ForumFlori Bruqi: Ikona e gazetarisë kosovare, Ramiz Kelmendi
Faqja 1 e 1
Flori Bruqi: Ikona e gazetarisë kosovare, Ramiz Kelmendi
nga Agim Gashi Wed Dec 30, 2009 8:52 pm
Flori Bruqi: Ikona e gazetarisë kosovare, Ramiz Kelmendi
Mbi politikën,gazetarinë dhe femrën…
Ramiz Kelmendi(20 dhjetor 1930) i takon plejadës së parë të krijuesve të pasluftës së Dytë, i cili levëroi me sukses në letërsinë tonë e që me shkrimet e tij asnjëherë nuk e humbi aktualitetin dhe komunikimin me lexuesit.
Dikush nga krijuesit e të njejtës gjeneratë për një kohë të shkurtër do të ecë përkrah Ramiz Kelmendit, e më vonë shkrimet e disave do të zbehen, kurse Ramiz Kelmendi gjithnjë e më tepër do të perfeksionohet për të arritur majat e suksesit letrar.
Si në çdo fushë tjetër, poashtu edhe në letërsi ekzistojnë barriera, gracka, intriga e xhelozi, nga se për të dobëtit këto janë arma më e fuqishme për të penguar veprimtarinë jo vetëm të një fillestari, por edhe të një njeriut me përvojë të gjatë.
Ramiz Kelmendi, edhe pse aso kohe në moshë të re, do din t’iu përballon intrigave të kohës dhe do të lundrojë drjet arritjës së suksesit vetëm me punë kualitative, duke qenë i vetëdijshëm se vlerat do të jenë ato që e ngritin personalitetin e një individi, e mbase edhe të një shoqërie.
Mirëpo, njerëzit tanë janë shpirtngushtë aq sa suksesi i Ramiz Kelmendit disave po u vërbonte sytë, disave po ua trulloste mendjen e të paktë ishin ata që po i gëzohëshin të arriturave të djaloshit qe vinte nga zona e Rugovës epike.
Injoroi xhelozet, intriguesit dhe sahanlëpirësit
Çuditërisht, smirëzinjtë do të ngulnin këmbë në qendrimet e tyre të mbrapshta qe nga mosha rinore e deri ne kulmin e pleqërisë së tyre dhe të autorit. Filozofi gjerman Shopenhaueri kishte shkruar se karakteri i njerëzve nuk ndryshon kurrë dhe se i keqi gjithnjë do të mbetët i keq. I keqi për interesa të tij personale mundet që për një moment të caktua të shndërrohet në bëmirës, por përseri do t’i kthehet karakterit të mëparshem. Ramiz Kelmendi tërë jetën kishte shpresuar se një ditë edhe xhelozët , edhe intriguesit edhe sahanlëpirsit do të mbledhin mendjen, por më kotë, andaj , më në fund një ditë publikisht do të detyrohej të hiqte dorë dhe t’i injoronte përjetësisht. Ramizi nuk hoqi dorë nga askush, as nga ata që e xhelozonin, e as nga ata qe e admironin, por thjeshtë hoqi dorë nga lufta e kotë e thashethemeve të injorantëve primitivë, kështu që xhelozët i la të xhelozonin e tjerët ta admironin. Në fund të fundit, nëse askush nuk të xhelozon ti nuk ekzsiton. Vetëm debilet, të çmendurit e të cunguarit nuk i xhelozon askush. Përmes xhelozëve e kuptojmë sa vlejmë. Xhelozia është një lloji mase e vlerave tona.
Tani në moshën 78 vjeçare, Ramiz Kelmendi ndijen një krenari për rrugëtimin e tij krijues. Në moshë të thyer Ramiz Kelmendit do t’i kujtohën ditët e vështira të fëmijërisë dhe shkollimi i tij me njëqind vuajtje. Për çdo gjë që kishte vepruar dhe perjetuar gjatë jetës , Ramiz Kelmendi është ballëhapur, por në thellësinë e shpirtit të tij e ka vetëm një zbrazëtirë, në thellësinë e zemrës e mbanë një peshë që e rëndon. Edhe ne terrin e natës kur tjerët bëjnë gjumë të rehatshem Ramiz Kelmendi e ka një dëshirë që kurrë nuk arriti ta plotësojë. Ah, vetëm edhe kjo dëshirë të ishte plotësuar dhe Ramiz Kelmendi do ta ndjente vetën njeriun më të lumtur në botë. Dhe, një ditë, më i mërzitur se kurrë, Ramiz Kelmendi pa i treguar askujt do të dali për të ecur i vetmuar. Në vetmi mund të fliste me veten e me tjerët. Ne vetmi mund të komunikonte mbase edhe me shpirtëra të vdekur. Ne ecje e sipër rruga e shpuri në varreza. Nuk e dinte nëse rastësisht u gjend para varrit të babait apo qëllimisht ishte nisur për të komunikuar me prindin që tani bënte gjumin e amshuar. U ndal. U gjunjëzua. I rrodhën dy pika loti . Ledhatoi barin mabi varrin dhe ndjeu sikur para tij iu paraqit vetë babai. “Ah,babë! Sa do dëshiroja që të ishe i gjallë e të shihje suksesin e birit tënd. Babë, unë jam Ramizi që dikur merakoseshe për fatin tim e tani shiko se ku kam arritur. Jo vetëm qe e kam kryer fakultetin por edhe e kam krijuar fakultetin tim”. U ngrit dhe sikur fytyrës ndjeu një përkëdhelje të lehtë. Ishte përkëdhelje e dorës së shpirtit të babait apo ndoshta vetëm një përkëdhelje e erës së lehtë, që përshkoi fusha e bjeshkë, këtë Ramiz Kelmendi kurrë nuk do ta dinte. U nis në drejtim të qytetit, më i lehtësuar dhe më i gëzuar, ngase kishte përshtypjen se fjalët e tij i kishte dëgjuar prindi që aq shumë kishte dëshiruar që fëmijet të kryejnë studimet.
“Shtatë persona ndjekin autorin”
Asnjëherë Ramiz Kelmendi nuk do t’i kuptonte ata të cilët e pengonin ne punën e tij, e ndoshta pikërisht kjo i ka ndihmuar që autorit t’i lind ideja për shkrimin e romanit “Shtatë persona ndjekin autorin”, ndosha edhe jo. Por për arsyeje se tani është në moshën më të mirë të jetës së tij ,shkrimatri , patrioti ynë i madh Ramiz Kelmendi , ne pika të shkurtra u mundova t’ ia bëjë një analizë romanit “Shtatë persona ndjekin autorin” ngase numri “7? në legjendat tona është mitik. Koinçidencë? Rastësi? Zgjidheni si te doni.
Artan Çeliku, një gazetar, e parasegjithash shkrimatar, një ditë prej ditësh zhdukët nga syri i jetës së përdtishme të njerëzve që e rrethonin. Zhdukja e Artan Çelikut bëhët objekt i konverzacionëve të njerëzve të Prishtinës. Rrethi intelektual, gjegjësisht pseudointelektual i Kryeqytetit të Kosovës interesohët për zhdukjën misterioze të Artan Çelikut. Ku shkoi Artan Çeliku? Si humbi pa gjurmë? Artani u burgos nga policia për veprimtari armiqësore? Ndoshta Artani e kishte kaluar kufirin pa u zënë nga policia? Me pyetje të tilla, e kalojnë kohën shtatë persona të cilët e kanë njohur Artan Çelikun. Ndjenin dhimbje për burgosjën apo zhdukjen e Artan Çelikut, apo thjeshtë kënaqësi? Shtatë personat që interesohën për fatin e autorit simbolizojnë segmentin më destruktiv të shoqërisë sonë.
“Shtatë persona ndjekin autorin”, si bosht kryesor të temës ka thashethemët e disa individëve të cilët tërë kohën e kalojnë duke u interesuar për mënyrën e jetës së tjetërkujt.
Xhelozia, intriga, gracka, dyftyrësia dhe etiketimet janë shpirti dhe ushqimi shpirtëror i shtatë personave destruktivë të cilët i pengon suksesi i tjetrit. Të shtatë individet nuk, e xhelozojnë njeriun e huaj të ardhur nga larg. Jo. Tërë forcat e tyre i bashkojnë kundër njeriut të tyre me të cilin u rritën në të njejtin qytet, e ndonjëri madje në të njejtën lagje. Mund të arrijë sukses kushdotjetër por jo ai me të cilin në fëmijëri luanin bashkë. Shtatë personat paraqesin shtatë veçoritë negative kryesore të çdo shoqërie Këto shatë veçori dallohën mes veti me nyanca shumë pak të dallueshme.
Autroi Ramiz Kelmendi në veprën “Shtatë persona ndjekin autorin”, trajton anën psikologjike të personazhëve të tij dhe mjeshtrisht futët në botën enigmatike të individëve destruktivë të cilët janë të bindur se bota sillet rreth tyre dhe se pa ndihmën e tyre asgjë e askush nuk mund të ketë sukses.
Shtatë persona që intersohën për zhdukjen e Artanit janë sinonim i së keqës. Qe të shatit, secili në vete ka zhdërvjelltësi dhe aftësi të veçanta që bënë të dallohët nga personazhi tjetër. Prirjet e secilit kanë veçoritë e tyre në fusha të caktuara thuase janë të specializuar në profesionet e tyre të së keqës. Edhepse secili prej shtatë personazhëve kanë karakteristika të veçanta në fushëveprimët e tyre shkatrrimtare, prapseprapë qe të shatit kanë një karakteristik të përbashkët që quhët xhelozia për të shkatërruar jetën e njeriut të suskseshëm.
Ramiz Kelmendi shquhet si rrëfimtar i vaçantë lirik, si krijues që ka zgjuar polemikë, si mjeshtër shumë i mire i gjuhës me një leksikë tejet të pasur, me reportazhet e tij që ngjallën kërsheri tek lexuesit.
http://lajme.dervina.com/foto/f9d214fd4d830d63fbc88d88cecb08bf/ramiz_kelmendi_001.jpg
RAMIZ KELMENDI 1930
Date of birth: December 20, 1930
Place of birth: Peja, Kosova
Address: Taslixhe I, Nr.3, Prishtina.
Tel: +381 038 540 739
E-mail : faikkonica@yahoo.com,ramiz.kelmendi@yahoo.com
EDUCATION:
1950-1955: B.A. University of Belgrade, Faculty of Philosophy
1973-1975: Postgraduate studies, University of Prishtina
WORKING EXPERIENCE:
1956-1968 – Reporter and editor at the newspaper “Rilindja”, Prishtina
1968-1970 – Director at the National Theatre, Prishtina
1970-1989 – Professor at the Pedagogic College in Prishtina
1996-2004 – Founder and director of Journalism College/Faculty “Faik Konica” in Prishtina
BIBLIOGRAFIA:
Books of short stories:
“Lines and ruts”, 1958, Prishtina
“Two stories”, 1962, Prishtina
“Ispovest jedne studentkinje”, (In serbo-croatian), 1963, Prishtina
“Letters from Ulqin”, 1966, Prishtina
“Ahmet Koshutani”, 1972, Prishtina
“Abrakadabra”, 1974, Prishtina
“Men and snails”, 1978, Prishtina
“Suzana”, 1978, Shkup
“Zoja”, (In serbo-croatian),1983, Prishtina
Novels:
“The silence of arms”, 1971, Prishtina, and 1973, Tirana, Albania
“Seven persons shadow the author”, 1975, Prishtina
“Rports from journeys”
“Roads”, 1967, Prishtina
“My travels”, 1982, Prishtina
“Lines and ruts”/ “Two stories”
“Ahmet Koshutani”/ “Men and snails”
“The silence of arms”
“Seven persons shadow the author”
“Hat with sleeves”
“Letters from Ulqin”
“Grains of salt”
“Faces and frowns”,
Radiodramas:
“When the medows are scythed”, 1972, Prishtina
“The story of studentgirl”, 1974, Prishtina
“The year with four spirngs”, 1977, Ohrid, Maceedonia
“Centaur”, 1980, Prishtina
“Anxiety”, 1981, Prishtina
“There is nobody to qwrite to Dante”, 1985, Prishtina
“The man that thougt tha is alone”, 1977, Trieste (Italy), Shkup (Macedonia) and Sarajevo (Bosnia)
Television dramas:
“The mirror”, 1977, Prishtina and dhe Portorozh (Croatia)
“The rut”, unpublished
“Zelka”, unpublished
Scenarios:
“Lambermen”, 1977, Prishtina
*****
BIBLIOGRAFIA E RAMIZ KELMENDIT
I. PROZA
Tregimet e para
l. Barka e peshkatarit – është tregimi i pare që shkroi autori dhe me të cilin u paraqit në konkursin e parë për tregime të gazetës “Rilindja”. U botua në “Rilindje” më 28.III.1954.
2. Rrëfimi i njeriut me samar – u shpërblye në konkursin e “Jetës së re” dhe u botua po në këtë revistë Nr. 3/1955.
3. Nji mâ pak – u botua në “Jetën e re” Nr. 4/1955.
4. Në lulishten e qytetit – u botua në “Rilindje” më 15.V.1955.
5. Rrëfimi i studenteshës – u botua së pari në “Jetën e re” Nr. 2/1956, mandej – përkthyer nga autori – edhe në numrin e pare e të vetëm të botimit serbo-kroatisht të kësaj reviste.
6.Tri novelëza – u botua në “Jetën e re” Nr. 3/1956, si dhe në të përjavshmen “Jedinstvo”, më 29 nëntor 1957, e para prej tyre.
7. Rrâjët janë thellë – u botua në dynumërshin 4-5/1956 të “Jetës së re”.
8. Vija e vrragë – është përpjekja e parë e autorit për shprehje të vet të re në prozë. Ky tregim u shpërblye në konkursin e “Rilindjes” dhe u botua po në këtë gazetë më 25 maj 1956.
9. Shiu dhe lotët – u botua në “Zanin e rinis” Nr. 12/1956.
10. Iluzioni – u botua në gazetën “Rilindja”, dhjetor 1956.
11. Monologu i Fatmirit – u botua në “Jetën e re” Nr. 1/1957.
12. Bardh e zi – u botua në “Jetën e re” Nr. 3/1957.
13. Lypësat në lulishtë – u botua në “Jetën e re” Nr. 5/1957.
14. Atë mbasdite u duk se nuk do të ndodhi kurrgjâ – u botua në gazetën “Rilindja” më 29 nëntor 1957.
15. Fëminija e vonueme për një luftë – u botua në “Jetën e re” Nr. 6/1957.
Vëllime me tregime
l.VIJA E VRRAGË – “Rilindja”, Prishtinë 1958. është ky libri i parë që botoi autori. Fq. 160.
2. DY RRËFIME – “Rilindja”, Prishtinë 1962, Fq. 97.
3. ISPOVESTI JEDNE STUDENTKINJE – serbo-kroatisht, “Rilindja”, Prishtinë 1963. Fq. 142.
4. VIJA E VRRAGË – botimi i dytë, “Rilindja”, Prishtinë 1965.
5. LETRA PREJ ULQINI – satira, “Jeta e re”, Prishtinë 1966. Fq. 100.
6. DY RRËFIME – botimi I dytë, “Rilindja”, Prishtinë 1967.
7. AHMET KOSHUTANI – “Rilindja”, Prishtinë 1972. Fq. 110.
8. ABRAKADABRA – “Rilindja”, Prishtinë 1974. Fq. 277.
9. IZABRANI PRIPOVETKI – maqedonisht, “Mislla”, Shkup (në dorëshkrim).
10. ABRAKADABRA – serbo-kroatisht, “Narodna knjiga”, Beograd 1976. Fq. 256.
11. NJERËZIT DHE KËRMIJTË – “Rilindja”, Prishtinë 1978. Fq. 94.
12. SUZANA – Flaka e vëllazërimit”, Shkup 1978. Fq. 120.
13. Veli Vraniqi: NJË MIJË E NJË SHAKA (Bashkë me Agim Kasapollin), Prishtinë 1994. Fq.155.
14. SHQIPËRIA E MARIE SHLLAKUT – KATËR MARTIRË SHKODRANË (Bashkë me Viktor Gashin), Pejë 1995. Fq. 148.
15. JETA EROTIKE E SHKRIMTARËVE SHQIPTARË, Prishtinë 1996/ Fq.69.
R o m a n e
l. HESHTJA E ARMËVE – “Rilindja”, Prishtinë 1971, Fq. 195.
2. HESHTJA E ARMËVE – “Naim Frashëri”, Tiranë 1973. Fq. 183.
3. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN – “Jeta e re”, Prishtinë 1974/75 (në vazhdime).
4. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN – “Rilindja”, Prishtinë 1975. Fq. 257.
5. HESHTJA E ARMËVE – botim i dytë, “Rilindja”, Prishtinë 1977, Fq. 195.
6. ZOJA – serbo-kroatisht, “Jedinstvo”, Prishtinë 1983. Fq. 192.
7. HESHTJA E ARMËVE – botim I tretë, “Rilindja”, Prishtinë 1985. Fq. 195.
8. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN – botim i tretë, “Rilindja”, Prishtinë 1989. Fq. 261.
U d h ë p ë r s h k r i m e
1. RRUGËT – “Rilindja”, Prishtinë 1967. Fq. 212.
2. SHTEGTIMET E MIA – “Rilindja”, Prishtinë 1982. Fq. 276.
Përmbledhje – antologji
1. SHKËNDIJAT E PARA – nën redaktimin e: Esad Mekulit, Zekiria Rexhës, Mehmet Gjevorit dhe Vehap Shitës, “M.Bakija”, Prishtinë 1956. Fq. 208. (Tregimet: Rrëfimi I njeriut me samara dhe Nji mâ pak).
2. PANORAMË E LETËRSISË BASHKËKOHORE SHQIPE NË JUGOSLLAVI – përpiluan Enver Gjerqeku, Ramiz Kelmendi dhe Hasan Mekuli, Enti për Botimin e Teksteve, Prishtinë 1964. Fq. 443. (Tregimet: Kur kositen livadhet, fragment, Rrëfimi I njeriut me samara, Rrëfimi I studenteshës).
3. RRËFIMI I NJERIUT ME SAMAR – Tregime nga shkrimtar kosovarë, “Naim Frashëri”, Tiranë 1970. (Tregimet: Lypësat në lulishtë, Rrëfimi i njeriut me samar, Atë mbasdite u duk se nuk do të ndodhte kurgjâ).
4. LETRAT DHE GJETHET – tregime nga shkrimtarë të Kosovës, “Naim Frashëri”, Tiranë 1974. Fq. 134. (Tregimi: Rrëfimi i studenteshës).
5. DJEPI I LASHTË – mbledhur nga Dhimitër Xhuvani dhe Tatjana Haxhimali, “Naim Frashëri”, Tiranë 1981. Fq. 388. (Tregimet: Urim shokut për 1976-tën, E ora ndjek orën ngadalë, Baseni).
6. DUBOKO JE KORIJENJE – Suvremena Albanska proza u Jugoslaviji, zgjedhur nga Augustin Stipçeviq dhe Ali Podrimaj, “Matica Hrvatska”, Split 1970. Fq. (Tregimet: Tregimi fantastik, Rrëfimi i studenteshës dhe Thellë janë rrënjët).
7. TRAGANJA – Antologija proze na Kosovu, autorë Vehap Shita dhe Rexhep Qosja. Zavod za izdavanje udžbenika, Sarajevë 1971. Fq. 200 (Tregimet: Ahmet Koshutani, Bazeni, Vdekja e poetit, Rrëfimi i njeriut me samara).
8. POVESTI I PRASKAZI I JUGOSLLAVSKIH PISATELI – zgjedhur nga një redaksi e gjerë, “Hudozhestvenaja literature”, Moskë 1978. Fq. 716. (Tregimi: Ispovjed djevushki, Rrëfimi i studenteshës).
9. ÇADA? ARNAVUT HIKAYELERI ANTOLOJISI -zgjedhur nga Rexhep Qosja, “Tan Yayinevi”, Stamboll 1978. Fq. 293 (Tregimet: Tregimi fantastik, Vdekja e poetit, Bazeni, Abrakadabra).
10. STABLA – Izbor pripovedaka Albanaca u Jugoslaviji, zgjedhur nga Hasan Mekuli, “Bratsvo-Jedinstvo”, Novi Sad , viti?. Fq. 452. (Tregimet: Fëmijëria e vonuar për një luftë. Akrakadabra, Vdekja e poetit).
Lojëra skenike
l. KAPUÇ ME MËNGË – Lojëra skenike, monodrama, pjesë me një akt, skeçe, monologue. “Rilindja”, Prishtinë 1981. Fq. 339.
M o n o g r a f i
1. TREGIMI YNË HUMORISTIKO-SATIRIK (1944-1974) – “Rilindja”, Prishtinë 1975. Fq. 134.
K o m p l e t i i v e p r a v e
1. VIJA E VRRAGË – bashkë me DY RRËFIME
2. AHMET KOSHUTANI – bashkë me NJERËZIT DHE KËRMIJTË dhe tregimet më të reja, që botohen së pari në një vëllim.
3. HESHTJA E ARMËVE.
4. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN.
5. KAPUÇ ME MËNGË.
6. LETRA PREJ ULQINI – bashkë me SUZANA dhe TREGIMI YNË HUMORISTIKO-SATIRIK.
7. KOKRRA KRIPE.
8. FYTYRA DHE TURINJ.
II. SHKRIME KRITIKE
l. “Mbesa e krahinarit”, “Jeta e re”, Prishtinë. Nr. 3/1950. Fq. 223-224.
2. Post skriptum nji recensioni mbi librin “Nga proza Jugosllave”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1953, Fq. 87.
3. Nga shënimet e nji përkthyesi dhe kritiku, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1953.
4. “Kangët popullore shqiptare të Kosovës-Metohis”, “Zani I rinisë, Beograd , Nr. 5, qershuer 1953.
5. Libri i parë i prozës origjinale te na, “Zani i rinisë”, Beograd , Nr. 8, tetuer (2) 1953).
6. Nji libër i ri për fëmij, “Jeta e re”, Prishtinë. Nr. 5/1953, Fq. 388-390.
7. Disa margina tue lexue librin e Sitki Imamit, “Jeta e re”, Prishtinë. Nr. 6/1953, Fq. 467-480.
8. Nji libër i bukur për fëmijë tanë, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 2/1954, fq. 239-241.
9. Tregim I dramatizuem apo dramë e tregueme, “Jeta ere”, Prishtinë, Nr. 4/1954, fq. 288-297.
10. M.Mejo: Vocrraku im, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1954, fq. 567.
11. Përshtypje letrare, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1-2/1955, fq. 108-112.
12. Rreth nji lloj kritike, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1-2/1955, fq. 113-114.
13. Proza e Migjenit, “Jeta e re”, Prishtinë Nr. 5/1955, fq. 384-402.
14. Qamil Sijariq: Ram Bula, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1956, fq. 541-545.
15. Eppur si muove. “Përparimi”, Prishtinë Nr. 7-8/1957, fq. 480-487.
16. Nji kontribut i përvujtë Fjalorit shqip, “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 11-12/1957, fq. 775-778.
17. Tue shfletue nji numër të “Flakës së vllaznimit”, “Përparimi”, Prishtinë, nr. 11-12/1957, fq. 798-807 (bashkë me V.Vokshin).
18. Nji roman modern për ne, “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 11-12/1957.
19. Letra të panjoftuna të Migjenit, “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 6/1958, fq. 427-435.
20. Edhe nji roman i ri. A.Demaçi: Gjarpijt e gjakut, “Rilindja”, Prishtinë, 10 prill 1958, fq. 7.
21. Edhe nji dramë për ne, Kristë Berisha: Te kulla e Hasim Bajraktarit, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 4/1959, fq. 575-578.
22. Proza e Migjenit, “Fjala”, Prishtinë, Nr. 7, shtator 1968, fq. 6.
23. Proza tregimtare e Ismail Kadaresë, “Jehona”, Shkup, Nr. 9/1970, fq. 11-25.
24. Rexhep Qosja – kritik dhe eseist yni i shquar, “Flaka e Vëllazërimit”, Shkup, 13 nëntor 975, fq. 12.
25. Humori i zi në tregimin tone, “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 17-20 gusht 1975.
26. Tregimi ynë humoristiko-satirik, “Rilindja”, Prishtinë, 14 qershor 1975, fq. 11.
27. Poetika e tregimit tone humoristiko-satirik, “Rilindja”, Prishtinë, 19 korrik 1975, fq. 11.
28. Veçori ideoartistike të tregimit humoristiko-satirik, “Fjala”, Prishtinë, 1-15 korrik 1975, fq. 7.
29. Satira dhe grotesku në temat nga e kaluara, “Rilindja”, Prishtinë, 16 gusht 1975, fq. 11.
30. Aspekte të shprehjes së komikes në art, në 8 vazhdime, “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 3 tetor – 19 tetor 1975.
31. Letërsia humoristiko-satirike dhe mendimi kritik, në dy vazhdime, “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 28-30 janar 1976, fq. 19.
32. Kritiku si përpilues leximi letrar, “Rilindja”, Prishtinë, 19 shtator 1976, fq. 9.
33. Monografi që komunikon me aktualitetin e kulturës kosovare (Rexhep Qosja: “Anatomia e kulturës”), “NIN”, Beograd , Nr. 1346, 24 tator 1976, fq. 35.
34. Duke lexuar veprën, duke njohur (dashur dhe çmuar) Hivziun “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1976.
35. Mbi të qeshuren dhe komiken, “Fjala”, Prishtinë, 1-15 shkurt 1978, fq. 9.
36. Duke lexuar veprën ., (fragment), “Rilindja”, Prishtinë, 7 korrik 1979, fq. 13.
37. Humori e satira dhe shoqëria, “Fjala”, Prishtinë, 15 shtator 1980 – 1 tetor 1980, fq. 7.
38. Drama e sotme jugosllave, “Fjala”, Prishtinë 1 mars 1981 – 15 mars 1981, fq. 7.
39. Dy fjalë miradie për mësuesin (Esad Mekulin), “Rilindja”, Prishtinë, 9 janar 1982.
III. RADIODRAMA
1. KUR KOSITEN LIVADHET, emetur në Radio Prishtinë duke nisur nga viti 1972 e këtej.
2. RRËFIMI I STUDENTESHËS, adaptoi për Radio Jak Mita, emetuar në Radio Prishtinë më 1974.
3. VITI ME KATËR PRANVERA, monodramë, emetuar në Radio Prishtinë dhe marrë pjesë në Javën e radios në Ohër, më 1977.
4. KENTAURI, emetuar në Radio Prishtinë, 1980.
5. ANKTHI, emetuar në Radio Prishtinë më 1981.
6. DANTES NUK KA KUSH T’I SHKRUAJË, emetuar në Radio Prishtinë me 1985.
7. NJERIU QË MENDOI SE ËSHTË VETËM, emetuar në Radio Prishtinë, në Radio Lublanë, në Radio Triestë, në Radio Shkup dhe në Radio Sarajevë, më 1977.
IV. DRAMA TELEVIZIVE
1. PASQYRA, emetuar në TV Prishtina dhe në tërë rrjetin jugosllav, si dhe marrë pjesë në Festivalin e dramave televizive në Portorozh, më 1977.
2. VRRAGA, dorëshkrim.
3. ZELKA, dorëshkrim.
V. SKENAR FILMI
1. DRUVARËT, realizuar nga “Kosova-filmi”, më 1977 (bashkë me Ekrem Kryeziun).
VI. TEKSTE SHKOLLORE
1. LIBËR LEXIMI për klasën III-IV të gjimnazit dhe të shkollave të mesme profesionale, (bashkë me A. Qettën, G. Lubotenin, S. Qilerxhiun, H. Thaçin, R. Hoxhën dhe M. Krasniqin), “Rilindja”, Prishtinë 1959, fq. 412.
2. LEXIM LETRAR me pasqyrë të letërsisë për klasën III të arsimit të mesëm të orientuar, Enti i Teksteve Mësimore, Prishtinë 1980 (me tetë ribotime gjer më sot). Fq. 198.
3. LEXIM LETRAR me pasqyrë të letërsisë për klasën IX të arsimit të mesëm të orientuar, Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore, Prishtinë 1980, bashkë me Ali Aliun (tetë ribotime gjer më sot).
4. BAZAT E KULTURËS SË TË FOLURIT, bashkë me Branivoj Gjorgjeviqin, tekst për degën e Artit dramatic të Fakultetit të Arteve në Prishtinë (dorëshkrim), fq. 205.
VII. PËRPILIME
1. PANORAMË E LETËRSISË BASHKËKOHORE SHQIPE NË JUGOSLLAVI, (bashkë me E. Gjerqekun dhe H. Mekulin), Enti për Botimin e Teksteve, Prishtinë 1964, fq. 443.
2. TREGIME TË SOTME SHQIPTARE, Enti I Botimeve Shkollore, Prishtinë 1969, fq. 755.
3. Josip V. Rela: VEPRA I-II, “Rilindja”, Prishtinë 1969, fq. 551 dhe 289.
4. FEMRAT SHKRUAJNË, vëllim me shkrime letrare të femrave shqiptare, “Rilindja”, Prishtinë 1969, fq. 246.
5. Adelina Mamaqi: ËNDËRRA VASHËRIE, zgjedhja me një parathënie, “Rilindja”, Prishtinë 1961, fq.
6. Ismail Kadare: QYTETI I JUGUT, zgjedhja me një parathënie, “Rilindja”, Prishtinë 1971, fq.
7. Teodor Laço: TREGIME, “Rilindja”, Prishtinë 1971, fq.
8. Thoma Kacorri: TREGIMET E JUGUT, “Rilindja”, Prishtinë 1971, fq.
9. Anastas Kondo: KIO, “Rilindja”, Prishtinë 1972, fq.
10. DRAMA E SOTME JUGOSLLAVE, zgjedhur, përkthyer, shkruar një parathënie të gjatë dhe shoqërur me shënime përkatëse bio;bibliografike, “Rilindja”, Prishtinë 1981, fq. 698.
11. Shtjefën Gjeçovi – Kryeziu: VEPRA 1-4, (bashkë me F. Gungën), “Rilindja”, Prishtinë, 1985, fq. I-188, II-306, III-308, IV-332.
12. Frano Anton Santori: LEKË DUKAGJINI”, melodrama, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1983.
13. Frano Anton Santori: EMIRA, dramë e pare shqiptare, tekst integral me të pesë aktet, i vënë në gjuhën e sotme letrare, përkrah origjinalit, “Rilindja”, Prishtinë, përfshirë në kompletin që parashihet të botohet më 1991
14. JETA EROTIKE E SHKRIMTARËVE SHQIPTARË, Prishtinë 1996/ Fq.69.
VIII. REDAKTURA.
1. Sterjo Spasse: VEPRA TË PLOTA, 8 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1967, mbi 2.000 faqe.
2. M. Barleti HISTORIA E SKËKNDERBEUT, A. Stipçeviq: ILIRËT, D. Tucoviq: SERBIA dhe A. Hashorva: BASHKËLUFTËTARËT E SKËNDERBERUT, Biblioteka historike, “Rilindja”, Prishtinë 1968,
3. BIBLIOTEKA E XHEPIT, 20 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1967/69.
4. ROMANI SHQIPTAR, 10 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1967/69.
5. Shekspiri: KOMPLET I VEPRAVE, 10 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1968.
6. Osman Kelmendi: RUGOVA – LEGJENDË DHE REALITET, Pejë 1995.
IX. PËRKTHIME
Vëllime me tregime
1. E.Heminguei: PLAKU E DETI DHE TREGIME TË TJERA, “M.Bakija” Prishtinë 1958, fq. 336 (bashkë me M. Murtezain).
2. Tregime moderne amerikane, “Rilindja”, Prishtinë 1958. fq, 336 (bashkë me M. Murtezain).
3. Prezhihov Voranc: MUNDQARËT, “Rilindja”, Prishtinë 1963, fq. 210.
4. Ranko Marinkoviq: Duert, “Rilindja”, Prishtinë 1963 fq. 264.
5. Mishko Kranjac: NOVELA, “Rilindja”, Prishtinë 1963 fq. 269.
6. Xhek London: JEHU I EGËRSISË, “Rilindja”, Prishtinë 1964, fq. 100.
7. Antonije Isakoviq: FIERI DHE ZJARRI, “Rilindja”, Prishtinë 1965.
8. Xhejm M. Bari: PJETËR PANI “Rilindja”, Prishtinë.
9. Jurij Kazakov: ADAMI DHE EVA, “Rilindja”, Prishtinë 1977, fq. 221.
10. Danillo Kish: ENCIKLOPEDIA E TË VDEKURVE, “Rilindja”, Prishtinë 1988, fq. 180.
R o m a n e
1. Franc Kafka: PROCESI, “Rilindja”, Prishtinë 1972, fq. 236.
2. Mihail Sadoveanu: DEGA E ARTË, “Rilindja”, Prishtinë 1977, fq. 213.
3. Gabriel Garsiel Markes: NJËQIND VJET VETMI, “Rilindja”, Prishtinë 1978, fq. 437.
4. Milan Kundera: SHAKAJA, Prishtinë 1979.
5. Xhorxh Oruel: 1984, “Rilindja”, Prishtinë 1980, fq. 341.
6. Ranko Marinkoviq: BANJA E PËRBASHKËT, “Rilindja”, Prishtinë 1981, fq. 190.
7. Gynter Gras: DAULLJA E LLAMARINTË I-II, “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. I-391 dhe II-343.
8. Oskar Daviço: FSHEHTËSITË, “Rilindja”, Prishtinë 1985 fq. 495.
9. Karlos Kastaneda: DHUNTIA E SHQIPONJËS, “Rilindja”, Prishtinë 1986 fq. 321.
10. Ernesto Sabato: MBI HERONJTË DHE VARREZAT, “Rilindja”, Prishtinë, fq. 6l3
11. Natali Sarot: në gazetën “Rilindja”, në vazhdime.
12. Hana Dalipi: VIKENDI NË GJINI, më 1991.
D r a m a
1. Zhan-Pol Sartër: DUART E NDYTA, “Rilindja”, Prishtinë, 1971, fq. 261.
2. Zhan-Pol Sartër: KATËR DRAMA, (bashkë me Eqrem Bashën), “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. 308.
3. Miroslav Kërlezha: GOLGOTA, “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. 156.
4. Alber Kamy: KALIGULA, luajtur në TPK.
5. Zhan-Pol Sartër: LAVIRJA E DENJË PËR RESPEKT”, luajtur në TPK.
6. Domenik Smole: ANTIGONA, luajtur në TPK.
7. Mesha Selimoviq: DËRVISHI DHE VDEKJA”, luajtur në TPK, etj.
X. PUBLICISTIKË
1. Svetozar Markoviq: SERBIA NË LINDJE, “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. 142
2. Karlo Shtajner: KTHIMI NGA GULAGU, “Rilindja”, Prishtinë 1983, fq. 364.
F e j t o n e
1. FEMRAT TONA PRIJATARE, 10 vazhdime, “Kosovarja”, Prishtinë 1983/84.
2. POLEMIKA NË LETRAT SHQIPE, 50 vazhdime, në gazetën “Rilindja”, Prishtinë, 6 korrik 1983 – 26 gusht 1983.
3. LETËRKËMBIM YNË NË SHEKUJ, 18 vazhdime, “Zëri i rinisë”, Prishtinë, tetor 1983 – shkurt 1984.
4. LETRA AUTOGRAFE, 13 vazhdime, “Fjala”, Prishtinë, prill – tetor 1985.
5. AMAZONA SHQIPTARE MARIE SHLLAKU, 16 vazhdime, “Zëri”, Prishtinë, nëntor – dhjetor 2009.
K o l u m n a
1. RELEKSE, për shumë vjet me radhë, për çdo të shtunë në të përditshmen “Rilindja”.
2. MARGJINA, e përditshmja “Rilindja”, çdo të shtunë, nga shkurti 1982 gjer më shkurt 1984.
3. ÇAPITJET MIDIS RRESHTAVE, me ndërprerje, të shtunave, Brenda viteve 1985 e deri në të ndaluar të daljes, në, “Rilindja”, Prishtinë.
4. ÇAPITJE TË REJA, “Shkëndija”, Prishtinë 1990.
5. FYTYRA DHE TURINJ, “Kosovarja”, Prishtinë 1990.
6. TËRTHORAZI TROÇ, “Rilindja”, “Fjala”.
XI. LITERATURA
1. Hasan Mekuli: Nji realizim i mire në prozë (Novela e R. Kelmendit: “Rrëfimi I një studenteshe”). – “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1956, fq. 293-295.
2. Vehap Shita: Ramiz Kelmendi: “Vija e vrragë” (mbrapathanje). “Milladin Popoviq”, Prishtinë 1958, fq. 153-159.
3. Hasan Mekuli: Në marginat e librit “Vija e vrragë”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1958, fq. 365-374.
4. Mahmud Hysa: Edhe diçka për novelat “Vija e vrragë” (të R. Kelmendit), “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1959, fq. 115-118.
5. Ali Dema: “Dy rrëfime (tregime) të Ramiz Kelmendit, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 2/1962, fq. 315-319.
6. Vehap Shita: Dashunija si nektar dhe si kod (Ramiz Kelmendi: “Dy rrëfime, tregime), “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 7-8/1962, fq. 501-511.
7. Azem Shkreli: Rrëfimi që shkruan shpesh jeta (Ramiz Kelmendi: “Dy rrëfime”, botim i SGB “Rilindja”, Prishtinë 1962), “Rilindja”, Prishtinë ll.III.1962, fq. 15.
8. R(exhep) Zogaj: Ramiz Kelmendi: “Dy rrëfime” “Zani I rinisë”, Prishtinë, Nr. 4/1962, fq. 10.
9. Vehap Shita: “Rrëfimi I studenteshës” në valet e radios, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 4/1962, fq. 640-643.
10. Hasan Mekuli: P. Voranc: Mundqarët, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 4/1963, fq. 564-565.
11. Dragan Stojadinoviq: Flemente të tregimit. R. Kelmendi: “Rrëfimi i një studenteshe”, (Përktheu: Esad Mekuli), “Jeta e re”, Prishtinë Nr. 5/1963, fq. 749-755.
12. Samedin Mumxhiu: A propos reçensionit “Elemente të tregimit”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1963, fq. 906-913.
13. Jusuf Ferizi: Kur shikohet vetëm nga nji anë e “medaljes”, (Përkitazi me recensionin e Dragan Stojadinoviqit “Elemente të tregimeve të Ramiz Kelmendit me titull “Rrëfimi i studenteshës”), “Zëri i rinisë”, Prishtinë, Nr. 1/1964, fq. 11.
14. Fatosi (Vehap Shita): Botimi i dytë i novelave të Ramiz Kkelmendit “Vija e vrragë, “Rilindja”, Prishtinë, 6.VII.1964, fq. 9.
15. Vehap Shita: Novelat e Ramiz Kelmendit. Në librin: Ramiz Kelmendi: “Vija e vrragë”, “Rilindja”, Prishtinë 1964, fq. 127-136.
16. Radomir Ivanoviq: Vepra e parë e prozës shqipe në gjuhën serbokroate (Ramiz Kelmendi: “Rrëfimi I nji studenteshe”, “Rilindja”, Prishtinë 1963.), “Zani i rinisë”, Prishtinë, Nr. 4/1964, fq. 12.
17. Hasan Mekuli: Xhek Llondon: “Jehu i egërsisë”, përktheu Ramiz Kelmendi, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1966, fq. 1082-1088.
18. Hasan Mekuli: Ranko Marinkoviq: “duert”, përktheu Ramiz Kelmendi, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1965, fq. 483-490.
19. Ali D. Jasiqi: Pasqyrë ngjarjesh dinamike (Ramiz Kelmendi: “Letra prej Ulqini”), “Zani rinisë”, Prishtinë, Nr. 9/1967, fq. 16.
20.. Rexhep Qosja: Satirë që sjell dhimbë dhe shëron (R.Kelmendi: “Letra prej Ulqini” – proza satirike), “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 4/1967, fq. 507-518.
21. Masar Stavileci: Muhamete të vlefshme ulqinake (Ramiz Kelmendi: “Letra prej Ulqini”, botoi “Jeta e re”, Prishtinë, “Rilindja”, Prishtinë, 19.II.1967, fq. 11.
22. Hasan Mekuli: Ramiz Kelmendi: “Letra nga Ulqini”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1967, fq. 130-144.
23. Hasan Mekuli: Ramiz Kelmendi: “Tregime të sotme shqiptare”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1967, fq. 130-144.
23. Hasan Mekuli: Ramiz Kelmendi: “Tregime të sotme shqiptare”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1967,fq. 1273-1285.
24. Teki Dervishi: Dilema ë I ngjan kompromisit, ose flaka që djeg ngadalë dhe gjatë (Mbi prozën e Ramiz Kelmendit), “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 1968, 29 nëndor, f. 1 (shtojca nr. 49).
25. Mensur Raifi: Kameleon me dhunë (Ramiz Kelmendi: Tregimi fantastik”), “Rilindja”, Prishtinë, 13.X.1968, fq. 10.
26. Rexhep Qosja: Satirë që sjell dhimbë dhe shëron. (Ramiz Kelmendi. Letra prej Ulqini. Rrëfime humoristike. “Rilindja”, Prishtinë 1966), në librin “Kritika letrare”, “Rilindja”, Prishtinë 1969.
27. Ali Aliu: Tregime të sotme shqiptare (Zgjodhi R. Kelmendi. Botoi Enti i Teksteve Shkollore, Prishtinë 1969), “Rilindja”, Prishtinë, 20.XI.1969, fq. 11.
28. Teki Dërvishi: Titull (pak) pretencioz (Ramiz Kelmendi: Tregime të sotme shqiptare. Enti i teksteve, Prishtinë), “Zëri i rinisë”, Prishtinë, Nr. 11/21 mars 1970, fq. 15.
29. N(exhmedin) Soba : “Femrat shkruajnë” (Përpiloi R. Kelmendi, botoi NGB “Rilindja”, Prishtinë, 1969), “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 17 shtator 1970, fq. 5.
30. Hasan Mekuli: “Femrat shkruajnë”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1970, fq. 470-482.
31. Mensur Raifi: Komponim me elemente statike dhe dinamike (R. Kelmendi, “Heshtja e armëve”, “Rilindja”, Prishtinë, 1971), Rilindja”, 15.IV.1972, fq. 12.
32. Ali D. Jasiqi: “Dy rrëfime” të Ramiz Kkelmendit, në vëllimin “Shfletime”, “Nova Makedonija”, “Flaka e vëllazërimit, Shkup 1972, fq. 153.
33. Radomir Rajkoviq: Ramiz Kelmendi: “Heshtja e armëve” (Roman), “Jehona”, Shkup, Nr. 4/1972, fq. 142-146.
34. Beqir Musliu: Pjekuri e prozës shqipe, (Ramiz Kelmendi: “Ahmet Koshutani”, tregime, “Rilindja”, Prishtinë, 1971), “Zëri i rinisë”, Prishtinë, Nr. 37/1972. fq. 21.
35. Ali Aliu: Borxhi i vjetër. (Mbi romanin “Heshtja e armëve” të Ramiz Kelmendit. “Rilindja”, Prishtinë. 1972) dhe: Tri etapa krijuese të një prozatori (Mbi prozën e Ramiz Kelmendit në përgjithësi), në librin “Shqyrtime”, “Rilindja”, Prishtinë 1974, fq. 20.
36. Ali Aliu: Protagonisti sinonim i kohës (Parathënie në përmbledhjen e tregimeve të Ramiz Kelmendit “Abrakadabra”), “Rilindja”, Prishtinë 1974, fq. 7-19.
37. Ali Aliu: Tri fazat krijuese të Ramiz Kelmendit, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 2/1974, fq. 310-317.
38. Hasan Hasani: Ramiz Kelmendi (Ju paraqesim shkrimtarët), “Shkëndija”, Prishtinë, Nr. 2/1974, fq. 10.
39. Hasan Mekuli: Projekcioni i realitetit permes vrragëve, erotikës dhe përrallisjeve, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1976, fq. 849-874.
40. Demush Shala: Pasqyrë e një sërë ndërgjegjesh të vrara, (Ramiz Kelmendi: “Pasqyra”, dramë televizive), “Jeta e re”, Nr. 6/1976, fq. 1196-1200.
41. “Njeriu që mendoi se është vetëm”, premierë e radio-dramës së Ramiz Kelmendit, “Rilindja”, Prishtinë, 9.IV.1976, fq. 20.
42. “Viti me katër pranvera”, Radio-monodramë e Ramiz Kelmendit me Dibran Tahirin në rolin kryesor e të vetëm, “Rilindja”, Prishtinë, 19.XI.1976 (nënshkruar me siglat (J)usuf G(ërvalla).
43. “Njeriu, që mendoi se është vetëm”, së shpejti në Radio Trieshtë, radio-dramë e shkrimtarit kosovar Ramiz Kelmendi, e cila zgjoi interesim të madh pas emitimit në Radio Lublanë, dhe të cilën do ta emitojnë edhe qendrat radio-televizive të Novi Sadit e të Zagrebit, “Rilindja”, Prishtinë, 13.I.1977, fq. 20 (nënshkruar nga siglat (J)usuf (G)ërvalla.
44. (S)abedin (H)aliti: Një dramë e ndërgjegjes (”Pasqyra”, dramë televizive), “Rilindja”, Prishtinë, 1fq. 20.
45. (A)gim (M)ala: Sit ë lirohemi nga “AI”, (Pasi shikuam dramën televizve të Ramiz KELMENDIT – “Pasqyra”), “Bota e re”, Prishtinë, Nr. 11-12, 15 qershor 1977, fq. 19.
46. (B)ozhidar Milidragoviq: Drama podeljenog ja, “Veçernje novosti”, Beograd , 21 shtator 1977, fq. 19.
47. Ratko Rosiq: “Ogledalo” pravog sjaja, Jedinstvo”, Prishtinë, 21 shtator 1977, fq. 13.
48. Mira Bogliq: Ego I alter ego, “Ogledalo”, Tv drama R. Kelmendija, Vjesnik, Zagreb, shtator 1977.
49Ratko Rosiq: “Ogledalo” Ramiz Kelmendija, “Jedinstvo”, Prishtinë, 19 shtator 1977, fq. 10.
50. (J)usuf Gërvalla: Një dramë që të angazhon, “Pasqyra”, e Ramiz Kelmendit, emituar për rrjetin e RTJ, “Rilindja”, Prishtinë, 24.IX.1977.
51. Vehap Shita: Reflekse të konsumit. Me rastin e emitimit të dramave televizive të Ramiz Kelmendit “Pasqyra” dhe të Nebil Durakut “Kopshti i pleqërosë”, “Fjala”, Prishtinë, 15 tetor 1977, fq. 8
52. Musa Ramadani: Retrospektiva e një episodi nga lufta (”Ankthi”, tekst dramatik i R. Kelmendit), “Rilindja”, Prishtinë, 4.X.1981, fq. 10.
53. Xhemail Mustafa: Një libër – improvizim ( Ramiz Kelmendi: “Kapuç me mëngë”, botoi “Rilindja”, Prishtinë, 1981), “Rilindja”, 11.IX.1982, fq. 14.
54. Zenun Çelaj: Ramiz Kelmendi , ky sfidues kohësh, kumtesë me rastin e 77-vjetorit të lindjes, Universiteti AAB, Prishtinë 2008.
55. Prof.Dr. Emin Kabashi: Mbi vëllimin “Kokrra kripe”, kumtesë me rastin e 77-vjetorit të lindjes, Universiteti AAB, Prishtinë 2008.
56. Prof.Dr. Masar Stavileci: Mbi krijimtarinë letrare të Ramiz Kelmendit, kumtesë me rastin e 77-vjetorit ë lindjes, Universiteti AAB, Prishtinë 2008.
57. Sejdi Berisha: Fjala përuruese në Takimet letrare Azem Shkreli, Pejë, maj 2008.
58. Mr. Muhamet Çitaku: Poetika e shprishur, Analizë romanit “Shtatë persona ndjekin autorin”, të Ramiz Kelmendit, “Java”, Prishtinë, maj 2008.
59. Akil Koci: Ramiz Kelmendi, energji që nuk shteron, gazeta “Albanian”, Londër, korrik 2008.
60. Reshat Sahitaj: Shkrimtari Ramiz Kelmendi i sfidoi smirëzinjtë, gazeta “Kosova sot”, Prishinë, 18 janar 2009.
61.Ramiz Kelmendi: Ulqini vendlindja ime letrare,Agjencioni Floart-Press,Prishtinë,27.12.2009.
Mbi politikën, gazetarinë dhe femrën
Ikona e gazetarisë kosovare, Ramiz Kelmendi (Foto bpa)
(INFOSOT) Ehuaaa! Po deri kur, ore, do më ndjekë kjo “famë” imja – s’e di dashamirëse a dashakeqe, për lakmi a për “mbarre” – për femrat. E kam thënë më se një herë – qoftë edhe në gjithë ato përmasa që teprohen dhe ekzagjerohen! – se s’e kam dhe as e kam pasur kurrë për “turp e mbarre” këtë “famë”që më rrah. As dua dhe as më vete mendja, të mbaj tash “leksione” për femrat dhe dashurinë. Janë shkruar me mija libra e thënie për to. Francezi me kohë e ka thënë: pas çdo mashkulli të suksesshëm kërko – dhe do të gjesh – FEMREN!
Pyetje, Ahmet Zeka: Një ide më tëpër se e qëlluar, ku një fytyrë shumë e madhe, e ndritur, udhërrëfyesë, jep mendimin e tij, për të gjithë, na tregon edhe një herë vijën e duhur të jetës.
Ramiz Kelmendi: Mirënjohje, falënderime dhe përshëndetje, i nderuar Ahmet, për këto fjalë sa të lakmuara edhe më shumë të pamerituara.
Pyetje, Loriku: Kam një pyetje për z. Kelmendin: Keni kaluar lloj-lloj etapa në karrierën tuaj si shkrimtar e gazetar. A është nder të punohet sot në politikë për këto parti, që po udhëheqin këtë vend?! Ndoshta pyetja s’ka të bëjë shumë me personalitetin tuaj, por ju lutem shumë, ka të bëjë me vitet që keni dhe me atë që këni përjetuar gjatë këtyre dekadave.
Ramiz Kelmendi: Po, ështe nder. Madje-madje është nder i madh të punohet – sidomos SOT! – në politikë. Po ama (tri herë “Po ama”!) me një dhe të vetmin kusht: të punosh – ME NDER! E, besa, jo më pak, edhe – TE DISH! Sa po punohet me nder dhe sa po punohet me dije, besoj, e di edhe ti. Pa pasur nevojë të shpreh (edhe) unë mendimin tim, që kam kaq vjet që as “fërkohem” me të. Seç kam një droe “të vockël” se kemi sa të duash politika, po jo më pak, në mos edhe më shumë – replika. Dhe një si lloj krushqie për një “punë shumë – pa hije… Dhe një “martesë pa kurorë” (edhe pse me “mësit-ër!) e politikës me mediet. Kështu që kam një hall të madh, me përjashtime, s’do mend: a po na mediatilizohet politika, apo po na politizohet media. Si thua ti? Kam kohë që më mundojnë bukur do pyetje. P. sh.: si s’e paske ditur deri Sot, se ne, shqiptarët e Kosovës, paskëshim pasur, e s’e paskëshim ditur, si injorantë që na ka falë Zoti, se sa shumë politikanë na paska lindur kjo Nëna jonë e Kosovës (”lavatriçja” e djeshme sipas fqinjit tonë verior)? Kur dolën, ore? Kur u bënë kaq sa u bënë, kur, ku dhe si u shkolluan dhe u politikanizuan kaq shumë dhe kaq shpejt? S’po flas kur na u pasuruan e na u kapitalizuan kaq me hez? Besomë, s’po them se u kam lakmi, se më zili jo se jo. Urimet dhe gjithë të mirat e mia, tuat dhe tonat për gjithë politikanët tanë të merituar, të ndershëm dhe të shkolluar. E kam me sinqeritet të plotë pa asfare ironi. Po seç po më troket në kokë barbarisht, thuaj mizorisht, një anekdotë e dëgjuar në Prishtinë. Shkon një politikan i papunë te një politikan i madh me alamet posti, t’ia gjejë edhe këtij të gjori një palo pozitëz, sepse na qenkësh, heu, politikan me Diplomë, madje me D të madhe. Shumë bukur, “gëzohet” kryepolitikani. Paske kryer alamet fakultet. Aferim! Po, a s’më thua: a ke kryer shkollën fillore? Se, pikërisht tek po shkruaja këta rreshta, lexova shkrimin e alamet gazetari dhe letrari – një nga pak që e lexoj me ëndje dhe që e respektoj shumë – me titull: “MJAFT DOKTORUAM, LE TË MËSOJMË PAK”.
Pyetje, Sabriu: Pyetja ime është: Sa ka dallim gazetaria e sotme me atë të viteve të komunizmit dhe sa ndikojnë po qeveritë në gazetarinë e tashme?
Ramiz Kelmendi: Ka dallim, po. Si s’ka. Janë dy sisteme krejtësisht të përkundërta me gazetari që ndryshojnë mjaft. Në vitet e komunizmit, bie fjala, kishim vetëm NJË të përditshme, “Rilindjen”, sot i kemi (mbi) DHJETË të përditshme kishim më shumë tirazh, se sot me dhjetë. Në vitet e komunizmit, fjala vjen, kishim më shumë censurë e autocensurë, e sot kemi, pjesërisht (dhe me përjashtime), “më pak”. Edhe censurë, edhe autocensurë. Që nuk i (mbi)quajmë më kështu, sepse i kemi më të “moderuara”, më të “sofistikuara”. Ja që, po të duam të jemi të sinqertë, në “ndonjë” pikë edhe puqen. E sa i përket ndikimit të qeverisë në gazetari, (ku) më gjete mua, Sabri, të të përgjigjem?! Dashke të më armiqësosh me Qe verinë. As më vete mendja. Fare. A po “europeizohemi”, a jo? Po të kemi parasysh thënien e Fishtës sonë të Madh…
Pyetje, Xhevdeti – Prishtinë: Dua t’ju pyes, z. Ramiz Kelmendi, lidhur me gjendjen e rëndë të librit dhe të gazetave në Kosovë, sa i përket lexueshmërisë. Pse mendoni se, sot, kur ka kaq shumë libra e gazeta, lexohet aq pak. Kush mendoni se është fajtor, shkrimtarët, gazetarët, lexuesit, apo të gjithë kemi faj nga pak?
Ramiz Kelmendi: Më preke në “tel”. Aty ku më dhemb më së shumti. Kjo është pika ime më e dobët. “Debolesa” ime nga më të mëdhatë, që, gati-gati, as e kuptoj dhe, pothuajse, as e shpjegoj. Ore, ke parë ti, a e merr me mend fare, se kemi prekur FUNDIN! Kurrë më shumë libra (edhe në rrugë!), e kurrë më pak lexues. Kurrë më shumë shfaqje e ekspozita, e kurrë më pak shikues. Si shpjegohet, ore, me këtë numër kaq të madh, ta quaj, inteligjencie?! Jo po, po thonë, se “fajin” e paskërka interneti, “fajin” e paskërka televizioni, “fajin” e paskërka “koha”, kjo jona, e sotmja, që nuk na qenkërka e librit, e gazetës, e ekspozitave, etj. etj. Po, asgjëmangut, “fajin” e paskësh edhe gjendja (aspak e lakmuar) – ekonomike? Nuk e mohoj, them unë. Ka nga të gjitha sa më sipër. Në rininë time (të shkuar e të harruar!) rrahnim gjoks e krenoheshim, sidomos para profesorëve, po jo më pak edhe para vajzave!): kush ka më shumë libra e kush lexon më shumë. Sec m’është mbushur mendja se, sot, djemtë e vajzat tona “moderne”, konsiderohen se nuk jane “kull”, nuk janë “hepi”, po t’ua shohësh, qoftë larg, një libër a një gazetë në dore a para vetes, në “kafiqa”! Si thua ti, e ka fajin “civilizimi”, apo, siç them unë, c i r i – v i l i z i m i ?
Pyetje, Gresa – Pejë: Kam nderin t’ia bëj një pyetje profesorit. Jam Gresa nga Peja, bashkëvëndëse e profesor Kelmendit. Dëshiroj t’jua marr mendimin se edhe sa kohë mendoni se do të vazhdojë që institucionët tona do t’i shpërfillin njërëzit e kulturës e artit në Kosovë, duke e ditur së juve ju ka shpërfillur, në rend të parë, Komuna e Pejës? A ka shpresë se në një të ardhme të afërt do të vlerësohet puna e secilit krijues pa xhelozi? Ju përshëndes duke ju dëshiruar shëndet. Uroj të festoni edhe shumë e shumë vjet ditëlindjen.
Ramiz Kelmendi: Mjerisht, tri herë mjerisht(!), ke shumë të drejtë. Unë hoqa dorë, publikisht, jo nga vendlindja ime, Peja, po nga, sic thua ti, “institucionet ‘tona’”. Po si menduakan “këta”? Se bota filluaka dhe do të mbaroka me ta? Po a harrohen, ore, gjithë ata emra aq të mëdhenj e të merituar të këtij trolli e të këtij gjiri, që shkrinë pasurinë e dhanë edhe jetën, për këtë farë “ínstitutializimi” të (ndonjë) institucioni dhe (ndonjë) institucionali mjeran? E harroftë, përgjithmonë, vendlindja ime vogëlsinë time dhe “kontributin” tim. Allaversen i qoftë! Po si harrohen, ore, akademikët Esad Mekuli e Dervish Rozhaja, Musa Haxhiu e Ali Hadri, Osman Imami e Syrja Pupovci? Si harrohen artistët Istref Begolli e Faruk Begolli, Ragip Loxha e Nuredin Loxha, Melihate Ajeti e Kristë Berisha? Si harrohen gjithë ata dëshmorë?! Po a s’është turp për Prishtinën dhe jo vetëm për të – ani ç’turp, se! – t’i mbulojnë glasat, tash e sa vjet, dy monumentet e aq të merituarit Anton Cetta në një oborr pranë Restorantit “Te pishat”, pa ia gjetur një vend, qoftë edhe para Institutit Albanologjik?! E ç’të të them më, e mençura Gresa ime?
Pytje, Blerta – Istog: Përshëndetje i ndëruari z. Ramiz Kelmendi. Pjesë e pandashmë e jetës suaj ka qenë edhe dashuria për femrat. Keni shkruar shumë për femrat. Madje e keni thënë edhe publikisht që femrat ju kanë frymëzuar për të krijuar. Si e vlerësoni sot pozitën e femrës kosovare në Kosovë? Sa ka dallim pozita e femrës në ditët e sotme me ato të kohës suaj? Ju dëshiroj jetë të gjatë? Blerta Mumini – Istog.
Ramiz Kelmendi: Ehuaaa! Po deri kur, ore, do më ndjekë kjo “famë” imja – s’e di dashamirëse a dashakeqe, për lakmi a për “mbarre” – për femrat. E kam thënë më se një herë – qoftë edhe në gjithë ato përmasa që teprohen dhe ekzagjerohen! – se s’e kam dhe as e kam pasur kurrë për “turp e mbarre” këtë “famë”që më rrah. As dua dhe as më vete mendja, të mbaj tash “leksione” për femrat dhe dashurinë. Janë shkruar me mija libra e thënie për to. Francezi me kohë e ka thënë: pas çdo mashkulli të suksesshëm kërko – dhe do të gjesh – FEMREN! E pata edhe unë, po, më se një herë (jo vetëm!) frymëzim në letrat e mia. (A ma quan për “xhynah”, para Zotit e para robit, moj Blerta, që unë edhe sot, kur, më 21 dhjetor, shkel në ditën e parë të të tetëdhjetave, kam ende mall, lakmi dhe nostalgji për më të mirën e më të dashurën krijesë të botës njerëzore – Femrën (me “F” të madhe!). E sa i përket pozitës së saj sot dhe këtu, më shumë se për p o z i t ë n, do doja të të flas për ci(ri)vilizimin e saj. Kurrë, absolutisht (e jo, marrëzisht – absolutikisht!), kurrë gjatë gati tetëdhjetë vjetëve të mia, femra jonë shqiptare, edhe këtu e edhe matanë “gardhit”, nuk ka qenë: më e bukur, më e arsimuar, më e mirë, më e veshur bukur, më e qytetëruar, sa s’ia gjen më shoqen, as ngat bile, jo vec “në rajon”. Aq sa ia ka kaluar e bukurosheve greke. E thashë edhe në një TV se na është zbukurar raca shqiptare. S’do mend, mjerisht, jo vetëm po më vrasin syrin, por edhe shpirtin, sidomos ca “Njana nga Ato” (migjeniane), që nuk na ka lënë për zakon i pari. Sidomos më neverit veshja e tyre, fund e krye, pa kurrfarë shije.
Pyetje, Nexhmedin Ymeri – gazetar: I nderuari profesor! Të njoha kaherë. S’e besoj se keni aq vjet, po ju jeni akoma djalosh…Thonë se gazetarët nuk jetojnë gjatë. Ose ju vepruat mençur, ikët me kohë. I bëfshi 100. Mua më mungojnë sot artikujt tuaj origjinalë, që dikur botoheshin në “Rilindja”. Megjithatë, do ju bëjë një pyetje me dëshirë që të jeni i sinqertë: Si e vlerësoni gazetarinë dje dhe sot. A kishte më tepër (auto)censurë dje apo ka sot? Me nderime: Nexhmedin Ymeri nga Gjilani
Ramiz Kelmendi: I dashur Nexhmedin Ymeri, shumë falemnderit për konsideratat. Me gjasë, sa i përket jetëgjatësisë së gazetarëve, po, ke të drejtë. Kështu thonë. Po ja që, siç po e sheh, paskërka edhe përjashtime. Falë Zotit… Ndërkaq, lidhur me (auto)censurën, u përgjigja pak më përpara. S’kam ç’them më shumë, ndonëse pyetja jote është jo pak autosugjestive, me “sherr”.
Pyetje, Besarti – Vushtrri: Përshëndetje, z.Kelmendi, nga Besarti, nga Vushtrria. Kam një pyetje për ju rreth gjuhës. Çka mendoni për gegënishten. A duhet të futen elementet e gegënishtes në normë, që djali juaj Migjeni i ka proklamuar tash sa kohë. Më intereson a keni ndërruar mendje sa i përket gegënishtes, sepse në fillim keni qenë absolutisht kundër që gegënishtja të futet në normë? Gjithë të mirat.
Ramiz Kelmendi: Së pari, unë kurrë nuk kam qenë “absolutisht kundër që gegënishtja të futet në në normë”. Kjo jo – absolutisht. Dhe kam qenë JO, jo sepse, kështu, do ia bëja qejfin ndokuj. JO, sepse, kështu, do dëshmoja dashuri e përkushtim, madje-madje edhe patriotizëm e shqiptarizëm më të madh, për gjuhën “e njësuar”, për gjuhën “e përbashkët”. Shkurt, për Atdheun. Jo, jo, assesi! Ç’është e vërteta, edhe pse i ftuar, por i ndaluar nga “organet”, të marr pjesë në Kongresin e Drejtshkrimit më 1972, unë përqafova, aderova, pranova, zbatova dhe vijoj të ushtroj e respektoj – deri në Kongresin e ri! – pikërisht këtë gjuhë, edhe të “njësuar”, edhe të “përbashkët”, edhe “letrare”, edhe, “në fuqi”. Po, i dashur Besart. Kjo – PO! Bëra dhe po vijoj të bëj kështu, siç e kam shprehur kushedi sa herë deri sot publikisht, jo pse pranova të bëhem “muxhahedin” e patriot (lexo: enverist!), por sepse nuk pranova t’ua bej qejfin – “shkjeve” (të shprehem fishtjançe), sipas të cilëve dhe, për ata, sipas edhe Kongresit të Drejtshkrimit, ne qenkeshim “SHIPTARI”, e ata, jo po – “ALBANCI”. Se ne paskëshim një tjetër gjuhë, që nuk na qenka aspak “e njësuar”dhe aspak “e përbashkët” me Ata. Se kjo gjuha jonë KËTU na qenkërka “shiptarski jezik”, e ajo ATJE, jo po – “Albanski jezik”! Po ama, kjo që më dyshon se mos kam ndërruar mend, jo! Mendtë i kam, them. Po ama që DIKUSH, e sidomos ATJE, ndonjë nostalgjik filokongresist kokëfortë dhe inatçor, nuk lejon edhe sot e kësaj dite – PAS TRIDHJETE E SHTATE KOKRRA VJET, të shkuara dhe të tabuizuara, heu (!), t’i luajë as edhe një presje Standardit ‘72, po kjo, për mua “mendjendërruar” është edhe më shumë se nonsens, absurd, “qamet” e ç’mos tjetër. Madje-madje edhe një si blasfemi kombëtare, dië si antishqiptarizëm! Të anatemosh dhe të flakësh, tash e 37 vjet, (mbi) gjysmën e gjuhës dhe as të të vete mendja të mblidhesh dhe të korrigjosh e plotësosh gjithcka (e me ç’po e dëshmon koha – jo pak, po shumëçka!), është “xhynah” edhe para Zotit, edhe para robit. Po pse, ore, a kaq të pasur e paskemi Fjalorin tonë sa t’i lejojme vetes të varrosim, të mohojmë, të bunkerizojmë e të zhdukim nga letrat tona shqipe ato mbi dyzet e sa mijë fjalë nga Fjalori i gegërishtes, tashmë i botuar. Mos vallë pandeh kush se gegërishtja nuk qenka SHQIP!? Se nuk u dashka mishëruar dhe – “rreth flamurit” (gjuhës së njësuar) – të jetë, mu si himni jonë – E PËRBASHKUAR? Le të mblidhen, prandaj, sa më parë, kokat më të ndritura të Kombit (edhe pse jemi kaq të vonuar dhe me rrezik sa vjen e më të madh) dhe ta kthejnë edhe gegërishten në parzma të veta. Të përbashkojmë, po, të dy dialektet, të krijojmë një shqipe që do ta pranojnë, do ta mbështesin, do ta duan dhe do ta respektojnë të gjithë shqiptarët kudo që jemi. Ja, i dashur, kaq pata.
Pyetje, Gazmendi: Përshëndetje, zotëri i ndëruar. Cili është çelësi i suksesit për të qenë njeri medial për 60 vjet? Ju uroj shëndet? Përshëndetje, Gazmendi,
Ramiz Kelmendi: Nuk e shpjegoj as vetë, besomë. Por, që ma do zemra të jetë kështu, ma do. Nuk e di, jo, e kam seriozisht: a më ka ardhur ky “çelës” me gjene, që as i di dhe as i njoh, a e kam i “infektuar” nga gazetaria dhe letërsia që më hynë në gjak, nuk e di, nuk e di! Siç nuk e di, a do vdes më shumë si gazetar, a edhe letrar?
Pyetje, Fehmi Maloku: Profesor shumë i nderuar Ramiz Kelmendi. Për fillim dëshiroj t’ju përshëndes me një respekt të veçantë. Jam Fehmi Maloku, ish-student i juaji në “Faik Konica” dhe gjithsesi ndihem shumë krenar që pata fatin të jem student në këtë fakultet – për mua shumë të vecantë – dhe sidomos që isha student i juaji në veçanti. Në këtë rast dëshiroj t’ju bëj një pyetje: Ç’u bë me ju që nuk jeni fare i inkuadruar në Degën e Gazetarisë në UP? A është kjo pasojë e mosinteresimit tuaj për të qenë pjësë e kësaj dege, apo vallë nuk keni pasur kurrfarë oferte, meqë personalisht kam vërejtur një dozë të theksuar të xhelozisë ndaj jush dhe ndaj Fakultetit që ju drejtonit me shumë sukses, nga ana e protagonistëve të degës së Gazetarisë në UP. Cili është komenti juaj për këte dhë për rolin e degës së Gazëtarisë në UP, e cila, sipas mendimit tim, është themeluar disi për ta hequr nga skena Fakultetin tuaj dhe tonin, “Faik Konicën” e famshëm?!
Ramiz Kelmendi: Edhe kjo, o Fehmi Burri, për mua, është një – me tamam – “plagë”. Një nga “plagët tona” që prej shumë vjetësh i piketoi me shumë pezëm e hidhërim Emri shumë i shtrenjtë i Kombit shqiptar Lumo Skendo, alias Mithat Frashëri i Madh. Nënshkruaj, madje edhe me rrahagjoks, çdo fjali tënde. Por, për “ngushëllimin tënd (edhe – timin) kam vetëm një shpjegim, që ma ka dëshmuar dhe po vijon të ma provojë (edhe) jeta ime prej afër tetëdhjetë kokrra vjet: Shqiptari – e preka me dorë në Pajtime gjaqesh me Anton Cetten, Mark Krasniqin, Bajram Kelmendin, Azem Shkrelin, etj. – të fal gjithçka, çdo mëkat e çdo të zezë, Shqiptari të fal edhe hakun edhe gjakun. Vetëm një gjë nuk ta fal Shqiptari: SUKSESIN! Ani kush? “intelektuali”, në radhë të parë. Po të jesh më i zoti – nuk ta fal, jo, edhe nqs të ka bir babe e nëne. Ai, VETËM ai, assesi një tjetër, madje-madje as vëllai, nuk guxon të jetë më i suksesshëm, më i realizuar, më i afirmuar, më i njohur, më i dashur e më i çmuar, se – Ai . Mjerisht, për të. Por, asgjëmangut, edhe – për çdo Shqiptar.
Përgatiti për shtyp :Flori Bruqi
Mbi politikën,gazetarinë dhe femrën…
Ramiz Kelmendi(20 dhjetor 1930) i takon plejadës së parë të krijuesve të pasluftës së Dytë, i cili levëroi me sukses në letërsinë tonë e që me shkrimet e tij asnjëherë nuk e humbi aktualitetin dhe komunikimin me lexuesit.
Dikush nga krijuesit e të njejtës gjeneratë për një kohë të shkurtër do të ecë përkrah Ramiz Kelmendit, e më vonë shkrimet e disave do të zbehen, kurse Ramiz Kelmendi gjithnjë e më tepër do të perfeksionohet për të arritur majat e suksesit letrar.
Si në çdo fushë tjetër, poashtu edhe në letërsi ekzistojnë barriera, gracka, intriga e xhelozi, nga se për të dobëtit këto janë arma më e fuqishme për të penguar veprimtarinë jo vetëm të një fillestari, por edhe të një njeriut me përvojë të gjatë.
Ramiz Kelmendi, edhe pse aso kohe në moshë të re, do din t’iu përballon intrigave të kohës dhe do të lundrojë drjet arritjës së suksesit vetëm me punë kualitative, duke qenë i vetëdijshëm se vlerat do të jenë ato që e ngritin personalitetin e një individi, e mbase edhe të një shoqërie.
Mirëpo, njerëzit tanë janë shpirtngushtë aq sa suksesi i Ramiz Kelmendit disave po u vërbonte sytë, disave po ua trulloste mendjen e të paktë ishin ata që po i gëzohëshin të arriturave të djaloshit qe vinte nga zona e Rugovës epike.
Injoroi xhelozet, intriguesit dhe sahanlëpirësit
Çuditërisht, smirëzinjtë do të ngulnin këmbë në qendrimet e tyre të mbrapshta qe nga mosha rinore e deri ne kulmin e pleqërisë së tyre dhe të autorit. Filozofi gjerman Shopenhaueri kishte shkruar se karakteri i njerëzve nuk ndryshon kurrë dhe se i keqi gjithnjë do të mbetët i keq. I keqi për interesa të tij personale mundet që për një moment të caktua të shndërrohet në bëmirës, por përseri do t’i kthehet karakterit të mëparshem. Ramiz Kelmendi tërë jetën kishte shpresuar se një ditë edhe xhelozët , edhe intriguesit edhe sahanlëpirsit do të mbledhin mendjen, por më kotë, andaj , më në fund një ditë publikisht do të detyrohej të hiqte dorë dhe t’i injoronte përjetësisht. Ramizi nuk hoqi dorë nga askush, as nga ata që e xhelozonin, e as nga ata qe e admironin, por thjeshtë hoqi dorë nga lufta e kotë e thashethemeve të injorantëve primitivë, kështu që xhelozët i la të xhelozonin e tjerët ta admironin. Në fund të fundit, nëse askush nuk të xhelozon ti nuk ekzsiton. Vetëm debilet, të çmendurit e të cunguarit nuk i xhelozon askush. Përmes xhelozëve e kuptojmë sa vlejmë. Xhelozia është një lloji mase e vlerave tona.
Tani në moshën 78 vjeçare, Ramiz Kelmendi ndijen një krenari për rrugëtimin e tij krijues. Në moshë të thyer Ramiz Kelmendit do t’i kujtohën ditët e vështira të fëmijërisë dhe shkollimi i tij me njëqind vuajtje. Për çdo gjë që kishte vepruar dhe perjetuar gjatë jetës , Ramiz Kelmendi është ballëhapur, por në thellësinë e shpirtit të tij e ka vetëm një zbrazëtirë, në thellësinë e zemrës e mbanë një peshë që e rëndon. Edhe ne terrin e natës kur tjerët bëjnë gjumë të rehatshem Ramiz Kelmendi e ka një dëshirë që kurrë nuk arriti ta plotësojë. Ah, vetëm edhe kjo dëshirë të ishte plotësuar dhe Ramiz Kelmendi do ta ndjente vetën njeriun më të lumtur në botë. Dhe, një ditë, më i mërzitur se kurrë, Ramiz Kelmendi pa i treguar askujt do të dali për të ecur i vetmuar. Në vetmi mund të fliste me veten e me tjerët. Ne vetmi mund të komunikonte mbase edhe me shpirtëra të vdekur. Ne ecje e sipër rruga e shpuri në varreza. Nuk e dinte nëse rastësisht u gjend para varrit të babait apo qëllimisht ishte nisur për të komunikuar me prindin që tani bënte gjumin e amshuar. U ndal. U gjunjëzua. I rrodhën dy pika loti . Ledhatoi barin mabi varrin dhe ndjeu sikur para tij iu paraqit vetë babai. “Ah,babë! Sa do dëshiroja që të ishe i gjallë e të shihje suksesin e birit tënd. Babë, unë jam Ramizi që dikur merakoseshe për fatin tim e tani shiko se ku kam arritur. Jo vetëm qe e kam kryer fakultetin por edhe e kam krijuar fakultetin tim”. U ngrit dhe sikur fytyrës ndjeu një përkëdhelje të lehtë. Ishte përkëdhelje e dorës së shpirtit të babait apo ndoshta vetëm një përkëdhelje e erës së lehtë, që përshkoi fusha e bjeshkë, këtë Ramiz Kelmendi kurrë nuk do ta dinte. U nis në drejtim të qytetit, më i lehtësuar dhe më i gëzuar, ngase kishte përshtypjen se fjalët e tij i kishte dëgjuar prindi që aq shumë kishte dëshiruar që fëmijet të kryejnë studimet.
“Shtatë persona ndjekin autorin”
Asnjëherë Ramiz Kelmendi nuk do t’i kuptonte ata të cilët e pengonin ne punën e tij, e ndoshta pikërisht kjo i ka ndihmuar që autorit t’i lind ideja për shkrimin e romanit “Shtatë persona ndjekin autorin”, ndosha edhe jo. Por për arsyeje se tani është në moshën më të mirë të jetës së tij ,shkrimatri , patrioti ynë i madh Ramiz Kelmendi , ne pika të shkurtra u mundova t’ ia bëjë një analizë romanit “Shtatë persona ndjekin autorin” ngase numri “7? në legjendat tona është mitik. Koinçidencë? Rastësi? Zgjidheni si te doni.
Artan Çeliku, një gazetar, e parasegjithash shkrimatar, një ditë prej ditësh zhdukët nga syri i jetës së përdtishme të njerëzve që e rrethonin. Zhdukja e Artan Çelikut bëhët objekt i konverzacionëve të njerëzve të Prishtinës. Rrethi intelektual, gjegjësisht pseudointelektual i Kryeqytetit të Kosovës interesohët për zhdukjën misterioze të Artan Çelikut. Ku shkoi Artan Çeliku? Si humbi pa gjurmë? Artani u burgos nga policia për veprimtari armiqësore? Ndoshta Artani e kishte kaluar kufirin pa u zënë nga policia? Me pyetje të tilla, e kalojnë kohën shtatë persona të cilët e kanë njohur Artan Çelikun. Ndjenin dhimbje për burgosjën apo zhdukjen e Artan Çelikut, apo thjeshtë kënaqësi? Shtatë personat që interesohën për fatin e autorit simbolizojnë segmentin më destruktiv të shoqërisë sonë.
“Shtatë persona ndjekin autorin”, si bosht kryesor të temës ka thashethemët e disa individëve të cilët tërë kohën e kalojnë duke u interesuar për mënyrën e jetës së tjetërkujt.
Xhelozia, intriga, gracka, dyftyrësia dhe etiketimet janë shpirti dhe ushqimi shpirtëror i shtatë personave destruktivë të cilët i pengon suksesi i tjetrit. Të shtatë individet nuk, e xhelozojnë njeriun e huaj të ardhur nga larg. Jo. Tërë forcat e tyre i bashkojnë kundër njeriut të tyre me të cilin u rritën në të njejtin qytet, e ndonjëri madje në të njejtën lagje. Mund të arrijë sukses kushdotjetër por jo ai me të cilin në fëmijëri luanin bashkë. Shtatë personat paraqesin shtatë veçoritë negative kryesore të çdo shoqërie Këto shatë veçori dallohën mes veti me nyanca shumë pak të dallueshme.
Autroi Ramiz Kelmendi në veprën “Shtatë persona ndjekin autorin”, trajton anën psikologjike të personazhëve të tij dhe mjeshtrisht futët në botën enigmatike të individëve destruktivë të cilët janë të bindur se bota sillet rreth tyre dhe se pa ndihmën e tyre asgjë e askush nuk mund të ketë sukses.
Shtatë persona që intersohën për zhdukjen e Artanit janë sinonim i së keqës. Qe të shatit, secili në vete ka zhdërvjelltësi dhe aftësi të veçanta që bënë të dallohët nga personazhi tjetër. Prirjet e secilit kanë veçoritë e tyre në fusha të caktuara thuase janë të specializuar në profesionet e tyre të së keqës. Edhepse secili prej shtatë personazhëve kanë karakteristika të veçanta në fushëveprimët e tyre shkatrrimtare, prapseprapë qe të shatit kanë një karakteristik të përbashkët që quhët xhelozia për të shkatërruar jetën e njeriut të suskseshëm.
Ramiz Kelmendi shquhet si rrëfimtar i vaçantë lirik, si krijues që ka zgjuar polemikë, si mjeshtër shumë i mire i gjuhës me një leksikë tejet të pasur, me reportazhet e tij që ngjallën kërsheri tek lexuesit.
http://lajme.dervina.com/foto/f9d214fd4d830d63fbc88d88cecb08bf/ramiz_kelmendi_001.jpg
RAMIZ KELMENDI 1930
Date of birth: December 20, 1930
Place of birth: Peja, Kosova
Address: Taslixhe I, Nr.3, Prishtina.
Tel: +381 038 540 739
E-mail : faikkonica@yahoo.com,ramiz.kelmendi@yahoo.com
EDUCATION:
1950-1955: B.A. University of Belgrade, Faculty of Philosophy
1973-1975: Postgraduate studies, University of Prishtina
WORKING EXPERIENCE:
1956-1968 – Reporter and editor at the newspaper “Rilindja”, Prishtina
1968-1970 – Director at the National Theatre, Prishtina
1970-1989 – Professor at the Pedagogic College in Prishtina
1996-2004 – Founder and director of Journalism College/Faculty “Faik Konica” in Prishtina
BIBLIOGRAFIA:
Books of short stories:
“Lines and ruts”, 1958, Prishtina
“Two stories”, 1962, Prishtina
“Ispovest jedne studentkinje”, (In serbo-croatian), 1963, Prishtina
“Letters from Ulqin”, 1966, Prishtina
“Ahmet Koshutani”, 1972, Prishtina
“Abrakadabra”, 1974, Prishtina
“Men and snails”, 1978, Prishtina
“Suzana”, 1978, Shkup
“Zoja”, (In serbo-croatian),1983, Prishtina
Novels:
“The silence of arms”, 1971, Prishtina, and 1973, Tirana, Albania
“Seven persons shadow the author”, 1975, Prishtina
“Rports from journeys”
“Roads”, 1967, Prishtina
“My travels”, 1982, Prishtina
“Lines and ruts”/ “Two stories”
“Ahmet Koshutani”/ “Men and snails”
“The silence of arms”
“Seven persons shadow the author”
“Hat with sleeves”
“Letters from Ulqin”
“Grains of salt”
“Faces and frowns”,
Radiodramas:
“When the medows are scythed”, 1972, Prishtina
“The story of studentgirl”, 1974, Prishtina
“The year with four spirngs”, 1977, Ohrid, Maceedonia
“Centaur”, 1980, Prishtina
“Anxiety”, 1981, Prishtina
“There is nobody to qwrite to Dante”, 1985, Prishtina
“The man that thougt tha is alone”, 1977, Trieste (Italy), Shkup (Macedonia) and Sarajevo (Bosnia)
Television dramas:
“The mirror”, 1977, Prishtina and dhe Portorozh (Croatia)
“The rut”, unpublished
“Zelka”, unpublished
Scenarios:
“Lambermen”, 1977, Prishtina
*****
BIBLIOGRAFIA E RAMIZ KELMENDIT
I. PROZA
Tregimet e para
l. Barka e peshkatarit – është tregimi i pare që shkroi autori dhe me të cilin u paraqit në konkursin e parë për tregime të gazetës “Rilindja”. U botua në “Rilindje” më 28.III.1954.
2. Rrëfimi i njeriut me samar – u shpërblye në konkursin e “Jetës së re” dhe u botua po në këtë revistë Nr. 3/1955.
3. Nji mâ pak – u botua në “Jetën e re” Nr. 4/1955.
4. Në lulishten e qytetit – u botua në “Rilindje” më 15.V.1955.
5. Rrëfimi i studenteshës – u botua së pari në “Jetën e re” Nr. 2/1956, mandej – përkthyer nga autori – edhe në numrin e pare e të vetëm të botimit serbo-kroatisht të kësaj reviste.
6.Tri novelëza – u botua në “Jetën e re” Nr. 3/1956, si dhe në të përjavshmen “Jedinstvo”, më 29 nëntor 1957, e para prej tyre.
7. Rrâjët janë thellë – u botua në dynumërshin 4-5/1956 të “Jetës së re”.
8. Vija e vrragë – është përpjekja e parë e autorit për shprehje të vet të re në prozë. Ky tregim u shpërblye në konkursin e “Rilindjes” dhe u botua po në këtë gazetë më 25 maj 1956.
9. Shiu dhe lotët – u botua në “Zanin e rinis” Nr. 12/1956.
10. Iluzioni – u botua në gazetën “Rilindja”, dhjetor 1956.
11. Monologu i Fatmirit – u botua në “Jetën e re” Nr. 1/1957.
12. Bardh e zi – u botua në “Jetën e re” Nr. 3/1957.
13. Lypësat në lulishtë – u botua në “Jetën e re” Nr. 5/1957.
14. Atë mbasdite u duk se nuk do të ndodhi kurrgjâ – u botua në gazetën “Rilindja” më 29 nëntor 1957.
15. Fëminija e vonueme për një luftë – u botua në “Jetën e re” Nr. 6/1957.
Vëllime me tregime
l.VIJA E VRRAGË – “Rilindja”, Prishtinë 1958. është ky libri i parë që botoi autori. Fq. 160.
2. DY RRËFIME – “Rilindja”, Prishtinë 1962, Fq. 97.
3. ISPOVESTI JEDNE STUDENTKINJE – serbo-kroatisht, “Rilindja”, Prishtinë 1963. Fq. 142.
4. VIJA E VRRAGË – botimi i dytë, “Rilindja”, Prishtinë 1965.
5. LETRA PREJ ULQINI – satira, “Jeta e re”, Prishtinë 1966. Fq. 100.
6. DY RRËFIME – botimi I dytë, “Rilindja”, Prishtinë 1967.
7. AHMET KOSHUTANI – “Rilindja”, Prishtinë 1972. Fq. 110.
8. ABRAKADABRA – “Rilindja”, Prishtinë 1974. Fq. 277.
9. IZABRANI PRIPOVETKI – maqedonisht, “Mislla”, Shkup (në dorëshkrim).
10. ABRAKADABRA – serbo-kroatisht, “Narodna knjiga”, Beograd 1976. Fq. 256.
11. NJERËZIT DHE KËRMIJTË – “Rilindja”, Prishtinë 1978. Fq. 94.
12. SUZANA – Flaka e vëllazërimit”, Shkup 1978. Fq. 120.
13. Veli Vraniqi: NJË MIJË E NJË SHAKA (Bashkë me Agim Kasapollin), Prishtinë 1994. Fq.155.
14. SHQIPËRIA E MARIE SHLLAKUT – KATËR MARTIRË SHKODRANË (Bashkë me Viktor Gashin), Pejë 1995. Fq. 148.
15. JETA EROTIKE E SHKRIMTARËVE SHQIPTARË, Prishtinë 1996/ Fq.69.
R o m a n e
l. HESHTJA E ARMËVE – “Rilindja”, Prishtinë 1971, Fq. 195.
2. HESHTJA E ARMËVE – “Naim Frashëri”, Tiranë 1973. Fq. 183.
3. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN – “Jeta e re”, Prishtinë 1974/75 (në vazhdime).
4. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN – “Rilindja”, Prishtinë 1975. Fq. 257.
5. HESHTJA E ARMËVE – botim i dytë, “Rilindja”, Prishtinë 1977, Fq. 195.
6. ZOJA – serbo-kroatisht, “Jedinstvo”, Prishtinë 1983. Fq. 192.
7. HESHTJA E ARMËVE – botim I tretë, “Rilindja”, Prishtinë 1985. Fq. 195.
8. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN – botim i tretë, “Rilindja”, Prishtinë 1989. Fq. 261.
U d h ë p ë r s h k r i m e
1. RRUGËT – “Rilindja”, Prishtinë 1967. Fq. 212.
2. SHTEGTIMET E MIA – “Rilindja”, Prishtinë 1982. Fq. 276.
Përmbledhje – antologji
1. SHKËNDIJAT E PARA – nën redaktimin e: Esad Mekulit, Zekiria Rexhës, Mehmet Gjevorit dhe Vehap Shitës, “M.Bakija”, Prishtinë 1956. Fq. 208. (Tregimet: Rrëfimi I njeriut me samara dhe Nji mâ pak).
2. PANORAMË E LETËRSISË BASHKËKOHORE SHQIPE NË JUGOSLLAVI – përpiluan Enver Gjerqeku, Ramiz Kelmendi dhe Hasan Mekuli, Enti për Botimin e Teksteve, Prishtinë 1964. Fq. 443. (Tregimet: Kur kositen livadhet, fragment, Rrëfimi I njeriut me samara, Rrëfimi I studenteshës).
3. RRËFIMI I NJERIUT ME SAMAR – Tregime nga shkrimtar kosovarë, “Naim Frashëri”, Tiranë 1970. (Tregimet: Lypësat në lulishtë, Rrëfimi i njeriut me samar, Atë mbasdite u duk se nuk do të ndodhte kurgjâ).
4. LETRAT DHE GJETHET – tregime nga shkrimtarë të Kosovës, “Naim Frashëri”, Tiranë 1974. Fq. 134. (Tregimi: Rrëfimi i studenteshës).
5. DJEPI I LASHTË – mbledhur nga Dhimitër Xhuvani dhe Tatjana Haxhimali, “Naim Frashëri”, Tiranë 1981. Fq. 388. (Tregimet: Urim shokut për 1976-tën, E ora ndjek orën ngadalë, Baseni).
6. DUBOKO JE KORIJENJE – Suvremena Albanska proza u Jugoslaviji, zgjedhur nga Augustin Stipçeviq dhe Ali Podrimaj, “Matica Hrvatska”, Split 1970. Fq. (Tregimet: Tregimi fantastik, Rrëfimi i studenteshës dhe Thellë janë rrënjët).
7. TRAGANJA – Antologija proze na Kosovu, autorë Vehap Shita dhe Rexhep Qosja. Zavod za izdavanje udžbenika, Sarajevë 1971. Fq. 200 (Tregimet: Ahmet Koshutani, Bazeni, Vdekja e poetit, Rrëfimi i njeriut me samara).
8. POVESTI I PRASKAZI I JUGOSLLAVSKIH PISATELI – zgjedhur nga një redaksi e gjerë, “Hudozhestvenaja literature”, Moskë 1978. Fq. 716. (Tregimi: Ispovjed djevushki, Rrëfimi i studenteshës).
9. ÇADA? ARNAVUT HIKAYELERI ANTOLOJISI -zgjedhur nga Rexhep Qosja, “Tan Yayinevi”, Stamboll 1978. Fq. 293 (Tregimet: Tregimi fantastik, Vdekja e poetit, Bazeni, Abrakadabra).
10. STABLA – Izbor pripovedaka Albanaca u Jugoslaviji, zgjedhur nga Hasan Mekuli, “Bratsvo-Jedinstvo”, Novi Sad , viti?. Fq. 452. (Tregimet: Fëmijëria e vonuar për një luftë. Akrakadabra, Vdekja e poetit).
Lojëra skenike
l. KAPUÇ ME MËNGË – Lojëra skenike, monodrama, pjesë me një akt, skeçe, monologue. “Rilindja”, Prishtinë 1981. Fq. 339.
M o n o g r a f i
1. TREGIMI YNË HUMORISTIKO-SATIRIK (1944-1974) – “Rilindja”, Prishtinë 1975. Fq. 134.
K o m p l e t i i v e p r a v e
1. VIJA E VRRAGË – bashkë me DY RRËFIME
2. AHMET KOSHUTANI – bashkë me NJERËZIT DHE KËRMIJTË dhe tregimet më të reja, që botohen së pari në një vëllim.
3. HESHTJA E ARMËVE.
4. SHTATË PERSONA NDJEKIN AUTORIN.
5. KAPUÇ ME MËNGË.
6. LETRA PREJ ULQINI – bashkë me SUZANA dhe TREGIMI YNË HUMORISTIKO-SATIRIK.
7. KOKRRA KRIPE.
8. FYTYRA DHE TURINJ.
II. SHKRIME KRITIKE
l. “Mbesa e krahinarit”, “Jeta e re”, Prishtinë. Nr. 3/1950. Fq. 223-224.
2. Post skriptum nji recensioni mbi librin “Nga proza Jugosllave”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1953, Fq. 87.
3. Nga shënimet e nji përkthyesi dhe kritiku, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1953.
4. “Kangët popullore shqiptare të Kosovës-Metohis”, “Zani I rinisë, Beograd , Nr. 5, qershuer 1953.
5. Libri i parë i prozës origjinale te na, “Zani i rinisë”, Beograd , Nr. 8, tetuer (2) 1953).
6. Nji libër i ri për fëmij, “Jeta e re”, Prishtinë. Nr. 5/1953, Fq. 388-390.
7. Disa margina tue lexue librin e Sitki Imamit, “Jeta e re”, Prishtinë. Nr. 6/1953, Fq. 467-480.
8. Nji libër i bukur për fëmijë tanë, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 2/1954, fq. 239-241.
9. Tregim I dramatizuem apo dramë e tregueme, “Jeta ere”, Prishtinë, Nr. 4/1954, fq. 288-297.
10. M.Mejo: Vocrraku im, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1954, fq. 567.
11. Përshtypje letrare, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1-2/1955, fq. 108-112.
12. Rreth nji lloj kritike, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1-2/1955, fq. 113-114.
13. Proza e Migjenit, “Jeta e re”, Prishtinë Nr. 5/1955, fq. 384-402.
14. Qamil Sijariq: Ram Bula, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1956, fq. 541-545.
15. Eppur si muove. “Përparimi”, Prishtinë Nr. 7-8/1957, fq. 480-487.
16. Nji kontribut i përvujtë Fjalorit shqip, “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 11-12/1957, fq. 775-778.
17. Tue shfletue nji numër të “Flakës së vllaznimit”, “Përparimi”, Prishtinë, nr. 11-12/1957, fq. 798-807 (bashkë me V.Vokshin).
18. Nji roman modern për ne, “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 11-12/1957.
19. Letra të panjoftuna të Migjenit, “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 6/1958, fq. 427-435.
20. Edhe nji roman i ri. A.Demaçi: Gjarpijt e gjakut, “Rilindja”, Prishtinë, 10 prill 1958, fq. 7.
21. Edhe nji dramë për ne, Kristë Berisha: Te kulla e Hasim Bajraktarit, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 4/1959, fq. 575-578.
22. Proza e Migjenit, “Fjala”, Prishtinë, Nr. 7, shtator 1968, fq. 6.
23. Proza tregimtare e Ismail Kadaresë, “Jehona”, Shkup, Nr. 9/1970, fq. 11-25.
24. Rexhep Qosja – kritik dhe eseist yni i shquar, “Flaka e Vëllazërimit”, Shkup, 13 nëntor 975, fq. 12.
25. Humori i zi në tregimin tone, “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 17-20 gusht 1975.
26. Tregimi ynë humoristiko-satirik, “Rilindja”, Prishtinë, 14 qershor 1975, fq. 11.
27. Poetika e tregimit tone humoristiko-satirik, “Rilindja”, Prishtinë, 19 korrik 1975, fq. 11.
28. Veçori ideoartistike të tregimit humoristiko-satirik, “Fjala”, Prishtinë, 1-15 korrik 1975, fq. 7.
29. Satira dhe grotesku në temat nga e kaluara, “Rilindja”, Prishtinë, 16 gusht 1975, fq. 11.
30. Aspekte të shprehjes së komikes në art, në 8 vazhdime, “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 3 tetor – 19 tetor 1975.
31. Letërsia humoristiko-satirike dhe mendimi kritik, në dy vazhdime, “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 28-30 janar 1976, fq. 19.
32. Kritiku si përpilues leximi letrar, “Rilindja”, Prishtinë, 19 shtator 1976, fq. 9.
33. Monografi që komunikon me aktualitetin e kulturës kosovare (Rexhep Qosja: “Anatomia e kulturës”), “NIN”, Beograd , Nr. 1346, 24 tator 1976, fq. 35.
34. Duke lexuar veprën, duke njohur (dashur dhe çmuar) Hivziun “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1976.
35. Mbi të qeshuren dhe komiken, “Fjala”, Prishtinë, 1-15 shkurt 1978, fq. 9.
36. Duke lexuar veprën ., (fragment), “Rilindja”, Prishtinë, 7 korrik 1979, fq. 13.
37. Humori e satira dhe shoqëria, “Fjala”, Prishtinë, 15 shtator 1980 – 1 tetor 1980, fq. 7.
38. Drama e sotme jugosllave, “Fjala”, Prishtinë 1 mars 1981 – 15 mars 1981, fq. 7.
39. Dy fjalë miradie për mësuesin (Esad Mekulin), “Rilindja”, Prishtinë, 9 janar 1982.
III. RADIODRAMA
1. KUR KOSITEN LIVADHET, emetur në Radio Prishtinë duke nisur nga viti 1972 e këtej.
2. RRËFIMI I STUDENTESHËS, adaptoi për Radio Jak Mita, emetuar në Radio Prishtinë më 1974.
3. VITI ME KATËR PRANVERA, monodramë, emetuar në Radio Prishtinë dhe marrë pjesë në Javën e radios në Ohër, më 1977.
4. KENTAURI, emetuar në Radio Prishtinë, 1980.
5. ANKTHI, emetuar në Radio Prishtinë më 1981.
6. DANTES NUK KA KUSH T’I SHKRUAJË, emetuar në Radio Prishtinë me 1985.
7. NJERIU QË MENDOI SE ËSHTË VETËM, emetuar në Radio Prishtinë, në Radio Lublanë, në Radio Triestë, në Radio Shkup dhe në Radio Sarajevë, më 1977.
IV. DRAMA TELEVIZIVE
1. PASQYRA, emetuar në TV Prishtina dhe në tërë rrjetin jugosllav, si dhe marrë pjesë në Festivalin e dramave televizive në Portorozh, më 1977.
2. VRRAGA, dorëshkrim.
3. ZELKA, dorëshkrim.
V. SKENAR FILMI
1. DRUVARËT, realizuar nga “Kosova-filmi”, më 1977 (bashkë me Ekrem Kryeziun).
VI. TEKSTE SHKOLLORE
1. LIBËR LEXIMI për klasën III-IV të gjimnazit dhe të shkollave të mesme profesionale, (bashkë me A. Qettën, G. Lubotenin, S. Qilerxhiun, H. Thaçin, R. Hoxhën dhe M. Krasniqin), “Rilindja”, Prishtinë 1959, fq. 412.
2. LEXIM LETRAR me pasqyrë të letërsisë për klasën III të arsimit të mesëm të orientuar, Enti i Teksteve Mësimore, Prishtinë 1980 (me tetë ribotime gjer më sot). Fq. 198.
3. LEXIM LETRAR me pasqyrë të letërsisë për klasën IX të arsimit të mesëm të orientuar, Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore, Prishtinë 1980, bashkë me Ali Aliun (tetë ribotime gjer më sot).
4. BAZAT E KULTURËS SË TË FOLURIT, bashkë me Branivoj Gjorgjeviqin, tekst për degën e Artit dramatic të Fakultetit të Arteve në Prishtinë (dorëshkrim), fq. 205.
VII. PËRPILIME
1. PANORAMË E LETËRSISË BASHKËKOHORE SHQIPE NË JUGOSLLAVI, (bashkë me E. Gjerqekun dhe H. Mekulin), Enti për Botimin e Teksteve, Prishtinë 1964, fq. 443.
2. TREGIME TË SOTME SHQIPTARE, Enti I Botimeve Shkollore, Prishtinë 1969, fq. 755.
3. Josip V. Rela: VEPRA I-II, “Rilindja”, Prishtinë 1969, fq. 551 dhe 289.
4. FEMRAT SHKRUAJNË, vëllim me shkrime letrare të femrave shqiptare, “Rilindja”, Prishtinë 1969, fq. 246.
5. Adelina Mamaqi: ËNDËRRA VASHËRIE, zgjedhja me një parathënie, “Rilindja”, Prishtinë 1961, fq.
6. Ismail Kadare: QYTETI I JUGUT, zgjedhja me një parathënie, “Rilindja”, Prishtinë 1971, fq.
7. Teodor Laço: TREGIME, “Rilindja”, Prishtinë 1971, fq.
8. Thoma Kacorri: TREGIMET E JUGUT, “Rilindja”, Prishtinë 1971, fq.
9. Anastas Kondo: KIO, “Rilindja”, Prishtinë 1972, fq.
10. DRAMA E SOTME JUGOSLLAVE, zgjedhur, përkthyer, shkruar një parathënie të gjatë dhe shoqërur me shënime përkatëse bio;bibliografike, “Rilindja”, Prishtinë 1981, fq. 698.
11. Shtjefën Gjeçovi – Kryeziu: VEPRA 1-4, (bashkë me F. Gungën), “Rilindja”, Prishtinë, 1985, fq. I-188, II-306, III-308, IV-332.
12. Frano Anton Santori: LEKË DUKAGJINI”, melodrama, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1983.
13. Frano Anton Santori: EMIRA, dramë e pare shqiptare, tekst integral me të pesë aktet, i vënë në gjuhën e sotme letrare, përkrah origjinalit, “Rilindja”, Prishtinë, përfshirë në kompletin që parashihet të botohet më 1991
14. JETA EROTIKE E SHKRIMTARËVE SHQIPTARË, Prishtinë 1996/ Fq.69.
VIII. REDAKTURA.
1. Sterjo Spasse: VEPRA TË PLOTA, 8 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1967, mbi 2.000 faqe.
2. M. Barleti HISTORIA E SKËKNDERBEUT, A. Stipçeviq: ILIRËT, D. Tucoviq: SERBIA dhe A. Hashorva: BASHKËLUFTËTARËT E SKËNDERBERUT, Biblioteka historike, “Rilindja”, Prishtinë 1968,
3. BIBLIOTEKA E XHEPIT, 20 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1967/69.
4. ROMANI SHQIPTAR, 10 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1967/69.
5. Shekspiri: KOMPLET I VEPRAVE, 10 vëllime, “Rilindja”, Prishtinë 1968.
6. Osman Kelmendi: RUGOVA – LEGJENDË DHE REALITET, Pejë 1995.
IX. PËRKTHIME
Vëllime me tregime
1. E.Heminguei: PLAKU E DETI DHE TREGIME TË TJERA, “M.Bakija” Prishtinë 1958, fq. 336 (bashkë me M. Murtezain).
2. Tregime moderne amerikane, “Rilindja”, Prishtinë 1958. fq, 336 (bashkë me M. Murtezain).
3. Prezhihov Voranc: MUNDQARËT, “Rilindja”, Prishtinë 1963, fq. 210.
4. Ranko Marinkoviq: Duert, “Rilindja”, Prishtinë 1963 fq. 264.
5. Mishko Kranjac: NOVELA, “Rilindja”, Prishtinë 1963 fq. 269.
6. Xhek London: JEHU I EGËRSISË, “Rilindja”, Prishtinë 1964, fq. 100.
7. Antonije Isakoviq: FIERI DHE ZJARRI, “Rilindja”, Prishtinë 1965.
8. Xhejm M. Bari: PJETËR PANI “Rilindja”, Prishtinë.
9. Jurij Kazakov: ADAMI DHE EVA, “Rilindja”, Prishtinë 1977, fq. 221.
10. Danillo Kish: ENCIKLOPEDIA E TË VDEKURVE, “Rilindja”, Prishtinë 1988, fq. 180.
R o m a n e
1. Franc Kafka: PROCESI, “Rilindja”, Prishtinë 1972, fq. 236.
2. Mihail Sadoveanu: DEGA E ARTË, “Rilindja”, Prishtinë 1977, fq. 213.
3. Gabriel Garsiel Markes: NJËQIND VJET VETMI, “Rilindja”, Prishtinë 1978, fq. 437.
4. Milan Kundera: SHAKAJA, Prishtinë 1979.
5. Xhorxh Oruel: 1984, “Rilindja”, Prishtinë 1980, fq. 341.
6. Ranko Marinkoviq: BANJA E PËRBASHKËT, “Rilindja”, Prishtinë 1981, fq. 190.
7. Gynter Gras: DAULLJA E LLAMARINTË I-II, “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. I-391 dhe II-343.
8. Oskar Daviço: FSHEHTËSITË, “Rilindja”, Prishtinë 1985 fq. 495.
9. Karlos Kastaneda: DHUNTIA E SHQIPONJËS, “Rilindja”, Prishtinë 1986 fq. 321.
10. Ernesto Sabato: MBI HERONJTË DHE VARREZAT, “Rilindja”, Prishtinë, fq. 6l3
11. Natali Sarot: në gazetën “Rilindja”, në vazhdime.
12. Hana Dalipi: VIKENDI NË GJINI, më 1991.
D r a m a
1. Zhan-Pol Sartër: DUART E NDYTA, “Rilindja”, Prishtinë, 1971, fq. 261.
2. Zhan-Pol Sartër: KATËR DRAMA, (bashkë me Eqrem Bashën), “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. 308.
3. Miroslav Kërlezha: GOLGOTA, “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. 156.
4. Alber Kamy: KALIGULA, luajtur në TPK.
5. Zhan-Pol Sartër: LAVIRJA E DENJË PËR RESPEKT”, luajtur në TPK.
6. Domenik Smole: ANTIGONA, luajtur në TPK.
7. Mesha Selimoviq: DËRVISHI DHE VDEKJA”, luajtur në TPK, etj.
X. PUBLICISTIKË
1. Svetozar Markoviq: SERBIA NË LINDJE, “Rilindja”, Prishtinë 1982, fq. 142
2. Karlo Shtajner: KTHIMI NGA GULAGU, “Rilindja”, Prishtinë 1983, fq. 364.
F e j t o n e
1. FEMRAT TONA PRIJATARE, 10 vazhdime, “Kosovarja”, Prishtinë 1983/84.
2. POLEMIKA NË LETRAT SHQIPE, 50 vazhdime, në gazetën “Rilindja”, Prishtinë, 6 korrik 1983 – 26 gusht 1983.
3. LETËRKËMBIM YNË NË SHEKUJ, 18 vazhdime, “Zëri i rinisë”, Prishtinë, tetor 1983 – shkurt 1984.
4. LETRA AUTOGRAFE, 13 vazhdime, “Fjala”, Prishtinë, prill – tetor 1985.
5. AMAZONA SHQIPTARE MARIE SHLLAKU, 16 vazhdime, “Zëri”, Prishtinë, nëntor – dhjetor 2009.
K o l u m n a
1. RELEKSE, për shumë vjet me radhë, për çdo të shtunë në të përditshmen “Rilindja”.
2. MARGJINA, e përditshmja “Rilindja”, çdo të shtunë, nga shkurti 1982 gjer më shkurt 1984.
3. ÇAPITJET MIDIS RRESHTAVE, me ndërprerje, të shtunave, Brenda viteve 1985 e deri në të ndaluar të daljes, në, “Rilindja”, Prishtinë.
4. ÇAPITJE TË REJA, “Shkëndija”, Prishtinë 1990.
5. FYTYRA DHE TURINJ, “Kosovarja”, Prishtinë 1990.
6. TËRTHORAZI TROÇ, “Rilindja”, “Fjala”.
XI. LITERATURA
1. Hasan Mekuli: Nji realizim i mire në prozë (Novela e R. Kelmendit: “Rrëfimi I një studenteshe”). – “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1956, fq. 293-295.
2. Vehap Shita: Ramiz Kelmendi: “Vija e vrragë” (mbrapathanje). “Milladin Popoviq”, Prishtinë 1958, fq. 153-159.
3. Hasan Mekuli: Në marginat e librit “Vija e vrragë”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1958, fq. 365-374.
4. Mahmud Hysa: Edhe diçka për novelat “Vija e vrragë” (të R. Kelmendit), “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1959, fq. 115-118.
5. Ali Dema: “Dy rrëfime (tregime) të Ramiz Kelmendit, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 2/1962, fq. 315-319.
6. Vehap Shita: Dashunija si nektar dhe si kod (Ramiz Kelmendi: “Dy rrëfime, tregime), “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 7-8/1962, fq. 501-511.
7. Azem Shkreli: Rrëfimi që shkruan shpesh jeta (Ramiz Kelmendi: “Dy rrëfime”, botim i SGB “Rilindja”, Prishtinë 1962), “Rilindja”, Prishtinë ll.III.1962, fq. 15.
8. R(exhep) Zogaj: Ramiz Kelmendi: “Dy rrëfime” “Zani I rinisë”, Prishtinë, Nr. 4/1962, fq. 10.
9. Vehap Shita: “Rrëfimi I studenteshës” në valet e radios, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 4/1962, fq. 640-643.
10. Hasan Mekuli: P. Voranc: Mundqarët, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 4/1963, fq. 564-565.
11. Dragan Stojadinoviq: Flemente të tregimit. R. Kelmendi: “Rrëfimi i një studenteshe”, (Përktheu: Esad Mekuli), “Jeta e re”, Prishtinë Nr. 5/1963, fq. 749-755.
12. Samedin Mumxhiu: A propos reçensionit “Elemente të tregimit”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1963, fq. 906-913.
13. Jusuf Ferizi: Kur shikohet vetëm nga nji anë e “medaljes”, (Përkitazi me recensionin e Dragan Stojadinoviqit “Elemente të tregimeve të Ramiz Kelmendit me titull “Rrëfimi i studenteshës”), “Zëri i rinisë”, Prishtinë, Nr. 1/1964, fq. 11.
14. Fatosi (Vehap Shita): Botimi i dytë i novelave të Ramiz Kkelmendit “Vija e vrragë, “Rilindja”, Prishtinë, 6.VII.1964, fq. 9.
15. Vehap Shita: Novelat e Ramiz Kelmendit. Në librin: Ramiz Kelmendi: “Vija e vrragë”, “Rilindja”, Prishtinë 1964, fq. 127-136.
16. Radomir Ivanoviq: Vepra e parë e prozës shqipe në gjuhën serbokroate (Ramiz Kelmendi: “Rrëfimi I nji studenteshe”, “Rilindja”, Prishtinë 1963.), “Zani i rinisë”, Prishtinë, Nr. 4/1964, fq. 12.
17. Hasan Mekuli: Xhek Llondon: “Jehu i egërsisë”, përktheu Ramiz Kelmendi, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1966, fq. 1082-1088.
18. Hasan Mekuli: Ranko Marinkoviq: “duert”, përktheu Ramiz Kelmendi, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1965, fq. 483-490.
19. Ali D. Jasiqi: Pasqyrë ngjarjesh dinamike (Ramiz Kelmendi: “Letra prej Ulqini”), “Zani rinisë”, Prishtinë, Nr. 9/1967, fq. 16.
20.. Rexhep Qosja: Satirë që sjell dhimbë dhe shëron (R.Kelmendi: “Letra prej Ulqini” – proza satirike), “Përparimi”, Prishtinë, Nr. 4/1967, fq. 507-518.
21. Masar Stavileci: Muhamete të vlefshme ulqinake (Ramiz Kelmendi: “Letra prej Ulqini”, botoi “Jeta e re”, Prishtinë, “Rilindja”, Prishtinë, 19.II.1967, fq. 11.
22. Hasan Mekuli: Ramiz Kelmendi: “Letra nga Ulqini”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 1/1967, fq. 130-144.
23. Hasan Mekuli: Ramiz Kelmendi: “Tregime të sotme shqiptare”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1967, fq. 130-144.
23. Hasan Mekuli: Ramiz Kelmendi: “Tregime të sotme shqiptare”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1967,fq. 1273-1285.
24. Teki Dervishi: Dilema ë I ngjan kompromisit, ose flaka që djeg ngadalë dhe gjatë (Mbi prozën e Ramiz Kelmendit), “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 1968, 29 nëndor, f. 1 (shtojca nr. 49).
25. Mensur Raifi: Kameleon me dhunë (Ramiz Kelmendi: Tregimi fantastik”), “Rilindja”, Prishtinë, 13.X.1968, fq. 10.
26. Rexhep Qosja: Satirë që sjell dhimbë dhe shëron. (Ramiz Kelmendi. Letra prej Ulqini. Rrëfime humoristike. “Rilindja”, Prishtinë 1966), në librin “Kritika letrare”, “Rilindja”, Prishtinë 1969.
27. Ali Aliu: Tregime të sotme shqiptare (Zgjodhi R. Kelmendi. Botoi Enti i Teksteve Shkollore, Prishtinë 1969), “Rilindja”, Prishtinë, 20.XI.1969, fq. 11.
28. Teki Dërvishi: Titull (pak) pretencioz (Ramiz Kelmendi: Tregime të sotme shqiptare. Enti i teksteve, Prishtinë), “Zëri i rinisë”, Prishtinë, Nr. 11/21 mars 1970, fq. 15.
29. N(exhmedin) Soba : “Femrat shkruajnë” (Përpiloi R. Kelmendi, botoi NGB “Rilindja”, Prishtinë, 1969), “Flaka e vëllazërimit”, Shkup, 17 shtator 1970, fq. 5.
30. Hasan Mekuli: “Femrat shkruajnë”, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 3/1970, fq. 470-482.
31. Mensur Raifi: Komponim me elemente statike dhe dinamike (R. Kelmendi, “Heshtja e armëve”, “Rilindja”, Prishtinë, 1971), Rilindja”, 15.IV.1972, fq. 12.
32. Ali D. Jasiqi: “Dy rrëfime” të Ramiz Kkelmendit, në vëllimin “Shfletime”, “Nova Makedonija”, “Flaka e vëllazërimit, Shkup 1972, fq. 153.
33. Radomir Rajkoviq: Ramiz Kelmendi: “Heshtja e armëve” (Roman), “Jehona”, Shkup, Nr. 4/1972, fq. 142-146.
34. Beqir Musliu: Pjekuri e prozës shqipe, (Ramiz Kelmendi: “Ahmet Koshutani”, tregime, “Rilindja”, Prishtinë, 1971), “Zëri i rinisë”, Prishtinë, Nr. 37/1972. fq. 21.
35. Ali Aliu: Borxhi i vjetër. (Mbi romanin “Heshtja e armëve” të Ramiz Kelmendit. “Rilindja”, Prishtinë. 1972) dhe: Tri etapa krijuese të një prozatori (Mbi prozën e Ramiz Kelmendit në përgjithësi), në librin “Shqyrtime”, “Rilindja”, Prishtinë 1974, fq. 20.
36. Ali Aliu: Protagonisti sinonim i kohës (Parathënie në përmbledhjen e tregimeve të Ramiz Kelmendit “Abrakadabra”), “Rilindja”, Prishtinë 1974, fq. 7-19.
37. Ali Aliu: Tri fazat krijuese të Ramiz Kelmendit, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 2/1974, fq. 310-317.
38. Hasan Hasani: Ramiz Kelmendi (Ju paraqesim shkrimtarët), “Shkëndija”, Prishtinë, Nr. 2/1974, fq. 10.
39. Hasan Mekuli: Projekcioni i realitetit permes vrragëve, erotikës dhe përrallisjeve, “Jeta e re”, Prishtinë, Nr. 6/1976, fq. 849-874.
40. Demush Shala: Pasqyrë e një sërë ndërgjegjesh të vrara, (Ramiz Kelmendi: “Pasqyra”, dramë televizive), “Jeta e re”, Nr. 6/1976, fq. 1196-1200.
41. “Njeriu që mendoi se është vetëm”, premierë e radio-dramës së Ramiz Kelmendit, “Rilindja”, Prishtinë, 9.IV.1976, fq. 20.
42. “Viti me katër pranvera”, Radio-monodramë e Ramiz Kelmendit me Dibran Tahirin në rolin kryesor e të vetëm, “Rilindja”, Prishtinë, 19.XI.1976 (nënshkruar me siglat (J)usuf G(ërvalla).
43. “Njeriu, që mendoi se është vetëm”, së shpejti në Radio Trieshtë, radio-dramë e shkrimtarit kosovar Ramiz Kelmendi, e cila zgjoi interesim të madh pas emitimit në Radio Lublanë, dhe të cilën do ta emitojnë edhe qendrat radio-televizive të Novi Sadit e të Zagrebit, “Rilindja”, Prishtinë, 13.I.1977, fq. 20 (nënshkruar nga siglat (J)usuf (G)ërvalla.
44. (S)abedin (H)aliti: Një dramë e ndërgjegjes (”Pasqyra”, dramë televizive), “Rilindja”, Prishtinë, 1fq. 20.
45. (A)gim (M)ala: Sit ë lirohemi nga “AI”, (Pasi shikuam dramën televizve të Ramiz KELMENDIT – “Pasqyra”), “Bota e re”, Prishtinë, Nr. 11-12, 15 qershor 1977, fq. 19.
46. (B)ozhidar Milidragoviq: Drama podeljenog ja, “Veçernje novosti”, Beograd , 21 shtator 1977, fq. 19.
47. Ratko Rosiq: “Ogledalo” pravog sjaja, Jedinstvo”, Prishtinë, 21 shtator 1977, fq. 13.
48. Mira Bogliq: Ego I alter ego, “Ogledalo”, Tv drama R. Kelmendija, Vjesnik, Zagreb, shtator 1977.
49Ratko Rosiq: “Ogledalo” Ramiz Kelmendija, “Jedinstvo”, Prishtinë, 19 shtator 1977, fq. 10.
50. (J)usuf Gërvalla: Një dramë që të angazhon, “Pasqyra”, e Ramiz Kelmendit, emituar për rrjetin e RTJ, “Rilindja”, Prishtinë, 24.IX.1977.
51. Vehap Shita: Reflekse të konsumit. Me rastin e emitimit të dramave televizive të Ramiz Kelmendit “Pasqyra” dhe të Nebil Durakut “Kopshti i pleqërosë”, “Fjala”, Prishtinë, 15 tetor 1977, fq. 8
52. Musa Ramadani: Retrospektiva e një episodi nga lufta (”Ankthi”, tekst dramatik i R. Kelmendit), “Rilindja”, Prishtinë, 4.X.1981, fq. 10.
53. Xhemail Mustafa: Një libër – improvizim ( Ramiz Kelmendi: “Kapuç me mëngë”, botoi “Rilindja”, Prishtinë, 1981), “Rilindja”, 11.IX.1982, fq. 14.
54. Zenun Çelaj: Ramiz Kelmendi , ky sfidues kohësh, kumtesë me rastin e 77-vjetorit të lindjes, Universiteti AAB, Prishtinë 2008.
55. Prof.Dr. Emin Kabashi: Mbi vëllimin “Kokrra kripe”, kumtesë me rastin e 77-vjetorit të lindjes, Universiteti AAB, Prishtinë 2008.
56. Prof.Dr. Masar Stavileci: Mbi krijimtarinë letrare të Ramiz Kelmendit, kumtesë me rastin e 77-vjetorit ë lindjes, Universiteti AAB, Prishtinë 2008.
57. Sejdi Berisha: Fjala përuruese në Takimet letrare Azem Shkreli, Pejë, maj 2008.
58. Mr. Muhamet Çitaku: Poetika e shprishur, Analizë romanit “Shtatë persona ndjekin autorin”, të Ramiz Kelmendit, “Java”, Prishtinë, maj 2008.
59. Akil Koci: Ramiz Kelmendi, energji që nuk shteron, gazeta “Albanian”, Londër, korrik 2008.
60. Reshat Sahitaj: Shkrimtari Ramiz Kelmendi i sfidoi smirëzinjtë, gazeta “Kosova sot”, Prishinë, 18 janar 2009.
61.Ramiz Kelmendi: Ulqini vendlindja ime letrare,Agjencioni Floart-Press,Prishtinë,27.12.2009.
Mbi politikën, gazetarinë dhe femrën
Ikona e gazetarisë kosovare, Ramiz Kelmendi (Foto bpa)
(INFOSOT) Ehuaaa! Po deri kur, ore, do më ndjekë kjo “famë” imja – s’e di dashamirëse a dashakeqe, për lakmi a për “mbarre” – për femrat. E kam thënë më se një herë – qoftë edhe në gjithë ato përmasa që teprohen dhe ekzagjerohen! – se s’e kam dhe as e kam pasur kurrë për “turp e mbarre” këtë “famë”që më rrah. As dua dhe as më vete mendja, të mbaj tash “leksione” për femrat dhe dashurinë. Janë shkruar me mija libra e thënie për to. Francezi me kohë e ka thënë: pas çdo mashkulli të suksesshëm kërko – dhe do të gjesh – FEMREN!
Pyetje, Ahmet Zeka: Një ide më tëpër se e qëlluar, ku një fytyrë shumë e madhe, e ndritur, udhërrëfyesë, jep mendimin e tij, për të gjithë, na tregon edhe një herë vijën e duhur të jetës.
Ramiz Kelmendi: Mirënjohje, falënderime dhe përshëndetje, i nderuar Ahmet, për këto fjalë sa të lakmuara edhe më shumë të pamerituara.
Pyetje, Loriku: Kam një pyetje për z. Kelmendin: Keni kaluar lloj-lloj etapa në karrierën tuaj si shkrimtar e gazetar. A është nder të punohet sot në politikë për këto parti, që po udhëheqin këtë vend?! Ndoshta pyetja s’ka të bëjë shumë me personalitetin tuaj, por ju lutem shumë, ka të bëjë me vitet që keni dhe me atë që këni përjetuar gjatë këtyre dekadave.
Ramiz Kelmendi: Po, ështe nder. Madje-madje është nder i madh të punohet – sidomos SOT! – në politikë. Po ama (tri herë “Po ama”!) me një dhe të vetmin kusht: të punosh – ME NDER! E, besa, jo më pak, edhe – TE DISH! Sa po punohet me nder dhe sa po punohet me dije, besoj, e di edhe ti. Pa pasur nevojë të shpreh (edhe) unë mendimin tim, që kam kaq vjet që as “fërkohem” me të. Seç kam një droe “të vockël” se kemi sa të duash politika, po jo më pak, në mos edhe më shumë – replika. Dhe një si lloj krushqie për një “punë shumë – pa hije… Dhe një “martesë pa kurorë” (edhe pse me “mësit-ër!) e politikës me mediet. Kështu që kam një hall të madh, me përjashtime, s’do mend: a po na mediatilizohet politika, apo po na politizohet media. Si thua ti? Kam kohë që më mundojnë bukur do pyetje. P. sh.: si s’e paske ditur deri Sot, se ne, shqiptarët e Kosovës, paskëshim pasur, e s’e paskëshim ditur, si injorantë që na ka falë Zoti, se sa shumë politikanë na paska lindur kjo Nëna jonë e Kosovës (”lavatriçja” e djeshme sipas fqinjit tonë verior)? Kur dolën, ore? Kur u bënë kaq sa u bënë, kur, ku dhe si u shkolluan dhe u politikanizuan kaq shumë dhe kaq shpejt? S’po flas kur na u pasuruan e na u kapitalizuan kaq me hez? Besomë, s’po them se u kam lakmi, se më zili jo se jo. Urimet dhe gjithë të mirat e mia, tuat dhe tonat për gjithë politikanët tanë të merituar, të ndershëm dhe të shkolluar. E kam me sinqeritet të plotë pa asfare ironi. Po seç po më troket në kokë barbarisht, thuaj mizorisht, një anekdotë e dëgjuar në Prishtinë. Shkon një politikan i papunë te një politikan i madh me alamet posti, t’ia gjejë edhe këtij të gjori një palo pozitëz, sepse na qenkësh, heu, politikan me Diplomë, madje me D të madhe. Shumë bukur, “gëzohet” kryepolitikani. Paske kryer alamet fakultet. Aferim! Po, a s’më thua: a ke kryer shkollën fillore? Se, pikërisht tek po shkruaja këta rreshta, lexova shkrimin e alamet gazetari dhe letrari – një nga pak që e lexoj me ëndje dhe që e respektoj shumë – me titull: “MJAFT DOKTORUAM, LE TË MËSOJMË PAK”.
Pyetje, Sabriu: Pyetja ime është: Sa ka dallim gazetaria e sotme me atë të viteve të komunizmit dhe sa ndikojnë po qeveritë në gazetarinë e tashme?
Ramiz Kelmendi: Ka dallim, po. Si s’ka. Janë dy sisteme krejtësisht të përkundërta me gazetari që ndryshojnë mjaft. Në vitet e komunizmit, bie fjala, kishim vetëm NJË të përditshme, “Rilindjen”, sot i kemi (mbi) DHJETË të përditshme kishim më shumë tirazh, se sot me dhjetë. Në vitet e komunizmit, fjala vjen, kishim më shumë censurë e autocensurë, e sot kemi, pjesërisht (dhe me përjashtime), “më pak”. Edhe censurë, edhe autocensurë. Që nuk i (mbi)quajmë më kështu, sepse i kemi më të “moderuara”, më të “sofistikuara”. Ja që, po të duam të jemi të sinqertë, në “ndonjë” pikë edhe puqen. E sa i përket ndikimit të qeverisë në gazetari, (ku) më gjete mua, Sabri, të të përgjigjem?! Dashke të më armiqësosh me Qe verinë. As më vete mendja. Fare. A po “europeizohemi”, a jo? Po të kemi parasysh thënien e Fishtës sonë të Madh…
Pyetje, Xhevdeti – Prishtinë: Dua t’ju pyes, z. Ramiz Kelmendi, lidhur me gjendjen e rëndë të librit dhe të gazetave në Kosovë, sa i përket lexueshmërisë. Pse mendoni se, sot, kur ka kaq shumë libra e gazeta, lexohet aq pak. Kush mendoni se është fajtor, shkrimtarët, gazetarët, lexuesit, apo të gjithë kemi faj nga pak?
Ramiz Kelmendi: Më preke në “tel”. Aty ku më dhemb më së shumti. Kjo është pika ime më e dobët. “Debolesa” ime nga më të mëdhatë, që, gati-gati, as e kuptoj dhe, pothuajse, as e shpjegoj. Ore, ke parë ti, a e merr me mend fare, se kemi prekur FUNDIN! Kurrë më shumë libra (edhe në rrugë!), e kurrë më pak lexues. Kurrë më shumë shfaqje e ekspozita, e kurrë më pak shikues. Si shpjegohet, ore, me këtë numër kaq të madh, ta quaj, inteligjencie?! Jo po, po thonë, se “fajin” e paskërka interneti, “fajin” e paskërka televizioni, “fajin” e paskërka “koha”, kjo jona, e sotmja, që nuk na qenkërka e librit, e gazetës, e ekspozitave, etj. etj. Po, asgjëmangut, “fajin” e paskësh edhe gjendja (aspak e lakmuar) – ekonomike? Nuk e mohoj, them unë. Ka nga të gjitha sa më sipër. Në rininë time (të shkuar e të harruar!) rrahnim gjoks e krenoheshim, sidomos para profesorëve, po jo më pak edhe para vajzave!): kush ka më shumë libra e kush lexon më shumë. Sec m’është mbushur mendja se, sot, djemtë e vajzat tona “moderne”, konsiderohen se nuk jane “kull”, nuk janë “hepi”, po t’ua shohësh, qoftë larg, një libër a një gazetë në dore a para vetes, në “kafiqa”! Si thua ti, e ka fajin “civilizimi”, apo, siç them unë, c i r i – v i l i z i m i ?
Pyetje, Gresa – Pejë: Kam nderin t’ia bëj një pyetje profesorit. Jam Gresa nga Peja, bashkëvëndëse e profesor Kelmendit. Dëshiroj t’jua marr mendimin se edhe sa kohë mendoni se do të vazhdojë që institucionët tona do t’i shpërfillin njërëzit e kulturës e artit në Kosovë, duke e ditur së juve ju ka shpërfillur, në rend të parë, Komuna e Pejës? A ka shpresë se në një të ardhme të afërt do të vlerësohet puna e secilit krijues pa xhelozi? Ju përshëndes duke ju dëshiruar shëndet. Uroj të festoni edhe shumë e shumë vjet ditëlindjen.
Ramiz Kelmendi: Mjerisht, tri herë mjerisht(!), ke shumë të drejtë. Unë hoqa dorë, publikisht, jo nga vendlindja ime, Peja, po nga, sic thua ti, “institucionet ‘tona’”. Po si menduakan “këta”? Se bota filluaka dhe do të mbaroka me ta? Po a harrohen, ore, gjithë ata emra aq të mëdhenj e të merituar të këtij trolli e të këtij gjiri, që shkrinë pasurinë e dhanë edhe jetën, për këtë farë “ínstitutializimi” të (ndonjë) institucioni dhe (ndonjë) institucionali mjeran? E harroftë, përgjithmonë, vendlindja ime vogëlsinë time dhe “kontributin” tim. Allaversen i qoftë! Po si harrohen, ore, akademikët Esad Mekuli e Dervish Rozhaja, Musa Haxhiu e Ali Hadri, Osman Imami e Syrja Pupovci? Si harrohen artistët Istref Begolli e Faruk Begolli, Ragip Loxha e Nuredin Loxha, Melihate Ajeti e Kristë Berisha? Si harrohen gjithë ata dëshmorë?! Po a s’është turp për Prishtinën dhe jo vetëm për të – ani ç’turp, se! – t’i mbulojnë glasat, tash e sa vjet, dy monumentet e aq të merituarit Anton Cetta në një oborr pranë Restorantit “Te pishat”, pa ia gjetur një vend, qoftë edhe para Institutit Albanologjik?! E ç’të të them më, e mençura Gresa ime?
Pytje, Blerta – Istog: Përshëndetje i ndëruari z. Ramiz Kelmendi. Pjesë e pandashmë e jetës suaj ka qenë edhe dashuria për femrat. Keni shkruar shumë për femrat. Madje e keni thënë edhe publikisht që femrat ju kanë frymëzuar për të krijuar. Si e vlerësoni sot pozitën e femrës kosovare në Kosovë? Sa ka dallim pozita e femrës në ditët e sotme me ato të kohës suaj? Ju dëshiroj jetë të gjatë? Blerta Mumini – Istog.
Ramiz Kelmendi: Ehuaaa! Po deri kur, ore, do më ndjekë kjo “famë” imja – s’e di dashamirëse a dashakeqe, për lakmi a për “mbarre” – për femrat. E kam thënë më se një herë – qoftë edhe në gjithë ato përmasa që teprohen dhe ekzagjerohen! – se s’e kam dhe as e kam pasur kurrë për “turp e mbarre” këtë “famë”që më rrah. As dua dhe as më vete mendja, të mbaj tash “leksione” për femrat dhe dashurinë. Janë shkruar me mija libra e thënie për to. Francezi me kohë e ka thënë: pas çdo mashkulli të suksesshëm kërko – dhe do të gjesh – FEMREN! E pata edhe unë, po, më se një herë (jo vetëm!) frymëzim në letrat e mia. (A ma quan për “xhynah”, para Zotit e para robit, moj Blerta, që unë edhe sot, kur, më 21 dhjetor, shkel në ditën e parë të të tetëdhjetave, kam ende mall, lakmi dhe nostalgji për më të mirën e më të dashurën krijesë të botës njerëzore – Femrën (me “F” të madhe!). E sa i përket pozitës së saj sot dhe këtu, më shumë se për p o z i t ë n, do doja të të flas për ci(ri)vilizimin e saj. Kurrë, absolutisht (e jo, marrëzisht – absolutikisht!), kurrë gjatë gati tetëdhjetë vjetëve të mia, femra jonë shqiptare, edhe këtu e edhe matanë “gardhit”, nuk ka qenë: më e bukur, më e arsimuar, më e mirë, më e veshur bukur, më e qytetëruar, sa s’ia gjen më shoqen, as ngat bile, jo vec “në rajon”. Aq sa ia ka kaluar e bukurosheve greke. E thashë edhe në një TV se na është zbukurar raca shqiptare. S’do mend, mjerisht, jo vetëm po më vrasin syrin, por edhe shpirtin, sidomos ca “Njana nga Ato” (migjeniane), që nuk na ka lënë për zakon i pari. Sidomos më neverit veshja e tyre, fund e krye, pa kurrfarë shije.
Pyetje, Nexhmedin Ymeri – gazetar: I nderuari profesor! Të njoha kaherë. S’e besoj se keni aq vjet, po ju jeni akoma djalosh…Thonë se gazetarët nuk jetojnë gjatë. Ose ju vepruat mençur, ikët me kohë. I bëfshi 100. Mua më mungojnë sot artikujt tuaj origjinalë, që dikur botoheshin në “Rilindja”. Megjithatë, do ju bëjë një pyetje me dëshirë që të jeni i sinqertë: Si e vlerësoni gazetarinë dje dhe sot. A kishte më tepër (auto)censurë dje apo ka sot? Me nderime: Nexhmedin Ymeri nga Gjilani
Ramiz Kelmendi: I dashur Nexhmedin Ymeri, shumë falemnderit për konsideratat. Me gjasë, sa i përket jetëgjatësisë së gazetarëve, po, ke të drejtë. Kështu thonë. Po ja që, siç po e sheh, paskërka edhe përjashtime. Falë Zotit… Ndërkaq, lidhur me (auto)censurën, u përgjigja pak më përpara. S’kam ç’them më shumë, ndonëse pyetja jote është jo pak autosugjestive, me “sherr”.
Pyetje, Besarti – Vushtrri: Përshëndetje, z.Kelmendi, nga Besarti, nga Vushtrria. Kam një pyetje për ju rreth gjuhës. Çka mendoni për gegënishten. A duhet të futen elementet e gegënishtes në normë, që djali juaj Migjeni i ka proklamuar tash sa kohë. Më intereson a keni ndërruar mendje sa i përket gegënishtes, sepse në fillim keni qenë absolutisht kundër që gegënishtja të futet në normë? Gjithë të mirat.
Ramiz Kelmendi: Së pari, unë kurrë nuk kam qenë “absolutisht kundër që gegënishtja të futet në në normë”. Kjo jo – absolutisht. Dhe kam qenë JO, jo sepse, kështu, do ia bëja qejfin ndokuj. JO, sepse, kështu, do dëshmoja dashuri e përkushtim, madje-madje edhe patriotizëm e shqiptarizëm më të madh, për gjuhën “e njësuar”, për gjuhën “e përbashkët”. Shkurt, për Atdheun. Jo, jo, assesi! Ç’është e vërteta, edhe pse i ftuar, por i ndaluar nga “organet”, të marr pjesë në Kongresin e Drejtshkrimit më 1972, unë përqafova, aderova, pranova, zbatova dhe vijoj të ushtroj e respektoj – deri në Kongresin e ri! – pikërisht këtë gjuhë, edhe të “njësuar”, edhe të “përbashkët”, edhe “letrare”, edhe, “në fuqi”. Po, i dashur Besart. Kjo – PO! Bëra dhe po vijoj të bëj kështu, siç e kam shprehur kushedi sa herë deri sot publikisht, jo pse pranova të bëhem “muxhahedin” e patriot (lexo: enverist!), por sepse nuk pranova t’ua bej qejfin – “shkjeve” (të shprehem fishtjançe), sipas të cilëve dhe, për ata, sipas edhe Kongresit të Drejtshkrimit, ne qenkeshim “SHIPTARI”, e ata, jo po – “ALBANCI”. Se ne paskëshim një tjetër gjuhë, që nuk na qenka aspak “e njësuar”dhe aspak “e përbashkët” me Ata. Se kjo gjuha jonë KËTU na qenkërka “shiptarski jezik”, e ajo ATJE, jo po – “Albanski jezik”! Po ama, kjo që më dyshon se mos kam ndërruar mend, jo! Mendtë i kam, them. Po ama që DIKUSH, e sidomos ATJE, ndonjë nostalgjik filokongresist kokëfortë dhe inatçor, nuk lejon edhe sot e kësaj dite – PAS TRIDHJETE E SHTATE KOKRRA VJET, të shkuara dhe të tabuizuara, heu (!), t’i luajë as edhe një presje Standardit ‘72, po kjo, për mua “mendjendërruar” është edhe më shumë se nonsens, absurd, “qamet” e ç’mos tjetër. Madje-madje edhe një si blasfemi kombëtare, dië si antishqiptarizëm! Të anatemosh dhe të flakësh, tash e 37 vjet, (mbi) gjysmën e gjuhës dhe as të të vete mendja të mblidhesh dhe të korrigjosh e plotësosh gjithcka (e me ç’po e dëshmon koha – jo pak, po shumëçka!), është “xhynah” edhe para Zotit, edhe para robit. Po pse, ore, a kaq të pasur e paskemi Fjalorin tonë sa t’i lejojme vetes të varrosim, të mohojmë, të bunkerizojmë e të zhdukim nga letrat tona shqipe ato mbi dyzet e sa mijë fjalë nga Fjalori i gegërishtes, tashmë i botuar. Mos vallë pandeh kush se gegërishtja nuk qenka SHQIP!? Se nuk u dashka mishëruar dhe – “rreth flamurit” (gjuhës së njësuar) – të jetë, mu si himni jonë – E PËRBASHKUAR? Le të mblidhen, prandaj, sa më parë, kokat më të ndritura të Kombit (edhe pse jemi kaq të vonuar dhe me rrezik sa vjen e më të madh) dhe ta kthejnë edhe gegërishten në parzma të veta. Të përbashkojmë, po, të dy dialektet, të krijojmë një shqipe që do ta pranojnë, do ta mbështesin, do ta duan dhe do ta respektojnë të gjithë shqiptarët kudo që jemi. Ja, i dashur, kaq pata.
Pyetje, Gazmendi: Përshëndetje, zotëri i ndëruar. Cili është çelësi i suksesit për të qenë njeri medial për 60 vjet? Ju uroj shëndet? Përshëndetje, Gazmendi,
Ramiz Kelmendi: Nuk e shpjegoj as vetë, besomë. Por, që ma do zemra të jetë kështu, ma do. Nuk e di, jo, e kam seriozisht: a më ka ardhur ky “çelës” me gjene, që as i di dhe as i njoh, a e kam i “infektuar” nga gazetaria dhe letërsia që më hynë në gjak, nuk e di, nuk e di! Siç nuk e di, a do vdes më shumë si gazetar, a edhe letrar?
Pyetje, Fehmi Maloku: Profesor shumë i nderuar Ramiz Kelmendi. Për fillim dëshiroj t’ju përshëndes me një respekt të veçantë. Jam Fehmi Maloku, ish-student i juaji në “Faik Konica” dhe gjithsesi ndihem shumë krenar që pata fatin të jem student në këtë fakultet – për mua shumë të vecantë – dhe sidomos që isha student i juaji në veçanti. Në këtë rast dëshiroj t’ju bëj një pyetje: Ç’u bë me ju që nuk jeni fare i inkuadruar në Degën e Gazetarisë në UP? A është kjo pasojë e mosinteresimit tuaj për të qenë pjësë e kësaj dege, apo vallë nuk keni pasur kurrfarë oferte, meqë personalisht kam vërejtur një dozë të theksuar të xhelozisë ndaj jush dhe ndaj Fakultetit që ju drejtonit me shumë sukses, nga ana e protagonistëve të degës së Gazetarisë në UP. Cili është komenti juaj për këte dhë për rolin e degës së Gazëtarisë në UP, e cila, sipas mendimit tim, është themeluar disi për ta hequr nga skena Fakultetin tuaj dhe tonin, “Faik Konicën” e famshëm?!
Ramiz Kelmendi: Edhe kjo, o Fehmi Burri, për mua, është një – me tamam – “plagë”. Një nga “plagët tona” që prej shumë vjetësh i piketoi me shumë pezëm e hidhërim Emri shumë i shtrenjtë i Kombit shqiptar Lumo Skendo, alias Mithat Frashëri i Madh. Nënshkruaj, madje edhe me rrahagjoks, çdo fjali tënde. Por, për “ngushëllimin tënd (edhe – timin) kam vetëm një shpjegim, që ma ka dëshmuar dhe po vijon të ma provojë (edhe) jeta ime prej afër tetëdhjetë kokrra vjet: Shqiptari – e preka me dorë në Pajtime gjaqesh me Anton Cetten, Mark Krasniqin, Bajram Kelmendin, Azem Shkrelin, etj. – të fal gjithçka, çdo mëkat e çdo të zezë, Shqiptari të fal edhe hakun edhe gjakun. Vetëm një gjë nuk ta fal Shqiptari: SUKSESIN! Ani kush? “intelektuali”, në radhë të parë. Po të jesh më i zoti – nuk ta fal, jo, edhe nqs të ka bir babe e nëne. Ai, VETËM ai, assesi një tjetër, madje-madje as vëllai, nuk guxon të jetë më i suksesshëm, më i realizuar, më i afirmuar, më i njohur, më i dashur e më i çmuar, se – Ai . Mjerisht, për të. Por, asgjëmangut, edhe – për çdo Shqiptar.
Përgatiti për shtyp :Flori Bruqi
Agim Gashi- Administrator
- Numri i postimeve : 45955
Age : 70
Location : Kosovë
Registration date : 17/11/2008
Similar topics» Nga Flori Bruqi:Kush është Behgjet Pacolli ?
» Flori Bruqi:Lamtumire o "Njeriu i Mire" Valter Lazeri !
» Kërcënime terroriste nga flori bruqi, kundër Kryeredaktorit të Revistës Shqiptari
» AGIM GASHI - O RAMIZ KELMENDI, RAMIZ MATRAPAZI (Parodi)
» Shkruan Flori Bruqi :Shkrimtari Adem Zaplluzha botoi gjatë majit 2010 , shtatë libra poetik.
» Flori Bruqi:Lamtumire o "Njeriu i Mire" Valter Lazeri !
» Kërcënime terroriste nga flori bruqi, kundër Kryeredaktorit të Revistës Shqiptari
» AGIM GASHI - O RAMIZ KELMENDI, RAMIZ MATRAPAZI (Parodi)
» Shkruan Flori Bruqi :Shkrimtari Adem Zaplluzha botoi gjatë majit 2010 , shtatë libra poetik.
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi
» IDRIZ ZEQIRAJ - SHIPTARËT NUK JANË "ME BYTHË NË PRUSH", PËR TË FALUR TOKAT
» Akuzat kundër Shefqet Krasniqit Prokurorisë ia kishte konfirmuar edhe BIK-u (Dokument)
» Aktakuzë kundër imamit Shefqet Krasniqi
» Zbulohen tensionet gjatë dialogut në Bruksel, Nikoliqi Thaçit: Ti je kriminel
» Faruk Tasholli - RJEPENI NANËN
» FAMILJA E HAKI IMERIT: AI U VRA NË KOHËN KUR NË PUSHTET ISHIN HASHIM THAÇI E REXHEP SELIMI
» AGIM GASHI - O NE TREN PËR MITROVICË
» Vëllai i tij u pajtua me Thaçin, por ja si ishte kidnapuar Haki Imeri në Brojë e më pas ishte vrarë
» Fadil Maloku:Aferim, Prokurori e Kosovës!
» Djali i Haki Imerit del kundër axhës: Nuk ia fali Thaçit, nuk dua drejtësi kanunore
» IDRIZ ZEQIRAJ:Copëza biografike dhe kujtime për Ibrahim Rugovën
» Presidenti Thaçi i “lahet me 124 pleq” Imer Imerit se nuk ka gisht në vrasjen e vëllait të tij
» Adem Salihaj akuza të rënda ndaj Hashim Thaçit, ja si po mundohet të shpërlahet nga krimet e shumta që ka bërë
» Ndodh edhe ky skandal: Njeriu që grisi fotografinë e Presidentit Rugova merr certifikatën e veteranit të UÇK-së
» BERAT ARMAGEDONI:Lamtumirë, Joshua i Pejës!
» Biografia e Presidentit Rugova - Biografi e shkurtër
» ILIR MUHARREMI : Treni provokativ, artistët në gjumë
» Përveç ROSU-së, ky është shqiptari që rrezikoi jetën për ta ndalur trenin e Serbisë
» ENVER PETROVCI - IN MEMORIAM SEFEDIN NUREDINIT- SEFA