Kosova dhe unë: Dr.Sali Berisha në intervistën dhënë Exprsit

Express: Ke provuar t’i bindësh për regjimin e Enver Hoxhës?

Berisha: Prit, prit... Kur u hap shteti shqiptar, i thashë të ndjerit Presidentit Rugova se duhet të takohesh me ta. Kishte mbrapshtanë në mes tyre, është tjetër ajo, por ama ata ishin njerëz që sakrifikonin. Vërshonin nga e gjithë Evropa për t’u mbledhur në Gjenevë. Ato klube dhe ato organizata që i kishin, i përdornin në funksion. Sapo fitova zgjedhjet, i kam pritur, kam kërkuar edhe nga z. Rugova që ata të integroheshin në jetën politikë. Kjo është e vërtetë. Besimi i tyre te Enver Hoxha ishte i gabuar, por përkushtimi i tyre për Kosovën ishte për t’u vlerësuar.

Express: Pas burgosjeve që ndodhën në Kosovë, gjatë presidencës suaj është ndërprerë aktiviteti mes tyre. Pse me njërin sy jeni bërë se nuk po i shihni, keni pasur një obligim ndaj bashkësisë ndërkombëtare?

Berisha: Jo tamam. Nuk është ndërprerë. Nuk kam pasur një kontroll mbi ta, por nuk është ndërprerë. Por u mërzitëm shumë herën e parë kur u arrestuan. Kur u kapën me listë.

Express: Kur ishte takimi juaj i parë me Ibrahim Rugovën, cili ka qenë mendimi i tij për regjimin?

Berisha: Si një politikan kryesor kosovar, ishte tërësisht pro lëvizjes demokratike. Por, natyrisht, derisa regjimi ishte në fuqi, ai e kishte një sens që duhej të fliste edhe me regjimin, mirëpo ka qenë i pa ekuivok në mbështetje të lëvizjes demokratike. Dhe kjo ishte njëra prej arsyeve që donin ta ekzekutonin në vilë.

Express: Prej vitit 1992-1996, Presidenti Rugova në të gjitha vizitat që ka bërë jashtë Kosovës, ka ndaluar në Tiranë. Ka pasur një hapësirë të madhe mediale këtu. Ka qenë një bashkëpunim i jashtëzakonshëm me ju, por pastaj ndodhi një ftohje. Pse?

Berisha: Gjërat duhet parë në tërësi. Rugova, i cili e mëshiroi në një - politikanin dhe misionarin. Misionarin, pothuajse në kuptimin religjioz dhe mistik të fjalës. Rugova në karrierën e tij politike dhe në personalitetin e tij, ka disa merita të papërsëritshme në historinë e kombit, jo vetëm për Kosovë, por për mbarë kombin. Njëra prej tyre është se ai paraqiti më të pabesueshmin për shqiptarin - Gandin. Tërësisht jashtë filozofisë sonë. Qindra mijëra herë mendoja se si ka mundësi që e gjeti këtë durim. E mori Kosovën nga barakat, ku ishte selia e Lidhjes Demokratike, dhe e dërgoi në Shtëpinë e Bardhë, në Zyrën e Bill Clintonit. Thosha çka do të ndodhte po të ishte dikush tjetër në vendin e tij? Ka qenë një periudhë kur Beogradi u ngrit në këmbë për ta rrëzuar Millosheviqin, në vitin 1996. Unë e konsideroja Millosheviqin si të keqën më të madhe. Pra, ka qenë kjo periudhë që kam menduar që kur u ngrit Beogradi kundër Millosheviqit të ngrihej edhe Kosova, por nuk kam pasur asnjë problem tjetër me Rugovën.

Express: E konsideroni të ngutshme ketë tendencë tuajën për të marrë pjesë në demonstrata për rrëzimin e Millosheviqit në vitin 1996, gjë e cila u kundërshtua me forcë prej Ibrahim Rugovës?

Berisha: E vërteta është se në atë kohë Millosheviqit ishte forcuar tej mase, sepse kishte marrë fuqi pas nënshkrimit të marrëveshjes së Daytonit. Nuk mund të them se çka do të ndodhte po të ngrihej Kosova, por unë isha kundër çfarëdo lidhje tjetër të Kosovës me Serbinë, përveç që të organizoheshin demonstratat paqësore. Me demonstrata mendova se mund të lëkundej Millosheviqit, por faktikisht ndoshta Rugova pati të drejtë, sepse më vonë u pa se ato demonstrata nuk e dhanë atë që pritej. Millosheviqi ia doli në një mënyrë prej demoni të japë një zgjidhje politike dhe ta përdorë atë për vete. Të ndjerit Gjingjiq i dha Beogradin, por e rrëzoi. Ishte një situatë krejt tjetër. Në pikat tjera kemi qenë të ngjashëm më Rugovën. Disa herë të unë kanë ardhur boshnjakët dhe kroatët që kërkonin ta nisnin një front të ri lufte në Kosovë. Mendonin se po të hapej edhe në Kosovë fronti, do të mundej Serbia. Unë kam qenë kundër, Rugova ka qenë kundër, kemi pasur ide të njëjta. Rugova ishte një lider unik. Ai e themeloi partinë e parë anti-komuniste në Ballkan dhe arriti ta shtyjë idenë e tij. Ibrahim Rugova, edhe përkundër qëndrimeve të tij për luftën dhe UÇK-në, por fakti që miku im nuk e tradhtoi kurrë vetën e bëri atë të jashtëzakonshëm. Ishte konsistent në linjën e tij paqësore. Askush nuk mund ta qortojë. Një njeri që qëndroi vetja e tij. Është unik, arriti t’i kundërvihet luftës dhe do të zgjidhej në mënyrë plebishitare po të votohej për President pas luftës. Çfarë pati? Gradualisht u shndërrua në simbol besimi dhe nuk hoqi dorë kurrë nga pavarësia.

Express: Ju në atë kohë, në vitin 1996, e kishit një lidhje me Adem Demaçin. Edhe ai në një farë forme ishte për demonstratat e vitit 1996, mandej ai kishte ardhur në Shqipëri për t’ju mbështetur juve për ndryshimin e Kushtetutës në Shqipëri?

Berisha: Unë e kam pasur mik Demaçin. Ai që në fillim erdhi në Shqipëri dhe u pendua se kishte gabuar në raport me Enver Hoxhën. Por jo vetëm unë, edhe ata që po luftonin për lirinë e Kosovës, i dhanë atij një pozicion shumë të rëndësishëm. Dhe kjo gjë nuk ishte pa leverdi, sepse kishte nevojë për figura të rëndësishme. Më duket se ai nuk ishte në nivelin që u prit prej tij. Arsyen nuk e di.

Express: Kur filloi lufta në Kosovë, në vitin 1997, ju ishit në opozitë. Në anën tjetër, shteti shqiptar ishte buzë kolapsit. Ka teori që thonë se lufta e Kosovës dhe trazirat e Shqipërisë kanë një lidhje. U hapën depot dhe numri më i madh i tyre kaluan në Kosovë. A besoni që ka një lidhje në mes të këtyre dy ngjarjeve?

Berisha: Tani... armët do të kalonin në Kosovë, me depo apo pa depo, nuk ka asnjë dyshim. Por, a pat gisht Beogradi në skemat piramidale, të dhënat e mia thonë se po. Sa për armët, nuk janë problem i një lufte më komplekse....

Express: Si është e mundur z. Berisha që në kohën kur nisi lufta, kufirin Kosovë – Shqipëri e kalonin në këmbë mijëra veta, kurse Serbia nuk e merrte asnjë hap për ta stopuar sjelljen e armëve në Kosovë. Më vonë, kjo gjë ishte bërë gati e pamundshme. Pra, pse shteti serb fillimisht lejoi që në Kosovë të futeshin armë?

Berisha: Gjatë gjithë kohës Millosheviqi e ka pasur një qëllim, ndarjen e Kosovës. Nuk ka menduar kurrë që ta ketë tërë Kosovën. Mendonte në një ndarje që do të ishte shumë e dhimbshme dhe fatale për shqiptarët. Millosheviqit mendoi që në proces e sipër do ta realizojë ketë gjë. Ndaj edhe ai, nuk them se nuk e mirëpriti por as nuk e keqpriti sulmin e shqiptarëve në këtë moment. Sepse ai mendonte se Kosova mund të ndahej vetëm me luftë. Për vite të tëra, ai u përpoq me çdo kusht, mobilizoi shumë faktorë ndërkombëtarë. Hartat vinin e shkonin. Ai mendoi se nëpërmjet frontit do të mund ta ndante. Por, e bëri një kalkulim fatal.

Express: A është e vërtetë se një numër i armëve ka kaluar në Kosovë prej shtëpisë suaj në Tropojë?
Berisha: E vërteta është se shtëpia ku kam lindur, me aprovimin tim, ishte shndërruar në bazë të UÇK-së.

Express: E keni pasur më lehtë sepse keni qenë në opozitë?

Berisha: Jo, jo. Në atë kohë kishte ardhur Paddy Ashdown, si përfaqësues i Tony Blair, dhe në mes tjerash më tha: ‘Të të pyes diçka hapur: A je ti komandant i UÇK-së?’. I thashë - jo. Më pyeti ‘po shtëpia jote që është shndërruar në shtab të UÇK-së’, e unë i thashë se shtëpia është e hapur për miq dhe e kemi zakon t’i presim. Mandej më tha se çka t’i thoshte Kryeministri Blair. I thashë, thuaj ‘le t’i ndihmojë UÇK-së sa të mundet’.

(Në numrin e nesërm të Express: Berisha flet për Konferencën e Rambujesë; takimin e tij të vitit 1999 me Bushin e vjetër; takimin e tij të vitit 1997 me Bushin e ri; Identitetin kosovar dhe gjuhën shqipe; marrëdhëniet me Kryeministrin Hashim Thaçi; rrugën Durrës–Morinë etj.)