Thodhori Miho: Gjik Gjini kapedani furtunë

nga **Agim Gashi** Mon Dec 28, 2009 4:08 am

Thodhori Miho

Gjik Gjini kapedani furtunë

Kush
ishte kapedan Gjik Gjini? Ç’u kujton seniciotëve e rrëzomasve ky emër i
ndritur që vjen nga thellësia e kaq e kaq viteve deri në ditët tona?!
Kishte lindur në vitin e largët 1750. Gjik Gjini ishte për një kohë të
gjatë kryeplaku i fshatit Senicë, të cilin e thirri Ali pashë Tepelena
në sarajet e tij që ndërmjet tij të kthente tërë fshatin në fenë islame
e cila po e hidhte “vallen” hapur nëpër Shqipëri. Ishte pranvera e
vitit 1810 kur u gjend përballë luanit të Epirit, të atij burri që
kishte gjunjëzuar kaq e kaq krahina e që kishte marë kaq e kaq kala si
në trojet shqiptare ashtu dhe në ato greke duke u bërë tmerr në Ballkan
e i njohur në perandorinë turke të asaj kohe në Eropën kristiane që
shikonte tek ai një pengezë gati të pakalueshme të Portës së Lartë. U
nis i menduar por me mendjen top Gjika seç përgjigje do ti jepte
pashait dinak atje në qytetin e bardhë ndanë liqenit në qendër të
vilajetit në Janinë. I dinte mirë historitë e të tjerëve kur ishin
ndodhur përpara tepelenlliut, dinte fundin e tyre të tmerrshëm. E
kishte biseduar gjerë e gjatë këtë përgjigje me pleqësinë e me gjithë
burrat e shquar të fshatit e më tej. Përgjigja e vetme do të ishte : jo
dhe vetëm jo sikur të shuheshin të tërë fshatshe nga më i vogli tek më
plaku. I kujtohej fundi i keq i priftit të Hormovës të cilit Aliu i
premtoi se do ta bënte caush vetëm të ndërronte fenë duke e quajtur
Caush Hormova, të cilin e poqën të gjallë e më pasë duke shkuar në
hell. Edhe në çastet e fundit ai se pranoi kushtin e Aliut duke u
martirizuar. Nëpër fshatra aty këtu këndohej një këngë për të, dhe
atij i vinin papushim ato vargje makabre me fjalët helm të pashait për
fundin e Caushit, i cili ishte paralajmërim i hidhur për të tjerë e të
tjerë burra.

Çaush bej Çaush Hormova,
Dhjamë e dyllë të kullova
Dhe në hell që të shkova...
Dot besën s’ta ndërrova

Fillimisht
e dinte dhe e kishte të qartë se do ta mernin me të mirë e më të butë
pastaj do të përdornin kërbaçin. Dihej mirë praktika dhe dredhitë e
hiletë e Aliut, por Gjika ishte pregatitur edhe për një fund sido të
ishte ai, ndoshta edhe më zi se Caushi i Hormovës. Tre muaj ndejti
Gjika në Janinë duke e turturuar barbarisht deri dhe tej futja në
gropën e gëlqeres së pashuar dhe nuk pranoi të ndrronte fenë. Aliu se
vrau, por i çuditur me vetmohimin e Gjikës i tha të shkonte, por kjo
kokëfortësi do ta merte më qafë Senicën se do ta hanin të gjallë
turqit. Lënia lirë nga pashai i Janinës ndikoi dhe zgjuarsia e tij siç
tregohet ende në popull. Tregojnë se një ditë prej ditësh i kishin
nxjerrë të burgosurit e kalasë burg të Janinës në diell. Në një prej
bedenave qëndronte kryeneç ashtu siç njihej Aliu i tmerrshëm. Pasi
thithi një herë nargjilenë Aliu u ngrit nga froni apo divani ku e
kishin çuar dhe ju drejtua të burgosurëve që beheshin me qindra:

-Hë jezitër, ç’na thoni, mirë ia kaloni këtu, patjetër mirë, më mirë
këtu se të vdekur, më mirë këtu se sa në hell, më mirë këtu se në fund
të liqenit. Pasi u soll disa herë vërdallë duke i kundruar të
burgosurit me radhë ku shumë syresh prej tyre i njihte me emër që në
kohë të kaçakllëkut të tij foli:

-Kush m’i zbërthenë këto fjalë do ta lë të lirë, do ti jap pasuri, por
edhe me një kiusht kush është i krishterë të ndërri fenë.

Kemi dhjetë nishanë, njëzet dyfeqe, tridhjetë ujqër, dyzet kandarë,

pesëdhjetë dele, gjashtëdhjetë dhelpra, shtatëdhjetë qënë, tetëdhjetë pula, nëntëdhjetë zogj, dhe e mbyllim me njëqind vezë.

Për ca çaste ra një heshtje e thellë, një heshtje varri. Atë heshtje të
rëndë e theu zëri burrëror i Gjikë Gjinit të Senicës, i thirrur nga
pashai për ndërrimin e fesë dy muaj më parë.

-Pasha i madh, di unë t’i zgjidh fjalët e tua.

-Hë! Tu zgjidh gjuha, mirë, mirë merreni në saraje të m’i shkoqit atje.
Aliu iku dhe pas disa orësh pasi u la dhe u ndërrua Gjikën e paraqitën
të dërguarit e pashait para të madhërishmit Ali. Pasi u rehatua
përballë vezirit Gjika tashmë më i qetë e më me kurajo u përgjigj:

Dhjetë nishanë, nënkuptojmë se fëmija kur mbush dhjetë vjeç merr një
një shkop në dorë , e bënë si pushkë, merr nishan e thotë të vrava.
Njëzet dyfeqe, atëhere kur djali shkon njëzet vjeç është i zoti i
vërtet i pushkës, vete nizam mer hakun e dajos a të xhaxhait. Tridhjetë
ujqër me sa kuptoj unë pa s të njëzetave deri në tridhjetë djali
martohet, blen tokë, bagëti me n jë fjalë ka forcën e tridhjet ujqërve.
Dyzet kandar, ah aty burri fillon thyerjen dhe nga të anojë kandari
pastaj o do bëhet plak e me mjekërr o do na lërë shënden(jeta mesatare
atëhere ishte tek të dyzezat). Pesëdhjetë dele , domosdo kur kap të
pesdhjetat burri i zbardhet floku më keq se i deleve. Gjashtëdhjetë
dhelpra, në moshën gjashtëdhjetvjeçare nga që s’ka forcë më zë e bënë
dhelpëritë duke urdhëruar gjithandej si ti nuse shko në arë, ti djalë
prashit pemët,ti çupë mil lopët. Shtatëdhjetë qënë, ah në këtë moshë
njeriu i gjorë bëhet sherret, grindet dhe me veten e tij si ai qeni në
zinxhir. Tetëdhjetë pula, them se në të tetëdhjetat njeriu kruset,
bëhet si pulë e lagur. Nëntëdhjetë zogj, nëntëdhjetvjeçari nuk ka
takat as të hajë bukë, e ushqejnë si ushqehen zogjtë e detit. Njëqind
vezë, kur vete njëqind vjeç bie në shtrat i njori njeri dhe lëvizjet i
bënë aq të ngathta si të ketë nëpër duar shportë me vezë. Këto ishin
pasha i madhërishëm. Kështu them unë të jetë.

Aliu u ngrit në këmbë duke i thënë:

-Qerrata Gjikë, qenke shumë i zgjuar, ndërroe fenë, bëhu mysliman, e do
të shikosh të mirat si do të vijnë, do të japë shumë toka e male e
kullota ku të duash ti.

Pasi vuri re një farë simpatie nga pashai për të Gjika i kthehet në fund të fjalës.

-Pasha nuk mund ta bëj këtë këtë gjë, kam lindur Gjikë e Gjikë do të vdes

-Mirë o Gjikë mirë,- i kthehet Aliu, -më hyre në zermër me përgjigjet e
tua, por do ta marësh në qafë atë fshat, do të punojnë tokat e turqëve,
do të jenë bujq të tyre.

Gjika erdhi në fshat i shoqëruar nga ai që e çoi fillimisht në Janinë
Kito Miho dhe me krenarinë e ruajtjes së besimit të të parëve. Nuk
rrojti shumë pas kësaj ngjarje të bujshme, mosha e shkuar, vuajtjet,
plagët e mara nga ikja para kohe e shtatë djemëve të tij në betejën e
Zhulatit kishin lënë gjurmë të thella. Vdiq në Piks dhe në fshat erdhi
i vdekur i rrethuar e i përcjellë me nder.

Për ZSH: Edmond Shallvari

Mon	Tue	Wed	Thu	Fri	Sat	Sun
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30