Halit Bogaj: Rexhep Qosja dhe Kadare

nga **Agim Gashi** Mon May 02, 2011 11:34 pm

REXHEP QOSJA DHE KADAREA

Nga Halit Bogaj

Dukë pare se kah shkonte Qosja unë qysh moti kam dashur të shkruaj diçka për profesorin tim të nderuar tek i cili e kam pas dhënë një provim në shkallën e tretë. Kurrë nuk e harroj një mendim të tij i cili u përkiste studimeve tona kur na thoshte ’’Mos të ndodhë që t’i hapni dyert e hapura’’, mendim ky shumë i qëlluar dhe pozitiv.

Të gjithë e dimë se Profesor Qosja ishte njeri shumë i madh i këtj populli madje madje unë në rininë time të atëhershme edhe zihesha me disa shokë kur e krahasoja Qosjen me Kadarenë. Unë thoja se ’’Ai që është Kadarea në prozë, është Qosja në kritikë’’, për çka mendoj se kisha të drejtë atëherë dhe disa vite më vonë kur Qosja ishte i orientuar drejt, përkatësisht kur Profesori ynë i nderuar filloi t’i bënte gabimet e veta kardinale nga të cilat nuk mundi të ikte kurrë.

Në kohën kur Qosja e kritikonte Kadarenë për romanin e tij /reportazh/ ’’Dasma’’ doli se ai vërtet kishte të drejtë dhe nëse ishte e vërtetë edhe vetë Kadarea kishte thënë se ‘’Dasma’’nuk ishte ndonjë vepër e dalluar dhe si rezultat i kritikës së Qosjes lind romani madhështor ’’Gjenerali i ushtrisë së vdekur’’ dhe veprat e tjera titanike të gjeniut tonë letrar Ismail Kadaresë.

Qosja ishte i madh edhe në kohën kur ishim nën okupim kur i shkruante disa libra dhe artikuj përkitazi me gjendjen e rëndë të popullit tonë nën sundimin e egër serbosllav. Libri i tij ‘’Populli i ndaluar’’në ato vite ishte përgjigjja më e drejtpërdrejtë ndaj antishqiptarit të dëshmuar Dobrica Qosiq, të cilin njëmend Qosja atëherë e shtriu përtokë. Këtë e dinë të gjithë, përveç atyre që nuk duan ta dinë.

Deri në fillim të viteve nëntëdhjeta Rexhep Qosja ishte institucion në vete, por fama e tij filloi të errësohej gradualisht nga inati që ai ishte kundër personalitetit legjendar të Ibrahim Rugovës. Nuk mund ta duronte në asnjë mënyrë dhe nga një urrejtje e tillë aq e hapët dhe e papërmbajtur ai vazhdoi të nisej në rrugën e tij për një theqafje të sigurtë nga e cila nuk u ngrit kurrë dhe as që e ka ndërmend të ngritet ndonjëherë. Lufta me Rugovën i dukej e vogël ndaj e filloi mejdanin edhe me popullin tonë duke na quajtur hiç më pak se ’’pleh’’ që kishim pas votuar për Ibrahim Rugovën! Kjo ishte çmendia më e madhe që e bëri akademiku ynë dikur i respektuar, kurse tani shumë i urryer këndej dhe andej atdheut.

Se nuk mund ta duronte asnjëherë Dr.Rugovën/me një thi inat që posedon në shpirt/ tregonte edhe rasti kur Qosja i sulmonte delegatët e Kuvendit të formuar para luftës kur thoshte ’’Se delegatët është dashur të qëndrojnë në Kosovë’’ anipse do t’a hiqnin të zitë e ullirit nga regjimi serb, me ç’rast Qosja nuk do ta kishte fare gajle nëse do të burgoseshin ata. Dhe në vend që ta uronte Themelimin e Kuvendit të Republikës së Kosovës, ai thoshte’’Çfarë Kuvendi është ai i cili u konstitua para hundëve të Seksionit të punëve të brendshme të Serbisë’’?!. Atij kurrë nuk i binte tamam çka punonte Rugova me popullin e vetë, i cili i shkoi pas atij deri në vdekje.

Unë sot e atë ditë kurrë nuk e kuptova se çka kishte Qosja kundër Rugovës dhe pse e urrente aq tepër, të cilin për fatkeqësinë e vetë shpirtërore/bashkë me Adem Demaçin/ e sulmojnë edhe pas vdekjes!!! Ndoshta nga shkaku se atij i frikësohen edhe përsëvdekuri dhe u shtiret në ëndërr për t’i sekëlldisur personalitetet e tyre të dyshimta! E si të kërkojnë pra që t’i duam ose t’i çmojmë siç kemi vepruar më pare për ta. Qysh janë sjellur ata me Rugovën ma merr mendja se nuk do të vepronin as shkiet e Beogradit dhe sa për ilustrim po e e them se /duke e pare krejt botën çka bënte me rastin e vdekjes së Presidentit tone të parë të shtetit të lirë/ edhe Tadiqi e pat dërguar një telegram. Këta dy tanët, siç thotë populli ’’u koçitën si thiet në akull’’ dhe nuk e dërguan as një telegram ngushëllimi. S’di njeriu çka thotë përveç asaj shprehjes ’’Kofshin faqebardhë’’.!

Ndoshta hyra pak thellë por akoma kam çka të them.

Tani po dalim sërish te raporti i tij me Ismail Kadarenë i cili vërtet para disa muajve e arriti pikën e vlimit dhe shkaktonte indinjatë në mbarë trojet shqiptare. Çka i duhej atij ta sulmonte Ismail Kadarenë në kohën më të papërshtatshme për popullin tone? Ne të gjithë jemi për polemika kostruktive dhe kritika me vend por ajo që bënte dhe po bën Qosja kundër shkrimtarit tonë më të madh ishte vërtet një nonsens, mos të themi diçka tjetër që nuk po ma zë goja. Këto ditë, duke ua kthyer përgjegjen katër shkrimtarëve shqiptarë /emrat e të cilëve i kemi parë përmes shtypit/, Qosja përpiqet ta merr një kosë dhe t’ua heq kokën të gjithëve që nuk janë sipas kutit dhe mendimit të tij! Mundohet ta mbrojë atë që nuk mbrohet fare, përkatësisht t’i mbrojë qëndrimet e veta përkitazi me një ligjeratë në Seminarin e Gjuhës dhe letërsisë shqipe për të huajt që mbahet në Prishtinë/. Pra duke u përpjekur t’i mbronte gafet e veta bën gabime edhe më të mëdha/ Sharron edhe më thellë në baltak. Tani edhe më ashpër dhe me sulme të furishme, kundër Ismail Kadaresë dhe atyre që i thanë se e kishte gabim kur mendonte ’’Se letërsia shqiptare nuk ishte e nivelit evropian’’, së cilës unë po ia shtoj edhe poetin e madh Ali Podrimja, i përkthyer në shumë gjuhë botërore/ e të cilin, si edhe të gjithë të tjerët/ Qosja e ka tullusum! Bile bile s’dëshiron t’i dëgjohet as emri, pa i shkuar mendja se Ali Podrimja qysh moti ka arritur në majat evropiane.

Mes tjerash kemi çka të themi edhe shumë gjëra për këtë ’’Baba të kombit’’por po përpiqemi që këtë shkrim ta shkurtojmë sa më tepër që është e mundur.

Duke ua kthyer përgjigjen katër shkrimtarëve, Qosja edhe mëtej nuk mund të çlirohet nga mania e quajtur Ismail Kadare, të cilin e bën stalinist, komunist, enverist etj. etj. duke mos i shkuar mendja te vetëvetja dhe tek shumë shkrimtarë të tjerë kosovarë të cilët ishin të zier në Lidhjen komuniste jugosllave pa të cilën askush nuk mund ta bënte një hap përpara. Bile bile thuhet se me pare të Institutit e ka pas botuar edhe atë Pamfletin e njohur ’’Morfologjia e një fushate’’ e cila gati shtatëdhjetë përqind ishte sharje dhe fyerje ndaj të tjerëve, në të cilën ishte fort arrogant me fjalët ofenduese që i përdorte në atë libër të cilat mua /edhepse nuk janë të miat/ nuk po më lejon etika as t’i përmend!

Kur është fjala për romanin ’’Dimri i madh’’ i cili vërtet është apotheozë kushtuar diktatorit Enver Hoxha, edhepse të njejtin tani po e shajmë të gjithë ne që nuk e kemi njohur, ai atëherë/pra është fjala për Enver Hoxhën/ e ka pas bërë një trimëri të madhe kur i tha jo Hrushovit për bazat ruse në Shqipëri. Atë moment të vështirë historik nuk mund ta mohojë akush dhe normal që është inspiruar edhe Kadareja që e shkroi për mrekulli atë roman voluminoz i cili edhe sot lexohet me interesim. Sa u përket veprave tjera të Kadaresë, zotëri Qosja nuk duhet të kapet për inat ngase atyre nuk mund t’ua luajë asnjë presë dhe asnjë pikë. Ato janë bërë realitet i hapësiarve ballkanike dhe evropiane. Ato janë të mëdha, të famshme dhe shumë të fuqishme dhe kurrë askujt mos t’i shkoi mendja se mund t’i ndryshojë mendimet e dhjetra kritikëve letrarë francezë të formatit të Alen Boskesë. Dhe mos të mendojmë se ato i ka bërë Alen Boske për qejf të Enver Hoxhës dhe regjimit të tij i cili, demek paska financuar në Francë për t’u botuar veprat e Kadaresë. Jo bre burrë. Mos u çorodit nga inati duke humbur krejtësisht logjikën intelektuale. Një vepër lexohet nëse i pëlqen lexuesit dhe nëse e kupton ai porosinë e saj. Ti me zor nuk mund ta bindësh dikend që ta lexojë ndonjë vepër letrare. Dhe si përfundim po të pyes se të gjitha ato vepra të Kadaresë që janë botuar në perëndim, mos vallë i paska financuar Enver Hoxha?!

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30