GJUHA E MËMËS ËSHTË I PARI ELEMENT IDENTITETI KOMBËTAR

GJUHA E MËMËS ËSHTË I PARI ELEMENT IDENTITETI KOMBËTAR

Vilhelme Vranari (Haxhiraj)



Duke marrë shkas nga një problem te”Fjala e Lirë”, shkruar nga shqiptari i mirë, kritiku dhe analisti, z. Fatmir Terziu, i cili me të drejtë kërkon komente në lidhje me përdorimin e gjuhës shqipe në takimet e tyre, apo në media, po shkruaj mendimet e mia të cilat janë të pa tjetërsueshme. Nuk ka gjë më të bukur, më interesante dhe më me vlerë kombëtare, se kur një individ apo një shoqatë brenda vendit dhe aq më tepër në Diaspor, jep mendime mbi problemet e shumta sociale që kanë prekur shoqërinë shqiptare. Përgëzoj shoqatën "Shpresa Programme", që punon dhe vepron në Angli për tematikat me interes për shoqërinë tonë. Shoqata të tilla, të krijuara nga shqiptarë në emigracion, ka në të katër anët e rruzullit. Përmes internetit, medias sé shkruar dhe vizive ka mjaft shoqata si: “Vatra”,“Bota e Gruas Shqiptare”që janë në ShBA; “Klubi “Drita “në Athinë; “Shpresa Programme” në Londër, me gazetat dhe revistat e tyre virtuale apo vizive, si “Fjala e Lirë” dhe “Albanian Mail”, në Londër, drejtuar nga Fatmir Terziu dhe një grup intelektualësh. Në ShBA janë “Illyria” nën drejtimin e z.Dalip Greca,“Bota Sot”,”Bota e gruas shqiptare”, “Dielli”; Në Romë “Rrënjët”; në Greqi “Pelegrini” drejtuar nga Thanas Jani dhe sa e sa të tjera, të cilat bëjnë një punë të madhe për njohjen e çështjes shqiptare në botë.Tematika që ato prekin ka si qëllm integrimin e shqiptarëve që jetojnë në emigrim si dhe integrimin e gjithë shoqërisë shqiptare në tërësi. Pa një shoqëri të emancipuar në të gjitha segmentet e saj, pa një nivel të lartë kulturor dhe arsimor të të gjithë shoqërisë, as që mund të mendohet që kombi ynë të integrohet në botën e zhvilluar. Nëse synimet për një transformim cilësor, nuk janë obligim i gjithë shoqërisë shqiptare, ku përfshihet politika, administrata shtetërore ( e lartë, e mesme dhe ulët), arti dhe media, duke nisur me respektimin me fanatizëm të përdorimit të gjuhës standarte shqipe, pa huazime, ka rrezik të humabsim identitetin tonë kombëtar.

Të gjithë e dimë se gjuha është një nga tri elementet e shtyllës së kombit. Në shekuj fati i ka shpërndarë shqiptarët nëpër botë. Por emigracioni më i madh i të gjitha kohërave që ka njohur vendi ynë, ishte ai që nisi në vitin 1990 e në vazhdim…Në Perëndim ata u përballën me rrugët e panjohura që u serviri koha. Për të përballur vështirësit e jetës, për t’u integruar në një shoqëri të re, me norma krejt ndryshe nga vendii tyre,ishin dhe janë të detyruar të mësonin dhe të mësojnë gjuhën ,të njihnin dhe njohin traditën e vendit që i mirëpriti. Kush mëson gjuhë të huaja pasuron kulturën vetiake dhe siguron integrim më të shpejtë në shoqërinë ku jeton dhe punon. Mirëpo fëmijët që kanë lindur dhe do të lindin në emigracion, ka rrezik ta harrojnë gjuhën e të parëve,gjuhën shqipe. Kjo ndodh nga njëherë në vartësi të rrethanave të të vegjëlve. Ndoshta ky rreziknga njëra anë dhe nga ana tjetër, dashuria për vendlindjen dhe përgjegjësia morale apo qytetare për t’i treguar botës se edhe ky vend i vogël, Shqipëria ka historinë, zakonet dhe kulturën e vetë,u detyruan të krijojnë shoqata në emigracion. Duke qenë të organizuar, iu krijua mundësia që të kishin mediat e tyre. Me kohë hapën shkolla shqipe. Vlen t’i jemi mirënjohës Sejdulla Dajës që ka hapur një rrjet të gjërë shkollash shqipe në Suedi. Hapja e shkollës shqipe në Itali dhe së fundmi në Greqi. Duhet lavdëruar puna e çiftit Kozeta & Qemal Zylo, që kanë çelur në New York, Instituin e gjuhës shqipe që mban emrin e heroit tonë kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu..” Tani, po ky çift dhe po në New York, çelën TV e parë shqiptar në SHBA.

Qysh para 600 vjetsh kanë mërguar arbreshët e Italisë dhe jo vetëm ruajnë zakonet, traditën, mësojnë historinë e të parëve , por janë për të pasur zili që po i japin rëndësi të madhe mësimit të gjuhës shqipe. Jo vetëm kaq, por po zgjerojnë lidhjet shpirtërore me tokën mëmë dhe duke qenë krenar për simbolet kombëtare shqiptare, i ruajnë ato si të shenjta. Vlen të përmend Shoqatën “Vatra Arbëreshe” në Piemonte me qendër Kieri (Torino).Arrijnë deri aty sa zhvillojnë konkursin e gjuhës letrare standarde shqipe. A nuk duhet marrë si shembull? Zhvillimi i kulturës dhe gjuhës shqipe në Piemonte, ku është bërë një punë e madhe nga drejtuesit e saj, si Presidenti Vincenzo Cucci; përgjegjësi i kulturës që merret direkt me gjuhën shqipe, Tommaso Campera, Prof –docent Italo Constante Fortino(pedagog i gjuhës shqipe në Universitet). I mora si shembuj këta zotërinjë për të treguar se ç’duhet të bëjnë shoqatat e formuara nga emigrantët e rinj.

Duke parë punën e madhe të këtyre shoqatave për njohjen e historisë, kulturës dhe traditës shqiptare nga të huajt, vlerësoj përpjekjet e tyre për minimizimin e problemeve sociale që vihen re në shoqërinë e sotme, për të cilat na dhemb të gjithëve.

Në mënyrë të veçantë, vlerësoj sensibilizimin e opinionit nga ana e tyre për dhunën në familje, ku më të denigruarit janë gratë dhe fëmijët. Theksoj se të gjitha këto përpjkeje nëse shkruhen apo nëpër tubime fliten në gjuhën e mëmës, atëherë me të vërtetë ruajnë identitetin e tyre kombëtar. Emigrantët shqiptarë duhet ta përdorin qëtë mos e harrojnë gjuhën shqipe. Duhet t’ua mësojnë fëmijëve të tyre! Do ta quaja si një detyrim kombëtar ndaj tokës qëilindi dhe familjeve që kanë lënë pas. Eshtë krenari kur në dhe të huaj ruani identitetin e të parëve tuaj ilirë! Nuk nënvleftësoj përdorimin e gjuhës së vendit ku jetoni, por shoqatat kanë si qëllim të ruajnë nga asimilimi gjuhën, kulturën shqipe dhe nga mohimi i të qenit shqiptar. Shumë fëmijë që kanë lindur jashtë e mohojnë origjinën duke thonë se janë italianë, amerikanë apo anglezë etje. Ndaj tubimet e shqiptarëve aty ku jetojnë, duhet të bëhen në gjuhën shqipe. Gjithashtu mediat qëdisponojnë, duhet t’i përmbahen gjuhës standarde shqipe.

Nëse duan që puna e tyre të njihet nga opinioni i huaj apo ai botëror, le të shkruajnë paralel me artikullin apo studimin nëgjuhën shqipe edhe në anglisht, apo italisht…Kjo gjë bën jo vetëm të mos e harroni, por ta ruani të patjetërsuar gjuhën e të parëve.

Duke pasur parasysh rrezikun e asimilimit të gjuhës dhe idenitetit tonë kombëtar, qysh në vitin 2003 kam dhënë një mesazh në kopertinën e romanit historiko-fantastik për fëmijë me titull “Amanti i Arbërisë”,të cilin po e jap:

“ I dashur lexues i vogël!

Këtë roman ia kushtoj nipit tim të shtrenjtë, Ivo Spatharit, që jeton në Itali, në dhjetëvjetorin e lindjes së tij.

Ty Ivo, Biankës së vogël dhe gjithë fëmijëve shqiptarë, që stuhia iu vërviti kushedi në ç’kënd të globit, po ju lë një amanet:

Kurrë mos harroni se jeni shqiptarë! Ndaj duajeni këtë vend! Mësojeni dhe duajeni gjuhën e bukur shqipe, se është gjuha e nënës! Mësoni mirë gjeografinë dhe historinë e vendit tuaj sepse vetëm kështu mbroni identitetin tuaj! Vetëm në këtë mënyrë do t’i tregoni botës se kjo është toka e të parëve tuaj dhe se ne jemi autoktonë në këto troje. Kurrë mos e mohoni dhe e harroni këtë vend, sa i bukur dhe i pasur, po aq i vuajtur dhe i varfër! Kini parasysh, se ky vend me emrin “Shqipëri” meriton shumë dhe duhet të ecë me të njëjtin ritëm si të gjithhë vendet e zhvilluara!”

Autorja që ju do shumë.