duke e zhvilluar atë gjithnjë gabimisht, por që, i cili zhvillim na shkakton edhe lumturi edhe dhembje. E, këto dy “motra” i nxjerrin në shesh problemet, me të cilat gjithnjë përplaset njeriu. Për këtë arsye, ju mos besoni, por koha është si një rrjetë merimangash, në të cilën padyshim se jeta kapërthuret gjithnjë dhe në çdo kohë. Për çfarë, pastaj, gjykimi është i pashmangshëm për gabimet që s’kanë të ndalur.

Ju, këtë vetë e vëreni, dhe ndoshta edhe deri tash e keni përjetuar!

Nga Sejdi BERISHA

1.

Tani, po ecim së bashku, por mos u hidhëroni dhe as mos qeshni me shkrimin, sepse, shkrimet janë të shenjta. Kur e përmenda më lartë rrjetën e merimangave, thash, kah më iku mendja duke u futur nëpër të çarat e jetës, të cilat, besoni, ndoshta nuk kanë kurrfarë kuptimi, por sidoqoftë, janë interesante.

Dikur, herët. Shumë kohë përpara, kur isha gjimnazist, aq më kishte bërë për vete ëndrra për mësim dhe dituri, sa që më treste si barkën dallgët dhe valët e tërbuara të detit. Mirëpo, ajo pastaj ma detyronte edhe punën për ta fituar një bukë. Ama, vetëm një bukë furre, që për mua ishte gëzimi dhe madhështia më e veçantë.

Po ua zbuloj këtë “fshehtësi” timen. Posa mbaroja orët e mësimit në gjimnaz, për çdo të shtunë dhe të mërkurë, ktheja në mbathtore (nallbahane) për të punuar. Po, de. E shtuna dhe e mërkura ishin ditë pazari në qytetin tim, dhe ato ditë në mbathtore kthenin shumë fshatarë për t’i mbathur kuajt, gomarët dhe buajt me patkonj dhe me “treska”. Tërë pasditja më kalonte duke “mbajtur” këmbë kuajsh e ndonjëherë edhe gomarësh për një bukë.

Kur kishte shumë punë, e lutja Zotin që të mos vinin kuaj të mëdhenj, asi kuajsh që u thonë “at shale”, sepse, ishin sertë dhe vështirë ua mbaja këmbët derisa “pajiseshin” me patkonj, si njeriu me këpucë lëkure! Shpeshherë, shqelmat që m’i “përplasnin” trupit, shpirtin ma lodhnin, por kur e kujtoja një bukë furre (e, ju e dini, furra djegë, bën shkrumb), i harroja të gjitha. Mirëpo, ku dua të dalë. Kur nuk kishim punë të tilla, mjeshtri-mbathtari s’më linte të rri kot. Mbaronim patkonj, njësoj si farkëtarët. Një ditë, duke punuar “këpucë” të tilla kuajsh, duke i rënë daltës me çekan për t’ua hapur vrimat patkonjve ku do të zënin vend thumbat, i rashë keq daltës, e cila iku nga masha me të cilën e shtrëngonte “maestro”-mbathtari plak mbi kudhrën e ndryshkur. Iku diku dalta, dhe mjeshtri pa një pa dy, me një rrebesh sharjesh e fyerjesh më sulmoi pse nuk e kisha qëlluar mirë daltën. Ndërsa, unë rashë në hall për ta kërkuar at fatkeqe. Dhe, çfarë kishte ndodhur. Nga kraharori im rridhte gjak. Pa e diktuar fare, i tëri isha larë në gjak. Dalta më kishte goditur në urëzën e kraharorit duke ma bërë dy copash, por dhimbja thua se e kishte braktisur trupi im!

Kur e vërejta gjakun që ma përlante gjoksin, atëherë më kanë kapluar djersë të ftohta-akull. Dhe tani halli, si ta ndali gjakun. Në dyqanin e vjetër e me plotë rrjeta merimangash sillesha si pa kokë, por më ra ndërmend se pleqtë kishin thënë se në fatkeqësi të ndryshme, gjakun e kishin ndalë me rrjetë merimangash. Pa u hamend, e “ç’koça” një copë të madhe “pëlhure” merimange dhe me te e mbulova plagën. Pastaj ika në shtëpi, sepse, këmbët nuk më mbanin.

Atë ditë, ngela pa një bukë furre për t’ia dërguar familjes...! Dhe, tash e qes në peshojën që nuk ekziston: shkollimin tim, mbathtoren-nallbahanën, mbathtarin, çekanin, kudhrën, patkonjtë, kuajt, një bukë furre (furrën që djegë e shkrumbon gjithçka,... edhe bukën), rrjetën e merimangave, plagën në kraharorin tim, por edhe familjen time?!... Këto që i theksova, askush mos të mendojë se janë filozofi. Hajt more, as provokim nuk janë. Asgjë s’janë. Po, çfarë janë, atëherë?! Asgjë dhe asgjë... Sepse, poqë se e kthej edhe pak mendimin, do të më kujtohej edhe zbarkimi i grurit në depon e qytetit,... do të më kujtoheshin thasët brazilianë dhe shpina ime e përgjakur. E dini ç’janë janë thasët brazilianë?! Mos e ngisni mendjen për këtë histori të lodhur. Rrini qetë dhe mos u trazoni...!

2.

Lufta lë shumë pasoja, lë plagë, rrëfime trishtuese, tregime historie e dhembjeje. Lë edhe pasoja të tjera, që ndoshta edhe ju i dini. Po, i dini të gjithë! Lë edhe plotë rrena, të cilat shoqërohen me panjerëzinë, shoqërohen me zhgënjime e me,... me çfarë të doni.

Të pagjeturit që janë tunxh në shpirt e zemër të secilit, janë bërë histori e hidhur dhe përrallë e gjatë. Shihni. Pranë fotografive të të gjithë atyre të pafat që familjarët i kanë vendosur si pasqyrë në rrethojën e godinës së pushtetit, një grup muzikor ishte “stacionuar” aty pranë, dhe e këndojnë një këngë plotë me dhembje, e cila zgjon gjithçka, bile edhe rrënjët nën tokë, i zgjojnë edhe eshtrat kudo që gjenden ata. Edhe mua ma kishin zgjuar dhembjen time gjithmonë të zgjuar... Kur e dëgjon këtë këngë para fotografive me fytyra dhe me sy të etur, të shkon mendja se ç’është kjo: gazmend, hare, vajtim, provokim, apo,... qortim?! Qortim?!!! Ha, ha, ha...!

3.

Për ta zbërthyer formulën e thjeshtë-jetën, që e përmenda diku më lartë e për ta vazhduar “meselenë”, kishte kohë që kisha menduar për të shkuar deri tek lumi i cili i ndanë dy bjeshkë(!) dhe për të filluar bisedën e rrëfimin me te, për ujin e historinë, për atë që ka parë e përjetuar lumi, bjeshkët dhe uji. U afrova, dhe gjatë qëndrova buzë lumit duke e shikuar tërë atë ujë që rrjedhke si loti, duke larë e shpërlarë shtratin e lumit!

Tëmthat më rrihnin si zemra e lepurit të frikësuar. E rekapitullova tërë historinë, misterin dhe tregimin për lumin. Nëse këtë e shndërrojmë në formulë, atëherë del një pikturë e dhembshme, një pikturë e tmerrshme, një tabloid i pakuptimtë...! Andaj, vetvetiu më doli zëri:

-Trego! A i kanë hedhur trupat e njerëzve në ty?! Trego, të lutëm. Sepse, kam dëshirë të flaktë t’u sjelli një lajm të saktë e pa hile të gjitha familjeve për më të dashurit e tyre që tani, ndoshta gjenden edhe përgjatë shtratit tënd,... edhe në thellësitë tuaja!

Këtë dridhje shpirti ma ndërpreu një zë-ushtimë. Ishte zëri i lumit me ujin e kthjellët:

-Mos më pyesni për asgjë! Sepse, unë kam histori të gjatë edhe për ujin, i cili shpeshherë është shndërruar në lot, kam histori edhe për etjen,... Kam shumë tregime e rrëfime edhe për shtratin tim, ku prehen,...flejnë e fshihen shumë gjëra që i ngjajnë mallit e shkrumbi, fshihen shumë fjalë të heshtura e të pathëna...!

Pas tërë këtij ankthi, sikur m’u bë se përnjëherë lumi ngeli pa fije uji. U shndërrua në shkretëtirë. Çfarë hidhërimi ka toka, e bashkë me te edhe njeriu. U nisa teposhtë shtratit të lumit për ta hasur ujin që kishte rrjedhë me decenie e shekuj, por ngela vetëm duke rrugëtuar në rrugën e etjes për ta përqafuar rrëfimin e lumit.

Nuk e di a është mirë apo keq?! Ia futa kështu, kot. Kurse, lumi rridhte padëgjueshëm në mes dy bjeshkëve,...të ndara...!

4.

Historia, gjithmonë nxjerrë “telashe” për gjithçka. Edhe për imtësirat më të vogla. Sepse, ajo sikur i ngjanë lojës së pashembullt e cila shtrembëron dhe ngatërron periudha, data, dëshmi e shifra. Për atë, ndoshta njeriu është shumë prapa synimeve të tij për t’i ndezur të gjithë kandelat, dritat dhe fanarët për ta shndritur zanafillën, rrjedhën dhe madhështitë e epopeve dhe të ditarëve të jetës, që gjithmonë mbetën formulë e pazgjidhur, apo, gabimisht e zgjidhur.

Dhe, tash një digresion. E tërë kjo ma kujton një profesor timin të matematikës, i cili,... po more,... përpiqej për t’i dalë në fund zhvillimit të problemit, kuptohet, matematikor! Dhe, kur flitet për historinë, krijuesi dhe atdhetari i devotshëm (kështu kujtoj unë), K.R., i cili edhe sot e kësaj dite jeton me barrën e mallit për atdhe, me peshën e kurbetit, kishte vendosur që si temë magjistrature ta shprush jetën e këngëtarit, Dërvish Shaqa, i cili edhe sot është sinonim i inspirimit të masës dhe të popullit me zërin dhe këngën e tij për ta çimentuar kombëtaren, për ta mos harruar kurrë atë.

Me respekt e lexoj shkrimin e tij në trajtë fejtoni në një gazetë ditore. Kujtoj se ia kishte qëlluar temës, sepse, jeta dhe brendia e zjarrit shpirtëror e rapsodit Dërvish Shaqa, ende nuk është eksploruar sa e si duhet. Kështu, duke e lexuar këtë material të sajuar mirë dhe me një përformansë prej studimit të thellë, më provokohet mendja për ato periudhat kur jetoi, kur këndoi mbase edhe kur i vajtoi zemra këtij rapsodi-histori.

Sa përplasje të mëdha kishte njeriu në atë kohë. Besoni. Kjo të grishë edhe përmes shkrimit për Dërvish Shaqën. Andaj, ta vrasim mendjen për studim, se kush ishte ky njeri, ky këngëtar dhe atdhetar i kësaj toke të sertë.

“Kur ta ktheva Kosovë shpinën, e lashë borë, e gjeta dimër...”! Ky refren kënge peshon sa një histori. Ky mendim i shtruar kështu, sikur shndërrohet në obelisk unik të mendimit filozofik në këtë mënyrë kaq të thjeshtë, kaq modeste, kaq të dhembshme dhe kaq madhështore! Ndërsa, kur kthehem tek shprushja e jetës së tij, më defilojnë intrigimet se, Dërvish Shaqa kishte quar jetë qençe, kishte jetë të mjerueshme,... kishte jetë edhe të mirë! Periudha e tij ishte paradoksale, ishte domethënëse. Edhe rrugëtimi i tij pra, ishte i tillë. Nëse doni edhe Ju, Dërvish Shaqën po e “shfletojmë” bashkërisht fletë për fletë, faqe për faqe. Por, nëse përtoni, atëherë lëne këtë, sepse nuk ia vlen ndoshta në këtë ecje kaq dinamike...!

5.

Para disa ditësh, me këmbëngulje kishte insistuar që të takohej me mua shkencëtari dhe njeriu i cili i është përkushtuar shkencës dhe fizikës, R. Gj. Edhe pse isha i zënë me punë disa ditë rresht, nuk e refuzova. Posa u takuam dhe u përshëndetëm, ai hapi çantën e tij dhe nxori dy libra, të cilat sikur mëzi priste për t’mi dhuruar. Një prej këtyre librave që titullohej, “Simboli i sakrificës për shkencën dhe njerëzimin”, ishte një vepër kushtuar këtij njeriu në trajtë monografie.

Posa m’i dha librat, ai filloi të më rrëfejë gjithçka për vetveten, për shkencën, për njerëzimin dhe njerëzit në raport me të arriturat shkencore dhe për mosrespektimin e të arriturave, sikurse janë edhe ato të cilat vet i kishte shpikur. Në këtë bisedë pothuaj maratonike, kur shpejtas analizova të arriturat e tij, të cilin edhe e kisha pasur arsimtar në shkollën fillore, më dridhet diçka përbrenda vetvetes duke menduar në sedrën kur kemi të bëjmë me njeriun dhe për të arriturat kapitale.

Shkencëtari dhe arsimtari im, në shenjë pakënaqësie, duke krijuar rrudha në ballë, më thotë:

-Nuk askund,... as në tul të bukës...!

Rrudhem dhe kursehem të mos flas. Por, në shenjë pakënaqësie, shkencëtari, nga çanta nxjerrë edhe librin e Thomas Kuhn, “Struktura e revolucioneve shkencore”, dhe më preferon për ta lexuar. Prapë, pas insistimit të tij këmbëngulës, edhe pse i thashë se e kisha lexuar, e mora. Duke e shfletuar aty, në prezencën e tij, pashë se në te ai kishte “ndarë” për komentim apo për t’i mbajtur në kujtesë shumë thënie. Andaj, për këtë shkrim, unë vendosa që si provokim ta marr këtë: “...Përfytyroni çdo të ndodhte në shkencat si qëndrueshmëria të mos ishte me një vlerë e dorës së parë...”.

Kjo, ndoshta përkon si intrigim për mentalitetin, pozitën, përgjegjësinë dhe për papërgjegjësinë e njeriut për ecjen përpara, për përqafimin dhe për komentimin e mendimit të thellë dhe të mësimit shkencor dhe filozofik. Edhe kjo, ndoshta na shpie apo detyron për të shpikur diçka gjithnjë të re, a!

Një ditë, karshi shkencëtarit, takoj punëtorin e higjienës publike. Më kujtohet ky njeri, i cili dikur ka qenë person shumë i dashur dhe i njohur i qytetit. Ai, me karrocën-kontejner, me lopatën e fshesën e tij, por edhe me “xhamadanin” me ngjyrë portokalli të mërdheztë, për çdo ditë me dorën e tij e shndriste qendrën e qytetit. Trotuaret dhe rrugët i bënte bilur! Për punën e tij në pastërtinë e bulevardit, ishte shpallë edhe qytetarë i dalluar i vitit. Kishte qenë sihariq ky shpërblim(!).

Tash, pleqëria e ka rrëzuar. E pyes për shëndetin, kurse ai me lot në sy më thotë:

-Shëtis aleve të lulishtes, pastaj, ku të shkoj?!! Kthehem në shtëpi...

E shikoj, dhe gjithnjë më duket si një njeri me histori të tkurrur, me dhembje zemre, shpirti e trupi.

-Më merr malli për Sheshin tim, që gjithherë e kam mbajtur pastër, si behar! Tash,... më ka harruar edhe Sheshi, është hidhëruar me mua lopata dhe fshesa...

Isha në hall. Çfarë përgjigje t’i japë. Ia “dhurova” një fjali pa zë as pa shkronja. Por, në këtë rast, m’u kujtua proverbi arab: “Ai që di dhe nuk e di se din, është në gjumë. Zgjojeni!”. Dhe, e tërë kjo ma detyron atë mendimin aktual të vuajtjes dhe skamjes, për çfarë njerëzit ikin (braktisin atdheun) për atje ku nuk gjejnë shpëtim... Athua, është ky kriteri i njeriut,... i shoqërisë, për ta gjetur dhe sunduar fatin e vetë?! Jo! Por, tërë këtë le ta thjeshtësojmë vetëm me këtë: buka e furrës, Dërvish Shaqa dhe takimi me shkencëtarin. Mirëpo, edhe kjo duket se nuk është e thjeshtë, a?! Kaq...!

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30