Miradije Gashi:Ecuria e një ore mësimore në diasporë

nga **Agim Gashi** Mon Jun 06, 2011 10:50 pm

Ecuria e një ore mësimore në diasporë
Miradije Gashi:Ecuria e një ore mësimore në diasporë IMG_2429

Shkruan: Miradije Gashi, pedagoge

- Çdo shkollë ose vatër kulture ka fizionominë e vet, që kushtëzohet nga veçoritë e vendit apo shtetit. Shkolla organizon punën kërkimore-eksperimentale dhe pedagogjike, rekomandon literaturen e nevojshme metodiko-didaktike, zbulon përvojën e mirë, aktivizon kuadro të specializuara për arsim duke ndjekur zhvillimet e arritura tekniko-shkencore siç janë, p.sh. Temat, seminaret shkencore pedagogjike si dhe përparimët kompjuterike. Larmia e ndërtimit të strukturave të orëve të mësimit varet prej, vendit ku zhvillohet mësimi, shkallës së shkollimit, mjeteve teknike që përdoren e elementeve të ndryeshme që futen në orën e mësimit në përputhje me qëllimet dhe detyrat arsimore pedagogjike e didaktike të çdo lënde ose teme mësimore, me veçoritë e çdo moshe që është përqëndruar kryesisht në formën e orës së mësimit duke e kufizuar këtë kryesisht në mësimin e zhvilluar brenda klasës. Në shkollë ekzistojnë kushte të favorshme për krijimin e moshave të barabarta, mbështetja në ndjenjat e shoqërisë, së miqësisë e të solidaritetit, që i ushqen vetë jeta e përbashkët shkollore, mbështetja në iniciativën e nxënësve, besimi në forcat dhe vetëveprimtarinë e tyre. Veprimtaria mësimore edukative e zhvilluar në mënyrë të programuar e sistematike dhe me synime të qarta nën udhëheqjën e kualifikuar pedagogjike. Forma e mësimit është një nga problemet e teorisë dhe të praktikës së pedagogjisë.
Plani vjetor, mujor apo ditor i mësimit, ku në mënyrë të koncentruar skicohet përmbajtja e temës së mësimit që do të zhvillohet, është një nga variantet e përgatitjes më shkrim, në të cilën përfshihet skema e temës së mësimit që do të zhvillohet dhe përdoren shenja konvencionale, simbole, skica, shifra, formula, citate dokumente etj. Në një vështrim më të gjerë të orës se mësimit, përgatitjes më shkrim si temë, tregim, referat të cilat sherbejnë për të përforcuar më mirë njohuritë e dhëna, për t’u thelluar në përmbajtjen e lëndës. Rëndësi të madhe ka takti i mësuesit, sidomos trajtimi i nxënësit nga ana psikologjike. Në këtë etapë, spikat shumë arsimtari si subjekt, psikologjia e tij, humori në momentin e caktuar, qëndrimi i tij ndaj punës. Në arritjen me sukses të synimeve të orës mësimore ndikojnë shumë dhe metodat e mësimit të cilat i përshtaten stadit të zhvillimit të vendit. Për rritjen e rolit të mësimit është i domosdoshëm bashkëpunimi shkollë-familje të jetë në marrëdhënje të vazhdueshme shoqërore duke vepruar në mënyrë aktive dhe të vetëdijshme për transformimin e realitetit shkollë-nxënës-familje. Individualiteti i tij si pedagog, ndikon fuqimisht në formimin e gjithanshëm të nxënësve midis mësimit dhe vetëmësimit. Rrugët për realizimin e mësimit janë të ndryeshme p.sh kalimi nga abstraktja në konkreten, zgjidhja e problemeve specifike në kushtet konkrete, aftësia për të analizuar dukuri të reja në mësimin modern, verifikimi i nivelit të tyre në praktikë. Të mësuarit në shkollë dhe atij në jetë ekziston si një unitet organik. Të mësuarit në shkollë e pregatitë nxënësin më shkathtësitë dhe aftësitë përkatëse për të mësuar vetë në mënyrë të pavarur, pas mbarimit të shkollës.

Ecuria më shkrim e orës së mësimit
Shkolla: Rosensteinschule
Vendi: Stuttgart
Data: 04.03.2011
Mësimdhënësi: M. Gashi
Profesioni: Pedagoge
Lënda: Gjuhë shqipe
Klasa: I-IV dhe V-XII
Tipi i ores: Orë e kombinuar
Tema: Zhvillimi i shkronjave shqipe
Qëllimi: Shpjegimi dhe mësimi i shkronjave dyshe
Metodat mësimore: E dialogut (bisedës), e demonstrimit
Format e punës: Frontale dhe individuale
Koha e mësimit: 45 minuta normale ose bllok-orë

Mjetët mësimore: Edhe pse roli i arsimtarit është parësor i pazëvëndësueshëm, duhet gjetur forma dhe metoda të cilat e tejkalojnë dhënjen e diturive vetëm me anë të fjalës së gjallë të mësuesit. Bazuar në atë, që shkollat gjithnjë e më të avansuara e te reformuara, kërkojnë organizimin e mësimit më efikas, produktiv, më terëheqës, cilësor. Këtë gjë e bëjnë të mundshme dhe joshëse mjaft mjetet e konkretizimit të cilat mundësojnë që njohuritë mësimore të jenë më të plota. Mjete mësimore janë; libri, fotografitë me vizatime, emisione nga radio, magnetofoni, video, ose karta, pllakata demonstrimi të cilat duhet shkruar bukur më estetikë më shkronja përkatëse të përgatitura më ngjyra të ndryeshme, postera më figurat kombëtare si Skënderbeu, Flamuri ynë, Nënë Tereza, Adem Jashari etj. Për të gjitha këto kujdesët mësuesi dhe varësisht nga tema e planifikuar më plan dhe program shkollor. Me mjete konkretizuese arsimtari i nxitë nxënësit e tijë, për të shijuar të vërejturit si burim themelor të njohjes, dhe të dëgjuarit përmes zërit të radios si burim themelor i të shprehurit bukur me intonacion. Demonstrimi bën mësimin më konkret, dituritë e nxëna bëhen më bindëse, më faktike të qëndrueshme nga vetë ilustrimet. Mjetet mësimore aktivizojnë, stimulojnë, freskojnë nxënësin nga formalizmi dhe verbalizmi monoton në procesin mësimor. Ne pedagogji metoda e demonstrimit klasifikohet në grupin e metodave konkrete. Për të treguar ose vërtetuar saktësinë e një pohimi, në mësimin e zhvilluar me metoda demonstruese përdoren mjete si tablo, harta, filma, të dhëna nga eksperimentet, argumente, fakte etj. Objektet që përdoren për demonstrim gjatë procesit mësimor duhet të evidentojnë kërkesat që përbëjnë thelbin e temës që zhvillohet, të jenë të sakta shkencëtarisht, të kenë paraqitje estetike dhe të shikohen nga syri i të gjithë nxënësve gjatë shpjegimit për arritjen me sukses të pikësynimeve të paracaktuara. Pra efekti i demonstrimit varet nga zgjedhja me vend dhe e përshtatshme e objektit që do të demonstrohet.
Kjo kushtëzohet nga aftësia e arsimtarit për të kombinuar shpjegimin, eksperimentin. Kjo është rrugë e suksesshme kundër verbalizmit në procesin mësimor. Të gjithë arsimtaret e dinë se tani ndryeshe duhet nxënësit imagjinuar, vështruar apo llogaritur jo ma thjeshtë, si fëmijët e vegjël fizikisht, por të veshtrohen dhe imagjinohën se çfarë këta nxënës mundë të bëhen në te ardhmën e tyre poqese gjykohën dhe mësohen drejtë. Nëse vlersojmë nga kjo prizmë, atëherë je duke ligjeruar, shpjeguar, zhvilluar mësimin para profesorëve të ardhshëm, para mjekëve të ardhshëm, kancelarëve te ardhshëm dhe para presidentëve të ardhshëm. Nxënësit sot janë vetem sy, vesh, janë shumë intelegjent, janë në gjendje ta kuptojnë shumë mirë mësimdhënsin e përgatitur dhe t‘papërgatitur. Arsimtari ynë nuk guxon të shkoj në mësimdhënje veç sa për të mos munguar, jo gabon rëndë, jo nga ajo se historia nesër na gjykon, por aty për aty bien ndeshë më pyetjet e pareshtura të nxënësve të talentuar dhe të pergatitur mirë për të ardhur në shkollë. Janë nxënës nga prindër të arsimur dhe të ngritur në pikëpamje intelektuale. Nganjëherë ndodhë më nxënës tillë duhët organizuar mësimin suplementar apo angazhim më detyra klase dhe shtepie ekstra-shtesë d.m.th. nxënës të cilët kërkojnë mësim mbi mesatarën e klasës, e qe pretendojnë një ardhmëri tjetër nga ajo që kanë të tjerët apo nga ajo që kishim ne. Kjo formë e të mësuarit, angazhuarit është e gershetuar në menyrë reciproke me format e thjeshta obligative. Nëse është arritur qellimin në pjesën hyerëse atëherë patjetër edhe pjesa kryesore dotë arrijë realizimin e plotë nëse ecuria ka vijuar sipas kritereve metodike e pedagogjike.

Pjesa përgatitore: Plani ditor i mësuesit, bëhet në mënyrë të koncentruar, skicohet përmbajtja e temës së mësimit dhe është një nga variantat e procesit edukativo-mësimor ku përfshihen skemat e materiës së mësimit që do të zhvillohet, rrugët dhe format tekniko-mësimore. Në pjesën përgatitore shenohën; pasqyrimi i qartë i ideve qendrore, ose i të dhënave thelbësore rreth të cilave bëhet fjalë; materiali fakti dhe shfrytëzimi racional i mjeteve mësimore. Përgatitja pedagogjike ndihmon për ta konceptuar profesionalisht strukturën e orës së mësimit. Shembulli profesional e përsonal, pasqyrohet në marrëdhëniet e përditshme me qëndrimin e arsimtarit, përgatitja e tij serioze, këmbëngulja në kërkesat, dashuria e madhe për nxënësit, vlerësimi i drejtë i punës së tyre.Përdorimi i stilit dhe metodave të reja në dhënien e mësimit. Kontrollimi frontal i njohurive të fituara më parë rreth shkronjave teke dhe dyshe. Mjetet e zhvillimit të një ore mësimore varësisht ngaqëllimi tematik. Mjetët konkretizuese duhet të jenë për t’gjithë nxënësit e një grupi njëlloj, te pregatitura ose te fotokopjuara nga mësimdhënësi, vegla,mjete ngjyra, pjesë nga tekstet mësimore, nga lektyra shkollore, tema të specializuara për shkollat dhe nivelin përkatës të moshës dhe aftësive psiko-fizike të nxënësve. Përgatitja e kujdesshme e arsimtarit për oren e mësimit është kushti i parë themelor për punë efikase e të suksesshme ne zhvillimin dhe nxënjën e njësive mësimore.

Forma sociale:Atmosfera e përgjithshme shpirtërore e jetës familjare bazohet në besimin që kanë fëmijët në veprat e prindërve, në qëndrimin dhe sjelljet e tyre në rrethin shoqëror dhe në jetë, në marrëdhëniet e drejta brenda familjes dhe në veçanti në mes mamit dhe babit. Harmonia familjare lidhet ngusht edhe me taktin që përdor prindi në marrëdhënie me fëmijët dhe njëkohësisht me proceset edukative me ta, pa lënë anash veçoritë e moshës, pa harruar se fëmijët duke u rritur fitojnë karakteristika të reja. Sot roli edukativ i familjes është shumë i madh, sepse familja është ndërtuar mbi bazën e dashurisë, respektit reciprok, është ngritur niveli kulturor dhe ndjenja e përgjegjësisë së prindërve për edukimin e fëmijëve. Që këtu hidhen themelet e edukatës nga familja, shembulli personal i prindërve, figura morale, takti pedagogjik, koha që i kushtojnë edukimit të fëmijëve etj. Mësuesi përveç edukatës tepër speciale, duhët të posedoi cilësi njerëzore, të bashkëpunoi më të gjithë nxënësit njësoj pa tendenca dhe pretendime te caktuara. Para së gjithash të jetë i qetë dhe shumë i matur ne atë çfarë flet dhe shpjegon. Arsimtari ne kordinim me metodat metodiko- pedagogjik nxënësit gjatë mësimit mund t‘i ndanë ne grupe nga 3- 5, dhe u jep sqarimet paraprake, u krijon kushte te diskutojnë temen së bashku, japin idetë, mendimet e tyre, nxjerrin konkluzat e temës se mësuar nga se cili grup, dhe efikasiteti i punës se grupeve garuese tregojnë rezultate herë- here shumë te mira.Te mësuarit ne grupe synon nga njera anë që konceptet, parimet dhe rregullat e përgjithshme të mbështeten në dukuri dhe gjëra konkrete, nga ana tjetër nxënësit të fitojnë shkathtësitë e zbatimit te njohurive dhe shprehive në teorinë e jetës. Këtij qëllimi i sherbejnë shumë ekskursionet, aksionet në teren, aktivitetet e ndryeshme jashtë caqeve të planeve dhe të programeve mësimore por në procesin e edukimit ato kanë lidhje, përbëjnë një unitet, sepse i sherbejnë të njëjtit qëllim, zhvillimit të aftësive për vetëkontroll, për punë me karakter krijues e studimor.

Etapat e ores:A- pjesa hyrëse (introduktive)
B- leximi shprehës (ekspresiv)
C- analiza ideoartistike
Ç- përfundimi
D- detyra shtëpiake

Pjesa hyrëse:Në procesin e të mësuarit arsimtari çon nxënësit nga e thjeshta kah e përbëra, nga të veçantat në të përgjithshme, në formimin e përfytyrimeve dhe koncepteve. Ky proces realizohet nëpërmjet një pune të gjerë aktive, mendore, induksionit, deduksionit, analizës, sintezës etj. Në këtë mënyrë njohja e drejpërdrejtë e realitetit bashkohet me veprimtarinë mendore të nxënësve, me kontrollin e përvetësimit të këtyre njohurive, zbatimin e përdorimit në praktikë etj.Uvertyra e parë e arsimtarit, është që pas një bisede të ëmbel aktuale dhe pyetjeve për mungesat e nxënësve bëhet kontrollimi i detyrave të shtepisë duke i marrur 2-3 nxënës si shëmbull pozitiv për detyrat e kryera, në mënyrë që edhe të tjerët të veprojnë kështu.Në pjesën hyrëse të orës mësimore duhet të shpjegohen fjalët dhe shprehjet e panjohura për nxënësit të cilat mund ta pengojnë kuptimin e tekstit. Në Literaturën më të re pedagogjike zë vend të rendësishëm shpjegimi i mësimi në formë loje, sidomos në shkollat fillore të ciklit t’ulët. Përdoret me sukses kur vetë nxënësi ka disa njohuri ose përvojë për një çështje të caktuar dhe mësuesi fillon analizën e fakteve që ai zotëron. Çdo pyetje të këtë lidhje më pyetjet e mëparshme dhe me temën në tërësi, gjë që kërkon një sistemim, përgatitje paraprake të pyetjeve nga arsimtari. Në qoftë se dialogu nuk siguron një rrugë të drejtë logjike për zgjidhjen e problemit të dhënë, ajo nuk jep rezultate dhe nuk i mëson nxënësit të mendojnë drejt. Në anën tjetër në qoftë se ecuria mund të jetë logjike por nuk mbështetet në vrojtimet e nxënësve e në përvojën e tyre, atëherë njohuritë e tyre do të kenë karakter të thjesht verbal. Në historinë e shkrimit të shqipes dhe tërësisë së shkronjave në radhë paraqesin grafikisht sistemin tingllor të gjuhës, tingujt themelorë, që quhen fonema.Më anë të pyetjeve dhe përgjigjieve vjen deri të paraqitja e qëllimit.

Pjesa kryesore apo qendrore (operative):

Alfabeti i gjuhës shqipe

Çështja primare e arsimtarit është më i përgatitë nxënësit s'pari psiqikisht dhe shpirtërisht para se të filloi shpjegimin e temës së re. Më sjelljën e tijë profesionale, taktike, psikologjike e artistike bën që nxënësit të qëndrojnë të konzentruar në mësim. Mirëpo para së gjithash mësuesi i mirë duhet të përgatitet vetë për orën e mësimit, ne të kundërten interësimi i nxënësve për qëndrimin dhe koncentrimin e mësimit shumë leht mer kahjen e padëshiruar dhe mundet të bie elani dhe vullneti, ndjenja sentimentale, emocionale e nxënësve është shumë e ndieshme dhe vërehet dekoncentrimi i tyre për gjatë etapave të orës se mësimit gjithnjë. Arsimtari pjesën kryesore e fillon më pyetjet e tija drejtuar nxënësve dhe duke marrur përgjigjet e nxënësve vjen deri te paraqitja e qëllimit për zhvillimin e njësisë së re të procesit mësimor. Nga kjo lidhje reciproke pedagogjiko-psikologjike fillon për ta paraqitë temën e re duke startuar më mjetin demonstrues te cilin e ka përgatitur më parë, dhe paraqet ne tabelë dhe kështu ora e mësimit fillon të behët patjetër më terëheqëse e më interesante për nxënësit. Tani duhët pasur parasyshë faktorë tjerë p.sh. mësuesi i mirë përveq metodave didaktiko-pedagogjike, ai duhet të posedoi edhe aftësi profesionale e përsonale për joshjen dhe zgjimin e kurreshtjës së nxënësve për nxënje të dijës së vazhdueshme e të qëndrueshme.

Kështu duke mos qenë mësimi si lodhje, monotoni, bezdi, por të jetë si lojë ngjallje, argtim, stimulim, inkurajim dhe si metodë nxënje ne menyrë qe nxënësit të jenë shumë të interesuar për orën e mësimit dhe shkollën ne përgjithësi. Në këtë rast për shkollën shqipe në diasporë, më grumbullimin e grup-moshave në një klasë, s'është e lehtë rruga e arritjës se rezultateve të dëshiruara nga mësimdhënësit. Mësuesi duhët të krijoi atmosferë integrimi, transparence, të zgjoi ndjenjën dhe të mbajë gjithnjë ndezur dashurinë kombëtare për të bashkëpunuardhe mësuar më vullnet me mosha të ndryeshme nxënësish shqiptarë që nga klasa e parë gjër në klasën e katërt dhe që nga klasa e pesët gjër në klasën e dymbëdhjetë Alfabeti i gjuhës shqipe ka shkronja të mëdhaja e të vogla,ka shkronja shtypi dhe dore. Të ndëruar nxënës, gjuha shqipe ka 36 shkronja, 7 janë zanore shkruhen a,e,ë,i,o,u,y dhe 29 bashkëtingllore shkruhën. Çdo fonemë i përgjigjet një shkronje dhe çdo shkronje një foneme. Këtu fillon paraqitja e mjetit demonstues i cili ngjitet në tabelë. Është kartë ose pllakatë në to janë të shënuara shkronjat dyshe. Dh Gj Ll Nj Rr Sh Th Xh Zh së pari shpjegoheën si tërësi e mandej një nga një d.m.th në orët e ardhshme sipas plan-programit të paraparë duke e përfshirë ne një orë të veçant edhe shkronjën Ç. Kjo vlenë ma tepër për nxënësit e diasporës. Të dinë kurë shkruhën fjalët me çun, çaj, çelës, çati ose qytet, qerre, shqip, shoqe etj. Kjo s’është shkronje dyshe por për fëmijët e mërgimit është e obligueshme për ta mësuar në mësimin plotësues të gjuhës shqipe, kur shkruhët fjala më ç të fortë dhe më q të butë.

Pjesa përfundimtare:Në këtë rast mësimdhënësi duhet të vezhgoj dhe kontrolloj cilësinë e rezultatit mësimor. Për të arritur që dituritë e nxëna të qendrojnë gjatë në memorjen e nxënësve duhet përseritur tema që është shtjelluar dhe kështu arrihet të dhënja dhe angazhimi më detyra te shtepisë. Shkronjat e gjuhës shqipe janë të thjeshta dhe të përbëra, i gjejmë se bashku cilat janë ato, disa shëmbuj. Detyrë shtepie do të shkruani fjalë të formuara më shkronja dyshe p.sh. shkollë, mollë, degjo etj. Arsimtari ne kordinimin e procesit metodiko- pedagogjik nxënësit, i ndanë ne grupe nga 3- 5, dhe u jep sqarimet paraprake, u krijon kushte te diskutojnë temen se bashku, t'i japin idetë, mendimet e tyre ne këtë menyrë vinë deri të konkluzat e temës se aluduar nga se cili grup, dhe efikasiteti i punës se grupeve garuese tregojnë rezultate herë- here shumë më te mira.Te mësuarit ne grupe synon nga njera anë që konceptet, parimet dhe rregullat e përgjithshme të mbështeten në dukuri dhe gjëra konkrete, nga ana tjetër nxënësit të fitojnë shkathtësitë e zbatimit te njohurive dhe shprehive në teorinë e jetës. Këtij qëllimi i sherbejnë shumë ekskursionet, aksionet në teren, aktivitetet e ndryeshme jashtë caqeve të planeve dhe të programeve mësimore por në procesin e edukimit ato kanë lidhje, përbëjnë një unitet, sepse i sherbejnë të njëjtit qëllim, zhvillimit të aftësive për vetëkontroll, për punë me karakter krijues e studimor.
Variacione: Variacionet janë të shumëllojshme dhe prekin të gjitha hallkat e jetës së shkollës si përmbajtja e mësimit, metodat e punës së nxënësve, harmonia e arsimtarëve, planifikimi i studjuar i punës, zhvillimi preciz i etapave dhe nxjerrja e konkluzioneve për të zhvilluar mësim të dobishëm, për të zbular njohuri të reja, për të krijuar kushte që kalojnë nga njohuritë në veprime. Në këtë vështrim, marrin rëndësi të veçantë inciativat e sidomos vetëveprimi i nxënësve. Puna në grupe kërkon planifikim të përsosur me inciativa të ndryshme kulturore, artistike. Mësimdhënësi i mirë e bën ndërrimin e mësimit të gjuhës më një lojë apo një këngë në dy-tre minutat e fundit për të larguar monotoninë nga ligjerata verbale ne menyrë që n’klasë të mbajmë ndezur dashurinë për mësimin e gjuhës shqipe ose më një vjershë të shkurter për abc-në. Kështu ta mbyllim orën e mësimit më buzëqeshjen e mësueses dhe nxënësve. Se cili nxënës ka veçori individuale fizike dhe psiqike të tij, që i sigurojnë atij mundësi për të pasur sukses në disa forma të caktuara të veprimtarisë shkollore. Arsimtari është mire, që pas orëve të mësimit të shenojë në fund të përmbajtjes me shkrim vërejtjet e veta rreth mbajtjes së orëve të zhvilluara apo përseritjëve të temave. Të shënohen jo vetëm vështerësitë në të cilat ka hasur dhe të metat, por edhe anët pozitive të orës. Këto shënime kërkojnë mjaft mund nga arsimtari, por janë të dobishme, sepse do t’i vlejnë atij për të përmirësuar stilin e punës. Në saje të shenimeve të mbajtura mirë, orët më të suksesshme arsimtari duhet t’i komentojë. Në pikëpamje metodike, përgatitja më shkrim për orët e mësimit duhet të jetë funksionale në mënyrë që t’u sherbejë arsimtarëve si ndihmesë për orientim në punën mësimore.

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30